Þjóðviljinn - 09.03.1979, Blaðsíða 9

Föstudagur 9. mars 1979 ÞJóÐVILJINN — SIÐA 9
I fyrri grein okkar hér I Þjöö-
viljanum (12. des.) bentum viö d
þab, aft vandi skipasmiftaiftnaftar-
ins stafar fyrst og fremst af
skipulagsleysi i vifthaldi og upp-
byggingu skipastólsins.
En framvinda mála I sjávarút-
vegi hefur áhrif á gjölvallt þjóftlff
islendinga. 1 þessari grein fjölium
viö almennt um þaö hvernig stýra
megi sjávarútvegi þannig aft
hagsmunir þeirra sem vift hann
starfa séu sem best tryggftir.
Einnig komum vift nokkuft inn á
þaft, hvafta úrræfti vift teljum aft
nota beri til þess aft leysa kreppu
þá sem nú rikir á Sufturnesjum,
en er annars talin yfirvofandi I
sjávarútvegi almennt.
Rök fyrir aukinni
stýringu fiskveiða
Þau eru mörg. Nokkur þau
mikilvægustu eru
Verndun fiskistofna, þannig
afthægt séaft ná hámarksafla
til langframa.
Hagkvæm heildarnýting allra
fiskistofna viö landift næst
ekki meftan þeir stærstu og
auftveiftanlegustu eru ofnýtt-
ir, en aftrir fiskistofnar
kannski hálf- efta vannýttir.
Mikilvægt er aft halda sem
bestu jafnvægi I byggft iands-
ins, i þessu sambandi er
mikilvægt aft tekjumöguleik-
arnir séu sem jafnastir hvar
sem er á landinu.
Uppby gging, eignaraftild,
skipulag og stærft vinnustafta
getur haft úrslitaáhrif á dag-
legt llf og stéttarvitund verka-
fólks og þar meft á pólitlska
þróun I landinu.
Stýring fiskveiða
Þaö má slýra fiskveiöum á
ýmsan hátt. Hér á landi hafa
menn reynt aflatakmarkanir og
fiskveiöibann i' stuttan tima.
Þaösem einkennt hefur þessar
aðgeröir er aö hér er oftast um
skammtlmaráöstafanir aö ræða.
En þaö kemur að þvl aö viö verö-
um aö takast á viö þann vanda aö
skipta auöæfum hafsins þannig aö
sem flestir njóti góös af.
Eina leiðin til þess aö gera
þetta er aö áætla á raunsæjan
hátt aflamagn hvers fiskistofns
um sig og nota svo f járfestingar-
stefnuna meö hliösjón af þessu.
Þaö er aö segja áætla veröur
þann sóknarþunga sem hver stofn
þolir og ákveða svo bátafjöldann
samkvæmt því. Þar eö sumar
fiskitegundir eru veiöanlegar á
hagkvæmari og stórtækari hátt
en aörar og fiskverö er breyti-
legt eftir tegundum, getur oröið
nauðsynlegt aö jafna aöstööuna
meöþviaö ákveöa fiskverö til lit-
geröarinnar á nýjan hátt.
Hugsanlegt væriþannig aö leggja
skatt á togarafisk og loönu og
borga upp verö á linufiski og litt
nýttum fiskitegundum. Þaö er
einkum tvennt sem réttlætir slika
aðgerð:
Sókn I ókynþroska hluta
þorskstofnsins og loftnu myndi
hugsanlega minnka, ef sókn i
aftrar fisktegundir yrfti arftmeiri.
Þetta gæti aukift heildartekjur
þjóftfélagsins af fiskveiftum.
Tekjudreifing meöal sjó-
manna yröi jafnari.
Skípulagning flota
og tiskvinnslu
tonnum ef meira væri veitt meö
llnu og netum í staö botnvörpu.
Eftir aö skuttogararnir komu til
sögunnar fer nú stærri hluti veið-
innar en áöur var til þess aö
aö nýta fiskistofna á hagkvæm-
astan hátt.
Þaö er hægt aö halda upp fullri
og stööugri atvinnu i fiskvinnslu-
stöövum og færa þó sóknina
Þorsteinn M.
Baldvinsson
og Kristján K.
Jakobsson
skrifa frá
Þrándheimi: Þorsteinn
Kristján
Benedikt Gröndal: Leysti hann
„Sufturnesjavandann”?
Frystihúsum og saltfiskverkunarhúsum þarf að fækka og byggja nokkur upp meft hagsmuni heildarinn-
ar fyrir augum.
Þróun síðustu ára
Þróun slðustu ára heftir um of
einkennst af frjálsri samkeppni
og sókn einstakra fyrirtækja I
aukinn gróöa. Flotiskuttogara og
loönuskipa hefur aukist og marg-
faldast, og er nú svo komiö, aö
bæði þorski ogloönu er hætta búin
vegna ofveiöi. Bæöi botnvarpa og
nót eru mjög óvægin við fiski-
stofna og veiða oft mikiö af ung-
fiski. Þetta hefur oröið til þess aö
hrygningarstofn þorsks er núorö-
inn svo litill aö sá hluti flotans
sem áöur byggöi afkomu sfna á
loynþroska vertiöarfiski á nú i
miklum erfiöleikum.
Sennilegt er taliö aö heildarafli
þorsks gæti orðiö mun meiri i
standa straum af fjármagns-
kostnaði. Heildarsumma vinnu-
launa hefur lækkaö I hlutfalli viö
þetta.
Þetta er dæmigerö kapitalistisk
stóriöjuþróun sem hefur aöeins
einn umtalsveröan kost: stöftug-
leiki i fiskvinnslu hefur aukist og
atvinna orftift jafnari i landi.
Ef auka á heildarafraksturinn
af fiskistofnunum veröur aö gera
tvennt:
Létta verftur sóknina i heild og
beina henni meir Ikynþroska
hluta stofnsins.
Leitast verftur vift aft nýta alla
hugsanlega nýtjafiska.
Þaö kostar klof aö rlöa röftum
og þaö kostar þekkingu og áræöi
meira yfir á kynþroska hluta
stofnsins. Það sem vantar er
fastmótuö sjávarútvegsstefna
og langtimaskipulagning I sam-
ræmi viö hana. Siðan er hægt aö
taka i notkun þá tækni sem talin
er falla best aö markmiðunum.
Suðurnesja vandinn
Meöal afleiöinga stefnuleysis i
sjávarútvegsmálum má telja á-
standiö i skipasmiöaiönaöinum
(sbr. grein okkar I Þjóöviljanum
12. des.). önnur afleiöing er hiö
bágborna ástand sem einkennt
hefur útveg og fiskvinnslu á
Suðurnesjum og vesturlandi
undanfarin ár.
Orsakir fyrir vanda fiskvinnslu
og útgeröar á Suðurnesjum telj-
um viö helstar vera þessar.
1. Vertiftarafli hefur stórminnk-
aft.
2. Uppbygging frystihúsa á
Sufturnesjum fylgdi ekki upp-
byggingu frystiiftnaftarins ann-
arsstaftar á landinu. Til þess
voru húsin allt of mörg og of
smá.
3. Skuttogararnir á Sufturnesjum
gegna ekki þvl hlutverki sem
þeim var ætlaft þ.e. tryggja
stöftuga atvinnu I landi. Meftal
annars hafa þeir siglt meft
aflann þegar mest þörf hefur
verift fyrir hann heima og aukift
þannig sveifluna I hráefnisöfl-
uninni i staft þess aft minnka
hana.
4. Bátaflotinn er ekki sam-
keppnishæfur lengur. Hann er
orðinn gamall og býður ekki
upp á atvinnuöryggi efta tekju-
möguleika sem skyldi hvaft þá
aftbúnaft.
Þegar leiöir til úrbóta eru vald-
ar veröur þaö aö vera aöalmark-
miðiö aö byggja upp jafna at-
vinnu árið um kring og þá jafnt
kvenna sem karla. Til þess aö ná
þessu markmiöi teljum viö að
eftirfarandi veröi aö gerast:
1. Frystihúsum og saltfiskverk-
unarstöftvum verfti fækkaft en
nokkur þeirra byggft upp meft
aðstoð viftkomandi bæjarfélags
og þannig leitast vift aft tryggja
aft hagur heildarinnar verfti
hafftur f huga vift reksturinn.
2. Hráefnisöflunin verfti byggft
þannig upp:
a) Skipt veröi á þeim togurum
sem núerugeröir út frá Suöur-
nesjum og fengnir I staöinn tog
arar sem heilfrysta aflann um
borð. Siöan yröi sá afli endur-
unninn i landi þegar hráefni frá
bátaflotanum nægöi ekki til aö
halda uppi fullri atvinnu.
I þessu sambandi er rétt aö
benda á aö Norömenn hafa á
rúmu ári eignast 10slik skip 300
— 500 lestir aö stærö. Hefur
hráefniö sem þeir hafa komiö
meöstaöist fyllstu gæöakröfur
viö endurvinnslu.
Þetta hefur orðiö til þess aö at-
vinnuöryggi verkafólks i fisk-
vinnslu hefur stóraukist.
b) Hafist veröi handa um aö
endurnýja bátaflotann (50 —
200 brl). Hætt veröi aö eyöa
fjármunum I endurbætur á
gömlum úreltum kláfum.
Byggðir veröi i staðinn nýir
bátar sem fullnægi nútima
kröfum um öryggi, aöbúnaö og
veiðitækni.
Lokaorð
Þaö getur veriö aö þaö sé
draumur NATO-sinna aö fisk-
vinnslan á Suöurnesjum veröi á-
fram eins og hún er I dag eöa
henni hnigni ennmeira. Þá getur
herinn haldiö áfram aö vekja
athygliá sérmebþviaö segja upp
starfsfólki sinu þegar minnst er
aö gera i fiskvinnslunni og endur-
ráöið það síöan fyrir bænir Bene-
dikts og eigin velvild og á þann
hátt reynt aö styrkja tilverurétt
sinn.
Þrándheimi 12. febrúar
Þorsteinn M. Baldvinsson,
Kristján K. Jakobsson.