Þjóðviljinn - 19.08.1978, Blaðsíða 12

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 19. ágúst 1978
Umsjón:
Hallgerður Gísladóttir
Kristín Ástgeirsdóttir
Kristín Jónsdóttir
Sólrún Gísladóttir
Steinunn H. Hafstað
Vald tungumálsins
Árið 1973 kom út hjá
Pax forlaginu i Osló
bókin Sprak er makt eft-
ir Rolv Mikkel Blakar.
Bók þessi sýnir mjög vel
fram á ihaldssamt eðli
tungumálsins og hvern-
ig það getur verið hindr-
un á vegi breytinga.
Einn kafli bókarinnar
tekur til sérstakrar
umfjöllunar hvernig
hlutverk kynjanna
endurspeglast i tungu-
málinu, og á hvern hátt
það leggur stein i götu
þess fólks sem reynir að
brjótast út fyrir ramma
hins hefðbundna kynja-
mynsturs. Sú grein sem
hér fer á eftir er lausleg
þýðing á hluta kaflans.
Ég fuDyröi hvorki, aö máliö sé
eini né heldur mikilvægasti þátt-
urinn.sem viöheldurkarlasamfé-
laginu og kúgun konunnar. En
ég þori aö fullyröa aö máliö er
einn af þeim þáttum sem vinnur
gegn jafnrétti kynjanna. Ég full-
yröi ekki heldur aö máliö sé eina
tækiö i baráttunni fyrir jafnrétti.
En ég get staöhæft aö máliö sé
eitt af þeim tækjum sem hægt er
aö nota, og eigi aö nota, i þeirri
baráttu. Umfram allt er það tæki,
sem hægt er aö nýta á mun marg-
vislegri og áhrifameiri hátt en
gert er i dag.
Þaö er einkum i tvo mismun-
andi vegu sem máliö getur unniö
gegn félagslegum breytingum af
þeirri gerð sem frelsun konunnar
krefst.
t fyrsta lagi er bygging málsins
ihaldssöm. Fyrri kynslóöir hafa
mótaö máliö og þannig endur-
speglar þaö i grófum dráttum, fé-
lagslegar, sálfræöilegar og efaa-
hagslegar aöstæður fyrri tima.
I ööru lagi getur nýyröasmiöi
unniö gegn breytingum t.d. meö
þviaöbreiöa yfir rikjandi ástand.
Þetta er i samræmi viö þá flóknu
rás sem valdiö i þjóöfélaginu fer
eftir.þ.e.a.s. þeir sem hafa valdiö
og tækin til aö útbreiöa sina ný-
yröasmiði gera þaö.
Þessir tveir óliku þættir tungu-
málsins, sem báöir vinna gegn
jafnrétti kynjanna, fara oft sam-
an, en til þess aö öölast þekkingu
á þeim er nauösynlegt aö skilja
þau margslungnu öfl sem liggja
þeim til grundvallar. Þetta er
nauösynlegt vegna þess aö þeir
þættir málsins, sem hægt er aö
nota I baráttunni fyrir breyting-
um, eru i sjálfu sér ólikir þessum
tveimur ihaldssömu þáttum.
Nokkur dæmi munu sýna þetta
betur en mörg orö.
Viö getum t.d. litiö á þá erfiö-
leika, sem máliö getur skapaö
konu, sem reynir aö komast inni I
hefðbundin kariastörf. Viö skul-
um imynda okkar aö kona sé
biskup. Einmitt innan kirkjunnar
hafa veriö miklar deUur og litill
skilningur á jafnréttismálunum
eins og deilurnar um „kven-
prestana” sanna (litiö mun rætt
um „karlpresta”). Viö getum lit-
ið algerlega framhjá þvi vanda-
máli hvaö kvenkyns biskup ætti
aö kallast, en athugum heldur
hvaöa heiti maöurinn hennar ætti
aö bera. Karlkyns biskupar
(flestir) hafa jú „biskupsfnl” sér
viö hliö, sem gegnir mikUvægu
hlutverki i starfi þeirra og viö
opinber tækifæri. „Biskupsfrú”
myndi varla henti eiginmanni
biskups, enda gefur oröiö ótvirætt
til kynna aö um konu sé aö ræöa.
Eiginmann biskups mætti t.d.
nefna annaö hvort „biskups-
mann” eöa „biskupsbónda” en
sjálfsagt hljómar þaö undarlega i
eyrum flestra. Þetta dæmi sýnir
aö á sinn hátt vinnur máliö gegn
þvi, aö konur fari inn i heföbundin
karlastörf.
Viö getum litiö á annaö dæmi
san sýnir aö orö breiöa yfir.
Samfélagi okkar er skipt upp i
stööur og i grófum dráttum er þaö
þannig, aö karlar eru i æöstu
stööunum en konur i þeim lægstu
eins og stööuheitin bera meö sér.
Tvö dæmi af handahófi eru al-
þingismaður og þvottakona. Þró-
unin hefur hins vegar hagaö þvi
þannig, aö nokkrar konur hafa
komist á þing og nokkrir karl-
mennhafa tekiö aö sér ræstingar.
Þessar breytingar endurspeglast
náttúrulega i málinu, og hvaö
fyrradæmiö varöar þá nær orðiö
maöur nú yfir bæöi kynin, en i
seinna dæminu veröur nýyröi aö
koma til, þar sem þvottakona nær
ekki yfir bæöi kynin. Auglýsing-
arnar myndu leysa þetta mál
þannig, aö auglýst yröi eftir
„starfskrafti til þvotta”.
I eftirfarandi dæmum er hlut-
verkaskiptingu kynjanna snúiö
viöog á þann hátt sést ihaldssemi
málsins mjög vel.
Fridagur
Útivinnandi maöurinn
átti fri i gær.
Þess vegna fór hann eins og
kjaftakarl
hús úr húsi
og naut þess ab sitja meö öllum
hinum
kjaftakörlunum og kaffikörlunum
i nágrenninu.
Skrifstofurómantíkin
Yifmaöurinn hættir skyndilega
lestrinum
— þegir dágóöa stund,
situr bara og horfir áfergjulega
,BELG
Uppsölum 24. júli 1978
Til Jafnréttísslðu Þjóöviljans.
Þegar ég las Belginn á Jafn-
réttissiöunni þann 15. júli s.l.
mundi ég allt i einu eftir þvi aö
til eru fleiri svo kallaöir sósial-
I istar, já og jafnvel „byltingar-
sinnaöir marxistar og kommún-
istar”,sem eru bara vel sáttir
I viö klámiö. Þannig er
1 nefnilega mál meö vexti, að
einn af forystumönnum i's-
lenskra trotskiista i Uppsölum
um árabil, sem er félagi I KAF
(samtökum sænskra trotskista,
sem er deild i 4. Alþjóöasam-
bandi Trotskis) hefur unniö i
einni af klámbúöum bæjarins
frá þvi i fyrrahaust og likar
bara ágætlega. Búöin hefur
reyndar aösetur i húseign
sænsku kaupfélagasamtakanna
(KONSUM) og leigir húsnæöiö
af þeim. Aö sjálfsögöu hefur
hann verið gagnrýndur fyrir,
bæöi af vinum og andstæöing-
um, en þau mótrök sem heyrst
hafa viö þeirri gagnrýni eru
m.a., aö klámið sé i þágu verka-
lýösstéttarinnar (!) þar sem
hún er ekki aðeins arörænd,
heldur lika kynferöislega kúguö
mest allra stétta og þvi gefi
kommúnisti barist fyrir hug-
sjón sinni við klámmiðlun til
verkalýös og t.d. ellilifeyris-
þega sem og viö hvern annan
starfa að baráttumálum verka-
lýösins!
Núj og ekki nóg meö þaö,
heyrst hafa raddir úr sömu her-
búöum um aö klámiö verbi bara
þjóðnýtt, rekið af riki og bæ,
þegar búið verður að gera byit-
inguna, vegna þess aö klám
veröi alltaf nauðsyniegt án til-
lits tfl þjóöskipulags! (Hvilikur
marxismi) Ég nenni ekki aö
tina til fleiri rök úr þessari
klámhugmyndafræöi, en vil aö-
eins geta þess aö klámmiölarinn
var einn af hressustu „jafn-
réttismönnum” islendinga-
byggðarinnar hér og ætlaði aö
leiða marga leshringi um jafn-
réttismál og kvennabaráttu, áð-
ur en hann komst að þeirri niö-
urstööu aö auðveldara væri aö
miðla klámi. Já svona djúpt er
hægt að sökkva i fen vinstri
hentistefnunnar ogskaöa mark-
miö raunverulegra iaaráttu-
sinna og kommúnista.
Þaö vartimi til kominn aö
vekja athygli á sorpritunum
sem seld eru i bókabúð MM, en
þaö þarf ekki siður aö benda á
og afhjúpa þá menn sem kenna
sig mest viö byltingu og jafn-
réttisstefnu, en geta jafnframt
unnið aö útbreiöslu og eflingu
þess hluta vestrænnar úrkynj-
unar- og sorpmenningar, sem
klámiðnaöurinn er. Þaö væri
ekki úr vegi aö fá skýr svör frá
stjórnendum bókabúöar MM,
sem og frá öörum rugludöllum
sem kenna sig viö sóslalisma
eöa jafnvel „byltingarsinnaöan
marxisma”, hver raunveruleg
afstaöa þeirra til þessara mála
er, og hvort þeir telji aö berjast
eigi gegn klámiönaöinn (i öllum
birtingarmyndum hans) eöur
ei?
Hlln Agnarsdóttir, Uppsölum.
á stóra, vöðvastælta einkaritar-
ann sinn.
„Ertu upptekinn I kvöld
Kristófer?
eöa getur þú hugsaö þér aö vinna
eftirvinnu?” (
Einaritarinn roönar feimnislega
hann grunar hvaö húsbóndinn
hefur i huga.
Forstjórinn tekur af skariö
meö þvi aö segja:
„Þú skilur Kristófer, maburinn
minn er ekki heima,
hann er I heimsókn hjá mömmu
sinni”.
Kaffisamsæti á
prestssetrinu
Aö gömlum siö
voru kaffiveitingar á prestsetrinu
inu
aö lokinni biskupsheimsókninni.
Sjálfur biskupinn
rabbaði viö sóknarprestinn og
sóknarformanninn,
sem var karlmaður.
A meöan bar eiginmaöur prests-
ins
fram nýlagað kaffi.
„Þakka þér fyrir, þetta var
indælt kaffi!”
sagbi biskupinn
„en nú get ég bara ekki meira”
sagöi hún brosandi,
þegar eiginmaöur prestsins ætl-
aöi enn einu sinni
aö fylla boflann hennar.
Þess skal getiö,
að eiginmaöur biskupsins gat þvi
miöur ekki fylgt henni
i þetta skiptið,
hann varö aö vera heima
vegna þess aö þau fengu enga
barnapiu.
Já, sjómennskan
Mamma er sjaldan heima
þvi landlegur eru strjálar.
Og þá sjaldan hún er i landi
er hún á stanslausu fylleríi
með hinum kellingunum af dall-
inum.
Oftastlitur hún þó af skyldurækni
heim
kvöldið fyrir brottför
og hefur þá gjarnan meöferöis
einhverjar smágjafir
handa pabba,
sokka eöa rakspira.
Osjaldan enda svo þessar heim-
sóknir með þvi,
aö hún lemur hann
fyrir aö dekra of mikið viö okkur
börnin
eöa eitthvað annað.
Brjóstvitið ræður
ferðinni
Þessiauglýsing frá Kristjáni Ó.
Skagfjörö er meö þeim smekk-
lausari sem undirrituö hefur séö i
langan tima. Hún er þó ekki ný,
heldur er hdn i riti sem sjaldan
ber fyrir augu kvenfólks, þ.e. Sjó-
mannaalmanakinu, og er hún út-
búin sem bókamerki í þeirri ann-
ars ágætu bók.
Þegar bókamerki þetta barst á
Þjóðviljann meö nokkrum vel
völdum oröum, leituðum viö upp-
lýsinga um hönnun og tilgang
slikraauglýsinga hjá fyrirtækinu.
Fyrir svörum varö Ágúst Har-
aldsson auglýsingastjóri. Hann
sagöist sjálfur hafa hannaö aug-
lýsinguna, sem heföi birst I sjó-
mannaalmanakinu undanfarin 2
ár, aö visu meö annarri sams
konar mynd i fyrra. Agúst sagöi
að undirtektir viö þessa auglýs-
ingu heföu veriö tiltölulega já-
kvæðar, mönnum hafi fundist
þetta tilbreyting frá ööru, en ekki
vildi hann meta auglýsingagildiö
frekar. Agúst sagöi aö fyrirtækiö
notaði ekki myndir af nöktum
konum í aörar auglýsingar sinar,
og sagöi hann aö þar sem alman-
akið væri bara á sjó, þar sem
sárafáar konur væru, mætti segja
aö þetta væri tilraun til aö koma á
móts viö þá starfsmenn sem þar
eru og nær allir eru karlkyns. Aö
þessuleyti væri Sjómannaalman-
akið nokkur sér á parti. Agúst
sagöist ekki vera auglýsinga-
teiknari, heldur hefði brjóstvitið
veriö látiö ráða I þessu tilfelli, og
sagðist hann ekki gera sér stórar
hugmyndir um svona hluti, held-
ur sjá þá i léttu ljósi, sem kannski
væri ekki rétt ljós. -AI