Þjóðviljinn - 10.03.1979, Page 11

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laogardagar 10. mars 197».
PáU Lýðaaan.
Hákoa Slgargrfmaaon.
Arnl Jéaaaaaa.
SlgnrOur Jóaaaon, Kaatalakrckka.
Úlfar Eyatelaaaoa.
200 MANNS Á BÆNDA-
FUNDI í ÁRNESI
Fimmtudagskvöldiö 1.
mars var almennur
bændafundur haldinn í fé-
lagsheimilinu Árnesi. Til
fundarins var boðað af
„umræðuhópi" sunn-
lenskra bænda og sótti yfir
200 manns. Umræðuefnið
var frumvarp það til laga
um breytingar á Fram-
leiösluráöslögunum, sem >
samið var af svonefndri
sjö-manna nefnd og land-
búnaðarráðherra hefur nú
lagt fyrir Alþingi, nokkuð
breytt þó, — og þær tillög-
ur, sem samþykktar hafa
verið á bændafundum um
breytingar á því og lögun-
um um Framleiðsluráö.
Magnús Finnbogason, bóndi á
Lágafelli, setti fundinn og greindi
frá tilgangi hans. Kvaddi hann þá
Yngva Markússon í Oddsparti og
Gunnar Sigurbsson i Seljatungu
til aö stjórna fundi en Brynjólf
Guömundsson, Galtastööum og
Björn Sigurösson, Úthlíö til þess
aö rita fundargjörö.
Framsögumenn voru þeir
Sveinn Jónsson, bóndi á Kálfs-
skinni i Eyjafiröi, Haukur Hall-
dórsson, bóndi i Sveinbjarnar-
geröi á Svalbarösströnd, Páll
Lýösson, i Flóa, Hákon Sigur-
grimsson, aöstoöarmaöur land-
búnaöarráöherra og Arni Jónas-
son, erindreki Stéttarsamb.
bænda.
Tillögur Eyfirðinga
Sveinn Jónsson greindi frá
störfum 7-manna nefndar og jafn-
framt tillögum þeim, um breyt-
ingar á Framleiösluráöslögun-
um, sem bændafundur á Akureyri
samþ. þann 22. jan. sl. og sem eru
i nokkrum atriöum frábrugönar
þeim breytingum, sem 7-manna
nefndin leggur tii. Kvaöst Sveinn
ekki hafa fengiö alltof kærleiks-
rikar móttökur hjá sumum sýsl-
ungum sinum er hann kom frá
störfum i 7-manna nefnd en þar
heföi á hinn bóginn ekki veriö
unnt aö ná samstööu um aö nálg-
ast tiilögur Eyfiröinga meir en
gert var. Greindi hann sföan frá
tillögum Eýfiröinga, skýröi þær
og bar þær saman viö tillögur 7 -
manna nefndar. Eru tillögur Ey-
firöinga á þessa leiö:
A-liöur 2. gr. oröist svo:
Aö ákveöa tvennskonar verö á
búvöru þannig:
Framleiöendum sé tryggt fullt
grundvallarverö fyrir ákveöinn
hundraöshluta (magnkvóta) af
framleiöslu sinni. Fyrir þá bú-
vöru, sem framleidd kann aö vera
umfram hiö ákveöna magn,
greiöist aöeins útflutningsverö
eöa þaö, sem fyrir hana kynni aö
fást á innlendum markaöi.
Kvótinn miöist viö lögbýli en
ekki ábúendur. Viö upphaflega
ákvöröun kvótans veröi lagt til
grundvallar meöaltal framleiöslu
siöustu 2ja ára (1977 og 1978), og
öllum framleiöendum úthlutaö
sama framleiösluhlutfalli. Heim-
ilt er þó aö greiöa ábúendum á
lögbýlum, meö 300 ærgilda bú-
stærö eöa minni, 50% af fram-
leiösluskeröingunni, enda sé
helmingur tekna þeirra, eöa þar
yfir, af búvöruframleiöslu.
Söluaöilum landbúnaöarvara
er skylt aö veita upplýsingar eins
og nauösynlegt kann aö vera og
um er beöiö i þessu sambandi.
Framleiösla búvöru á sölu-
markaö er óheimil öörum en
bændum búsettum á lögbýlum,
nema meö leyfi landbúnaöarráö-
herra.
B-liöur 2. gr. oröist svo:
Taka upp skömmtun á innfluttu
kjarnfóöri. Framleiöendum á
lögbýlum, svo og þeim, sem leyfi
hafa til búvöruframleiöslu, skv.
siöustu málsgrein a-liöar, veröi
úthlutaö ákveönu magni kjarn-
fóöurs miöaö viö þaö framleiöslu-
hlutfall, sem þeim er ákveöiö
samkvæmt kvóta, sbr. a-liö. Lagt
verbi gjald á þab kjarnfóöur, sem
notaö yröi umfram hib úthlutaöa
magn, og ákvebi Framleiösluráö
álagningarprósentuna i ársbyrj-
un hverju sinni.
Fjármagn þaö, sem þannig
kynni aö innheimtast skal vera I
höndum Framleiösluráös land-
búnaöarins og notast til tekjuöfl-
unar mebal bænda á sama hátt og
verðmiölunargjald.
Gjald þetta skal ekki leiöa til
hækkunar á veröi búvöru eins og
hún er ákvebin i verölagsgrund-
velli.
C-liöur falli niöur.
Sveinn kvaö augljósa þörf rót-
tækra aögeröa en máliö væri viö-
kvæmt og vandmeðfarið. Sam-
dráttur I búvöruframleiðslu yki
hættuna á atvinnuleysi hjá þeim,
sem úr búvörunum ynnu. Ein-
ingarverö á búvöru I verölags-
grundvelli hlýtur áö hækka nema
aöstoö rikisváldsins komi til.
Nauösynlegt væri, aö breyta
lausaskuldum bænda I föst lán,
sem yröu afborgunarlaus i 4-5 ár.
Skipulagsbundinn samdráttur i
búvöruframleiöslu leiöir óhjá-
kvæmilega til eignaskeröingar
þvi greiöa veröur skatta af ónot-
uöu húsnæöi. Meö minnkandi
kjarnfóöurnotkun mætti gera ráö
fyrir aukinni áburbarþörf og þvl
væri mikilvægt aö halda áburöar-
veröi i skefjum. Eikinu bæri ab
ábyrgjast bændum fullt verb fyrir
þær smjörbirgöir, sem til væru i
landinu vib setningu laganna.
Bæta yröi heyverkun meö öllu
mögulegu móti og búa betur aö
innlendum fóöuriönaöi m.a. meö
lækkun raforkuverös. Afnumiiin
veröi söluskattur á vélum og
tækjum til landbúnaöarins.
Sveinn lauk máli sinu meö þvi
aö segja, aö bændur yrðu aö snú-
ast viö þessum vandamálum
stéttarinnar og leitast viö ab finna
þá lausn, er þeir gætu staöiö
saman um.
Auka á vandann
Haukur Halldórsson, Svein-
bjarnargeröi, sagöi þaö skoöun
ýmissa bænda aö tillögur 7 -
manna nefndarinnar ykju fremur
á vandann en bættu úr honum. 1
tillögum Eyfiröinga fælust fjórir
megin-þættir:
1 fyrsta lagi mibubu þær að þvi
aö koma skipulagi á framleiösl-
una.
1 ööru lagi aö sá samdráttur i
framleiöslunni, sem talinn væri
nauösynlegur, færi fram meö
skipulegum hætti og þar ætti
kvótakerfiö aö koma til.
í þriöja lagi beinir samningar
viö rikisvaldiö, samiö yröi um
ákvebiö framleiöslumagn I hverri
búgrein, en horfiö frá þvi kerfi,
sem knýi menn til aukinnar
framleiöslu. Menn yröu aö
ákveöa hvaö ætti aö framleiða
mikiö af mjólk og hvaö mikiö af
kjöti og hverjum bónda siöan út-
hlutaö ákveönum framleiöslu-
kvóta.
1 fjóröa lagi kæmi til tvenns-
konar verö á búvöru, annarsveg-
ar kvótaverö og hinsvegar lægra
verö fyrir þaö sem framleitt
kynni aö veröa umfram kvótann.
Viö viljum ekki flatan kjarn-
fóöurskatt, sagöi Haukur, teljum
hann ekki ná tilgangi sinum, en
hinsvegar skatt á þaö kjarnfóöur,
sem notaö er umfram útmældan
kvóta. Nauösynlegt er aö dreifa
samdrætti framleiöslunnar á 4-5
ár og þegar svo tökum hefur ver-
iö náö á henni mætti hugsa sér aö
beita bónuskerfinu, sem Norö-
menn hafa tekiö upp.
Tillögur
Sunnlendinga
Páll Lýösson minnti i upphafi
máls sins á fundahöld sunn-
lenskra bænda fyrr og nú um
hagsmunamál bændastéttarinnar
og árangur þeirra heföi m.a. orö-
iö sá, aö þjappa bændum betur
saman, ýta vib stéttarvitund
þeirra og knýja stjórnvöld til aö-
gerba, sem annars heföi getaö
•dregist. Þetta sýndi hverju bænd-
ur gætu fengiö áorkaö, þvi ,,for-
ystumenn, þótt góöir séu, þurfa
aöhald”.
Vék siöan aö starfsemi um-
ræöuhóps bænda á Suöurlandi og
sagbi aö hann heföi m.a. þrýst á
um aö bændur fengju beina
samninga viö rikisvaldiö um bú-
vöruverð og aö gerö yrði möguleg
90% útborgun á afurðaveröi. Viö
höfum staöiö gegn flötum fóöur-
bætisskatti sagöi Páll, — og dett-
ur nokkrum i hug að viö heföum
fengiö þessar 1200 milj. kr. I út-
flutningsbætur ef viö heföum
veriö búnir aö samþykkja á okkur
slikan skatt?
Siöan vék Páll aö bændafund-
inum á Hótel Sögu, las upp og
skýröi þá tillögu, sem þar var
samþykkt og lét útbýta henni á
fundinum. Er hún svohljóöandi:
Tillaga um breytingu á fram-
komnu lagafrumvarpi um breyt-
ingu á lögum um Framleiösluráö
landbúnaöarins:
A-liöur 2. gr. oröist svo:
AÖ ákveöa tvennskonar verö á
búvöru þannig:
Haukur Halldónion I ræöaitóU. Vlö fundaratjóraborölö aitja frá v. Brynjólfur Guömundnon, Björn 8ig-
urösson, Magnús Finnbogason, Yngvl Markússon og Gunnar Slgnrösson.
Mynd: Leifur.
Laugardagur 19. mars 1978. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Gannar Páll Ingdffssaa.
Jón Helgason, alþm.
Svelnn Jónsson.
PáU Bergþórssen
Framleiöendum sé tryggt fullt
grundvallarverö fyrir ákveöinn
hundraöshluta (magnkvóta) af
framleiöslu sinni. Fyrir þá bú-
vöru, sem framleidd kann aö
verða umfram hiö ákveöna
magn, greiöist aöeins fáanlegt
markaösverö. Kvótinn miðist viö
lögbýli. Viö upphaflega ákvöröun
kvótans veröi lagt til grundvallar
meöaltal framleiöslu siöustu
tveggja ára, (1977 og 1978), og öll-
um framleiöendum úthlutaö vissu
framleiöslumagni. Bú meö minna
en 300 ærgildi veröi ekki fyrir
skeröingu af þessum magnkvóta,
enda sé helmingur tekna þeirra,
eöa þar yfir, af búvörufram-
leiðslu.
Söluaöilum landbúnaöarvara
er skylt aö veita upplýsingar eins
og nauösynlegt kann aö vera og
um er bebib I þessu sambandi.
Framleiösla búvöru á sölumark-
aö er óheimil öörum en bændum
búsettum á lögbýlum nema meö
leyfi landbúnaöarráöherra.
B-liöur 2. gr. oröist svo:
Taka upp skömmtun á innfluttu
kjarnfóöri. Framleiöendum á
lögbýlum, svo og þeim, sem leyfi
hafa til búvöruframleiöslu, skv.
siöustu málsgr. a-liöar, veröi út-
hlutaö ákveönu magni kjarnfóö-
urs miöað viö þaö framleiöslu-
hlutfall, sem þeim er ákveöiö
samkvæmt kvóta, sbr. a-liö. Lagt
veröi gjald á þaö kjarnfóöur, sem
notaö yröi umfram hiö úthlutaöa
magn, og ákveöi Framleiösluráö
álagningarprósentuna i ársbyrj-
un hverju sinni.
Fjármagn þaö, sem þannig
kynni aö innheimtast, skal vera i
höndum Framleiðsluráös land-
búnaöarins og notast til tekju-
jöfnunar mebal bænda á sama
hátt og verðmiölunargjald. Gjald
þetta skal ekki leiöa til hækkunar
á veröi búvöru eins og hún er á-
kveöin i verölagsgrundvelli.
C-Iiður falli brott.
Viö erum allir á einum og sama
báti, sagöi Páll Lýösson,og hlut-
verk okkar og skylda er aö vinna
sveitunum sem best.
Frumvarp
landbúnaðarráðherra
Hákon Sigurgrimsson rakti I
stórum dráttum efni þess frum-
varps er landbúnaöarráöherra
hefur lagt fyrir Alþingi og þau
fundahöld, sem fram heföu fariö
um þaö. Taldi Hákon þetta frum-
varp vera markveröustu og rót-
tækustu tillögur 1 framleiöslu-
málum landbúnabarins, sem
fram heföu komiö i áratugi. Þá
gat hann um eitt og annaö, sem
ráöherrann heföi á prjónunum I
sambandi viö landbúnaöarmál.
Ágreiningur er
eðlilegur
Arni Jónasson þakkaöi
Magnúsi á Lágafelli fyrir aö
bjóba sér á fundinn. Sagöi starf-
semi umræöuhóps sunnlenskra
bænda hafa verib mjög gagnlega
og jákvæöa. Rakti Arni siöan þau
atriöi, er Stéttarsambandiö heföi
rætt viö stjórnmálaflokkana i
sumar og undirtektir þeirra viö
þau. Þakkaöi hann rlkisstjórninni
fýrir ágætar undirtektir viö
áhugamál Stéttarsambandsins og
kvaö enga rikisstjórn hafa veriö
bændum vinsamlegri, — og þetta
segi ég sem óflokksbundinn maö-
ur. Þá fór Arni nokkrum oröum
um þann taumlausa og ósvifna
áróöur sem rekinn væri gegn
bændastéttinni. Bar siöan saman
tillögur Eyfiröinga og 7-manna
nefndar og benti á, hvaö þar bæri
á milli, en ekkert væri eölilegra
en aö bændur greindi á um þaö
hvernig heppilegast væri aö taka
á þessum vandamálum.
Arni benti á þá erfiöleika, sem
væru á framkvæmd kvótakerfis
þar sem svo hagaöi til, aö sami
bóndinn legöi inn afuröir hjá
mörgum aöilum.
Ekki vildi Arni fallast á þá
skoöun Hauks, aö tillögur 7 -
manna nefndarinnar ykju fremur
á vandamál bændastéttarinnar
en hiö gagnstæða. En árangur
allra úrræba er undir samstööu
ast hefur. Þaö er dýrt aö kaupa
áburö til öflunar á fóöri til aö
framleiða vöru, sem ekki selst.
Páll kvaöst ekki búast viö aö
þessum tillögum sinum yröi tek-
iö meö neinum fögnuöýenda væru
þær æöi frábrugönar þeim, sem
rætt væri um, en þær fælu þaö
engu aö siöur i sér aö þar væri
ráöist aö rótum vandamálsins.
Dilkakjötið
úrvals vara
Úlfur Eysteinsson, matreiðslu-
maöur, lét I ljósi þá skoöún, aö
unnt ætti aö vera aö selja íslenskt
dilkakjöt erlendis og reyndar inn-
anlands einnig I mun meira mæli
en nú. Þetta væri úrvals vara,
sem tæki fram öðru dilkakjöti, en
þab þyrfti heinsvegar aö útbúa
framleiösluna. Væri ekki nær aö
nota eitthvaö af smjörinu? Þá
ræddi hann um vaxtabyröina,
sem hann kvaö hvila þungt á
mörgum bændum.
Baldur sagöi þaö brýna, þjóöfé-
lagslega nauösyn aö bændum
fækkaöi ekki meir en oröiö væri
og vildi Alþýöubandalagib gera
sitt til þess aö koma i veg fyrir
þaö.
Á einu máli um
meginatriði
Jón Helgason, alþingismabur,
taldi bændur I meginatriöum
sammála um þau úrræöi, sem
gripa þyrfti ti^þótt þá greindi á
um sum hinsmærri. Miklu skipti,
aö þær leibir, sem farnar yröu,
reyndust ekki alltof kostnabar-

mm
„Era hýrlr oft vlö vln”, sagöl Stefán frá Móskógum. Þelm hýrngjafa er þó ekkl þaraa til aö drelfa en
samt er enginn sútarsvipur á Baldri óskarssyni og viömelanda hans.
bænda kominn, sagöi Arni Jónas-
son aö lokum.
Er hér var komiö var gefiö
kaffihlé, en aö þvi loknu hófust
frjálsar umræbur.
Að hafa vald á
heyfengnum
Fyrstur tók til máls Páll Berg-
þórsson, veöurfræöingur. Sagðist
hann hafa verib aö fást viö þaö
sér til gamans ab reikna baö út
hve margra fóðureininga tslend-
ingar heföu aflaö af heyi á ibúa
nokkra undanfarna áratugi. Heföi
þaö numiö frá 800-1000 fóöurein-
ingum á hvern iandsmann, eftir
árferði. Ef viö höfum stjórn á fóð-
urframleiösunni þá stjórnum viö
um leiö afuröamagninu, sagöi
Páll. Hann kvaöst óttast aö allar
rábstafanir til aö stjórna búvöru-
framleiöslunni kæmuaö litlu haldi
nema stjórn væri á fóöuröfluninni
og hana mætti verulega hafa á
valdi sinu meb áburbargjöfinnj,en
aö visu þyrfti þá stjórn á kjarn-
fóöurnotkun einnig aö koma til.
Viö ákveöum snemma aö vorinu
hver áburöarltalan skuli vera en
fóöurbætisitöluna siöla sumars,
þegar ljóst er oröiö hvernig heyj-
þaö og matreiöa á réttan hátt.
Sagði úlfur aö Flugleiöir t.d. ættu
aö leggja áherslu á aö kynna og
hafa til sölu islenskt dilkakjöt
handa farþegum sinum og gest-
um. Þarna væri fyrst og fremst á
feröinni spurning um árvekni og
vinnu.
Tvennskonar barátta
Baldur óskarsson, Reykjavik
lét I ljósi ánægju meö fundahald-
iö. Meö þeirri bylgju bændafunda,
sem hófst aö marki fyrir tveimur
árum, heföi stéttarbarátta bænda
fengiönýjan svip. Þeim væri ljóst
oröiö aö baráttu sina yröu þeir aö
heyja jöfnum höndum á hinu fag-,
lega og pólitiska sviöi.
Ymislegt gott mætti segja um
frumvarp landbúnaöarráöherra
en þó sýndist sér, aö þaö myndi
ekki leysa þann megin vanda,
sem viö væri aö fást I framleiöslu-
og sölumálunum. Hætt væri viö
þvi, ef skattur yröi lagöur á
smærri búin og frumbýlinga, aö
þá myndu þeir, sem minna heföu
umleikis, flosna upp og bændum
þannig fækka.
Baldur benti á, aö mikið af
jurtafeitiværinotaðviö sælgætis-
samar. Lagöi hann áherslu á aö
gera yröi það, sem unnt væri til
þess aö draga úr reksturskostnaöi
búanna.
Fóöurbætisskattur miðist
viö grundvallarbú
Agúst Einarsson, bóndi á
Löngumýri, ræddi m.a. um fóbur-
bætisskattinn og sagöi eölilegt, aö
kvótinn mibabist viö grundvallar-
bú en þeir, sem vildu, gætu þá
keypt fóöurbæti á hærra veröi.
Hann haföi ekki trú á aö 30%
fóöurbætisskattur mundi draga
mikib úr kjarnfóöurkaupum.
Agúst ræddi nokkuö um refa-
rækt og sagöist hafa takmarkaöa
trú á henni sem aukabúgrein.
Oframleiðslan frá
stóru búunum
Siguröur Jónsson, bóndi á Kast-
alabrekku, varpaði fram þeirri
spurningu, hver væri ástæöa
þeirrar offramleiöslu, sem talaö
væri um? „Þaö eru stóru búin”.
Margir bændur I minni sveit,
sagöi Siguröur, eru meö þetta frá
14—16 kýr. En svo eru abrir meö
tvöfalda og þrefalda þá tölu.
Siguröur taldi aö tillögur Ey-
firöinga væru á ýmsu lakari og
bændum óhagstæöari en tillögur
7-manna nefndarinnar. Meö öllu
væri fráleitt aö skattleggja bú
með 400 ærgildi eöa minna. Haföi
nokkra vantrú á kvótakerfi.
Gagnrýndi aö ýmsu tillögur um-
ræöuhóps sunnlenskra bænda. Og
þaö væri kaldhæönislegt aö bónd-
inn i Sveinbjarnargeröi væri aö
prédika á Suöurlandi um offram-
leiöslu á mjólk.
Otf lutningsuppbætur ekki
aðeins fyrir bændur
Magnús Finnbogason, bóndi á
Lágafelli þakkaöi frummælend-
um þeirra framlag til fundarins.
Sagöist telja, aö i þessum umræö-
um um landbúnaöarmál væri
ekki lögð nóg áhersla á þýöingu
landbúnaöarins fyrir atvinnulifib
I landinu almennt. Þaö væri al-
rangt, aö telja útflutningsuppbæt-
ur aöeins fyrir bændur. Þeirra
nytu einnig þeir fjölmörgu, sem
atvinnu heföu af aö vinna úr hrá-
efnum landbúnaöarins. Útflutn-
ingsuppbæturnar væru þannig
stór þáttur I atvinnulifi þjóöar-
innar og mundi margur veröa
þess var, ef mikill samdráttur
yröi i búvöruframleiöslunni.
Magnús áleit kjarnfóöurskömmt-
un nauösynlega til þess aö koma
skipulagi á alifugla- og svina-
rækt.
Samvinna við
matreiðslumenn
Gunnar Páll Ingóifsson,
Reykjavik, fúrðaöi sig á þvi hvaö
litiö væri rætt um sölumálin. Aleit
hann markaöinn hvergi nærri
fullnýttan hvorki hérlendis né er-
lendis. Þetta heföi komiö fram i
oröum matreiöslumannsins, sem
til máls heföi tekiö á fundinum.og
væri ástæöa til þess aö hafa meiri
samvinnu viö þá stétt um sölu og
framleiöslu á búvörum.
ósáttur við
landbúnaðarnefnd
Eggert Haukdal, alþingismaö-
ur, sagöi frumvarp þaö, sem
landbúnaöarráöherra heföi lagt
fram i ýmsu lakara en tillögur 7-
manna nefndar. Sagöist ekki sátt-
ur viö afgreiöski landbúnaöar-
nefndar á Alþingiá þvi.bobaöi.aö
hann mundi skila séráliti.
Vandanum velt áfram
Steinþór Gestsson, Hæli, var
vonlitill um aö núverandi vald-
hafar leystu vanda bænda. Frum-
varp landbúnabarrábherra væri
mun lakara en 7-manna nefndar-
tillögurnar. Þaö leysti ekki
birgöavandann heldur velti hon-
um aöeins á undan sér. Fulltrúa-
fundur Stéttarsambandsins ætti
aö fjalla um frumvarpiö áöur en
þaö væri afgreitt.
Þegar hér var komiö umræðum
var langt libib á nótt og nokkuö
fariö aö fækka á fundi. Var þvi
umræöum slitiö aö ööru leyti en
þvi, aö frummælendur svöruöu
fyrirspurnum og athugasemdum,
sem fram höföu komiö. Lauk
fundinum meö þvi aö tillaga um-
ræöuhóps sunnlenskra bænda var
borin undir atkv. og samþ. meö 36
atkv. gegn 16.
—mhg.