Þjóðviljinn - 17.03.1979, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. mars 1979
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
l tgeíandi: Utgáfufélag Þjóftviljans
Kramkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Hitstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Kréttastjóri: Vilborg Harftardóttir
Kekstrarstjóri: Clfar Þormóftsson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéftinsson
Afgreiftslustjóri: Filip W. Franksson
Blaftamenn: Alfheiftur Ingadóttir. Einar Orn Stefánsson. Guftjón
Friftriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur Margeirsson, Magnús
H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. Erlendar fréttir: Halldór Guft-
mundsson. tþróttafréttamaftur: Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaft-
ur: Sigurftur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Ctlit og hönnun: Guftjón Sveinbjörnsson, Sævar Guftbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvörftur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigríftur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Ólafsson
Skrifstofa: Guftrún Guftvarftardóttir, Jón Asgeir Sigurftsson.
Afgreiftsla: Guftmundur Steinsson, Hermann P. Jónasson, Kristín Pét-
ursdóttir.
Sfmavarsia: Olöf Halldórsdóttir, Sigriftur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárftardóttir
Húsmóftir: Jóna Sigurftardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guftmundsson.
Ritstjórn, afgreiftsla og auglýsingar: Slftumúla 6, Reykjavik. sfmi 8 13 33
Prentun: Blaftaprent hf.
Þeir ætla að bjarga
sér á Geir!
Hann er býsna nöturlegur málflutningur Tómasar
Árnasonar, f jármálaráðherra, og Kjartans Jóhannsson-
ar, sjávarútvegsráðherra, í f jölmiðlum þessa dagana.
Engan skyldi undra þótt f jármálaráðherra kunni
kaupránsrökin frá því í tíð fyrri stjórnar. Þau dugðu
honum og f lokki hans skammt sem og Sjálfstæðisf lokkn-
um í baráttunni við samtök launafólks sem lyktaði með
ósigrinum mikla í síðustu kosningum. Það er hinsvegar
mun óskemmtilegra að heyra ráðherra flokks sem stóð
með launafólki í síðustu kosningum ætla að bjarga sér á
rökum Geirs Hallgrímssonar til þess að villa um fyrir
launafólki.
•> Niðurstaða þessara ráðherra er sú að með því að
klippa af kaupmætti 1. júní og samþykkja ýmis við-
varandi skerðingarákvæði á verðbætur og laun sé verið
aðauka kaupmátinn frá síðasta ári. Kaupmáttur launa-
taxta allra launþega var 107,6 á árinu 1978 og yrði
rúmlega 108 á þessu ári ef farið væri að Olafsboðskap.
• Þannig ætla ráðherrarnir Kjartan og Tómas að
bjarga sérá Geir. Þeir taka með í dæmið fyrra helming
ársins 1978 meðan kaupskerðingarlög Geirs Hallgríms-
sonar og ólafs Jóhannessonar voru í fullu gildi og ætla
svo á miðju ári nú að bæta við hálfu kaupskerðingarári
af eigin rammleik. út úr þessu fá kapparnir því sem
næst óbreyttan kaupmátt og eru hreyknir af.
• Baráttan gegn kaupskerðingarlögum fyrri ríkis-
stjórnar helgaðist fyrst og fremst af því að verkalýðs-
hreyf ingin gerði sér Ijóst að yrðu þau ekki brotin á bak
aftur myndi ríkisvaldið knýja fram enn hrikalegri
kjaraskerðingu. Einmitt þessvegna snýst hún enn til
varnar nú, enda þótt ríkisstjórnin hafi mörg orð um
góðan hug til launafólks. Menn vita að framundan eru
ýmsir erf iðleikar og aðkauplækkunaröf lin eru svo sterk
innan stjórnarf iokkanna að verði gef ið eftir of mikið nú
muni verða gengið á lagið og heimtaðar enn stærri fórnir
næst. öll reynsla verkalýðshreyfingarinnar bendir til
þess.
• Það hefur aldrei verið stefna verkalýðshreyf ingar-
innar að f jölga verðlausum krónum i launaumslaginu.
Hins vegar er það krafa hennar að haldið verði sama
kaupmætti og um var samið í kjarasamningunum 1977.
Finni stjórnvöld aðrar leiðir til þess að viðhalda kaup-
mætti en hækkun peningalauna hefur verkalýðshreyf-
ingin margsinnis fallist á þær. Hafi stjórnvöld ekki þær
leiðir á takteinum verða peningalaunahækkanir að hafa
sinn gang gegnum vísitölukerf ið.
• Allir vísitölusérfræðingar eru sammála um það að
víxlhækkanir launa og verðlags verða ekki minni án visi-
tö’ukerfis sem bætir launafólki upp verðlagshækkanir.
Afnám vísitölukerfis á fyrstu árum samstjórnar
Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks í byrjun síðasta
áratugs hafði í för með sér hatrammt stéttastríð með
stöðugum verkfallsátökum. Á árinu 1963 var svo komið
að þrennir heildarsamningar voru gerðir það ár. Þá
gáfust menn upp og '64 er samið um nýtt vísitölukerf i.
• Reynslan bendir til þess að nóg sé að keyra niður
kaupið til þess að hamla gegn verðbólgu. Það reyndi Geir
Hallgrímsson á árinu 1975 með því að stórskerða kaup-
máttinn, en verðbólgan æddi áfram samt sem áður.
Samt hefur þessi leið margoft verið reynd og það getur
að sönnu tekið verkalýðshreyf inguna tíma að búa sig í
stakk til þess að rétta sinn hlut. En það er eins og að
stífla fljót sem menn ráða ekki við. Fyrr eða síðar
sprengir launafólk stíf luna með samtakamætti sínum og
i kjölfar þess hafa oft verið tekin stór kauphækkunar-
stökk sem komið hafa róti á efnahagslífið. Flest bendir
til þess að með skynsamlegri heildarstjórn á efnahags-
lífinu og verðbótakerfi megi koma í veg fyrir launa-
stökkin og tryggja jafnari þróun launa og verðlags.
• Hitt er aftur á móti staðreynd að það sem úrskeiðis
hefur farið í launaþróun ó islandi er launajöfnunin.
Verkalýðshreyfingin í heild á að taka höndum saman við
stjórnvöld til þess aðauka launajafnrétti í þjóðfélaginu.
Og það er sannarlega veik staða hjá ríkisstjórn að ætla
sér að fara að skerða kaupmátt láglaunafólks um nær
fjögur prósent fram í júní á sama tíma og embættis-
mannakjaradómur hefur tryggt skólabræörum sínum í
Bandalagi Háskólamanna þaklyftingu, sem skilar hæstu
tekjuhópunum þar margföidum verðbótum, í sumum
tilfellum mánaðarlaunum verkafólks, og kostar rfkis-
sjóð miljarö á árinu. Hér þarf önnur tök og annað siðferði
ef vel á að fara. —ekh
Klippari þessa þáttar hefur
I* spurnir af þvi aö verkalýös-
málaráö Sjálfstæöisflokksins
hafi komiö saman i vikunni til
þess aö ræöa málin við foringja
I" sinn Geir Hallgrimsson. Enda
þótt það sé undarlegur samsetn-
ingur aö vera ihaldsmaöur og
, verkalýðsforingi og ræöa
Ihjartans málin viö kaupráns-
postulann og persónugerving
heildsaiastéttarinnar þá veröur
■ þvi ekki neitaö að I verkalýös-
málaráöi Sjálfstæöisflokksins
eru ýmsir reyndir menn sem
hafa haft sterk tök i stórum
verkalýösfélögum til fjölda ára.
A þessum fundi stóð þaö
i uppúr formanni Sjálfstæðis-
Íflokksins að ekki kæmi til greina
að rétta Framsóknarflokki eða
Alþýðuflokki svo mikið sem
• litlafingur til hjálpar á Alþingi i
Iviðureign þeirra við Alþýðu-
bandalagið sem reynist þungt i
taumi inn á kauplækkunar-
• brautina. Höfuðástæöan sem
Iformaður Sjálfstæöisflokksins
nefridi var þaö mat hans og
forystumanna flokksins ann-
■ arra aö Alþýðuflokkurinn væri
Ihöfuökeppinautur ihaldsins um
kjörfylgi, Sjálfstæöisflokkurinn
ætlaöi ekki aö taka upp sam-
• starf við Alþýðuflokkinn á jafn-
Iréttisgrundvelli sist af öllu nú
þegarsýnt væriaö i forystuhlut-
verkum i þingflokki hans væru
" menn sem hefðu sannaö aö þeir
!væru fullkomlega ósamstarfs-
hæfir. Hækjuhlutverkiö gæti
hinsvegar farið krötunum vel
• eins og áöur þegar búiö væri aö
Iflá flokkinn I kosningum af láns-
fylginu frá Sjálfstæöisflokkn-
um.
| Kratar óalandi
IÞaö var hins vegar mat Geirs
og verkalýösforingjanna i Sjálf-
stæöisflokknum aö Alþýöu-
bandalagiö væri aö visu höfuö-
I* keppinautur ihaldsins um
þjóöfélagslegt vald og ráöandi
þjóöfélagsstefnu, en ekki um
fylgiö. Og hvaö er flokki kærara
!en fylgið?
Aö sfnu leyti töldu verkalýös-
foringjarnir gjörsamlega
, vonlaust aö efna til samstarfs
Iviö Alþýötiflokkinn innan verka-
lýðshreyfingarinnar og rjúfa
meö þeim hætti brothætta
, samvinnu krata og komma inn-
Ian samtaka launafólks. Höfuö-
ástæöan til þess væri sú aö
verkalýösforysta Alþýöuflokks-
, ins væri svo vingulsöm. aö
Ialdrei væri hægt að reikna út
hvorumeginhryggjar hún lægi.
Hún gæti ekki einu sinni haldið
, sér á braut hreinna faglegra
Íviðhorfa, sem jafnvel , verka-
lýösforingjar Sjálfstæöisflokks-
ins verða löngum að gera til
j þess aö halda stööu sinni inn-
!an verkalýöshreyfingarinnar.
(Samanber útreiö þingmannana
Péturs Sigurðssonar og Guð-
i mundar H. Garðarssonar á siö-
Iasta ASÍ-þingi).
Sérstaklega væri þaö höfuöiö
á krötunum i verkalýöshreyf-
i ingunni sem ekki væri
Itreystandi á til samstarfs. Karli
Steinari er ekki einusinnitreyst
til vondra verka.
• Niöurstaöa fundarins var
Isemsagt sú aö viöreisn í lands-
stjórninni, eða viðreisn I verka-
lýöshreyfingunni, þaö er aö
• segja samstarf krata og ihalds,
Ikæmi ekki til greina viö
núverandi aöstæöur.
Staðfesta
Karls Steinars
Staðfesting á þessari skoöun
fæst svo I vingulshætti
varaformanns Verkamanna-
sambandsins á siöustu dögum.
Hann kemur ekki nálægt ioka-
lotunni i átökunum um frum-
varp forsætisráöherra, heldur
er i pólitisku orlofi i ölfusborg-
um. Reynir samsagt ekki að
um er fyrir slúðrinu flugufótur,
og fyrir slúðrinu gengur
þjóöfélagiö um þessar mundir
eins og þekkt er úr pólitikinni.
Oröspor segir aö enn séu ekki
uppi mótaöar hugmyndir um
breytingar á forystusveit Sjálf-
stæöisflokksins á landsfundin-
um i vor. Þó sé ljóst aö Matthfas
Bjarnason eigi vaxandi fylgi aö
fagna sem leiötogaefni og sé
hannæ oftar nefhdur sem næsti
varaformaöur. Og aö vestan
berist þær fregnir að Matthias
„Meira c >g
minna n uel”
\
— segir Karl Steinar um kjara-
skeröingartal Alþýðubandalagsins
HEI — ”Fonistumenii Verka-
mannasambandsíns ræða mikiö
saman þessa stundina og þvi er
ekki aö leyna aö menn eru
áhyggjufuliir fyrir þvl ástandi,
sem hefur skapast á milli
stjórnarflokkanna”, sagöi Karl
Steinar i viötali viö Timann I gær.
Karl Steinar sagðist vilja taka
þaö frram aö Verkamannasam-
bandiö heföi ekki óskaö eftir neán-
um breytingum á frumvarpi for-
sætisráöherra frá þvi sem þaö
var lagt fram I gær. Hins vegar
heföu komiö upp i viöræöum um
þessimál, hugleiöingar um, hvort
ekki væri finnanlegurnýr fiötur á
málinu.
Karl Steinar var þá spuröur
hvaö hann vildi segja um þab aö
Alþýöubandalagiö heföi snúist á
móti frumvarpinu á þeirri
forsendu aö þaö heföi I för meö
sér stórfellda kjaraskeröingu.
Hann sagöi mátflutning banda-
lagsins varöandi þetta mál meira
og minna rugl og þvi væri þaö
eiginlega ekki svaravert. En
hann sagöi sina samherja álita,
aö ekki ævri um kjaraskeröingu
aö ræöa meö frumvarpinu. Hins
vegar væri þaö rétt, aö yröi
ekkert gert fengi fólk fleiri krón-
ur, en veröbóigan ykist llka i
sama hlutfaUi, svo þessum krón-
um fylgdi ekki aukinn kaupmátt-
milda kjaraskeröingarkröfur
þingflokks kratanna innandyra.
Svo fer hann á miðstjórnarfúnd
hjá ASt sl. mánudag og
samþykkir harðorð mótmæli
gegn kjaraskeröingaráformum
sinna manna.' Þvinæst heldur
hann rakleiðis á fund flokks-
syórnar Alþýöuflokksins og lýs-
ir þvi yfir aö ályktun
miðstjórnarinnar beri aöeins aö
skoöa sem formleg mótmæli og
kratar þurfi ekkert mark að
taka á henni. Loks samþykkir
hann svo verðbótakaflann á
flokksstjórnarfundinum.
Næsta skref er svo að borða
pylsur meö Guðmundi J. á
Lækjartorgi og spjalla við
forsætisráöherra. Og nú hefur
Karl Steinar tekið þann pól i
hæðina aö freista þess aö koma
þvi til leiöar aö fallist veröi á
einhverja málamiðlun við verð-
bótakaflann. Það er nú gott og
blessað, en stundum er erfitt að
halda samræminu i sjálfu sér
þegar menn gera sér far um að
vera ekki bara tvöfaldir i' roðinu
heldur þrefaldir.
Matthías
og Albert
Ekkifermikiðorðsporaf Orö-
spori i Frjálsri verslun sem
áreiöanlegri heimild, en stund-
sé þegar farin að vinna aö kjöri
sinu.
Ekki sakar að hafa með sér
„gróðapung” aö sunnan eins og
Matthias segir stundum, enda
segir Oröspor aö margt bendi til
þess aö Albert Guömundsson
hugsi sér til hreyfings og telji
ekki fráleitt aö gefa kost á sér
i formannskjör, ,,ef vart veröi
ákveöinna visbendinga um aö
hann njóti til þess almenns
stuðnings.”
Biskup og
forseti
Þá er frá þvi sagt aö
biskupinn hafi látið þau orö falla
aö nú þurfi prestar aö vera
viðbúnir biskupskjöri innan
tiðar. ólafur Skúlason
dómprófastur er greinilega
kandldat orðspors og sr. Jónas
Gislason sagöur njóta stuðnings
ýmissa yngri presta i embættiö
þegar þar að kemur.
Og syo er látið aö þvi liggja
ogsagt aö nánir samstarfsmenn
forsetans hafi látið að þvi iiggja
að dr. Kristján Eldjárn hafi lát-
iö aö þvi liggja aö hann muni
ekki gefa á sér kost til endur-
kjörs 1980. Vilmundur verður aö
fara aö gera sig viröulegan i
framan ef hann á aö eiga sjens.
—ekh