Þjóðviljinn - 28.01.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 28. }anúar 1979. jÞJóÐVILJINN — StPA 7
lenskt séreinkenni þar sem nóg
viröist vera af æskulýösklúbbum i
nágrannalöndum okkar. Þá er
ekki átt viö staöi þar sem kvöld-
stundin byrjar á sameiginlegum
sálmasöng, drengirnir skella sér i
glfmu á meöan stúlkurnar þræöa
nál, heldur þar sem unglingunum
er tekiö eins og þeir eru og þeir
læra aö hægt er aö nota timann til
ýmislegs annars en aö detta í þaö.
(Til hvers er talaö um styttingu
vinnuvikunnar, þegar fólk kann
ekki aö nota frlstundir sinar?).
Þaö eina sem börn læra er aö
veröa fulloröin. Helst ætti aö
sameina fermingu, sklrn frum-
buröar og giftingu, þá fyrst væri
hægt aö slappa af I hlýrri stofu og
drekka úr glösum en ekki af stút.
Þú veröur aö hafa tískuna á
hreinu I tólf ára bekk. Allt miöast
viö aö veröa sem fullorönastur,
þá veröuröu frjáls. En ekki er þaö
nýr sannleikur aö lifiö sé ekki
leikur né aö fullorönir séu ekki
barnanna bestir. — Þó er ekki
hægt aö segja aö á Islandi séu
engir staöir fyrir unglinga, en
langterfrá þvl aö þörfinni sé full-
nægt.
Sonur minn bragöar ekki vin , nýfermt barniö, ennþá slöur dóttir
min.
Áfengisneysla barna og
unglinga hefur aukist mik-
ið á undanförnum árum.
Því til stuðnings má grípa
niður í skýrslu sem gerð
var í Bandaríkjunum um
drykkjuvenjur ungs fólks
og þróun í þeim málum.
Þar í landi hefur aldur
barna sem tekur fyrsta
staupið hraðlækkað. Árið
1965 var meðalaldur þeirra
13,6 ár en tíu árum seinna
var hann kominn niður í
12,9 ár. í dag hafa 40% tíu
ára barna í Bandaríkjun-
um bragðað áfengi í ein-
hverri mynd. Við þessa
þulu má bæta að nú til dags
eru stúlkur ekki lengur
neinir eftirbátar pilta hvað
drykkju snertir.
ljós aö börn drekki oftar en áöur,
þau veröi drukknari en fyrr var,
og neyti jafnvel annarra vimu-
gjafa meö. Þar er eflaust um áö
ræöa „gras” (marihuana) sem er
mjög algengt I Bandarlkjunum en
hefur ekki náö eins mikilli út-
breiöslu hér á landi.
Óllklegt er aö Islensk börn
blandi öörum vimugjöfum viö
alkóhóliö, en hins vegar er al-
gengt aö þau fikti viö alls konar
á kvöldin. Kveikt er á sjónvarp-
inu sem sendir geisla slna um all-
flest heimili. Ef heyrist I börnun-
um líta foreldrarnir örvæntingar-
fullir á þau og baugótt augun
biöja aöeins um friö. Allir beina
augum sinum aö tækinu,
mamma, pabbi, börn og jafnvel
bfllinn llka.
Flugæöi Ómars veldur fiöring i
mörgum stráksmaganum á meö-
an hjartarætur stelpunnar hitna
Þar veltast þeir um á brauðfótum I snjó og slyddu á meöan mamma og pabbi klkja I glas I mjúkum sófa I
hlýrri stofu.
Brjóstamjólk og
brennívin.
Mörgum mun finnast þessar
tölur geigvænlegar, ótrúlegar og
kannski ekki marktækar. Eöa þá
aö þær gildi ekki um Island, En
umhverfi okkar afsannar ekki
þessar tölur nema slöur væri.
Gangiö fram hjá Hallærisplani
á föstu- og laugardagskvöldum
eöa fáiö ykkur huliöshjálm og
fylgist meö öllum oröum og gerö-
um barna ykkar.
Hver getur orsökin þá veriö?
Timarnir breytast og mennirnir
meö, en ef tölur þessar sýna þró-
un I rétta átt veröur brjóstamjólk
móöurinnar áriö 2159 oröin aö
hreinu kláravini. Hvar er pottur
brotinn?
Ýmsir kynnu að segja, aö börn
heföu alltof mikil peningaráö nú
til dags, en sú skýring benti aö-
eins til þess aö fermingarbörn
siöustu aldamóta hefðu varla
hugsaö um annað en brennivin en
bara ekki haft ráö á þvi.
Orsakir
Bandariskur áfengissérfræö-
ingur, Loran Archer aö nafni,
segir aö börnum áfengissjúklinga
sé mest hætt viö aö hallast aö
stútnum, hvort sem um sé aö
ræöaarfgenga drykkjuhneigö eöa
hreinlega áhrif umhverfisins.
Hann segir einnig aö um sé aö
kenna hinni margumtöluöu
streitu og hraöa nútimans. Sam-
band foreldra og barna hafi rofn-
aö mikiö vegna breyttra atvinnu-
hátta og fjölskyldumynsturs.
örþreyttir foreldrar hafi ekki
orku til aö sinna börnum sinum aö
loknum vinnudegi og er vel hægt
aö færa þaö upp á Island þar sem
stritaö er frá mánudagsmorgni til
föstudagskvölds. Börnin hafi eng-
an til ab ræöa viö um vandamál
sin og þvi drekki þau sig frá
þeim.
Aðrir vímugjafar
Bandariska könnunin leiöir I
efni I von um að fá vimu út úr
þeim og noti þau i hallæri þegar
ekkert brennivín er fyrir hendi.
Þar má nefna mentolspritt
(blandaö i malti), lim, sjóveikis-
pillur og jafnvel te.
Peningabörn
Ef við litum á ísland koma helst
tvær skýringar á mikilli drykkju
unglinga upp i hugann, annars
vegar sambandsleysi innan fjöl-
skyldunnar sem áöur hefur veriö
á minnst og hins vegar skortur á
samkomustööum fyrir þessa ald-
urshópa og möguleikum á tóm-
stundaiöju. Segja má aö Hallær-
isplaniö sé samnefnari þessara
tveggja vandamála.
Eflaust er satt og rétt aö ung-
lingarnúá dögum hafi mun meiri
peninga undir höndum en fyrri
kynslóöir, þótt slíkt hljómi fjar-
stæðukennt þegar minnst er
kapphlaups foreldranna viö af-
borganir af lánum og vixlum. Oft
hefur veriö rætt um lyklabörn en
segja mætti aö sllk börn séu nú
komin meö peningapung um háls-
inn.
Sáluhjálp
sjónvarpsins
Timi húslesturs og heimilisiön-
aöai er liöinn. Mamma og pabbi
vinna utan heimilisins og eru út-
keyrö þegar þau loks koma heim
yfir Húsinu á sléttunni, en hvorki
Ómar né litli Joe geta veitt börn-
unum þá athygli sem þau þarfn-
ast. Heimilisblóin fullnægja ekki
mannlegri þörf sem ætlö er fyrir
hendi þrátt fyrir framfarir I vls-
indum og tækni.
Við sem heima sitjum
Þá er leitaö til skólasystkin-
anna, en hvar eiga þau aö hittast?
Oti I sjoppu eöa úti á róló. Nema á
laugardögum þegar Hallæris-
planiö er æösta miöstöð menning-
ar og lista. Þar er ekkert hægt aö
gera nema aö detta I þaö. Allir
hinir gera þaö og hvernig gæti ég
veriö út undan?
Tónabær lokaöi á unglingana
svo þeir hrökkluöust niöur i miö-
bæ en þaöan hafa þeir ekki komiö
aftur. Þar veltast þeir um á
brauöfótum I snjó og slyddu, rign-
ingu og roki á meðan mamma og
pabbi kíkja I glas meö vinahjón-
unum I mjúkum sófa I hlýrri
stofu.
Ekki dóttir mín
Börnin vita aö foreldrarnir
drekka og kannski vita foreldr-
arnir að börnin drekki en nei, son-
ur minn bragöar ekki vln, ný-
fermt barniö. Ef svo ótrúlega vill
til aö drengurinn komi ælandi
heim hefur hann oröiö fyrir áhrif-
um af slæmum félagsskap.
Dóttir mln drekkur enn slður,
hún situr eflaust heima hjá vin-
konu sinni og prjónar eöa þá þær
eru aö passa einhvers staöar (ég
veit ekki hvar). Þaö er ekki hún
sem veltur um Grjótaþorpið til aö
pissa og siban niöur á Halló á ný,
er að drepast úr kulda en kemst
hvergi inn nema helst I nærliggj-
andi bfla hjá ókunnugum karl-
peningi.
Eflaust gæti betra samband
innan heimilisins komiö I veg fyr-
ir slika sjálfsblekkingu, I það
minnsta dregið úr henni. En til
þess þarf meiri tima og þar meö
draga úr eftirvinnu, slaka á stein-
steypukapphlaupinu og lifa lifinu
á meöan þab er ekki oröiö of seint.
Sá dagur mun koma aö börnin
munu fljúga úr hreiðrinu og koma
ekki aftur.
Frelsi fullorðinsáranna?
Hitt vandamáliö er fremur Is-
Partípleis á planinu
Viö horfum upp á fjölda barna
af höfuöborgarsvæöinu sem
hendast um dauöadrukkin i alls
konar veðrum, óvarin og illa
klædd. Ef einhver þarf aö pissa er
hvergi hægt að fara nema inn i
nærliggjandi húsagarða og hafa
ibúar Grjótaþorps oröiö áþreifan-
lega varir viö þá staðreynd.
Þótt engin stórslys hafi oröið er
augljóst aö bilaplan i miðbænum
er ekki fyrirmyndar samkomu-
staður æskulýös landsins.
Fyrir hiö opinbera er þaö ódýr-
ara en aö festa sér hús yfir lýðinn,
en þaö segir sig sjálft aö þessar
6tæöur eru ekki ákjósanlegar. I
byrjun mættu verðir laganna
þangaö vigalegir til aö útrýma
ósómanum, en I dag er sagt I blíö-
legum tón aö þetta séu mein-
leysisgrey sem engum geri mein.
Börnin eru sem sagt sökudólgur-
inn, en honum tekið á vinalegan
og jafnvel frjálslegan hátt.
„Sökudólgarnir” eru þarna
eins og samanþjappaö fé sem blö-
ur slátrunar, en Ibúar nágrennis-
ins geta vart sofiö fyrir öskrum,
bilflautum og náöhúsaferöum
ungvibisins. Tlmabært væri á
hinu dásamlega barnaári ai-
heimsins að taka á stóra sinum og
bæta þessi mál. Ekki aö láta
nægja aö setja plástur á sárin;
nær væri aö fyrirbyggja þau.
Grátt ofan á svart
Aö lokum vil ég minnast á eitt
athyglisvert atriöi sem fram kom
I bandarlsku skýrslunni, en þar
segir að margir foreldrar séu svo
dauöhræddir viö fikniefnadjöful-
inn aö i örvæntingu sinni reyni
þeir aö beina börnum sinum frek-
ar inn á braut Bakkusar. Deila
má um ágæti slikrar uppeldisað-
feröar þó ekki væri nema vegna
skoöunar margra um aö áfengi sé
miera „dóp” en t.d. „gras”
(marihuana) þvl hið fyrrnefnda
hafi meiri áhrif á líkamann, sbr.
timburmenn og æst skap á meðan
á ölvlrnu stendur. Loran Archer
segir aö ungt fólk geri sér betur
grein fyrir þvi en foreldrar þeirra
um aö áfengi sé fíkniefni.
Þetta atriöi þykir kannski ekki
mikilvægt á Fróni en sýnir þó etv.
að mikil þörf er á upplýsingu um
hina ýmsu vímugjafa, löglega
sem ólöglega. Fáránlegt væri aö
imynda sér aö hægt væri aö út-
rýma þeim en æskilegt væri aö
fólk vissi hvaö þaö væri aö láta
inn fyrir sínar varir.
(ES)

Tökum að okkur viðgerðir og nýsmiði á fasteignum. Smiðum eldhúsinnréttingar: einnig við- gerðir á eldri innréttingum. Gerum við leka vegna steypugalla. Verslið við ábyrga aðila TRÉSMIÐAVERKSTÆÐIÐ Bergstaðastræti 33, simar 41070 og 24613