Þjóðviljinn - 09.08.1978, Side 7

Miðvikudagur 9. ágúst 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Vid hernámsandstæðingar verðum að vita hvar viö
stöndum, Ef Alþýðubandalagið er fáanlegt til að
semja um eitthvað i þessu máli, og þá eingöngu
til bráðabirgða, þá hvað?
Jon Thor
Haraldsson
55
Eitthvað minna”?
„Hernámsandstæðingar i Al-
þýðubandalaginu, sameinixt!”
Það mætti ætla eftir borgara
blöðunum að þessi verði næsta
krafa dagsins á „vinstrivæng”
eins og þaö heitir með tizkuorði.
Þess er heldur ekki að dyljast,
aönd hafa þeir hlutir komið upp
á yfirborðið i flokknum að við
verðum að fara að ræða málin
opinskátt.
Föstudaginn 21. júli, meðan
almennur blaðalesandi mátti
ætla að allt stefndi óðfluga að
vinstri stjórn, spurði margur
maðurinn sig hvað væri að ger-
ast þegarhann sá fjórdálka fyr-
irsögn i „Morgunblaðinu” svo-
hljóðandi: „Alþýðubandalag
vill breytingar á fjárhagslegum
tengslum við Keflavlkurvöll”.
Undirfyrirsögn var hin athygl-
isverðasta: „Sveigjanlegra i
varnarmálumen búiztvar viö”.
Eitthvað hefur „Þjóðviljan-
um” þótt ástæða til að minnast
á þessi mál þvi að þennan sama
dag ræðir hann i leiðara um
vinstri stefnu en lýkur þeim
hluta leiöarans á þvi að „ein-
angra” þurfi herinn og skera á
öll efnahagsleg tengsl við her-
stöðina á meðan hún sé hér, en
stefna að þvi að landið verði
herlaust eins fljótt og hersamn-
ingurinn leyfir. Svona höfum við
sósialistar ekki oröað kröfur
okkar i hernámsmálunum hing-
að til
Daginneftir, laugardaginn 22.
jáli, hét fyrri leiöari „Morgun-
blaðsins” að sjálfsögðu „Al-
þýðubandalagið leggur blessun
sina yfir varnarliðið” og þóttist
ritstjóri bersýnilega hafa him-
in höndum tekið.Ekki mótmælti
„Þjóðviljinn” á laugardag i
leiðara skrifum „Morgunblaös-
ins” um „sveigjanleik” Alþýðu-
bandalagsins í hernámsmálun-
um, hann var meinlaust ofan-
þindargutl um skipasmíöar og
járnblendi. Aftur á móti Itrekaði
Svavar Gestsson i forsiðuviðtali
rundvallarkröfuna um brottför
ersins, það væri bráðabirgða
ráðstöfun að höggva á öil efna-
hagstengsl hersins við islenzkt
þjóðlif meðan verið væri að
koma honum Ur landi.
Það var raunverulega ekki
fyrr en á þriöjudag 25. júll sem
„Þjóðviljinn” tók á þessum
málum. 1 leiðara þá segir að
hálft annað ár þurfi samkvæmt
hersamningnum að liða frá þvi
krafizt sé brottfarar hersins og
þangað til Bandarikjamönnum
sé skylt að vera komnir á burt.
„Þjóöviljinn” segir: „Hvaö áað
gera i málefnum herstöövar
innar á slikum biðtima? A allt
að vera óbreytt eöa á aö undir-
búa brottförina með einangrun
herstöðvarinnar? Það er mál-
ið”.
Leiðarhöfundur hefur á þessu
stigi málsins ekki vitað þaö sem
mér varð um svipað leyti full-
kunnugt, aö kratarnir höfðu i
fyrsta lagi alls ekki fallizt á
uppsögn hersamningsins, eins
°g þh mátti lesa úr leiðaranum,
og i öðru iagi að forysta flokks-
ins var tilbúin aö faila frá kröf-
unni um uppsögn samningsins
og brottför hersins á kjörtima-
bilinu gegn margumræddri
„einangrun”.
Nú hef ég aldrei verið einn i
þeirra hópi sem sjá ýmist svart
eða rautt þar sem flokksforyst-
an er ( en að visu stundum
grátt). Það kom lika fram á
deildarfundi á þriðjudags-
kvöld, þar sem kom einn al
þingismaðurinn, að þingflokk-
urinn telur sig réttilega ekki
hafa umboð til að semja um
annað en brottför hersins. Ef
eigi aö semja um „eitthvað
minna” eins og það var orðað
verði stofnanir flokksins, m.r..
flokksráð.að taka þá ákvörðun.
En það er sem sagt komið á
daginn að „þetta minna” sem
flokksforystan er að fengnu
leyíi íáanleg til að semja um er
einangrun hersins, þá sem
fyrsta skrefið i brottför hans,
þótt þaö sé ekki tekið fram sér-
staklega og samningnum ekki
sagt upp. Sjálfur er ég logandi
hræddur við hugmyndina, girð-
ingar hafa lekiðfyrr og hræddur
er ég um að erfið verði fram-
kvæmdin. Aðrirflokksmenn eru
hugmyndinni fylgjandi. Þaurök
sem ég hef einkum heyrt eru
þau að ef takist með öllu að ein-
angra herinn muni það breyta
mjög öllum viðhorfum Islend-
inga til hans og auk þess kunni
svo að fara að Bandarikja-
mönnum þyki herstöðin ein-
faldlega ekki svara kostnaöi,
þurfi þeir að ala sig að öllu leyti
sjálfir.
Hvernig sem þvi er farið,
þetta verðum við að ræða i okk-
ar röðum og komast að niöur-
stöðu. Þessi hugmynd hefur
þegar verið túlkuð sem undan
sláttur og svik i blöðum and-
stæðinganna, það getum við lát-
ið okkur i léttu rúmi liggja. En
viö hernámsandstæðingar verö-
um að vita hvar við stöndum. Ef
Alþýðubandalagið erfáanlegt til
að semja um eitthvaö i þessu
máli, og þá eingöngu til bráða-
birgöa, þá hvaö?
Sé þaö ekki meö öllu ljóst gæti
þetta mál eitraö allt andrúms-
loft I okkar rööum. Og þá kynni
svo aö fara að við eignuðumst
hugtök eins og „hernámsand-
stæðingar i Alþýðubandalag-
inu”.
Jdn Thor Haraldsson
Garðar Mýrdal eðlisfræðingur
V ísi ndastvrkir
NATO á Islandi
Flestum er eflaust
ljóst, að náið samband
er á milli visinda- og
tækniframfara annars
vegar og vigbúnaðar-
brjálæðisins i veröldinni
hins vegar.
Vopnaiðnaður og her-
foringjar stórvelda hafa
yfirleitt náð á ótrúlega
stuttum tima að mis-
beita tækniframförum i
þágu manndrápstækn-
innar.
Augljósasta dæmið um
þetta er liklega kjarn-
orkuvopnaframleiðslan,
sem kom i kjölfar stór-
stigs þekkingarauka i
eðlisfræði á fyrri hluta
þessarar aldar.
Það er augljóst hve
helsjúkt það samfélag
manna er, sem sóar öllu
þvi hugviti og f jármaghi
i vigbúnaðarbrölt, sem
ella gæti leyst mörg
stærstu vandamál
mannkynsins, s.s. hung-
ur, vanþekkingu, félags-
legt misrétti o.s.frv.
Ég ætla mér ekki i stuttri blaða
grein aö reyna að greina, hvernig
orsaka samfélagssjúkdóms þessa
er að leita I eðli og útþensluþörf
auömagns og ekki geri ég um-
fangi á misnotkun striðshöfðingj-
anna á visindaþekkingu nein
tæmandi skil i stuttu máli.
I grein þessari vil ég f jalla lítil-
lega um þann hluta af ásælni
NATO eftirvöldum á Islandi, sem
felst i styrkveitingum hernaðar-
bandalagsins til visindastarfa á
Islandi.
Ég vil þó byrja á að nefna dæmi
um misbeitingu á nýrri visinda-
og tækniþekkingu frá striðs-
rekstri bandariska hersins i Indó-
kina og er heimild min breska
visindaritið .jNature”, hefti 271
frá 16. febr. 1978.
Flísasprengjur og
eiturhernaður
í grein sem birtist I þessu hefti
„Nature” er m.a. minnst á flisa-
sp-engjur þær, sem bandaríski
herinn beitti I Viet Nam og voru
svo hugvitsamlega hannaðar að
ekki var unnt að nota röntgen-
myndatöku, til að finna flisar frá
þeim i holdi manna.
Tilgangur slikrar sprengju er
væntanlega aö valda meiri kvöl-
um en með málmflisasprengjum
og gera hjúkrunarstörf erfiðari.
Aöallega fjallar þó greinin i
„Nature” um áhrif eiturhernaðar
bandariska hersins i Viet Nam,
en á árunum 1961-1971 dreifðu
bandariskar herflugvélar 50 þús.
tonnum af efnablöndum, sem
innihéldualls ca. 100 kg. afefninu
„DIOXIN” yfir skóga og akur-
lendi i Indókina.
Eitrið „DIOXIN” kom m.a. við
sögu i heimsfréttum, þegar efna-
verksmiðja i Seveso, nærri
Milanó á N-ltaliu sprakk 10. júli
1976 og nokkur kg. af „DIOXIN”
dreiföust um nágrennið.
Ekki eru öll áhrif af efninu
þekkt, en þó er ljóst að það veldur
m.a. húðsjukdómum, krabba-
meini ýmis konar, fóstursköðun
og það gerir land óhæft til rækt-
unar um áratuga skeið.
Ahrif af slikri misbeitingu á
þróaðri visindaþekkingu i striös-
rekstri USA veldur enn i dag
hörmungum i Viet Nam og stór-
felldum vanda við endurreisn
efnahagslifs þess striðshrjáða
lands.
„Nature” vitnar til visinda-
manns, sem rannsakar áhrif
„DIOXIN”s á vegum viet-
namskrayfirvalda, dr. Tran Tri,
um að óliklegt sé að vestrænir
visindamenn fái aðgang að niður-
stöðum hans. Þetta kemur til af
að út frá reynslu sinni hafa Vlet-
Namar þá rökréttu afstöðu til vis-
indamanna á Vesturlöndum, að
þeir séuhlutiaf vestrænu hernað-
arvélinni.
Bandariski herinn var m.a. að
gera tilraun með áhrif eiturs á
likami og akurlendi Viet-
Nama. Ef sá sami bandariski her
fær nú aðgang að niðurstöðum frá
tilraunum þessum, þá getur hann
endurbætt eiturefna-hertækni
sina.
Þessi dæmi úr „Nature” frá
Viet Nam-striðinu sýna að það
eru ekki einungis menn á raun-
visindasviðum eins og eölisfræði
og efnafræði, sem þurfa að kann-
astviðstöðu sina og ábyrgö gagn-
vart hergagnaframleiðslu. Lif-
fræðingar, vistfræðingar, sál-
fræðingar, félagsfræðingar o.fl.
þyrftu að átta sig betur á stööu
sinni og hlutverki i þessu sjúka
þjóðfélagi, og afhjúpa það eftir
bekkingu sinni og getu.
NATO fjármagn
i vísindum
Væntanlega verða þó enn um
sinn margir visindamenn, sem
velja að telja sjálfum sér og öðr-
um trú um að visindin séu „ópóli-
tisk” og „hlutlaus” og þróun vis-
inda sé aö mestu óháð þjóöfélags-
legum átökum.
Flestir hljóta þó að kannast við
að rannsóknarstörf eru háö þvi
fjármagni, sem til þeirra er veitt.
Það má vera ljóst, að það er
hvorki tilviljun né heldur „ópóli-
tiskur menningarlegur áhugi”,
sem veldur þvi að hernaðar-
bandalagið NATO stendur að
fjármögnun vfsindastarfa i aöild-
arrikjum sinum i siauknum mæli.
Upphæðin, sem NATO veitir til
námsdvalarstyrkja, einstakra
rannsóknarverkefna, fyrirlestra-
ferða fræöimanna, ráðstefnu-
halda og slikra verkefna hefur
vaxið úr U.S. $ 1,15 milj. árið 1957
i U.S. $ 10 milj. árið 1976 og hefur
væntanlega vaxið enn siðan þá.
Þetta erue.t.v. ekki stórar upp-
hæðir, samanborið við það fjár-
magn, sem fer til þeirra herfræði-
legu visindastofnana, sem heyra
beint undir NATO og það fjár-
magn, sem veitt er af rikisstjórn-
um aðildarrikja NATO til rann-
sóknarstarfa, m.a. innan hernað-
arneta þeirra.
Þarna er einungis á ferö það
fjármagn, sem NATO veitir til aö
stýra þróun visinda i háskólum og
öðrum visindastofnunum, i aðild-
arrikjum sinum.
Hlutdeild
íslenskra
visindamanna
Það er leitt að sjá nöfn ýmissa
virtustu visindamanna islensku
þjóöarinnar á listum yfir nefnd-
armenn, sem starfa I þágu her-
foringja NATO, til aö auðvelda
þeim að misbeita visindarann-
sóknum, m.a. hér á landi.
Ogekkiergæfulegraað lita yfir
lista þeirra allt of mörgu Islensku
visindamanna, sem þegið hafa
mútufé þetta frá NATO, til að
fjármagna verkefni sin á visinda-
sviðinu,
Abyrgð allra þessara visinda-
manna er mikíl.þó þeir e.t.v. geri
sér ekki allir grein fyrir henni.
Þeir eru að greiða leið hernaðar-
bandalagsins að þeirri valdaaö-
stöðu I islenskri visindastarfsemi,
sem það greinilega ásælist.
Ég tek ekki að mér hér að
kynna uppbyggingu og starfsaö-
ferðir sem NATO hefur I gangi til
að stýra i þágu herforingja sinna
visindastörfum i aðildarrikjum
sinum. Þeir eru vist nógu margir
samt, sem koma áróöri NATO á
framfæri á tslandi.
Þannig kom forstöðumaður
Norrænu eldf jallarannsókna-
stöðvarinnar, Guðmundur E. Sig-
valdason, með áróðurserindi i is-
lenska rikisútvarpið, föstudags-
kvöldið 4. ág. sl., i tilefni af tutt-
ugu ára afmæli visindanefndar
NATO.
Guðmundur talaði m.a. um að
mikilvægi ýmissa visindarann-
sókna á Islandi væru fólgnar I þvi,
sem hann nefndi „METNAÐAR-
GILDI”, þ.e. sköpun þeirrar á-
sýndar, sem tsland ber gagnvart
öðrum þjóðum.
Mér fannst ömurlegt að heyra
Guðmund hælast yfir þvi i erindi
sinu að slik ásýnd þjóöarinnar
hefði á tveim siðustu áratugum
verið fjármögnuð með ca. U.S. $
1/2 millj. Slik upphæð var, að
sögn Guðmundar, sexfóld sú upp-
hæð, sem islensk yfirvöld veita i
sjóð þennan. Taldi hann þetta
bera vott um traust, sem visinda-
störf Islendinga njóta hjá NATO
— og þá væntanlega traust um-
fram það sem visindastörf i öðr-
um aðildarrikjum NATO njóta
(sic!).
Þegar NATO veitir miklu fjár-
magni til visindastarfa á tslandi,
þá dregur slikt að sjálfsögðu úr
islenska rikisvaldinu að veita
fjármagni til visindasjóðs og
svipaðra stofnana, og um leið
færist stýringarvaldið, sem fjár-
mögnunin gefur,i hendur hernað-
arbandalaginu i auknum mæli.
Þetta útskýrði Guðmundur að
sjálfsögðu ekki i áróðurserindi
sinu 4. ág.
Framhald á 18. siöu