Þjóðviljinn - 01.08.1978, Blaðsíða 7

Þrlftjudagur 1. ágúst 1978 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
JÞað lífsgæðakapphlaup sem einkennt hefur síðustu
áratugi hefur verkalýdshreyfingin gert að sinu bar-
áttumáli. Hún hefur að verulegu leyti tekiö þátt i
hrunadansinum og oft leikið eitt aöalhlutverkið í
leiknum.
„Keisarinn er
ekki í neínu
Vald stjórnmálaflokks ei
ýmsu háö. Þaö fer eftir stærö
flokksins, gerö hans og þvi
hvernig kaupin gerastá eyrinni
Þó aö stjórnmálaflokkur vilji
koma einhverjum málum
áfram þá kostar þaö margskon-
ar samkomulag og hrossakaup
við aöra.Vegna'þess hlýtur vald
stjórnmálaflokks viö núverandi
flokkaskipan ætlö aö verða
mörgum annmörkum háö.
Annaö mál ervald verkalýös-
hreyfingarinnar. Hvort sem
menn vilja ræöa þaö lengur eöa
skemur er það staöreynd að
verkalýöshreyfingin getur ráðiö
hverju sem hún kærir sig um i
þjóðfélaginu. Verkalýöshreyf-
ingin ætti ekki að hafa það
ólikra hagsmuna að gæta inn-
byröis að hún geti ekki komiö
fram sem órofa heild þegar um
er að ræða hagsmuni launþega.
Um raunsæi þessarar fullyrð-
ingar má auðvitað deila eins og
allt annað. Þessi skoðun er aö-
eins byggð á venjulegri heil-
brigðri skynsemi.
Mörg gerviljón eru samt á
leiöinni sem verkalýöshreyfing-
in hefur framleitt, sérstaklega
undanfarin ár þegar sæmilegur
friður hefur þó rikt innan henn-
ar.
Hér á Islandi er ekki verið að
gera þvi skóna aö forusta
verkalýðshreyfingarinnar leiöi
fólkið til byltingar sem leggi i
rústir þá þjóðfélagsgerð sem við
búum við. Hér er hinsvegar ver-
ið að tala um þann möguleika
verkalýðshreyfingarinnar að
hafa afgerandi áhrif á lifskjör
og lifsmynstur meðlima sinna
innan ramma núverandi þjóð-
félagsforms.
Undanfarna áratugi og þó
sérstaklega undanfarin ár hefúr
þróun þjóðfélagsins gengið i þá
átt að með rökum má segja að
leitt hafi til vissrar úrkynjunar.
Þessi úrkynjun lýsir sér fyrst
og fremst I þvi að ytri aðstæöur
hafa verið gerðar að verulegu
aðalatriði i kröfugerð verka-
lýðshreyfingarinnar. Þetta
fyrirbæri hefur undirritaður
nefnt krónutölupólitik.
Það lifsgæðakapphlaup sem
einkennt hefur siðustu áratugi
hefur verkalýðshreyfingin gert
að sinu baráttumáli. Hún hefur
að verulegu leyti tekið þátt i
hrunadansinum og oft leikið eitt
aðalhlutverkið i þvi mannlega
drama sem átt hefur sér stað
undanfarin ár.
Til að rökstyðja þetta nánar
verður að draga upp lauslega
mynd af þvi ástandi sem með-
limir verkalýðshreyfingarinnar
búa við i dag.
Trúlega hefur misræmi i lifs-
kjörum launþega aldrei verið
meira en nú. Launþegar i dag
eru ekki ein eining með hliðstæð
lifskjör. Milli meðlima innan
Alþýðusambandsins liggur nán-
ast ómælanlegt djúp I þessum
efnum.
__ > *_
Ef tekin eru örfá dæmi þessu
til skýringar mætti nefna lif-
eyrisþega sem stöðugt eiga i
vök að verjast i lifsbaráttunni.
Þessum þjóðfélagshóp hefur
verið kastað á verðbólgubálið.
Meira að segja sparifé þessa
fólks sem margt af þvi hafði
nurlað saman með sparnaði af
litlum launum á langri ævi var
gert upptækt handa þeim betur
megandi.
Hinsvegar er svo til að mynda
iðnaðarmaðurinn sem gengur
milli húsa og vinnur fyrir fólk
án þess að sú vinna sé gefin upp
til skatts. Báöa þessa þjóð-
félagshópa verður að lita á sem
skjólstæðinga verkalýðshreyf-
ingarinnar. Annar hópurinn er
fórnardýr neysluþjóðfélagsins
en hinum tekst að græða svolitið
á rotnandi þjóðarlikama þó aðr-
ir séu þar stórtækari.
Einstæð móðir sem af ein-
hverjum orsökum þarf að ann-
ast uppeldi barna sinna ein eri
órafjarlægð frá ektapari sem á
nú þá hugsun æðsta að vinna
meira og meira og meira til þess
að auka stöðugt verðmæti eign-
arinnar. Þessari manngerð sem
les með stjörfu augnaráði aug-
lýsingar fasteignasalanna um
möguleikann á flutningi úr
blokk i raðhús og þaðan i ein-
býlishús og siðan sumarbústað
og sjálfskipt dollaragrin meðan
lifið og orkan endast.
Eða þá meðferðina á lifeyris-
sjóðunum. Þar er á ferðinni einn
svartasti bletturinn.
Og uppeldið á unga fólkinu
sem talin hefur verið trú um að
verðbólgan sé nú bara góð og án
hennar geti enginn eignast þak
yfir höfuðið. Þvilik sjálfsblekk-
ing.Ungu fólki er einungis boðið
uppá botnlausan vinnurþældóm
og skuldafangelsi bestu ár æv*
innar. til þess að njóta þeirra
mannréttinda að búa i húsi.
Þannig mætti halda áfram að
rekja dæmi á miklu flatarmáli
pappirs. Það er hinsvegar ekki
tilgangur þessarar greinar. Til-
gangurinn er einungis sá að
gera tilraun til að hefja umræð-
ur um starf og markmið verka-
lýðshreyfingarinnar.
__y j_
Allur rekstur og starfsemi
verkalýðshreyfingarinnar hefur
á seinni árum orðið flóknari og
flóknari. Að vinna við samn-
ingagerð er orðið þannig að
útilokað er að aðrir en færustu
sérfræðingar i hagfræði og
tölvutækni komi þar lengur til
greina sem fulltrúar launþega.
A enn einu sviði i viðbót hefur
tölvan tekið við af menneskj-
unni og fleira kemur þarna til.
Smám saman hefur tölyuútskrift-
in og ræða fulltrúa launþega I
samningamálum farið að nálg-
ast hvort annað. I þessum
mannlegu samskiptum er
mannamál að hverfa fyrir járn-
grárri ómannlegri tækni.
Þessi staðreynd kom einkar
vel i ljós i kosningabaráttunni
þegar einn frambjóðandi
Alþýðubandalagsins Guðrún
Helgadóttir fór að nota þetta
ævagamla t jáningarf orm
tegundarinnar. Guðrún talaði
mannamál á fundum og i fjöl-
miðlum og allt I einu voru allir
farnir að hlusta. Og boðskapur
hennar var i höfuöatriðum sá
sami og lagður er i munn barn-
inu I ævintýri Andersens:
„keisarinn er ekki i neinu”.
Það skyldi þó ekki vera dálitil
skynsemi i þvi að leiðtogar
launþega tækju upp þannsið að
byrja aftur að tala mannamál.
Og ef til vill væri happadrýgra
að þeir byrjuðu á þvi fyrr en
seinna.
Það væri heldur vondur endir
á löngu og merkilegu ævintýri
sem saga verkalýðshreyfingar-
innar á Islandi er, ef núverandi
leiðtogar launafólks lentu i erfi-
drykkju efnahagslegs sjálfstæö-
is þjóðarinnar með fulltrúum
Alþjóöabankans og forstjórum
erlendra auðhringa. Það þarf
ekki nema eina sæmilega
heimsku i viðbót til þess að
þessir ótrúlegu atburðir gætu
gerst.
Það má ljóst vera að þessir
óunnu umræðupunktar sem
birst hafa I þremur dagskrár-
greinum verða ekki til mikils
gagns. Þessu er hnoðað saman i
flýti nú á þeirri stundu þegar
þjóðfélagsmál eru ennþá á um-
ræðustigi eftir átökin I sumar.
Það kann að vera misminni
en ekki kemur það i hugann að
opnar umræður hafi átt sér staö
I Þjóðviljanum um innri starfs-
hætti flokks og verkalýðshreyf-
ingar. Allavega hafa ekki orðið
miklar umræður um þessi mál
sem forustumenn þessara póli-
tisku eininga hafa sjálfir staðið
fyrir.
Greinarnar eru skrifaðar á
eins málefnalegan hátt og geta
leyfir. Þær eru skrifaðar vegna
áhuga á þjóðfélagsmálum al-
mennt og þarafleiðandi hlýtur
athyglin að beinast að Alþýðu-
bandalaginu og verkalýðshreyf-
ingunni. Hjá þessum sterkustu
þjóðfélagsöflum vinstra fólks
búa nú miklir möguleikar ef rétt
er á haldið.
Hrafn Sæmundsson.
12% Bandarikjamanna býr við fátækt
Fátækt i auðugu löndunum
Á seinni árum hefur
mönnum orðið það æ
ljósara að fátækt er ekki
einvörðungu i þróunar-
löndunum eins og stund-
um mætti halda af lestri
skýrslna og blaða-
greina. Tölfræðirann-
sóknir gefa til kynna svo
ekki verður um villst, að
einnig i auðugu iðn-
væddu löndunum býr
mikill fjöldi fólks við
sára fátækt.
Breskur visindamaður að nafni
Wilfred Beckerman hélt þvi ný-
lega fram i bresku fréttabréfi um
málefni ILO, að yfirvöldin i iðn-
væddu löndunum líti meira og
minna framhjá fátæktinni heima
hjá sér, geri litið eða nánast ekki
neitt til að leysa þann vanda, sem
þar er við að etja.
Fjölmargar kannanir, sem
gerðar hafa verið benda til þess,
að sögn Beckermanns, að i iðn-
væddu löndunum sé ástandið
þannig að viða séu það fimm til
fimmtán prósent ibúanna, sem
búi við lífskjör, sem séu undir
svonefndum fátæktarmörkum.
1 Bandarikjunum er talið, að
tólf prósent ibúanna, eða um 25
miljónir manna búi við fátækt. 1
Kanada 15 prósent, eða um 3
miljónir. Og ástandið I ýmsum
Evrópulöndum eins og til dæmis
Frakklandi og Belgiu er talið
vera hliðstætt. Norðurlöndin eru
hér ekki undanskilin, þvi Becker-
man telur að i Noregi og Sviþjóð
séu það þrjú til fimm prósent Ibú-
anna, sem búi við lifskjör undir
fátæktarmörjiunum.
Þessar tölur eru byggðar á
rannsóknum, sem geroar voru
og upp úr 1970. Vel kann að vera
að vaxandi atvinnuleysi hafi gert
það að verkum, að ástandið sé
ennþá lakara núna. Þegar talað
er um fátækt i iðnvæddu, riku
löndunum, þá verður að hafa það
i huga, að hugtakið lifskjör er
m jög afstætt. I þessu sambandi er
það auðvitað þannig, að I þessum
löndum er það býsna sjáldgæft að
fólk verði beinlinis hungurmorða
vegna fátæktar. Hinsvegar mættí
ef til vill lýsa þessu sem svo, að
þetta fólk hafi naumlega til hnifs
og skeiðar og enga möguleika á
að bæta lifskjör sin svo neinu
nemi. Aðrir ibúar búa við allt
önnur kjör, sem þetta fólk getur
ekki látið sig dreyma um að ná.
Ekki er þessi vandi til kominn
eingöngu vegna þess að sam-
félagið loki augunum fyrir þvi að
um fátækt geti verið að ræða mitt
i allsnægtunum. Nú kynni einhver
að segja sem svo, að i þessum til-
vikum ætti að vera nóg að breyta
tekjuskiptingunni með tilstilli
hinsopinberabannig að styrkir og
aðstoð við hina fátæku verði auk-
in Verulega frá þvi sem verið hef-
ur. Það eitt er bara engan veginn
nóg.
Félagsleg útgjöld hækka
I flestum aöildarrikjum OECD
hafa félagsleg útgjöld undanfarin
ár hækkað mun meira en nemur
hækkun þjóðartekna á mann. 1
Bandarikjunum, Kanada, Bret-
landiogá Norðurlöndunum hefur
hækkun félagslegra útgjalda I
Frá Harlem, blökkumannaborgarhluta I New York — árangur útgjalda
til félagsmála lætur á sér standa.
prósentum talið verið helmingi
hærri en aukning þjóðartekna á
mann. 1 OECD hafa félagsleg út-
gjöld undanfarin ár hækkað mun
meira en nemur hækkun þjóðar-
tekna á mann. 1 OECD löndunum
voru útgjöld til þessara mála yfir
leitt að jafnaði um niu prósent, og
ef svc heldur sem horfir, er lik-
legt að þau verði komin upp i um
tólf prósent af þjóðartekjunum
um miðjan næsta áratug.
En hversvegna lætur þá
árangurinn á sér standa?
Beckerman segir að yfirvöld
virðist I rauninni ekki sjá kjarna
málsins, fátæktina i auðugu
löndunum.
Meginatriðið i málflutningi
hans er að meginhluti þeirra
greiðsna sem stýrt er til hinna
fátæku,'lendi alls ekki hjá fólki,
sem sé raunverulega fátækt. Að-
eins þriðjungur fjármagnsins,
eða þar um bil, hafni hjá fólki,
sem raunverulega þurfi á aðstoð-
inni að halda.
Beckerman er andsnúinn
þeirri hugmynd að eftirlaun eigi
að vera i ákveðnu hlutfalli við þær
tekjur, er fólk hafði meðan það
starfaði i blóma lifsins.
Þá heldur hann þvi fram að
skattheimta af lágtekju fólki sé
allt of mikil i velflestum iðn-
væddu löndunum. Ahrif þessarar
skattheimtu verði svo þau, að
þetta fólk hafi sáralitlar ráð-
stöfunartekjur, rétt fyrir nauð-
þurftum og illa það i sumum til-
vikum, og þvi verði að lita á þetta
fólk, sem fátæklinga meðal hinna
rikU' (SÞ-Fréttir)