Þjóðviljinn - 28.04.1979, Síða 11

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 28. aprll 1979
Laugardagur 28. april 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Þeir eru aö gaumgæfa stööuna þessir. Taflmennina smföuöu nemendur
i einum Reykjavikurskólanna.
IJstahátiö barnanna hefst í dag
V ettvangur sköpunargleði
Listahátið barnanna
hefst kl. 14.00 i dag með
opnunarhátið að Kjar-
valsstöðum. Ávörp
flytja Sindri Skúlason,
nemandi i Hvassaleitis-
skóla, Edda óskarsdótt-
ir, formaður Félags is-
lenskra myndlistar-
kennara, og Kristján
Gunnarsson fræðslu-
stjóri.
Lúörasveit Arbæjar og Breiö-
holts leikur undir stjórn Ólafs L.
Kristjánssonar og Skólakór Ar-
bæjarskóla syngur.
Fullorðna fólkið sem hjálpar til
viö sýninguna hefur haft aö leið-
arljósi aö börnin fái aö láta
gamminn geisa eins óþvingað og
kostur er. Eins hefur veriö reynt
aö komast hjá dilkadrætti eftir
mætti, t.d. eru þaulistaverk, sem
þarna verða til sýnis, ekki auö-
kenndá nokkurnhátt, þess aöeins
getiö hve gamlir höfundarnir
eru.
Lifandi starf og hvers kyns
uppákomur af hálfu barna mun
-veröa haft i frammi og gestum
hátiöarinnar gefast kostur á aö
fylgjast með börnum og ungling-
um i Ieik og starfi.
Kraftar losni úr læðingi
Þarna er meö öörum oröum
ætlunin að ýmsir þeir kraftar,
sem svo oft eru reyröir i viðtekn-
ar venjur hinna fullorönu, fái aö
losna úr læöingi viö sem frjáls-
astar aðstæöur.
Hörður Bergmann, sem ásamt
Elinu Pálmadóttur hefur starfað
að hátiðinni f.h. fræðsluráös,
benti blaðamönnum á það á fundi
á dögunum, aö þegar börn kæmu
fram t.d. i fjölmiölum væru orö-
in nánast lögö þeim i munn og
þeim ætlaö aö hegöa sér sem lík -
astmálfundamönnum. Enda væri
oft þvi' likast aö það væru raddir
hinna fullorönu sem töluöu gegn-
um bömin i viðtölum ogþáttum I
fjölmiðlum.
Hátiöinni er þvi m.a. ætlaö aö
láta raddir barna heyrast og gefa
kost á óbrenglaðri mynd af þvi
sem börn hafa fram að færa.
Góðar undirtektir
Félag Islenskra myndlistar-
kennara á frumkvæöiö aö hátiö-
inni og i' samráði viö fræösluráö
Reykjavikur var leitaö hófanna
viö ýmsa um framkvæmdir. En
borgarsjóöur veitti styrk til
þeirra. Þeir sem leitaö var til
tóku afar vel i máliö og liggur
mikiö starf aö baki sýningunni á
Kjarvalsstööum. Auk áöur-
nefiidra aöilahafa eftirtalin félög
tekiö þátt i undirbúningi hátiðar-
innar: skólasafnveröir, Fóstrufé-
lag Islands, Félag heimilisfræöi-
kennara, handavinnukennara,
smiöakennara, tónmenntakenn-
ara og vefnaöarkennara. Vegna
Listamenn úr rööum barna munu meftal annars vefa á vefstóla á göng-
um Kjarvalsstafta.
þátttöku þessara félaga i undir- nokkrum skólum utan Reykjavik-
búningi veröur framlag frá ur til sýningarinnar.
Allir með
Sem fyrrsegir er lögð áhersla á
aö hátlöin verði viötæk og lifandi,
minnisverður vottur um fjölþætta
sköpunargleði barna og unglinga.
Börnum er heimilt aö koma með
myndir til að hengja upp á staö,
þar sem daglega veröur skipt um
verk. útivið veröa taflmenn og
stórt taflborð, þar sem hægt er að
horfa á skák og gripa i tafl. Og
flugdrekadagur veröur siöasta
sýningardag, ef veður leyfir.
Þarna mega allir tefla. Allir
mega koma með myndir sem
hengdar verða upp. Kennarar
munu ekki skipuleggja sérstakar
ferðir úr skólum heldur munu
börn ákveðasjálf hverja þautaka
meösér ásýninguna og vitaskuld
er óskandi aö bæði kennarar og
foreldrar veröi fyrir valinu. Full-
orönir fá aö sjálfsögöu að koma á
hátiðina þó þeir séu ekki I fylgd
barna.
Hátiöin stendur til og með 6.
maf: Húneropin daglega milli kl.
14.00 og 22.00. Dagskráratriöi
hefjast kl. 16.00 um helgar en
17.30 alla virka daga.
Vinna við smiðar, vefnaö,
handavinnu og verkefni i heimil-
isfræði fer fram daglega.
Aögangur aö hátiöinni er
ókeypis. Gefiö hefur veriö út
plakat og sýningarskrá, sem
verða til sölu á Kjarvalsstööum.
Dagskráratriöi hefjast eftir
venjulegan vinnutima á daginn,
tíl aö gefa foreldrum tækifæri til
aötaka þátt i hátiöinni meftbörn-
um sinum.
ÞB
■'
X’ . <
Listaverkin á sýningunni eru ekki merkt, afteins getiö um aldur listamannanna. Og allir mega koma meft
myndir til sýningar.
ImH
< <• < ! k«i»'
Hyífnii'
Hér er verift aft undirbúna næringarfræftilega sýnikennslu sem börn munu annast á hátiftinni. < Ljósm. eik)
Anna Kristjánsdóttir:
Skólahúsnæði og nemendaQöldi í Revkjavík
Umræöur um skólaskipan i
Reykjavik hafa undanfarift verift
allmikiar og nægir aft nefna hug-
myndir um aft gera húsnæfti
Austurbæjarskóians aft ráfthúsi
og aft dreifa nemendum Æfinga-
skóla KHl á umliggjandi skóla, en
taka húsnæftift til annarra nota.
Nú hefur Fræftsluráft Reykjavik-
ur tekiö ákvörftun i skólamálum
næsta vetrar, og kemur þar fram
aft breytingar i málum grunn-
skóla veröa litlar.
Ekki er þó út I hött aö skoöa
málin eilítiö nánar en fræöslu-
yfirvöld hafa gefiö almenningi
kost á aö gera. Reyna má aö átta
sig á þvi hvort einhver sanngirni
sé i þvi aö fjölga nemendum I
skólunum á Austurbæjarsvæöinu
til þess aö unnt sé aö fjármagna
byggingar i Breiðholti. Um leiö
veröur maöur þá aö athuga
hvernig ástatt er I þeim bæjar-
hverfum sem alls ekki hafa verið
rasdd i þessum umgangi, þ.e.
Vesturbæ, Suöurbæ, Noröurbæ og
Arbæ (sjá kort af skiptingu
Reykjavikur).
Engar breytingar
A þessum svæöum gerir
Fræösluráö Reykjavikur ekki ráö
fyrir neinum breytingum I skóla-
haldi 1. — 6. bekkjar né forskól-
um. Ekki er talaö um aukningu
skólahúsnæöis, tilfærslu milli
skóla né annaö þvilikt. Sérstak-
lega vil ég vekja athygli á þvi
m.t.t. framhaldsins aö Fræöslu-
ráö Reykjavikur gerir ráö fyrir
aö starfrækja forskóla og 1.—6.
bekk I Vesturbæjarskóla viö
öldugötu, eins og gert hefur veriö
undanfarin ár.
I umræöum um skóla á Austur-
bæjarsvæöi fyrir skömmu var sú
ástæöa helst gefin fyrir þvi aö
fækka skólum og fjölga nemend-
um i þeim sem eftir væru, aö hús-
rými á nemanda væri þar oröiö ó-
eölilega mikiö miöaö viö önnur
hverfi. Einnig var látiö aö þvi
liggja aö Ibúum myndi enn fækka
verulega á þessu svæöi á komandi
árum og þvi skynsamlegt aö
halda ekki öllum þessum skólum
gangandi. Oftar en einu sinni hefi
ég heyrt áhrifamenn i þessum
málum segja aö taka megi miö af
Gamla Vesturbænum þar sem
fólki hafi fækkaö svo, aö litiö sé
eftir nema gamalmenni.
Fljótt á litið viröist hér talaö af
raunhæfri skynsemi og hafa þvi
fáir haft fyrir þvi aö athuga
hvernig málum er raunverulega
háttaö; alla vega hefi ég ekki séö
slikt á prenti. Mig langar þess
vegna til aö beina athyglinni aö á-
standi skólahúsnæðis I Reykja-
vik, ef veröa mætti til þess aö
opna augu einhverra ráöamanna.
Voriö 1978 var lögö fyrir
Alþingi skýrsla menntamalaráö-
herra um framkvæmd grunn-
skólalaga o.fl. 1 skýrslu þessari er
m.a. aö finna eftirfarandi upp-
lýsingar um kennslurými á nem-
anda i hinum ýmsu fræðsluum-
dæmum og um fjölda nemenda á
stofu (meöaltal) i þeim sömu um-
dæmum.
Hér má sem sagt lesa aö fjöldi
fermetra á nemanda i Reykjavik
er undir meöaltali landsins og
vantar fleiri þúsund fermetra á
aö ná þvi. Þetta er staðreynd,
þrátt fyrir þaö aö nemendum í
forskóla og 1. — 6. bekk hafi fækk-
aö um liölega 1600 eöa 16% síö-
ustu 3 árin.
Hvergi þrengra
um börnin
Þaö sést llka af töflunni aö
hvergi eru eins mörg börn um
skólastofu og i Reykjavik og
kemst reyndar ekkert fræöslu-
umdæmi þar nálægt okkur nema
Reykjanes.
Nú hvaö er þetta manneskja,
hefuröu aldrei heyrt um Breiö-
holtiö? kann einhver aö segja,
þaö er svo ofboöslega þröngt i
skólunum þar. — En ætli þaö sé
eina skýringin?
Sé athugaö kennslurými á nem-
anda i einstökum skólum
Reykjavikursvæöisins, litur
myndin út eins og hér sést. Dreg-
in hefur veriö lina til þess aö sýna
meöaltal landsins, og til þess aö
auöveldara sé aö átta sig eru
skólar ekki taldir I stafrófsröft,
heldur eftir svæöum:
Reykjavik fermetrar á nemanda fjöldi nem. á stofu 30.5
Reykjanes 30.1
Vesturland 25.6
Vestfirftir 19.4
Noröurland ve 23.7
Norfturland ey 27.5
Austurland 24.5
Suöurland 22.2
Meöaltal lands: 4.92 27.4
Vesturbær:
Austurbær:
Noröurbær:
Suöurbær:
Arbær:
Breiöholt:
Vesturbæjarskóli
Melaskóli
Austurbæjarskóli
Æfingaskóli KHI
Hlíöaskóli
Laugarnesskóli
Langholtsskóli
Vogaskóli
Alftamýrarskóli
Breiöageröisskóli
Hvassaleitisskóli
Fossvogsskóli
Arbæjarskóli
Breiðholtsskóli
Fellaskóli
Hólabrekkuskóli
ölduselsskóli
Hér sést aö sjálfsögöu aö þaö er
verulegur munur á húsrými
hvers nemanda i sumum eldri
bæjarhlutum, svo sem Austurbæ
og Norfturbæ, annars vegar og I
Breiöholti hins vegar. Þetta er
ekki svo óeðlilegt meö hliðsjón af
gifurlega miklum húsbyggingum
i Breiftholti. Hins vegar hlýtur
þaft aft vekja furftu hve þröngt er I
skólum Vesturbæjar og sér i lagi
aft húsrými á nemanda i Gamla
Vesturbænum skuli vera langt
fyrir neftan öll mörk. Hver nem-
andi hefur þar ekki nema lift-
lega helming þess rýmis sem
minnst þekkist I Breiftholtinu. I
Vesturbæjarskólanum sitja nær 3
nemendur I sæti sem á lands-
grundvelli er ætlaft einum o.fl.
athugasemdir mætti hafa um
þessa mynd.
En sagan er þó ekki sögft nema.
aft litlu leyti. Voriö 1978 stóöu I-
búasamtök Vesturbæjar og Dag-
vistarsamtökin aö umfangsmik-
illi könnun á dagvistun barna i
Gamla Vesturbænum. Niöurstöö-
ur þessarar könnunar voru
kynntar aö nokkru þá strax, en
liggja nú fyrir I skýrslu. Börnin,
sem spurst var fyrir um, voru 0 —
10 ára. Meftal þess sem kom á ó-
vart I könnuninni var, aö I hópi 6
— 10 ára barna (fæddra 1967 —
1971) á svæöinu voru þaft aöeins
50% sem stunduöu nám I Vestur-
bæjarskóla. 25% voru I Melaskóla
og áttu 3 af hverjum 4 þeirra
heima á svæftinu milli Hring-
brautar og Túngötu. 15% voru i
einkaskólanum Landakoti, og
10% voru I öörum skólum. Niftur-
stööur þessarar könnunar hljóta
aö beina athyglinni aö þvi hvort
eins sé ástatt I eldri árgöngum,
hvort sama þróun gildi um 6 ára
börn veturinn 1978 — 1979, hvort
til séu fleiri svæöi I borginni sem
eins er ástatt um, e.t.v. einhver
svæftanna þar sem „rúmt er um
börnin” o.s.frv. Meft þvi aft
athuga Arbók Reykjavikur og
upplýsingar menntamálaráftu-
aeytisins um fjölda nemenda og
kennara I grunnskólum, má finna
svör viö ýmsum spurningum.
Viö samanburö sést t.d. aö hlut-
falliö milli nemenda i 1. — 6. bekk
og barna á þeim aldri sem búsett
eru á svæöinu er nær alls staöar
vel yfir 90%, nema i Vestur-
bæjarskólanum, þar sem 50%
barnanna á svæftinu sækja skól-
ann. Sem betur fer, liggur manni
viö aö segja, þvi aö annars stæöu
börnin hvert á tánum á öftru.
Sé litið á Vesturbæinn I heild
(þ.e. Vesturbæjarskóla og Mela-
skóla), kemur i ljós aö 91% barna
á þvi svæfti sækir skóla svæftisins,
en þaö er iægsta hlutfali svæöis i
Reykjavik. Samt er kennslurými
á nemanda i Vesturbænum tals-
vert minna en á öftrum svæöum,
aö Breiöholti undanskildu.
Og enn má bæta viö. Könnunin,
sem áöur hefur veriö minnst á,
sýndi aft árgangarnir 1972 — 1976
voru þriftjungi fjölmennari en ár-
gangarnir 1967 — 1971 i Gamla
Vesturbænum. Aft sjálfsögftu má
gera ráft fyrir aö foreldrar yngstu
barnanna flytji helst I burtu meö
börn sin, vegna þess aft liklegast
sé aö þar sé um leigjendur aö
ræöa. Staöfestingu á þessari á-
giskun hefi ég hins vegar hvergi
séft, og alla vega er þaft staftreynd
aft undanfarin 3 ár hefur nem-
endum fækkaft stórkostlega I öll-
um skólum utan Breiftholts nema
Langholtsskóla og Vesturbæjar-
skóla. Mér vitanlega hafa engar
ráðstafanir veriö geröar til aö
búa aö nemendum og kennurum
Vesturbæjarskóla i samræmi viö
þaö.
Einnig má bæta þvi viö, aö þau
börn sem verfta skólaskyld næstu
árin i Gamla Vesturbænum búa
að talsveröum meiri hluta noröan
viö Túngötu og er þvi ekki hægt aö
reikna meö þvi aö Melaskóli geti
á komandi árum leyst vanda
svæöisins aö sama skapi og hann
gerir nú. Vissulega er heilbrigð-
um börnum vorkunnarlaust aö
ganga nokkurn spöl I skóla, þaö
höfum viö mörg gert. En þess ber
aö gæta aö umferft var þá allt
önnur og mannlegri. Fræösluyfir-
völd geta ekki horft fram hjá um-
ferftarslysum viö afmörkun
skólasvæða.
Séú allir þættir dregnir saman,
þ.e.:
1. aö börn Vesturbæjarskóla hafa
lang-minnsta kennslurými sem
þekkist I Reykjavik og þótt viö-
ar væri leitaft
2. aö ef öll börn svæðisins sæktu
skólann, tvöfaldaftist nemenda-
fjöldi
3. aft þeir árgangar sem skóla-
skyldir verfta næstu árin eru
verulega fjölmennari en þeir
Anna Kristjánsdóttir
sem nú eru i skólunum (og þaö
er sjaldgæft i Reykjavik)
þá gefur augaleiö aö kennslurýni
á nemanda stefnir að að verða
innan við 1. ferm. A sama tima er
gert ráð fyrir þvi i skýrslu
menntamálaráðherra til Alþingis
að meöalkennslurými á nemanda
á Islandi nái 7—8 ferm. (iþrótta-
húsnæöi ekki talið meö) fyrir
1983.
Hvad á ad gera?
Og hvaö ætla fræösluyfirvöld
eöa yfirmenn þeirra borgaryfir-
völd aö gera? Ætia þeir enn aft
halda áfram aö tala um bæjar-
hverfin sem eru aft tæmast og fela
fyrir fólki hvernig ástatt er á
gamalgrónu Ibúöarsvæfti? Ætia
þeir aö leggja niöur skóla á
Austurbæjarsvæftinu og bjófta
sömu hættunni heim fyrir þann
borgarhluta? (Veröi húsnæöi
Æfingaskólans tekiö I annaö og
nemendum dreift á aöra skóla
svæöisins, lækkar ferm.-fjöldi á
nemanda á þvi svæöi úr tæpum 7 i
rúma 5, og veröi sá leikur leikinn
meö Austurbæjarskólann lækkar
ferm.-fjöldinn i tæpa 4.) Ætla
borgaryfirvöld aö halda áfram að
láta Reykjavlk eiga metiö i fjölda
nemenda á skólastofu? Já, þaö
mætti spyrja margra spurninga.
Eöa ætla félagshyggjumenn-
irnir, sem nú ráöa, e.t.v. aö fara
aö snúa sér aö samneyslumálum
og ráöa bót á þvi sem ég hefi lýst
hér? Ætla þeir kannski aö gera
það eftirsóknarvert aö búa með
börn inni i grónum hverfum
Reykjavikur vegna þess aö vel sé
búiö aö skólum hvaö snertir hús-
rými og aöstööu alla? Þaö tækist
þá hugsanlega aft lokka fleiri arft-
bæra skattgreiöendur á besta
aldri (og meö börn á besta aldri)
til að snúa aftur til Reykjavikur
áöur en eftirlaunaaldri er náö.
Gamanlaust held ég aö þaö
skref yröi stjórnvöldum til sóma.
Mali minu lýk ég á myndrænan
hátt. Börnin eru öll ósköp lik. Þau
þurfa verkefni og þau þurfa hús-
rými til þess aö fást viö verkefn-
in. 1 dag rúmast sum börn i
Reykjavik nægilega vel i skólun-
um, engin of vel miðað viö áætl-
anir, en allt of mörg reka höfuftift
upp úr þakinu.
Reykjavik i april 1979
Anna Kristjánsdóttir
Vesturbcj-
arskóli
Melaskóli
Austurbej-
arskóli
Æfingaskóli Hllöaskóli
Laugarnes-
skóli
Langholts-
skóli
Vogaskóli
Alftamýrar-
skóli
Breiöagerö- Hvassaleit-
isskóli isskóli
Fossvogs-
skóli
Arbæjar-
skóli
Fellaskóli
Hólabrekku- Oldutúns-
•k*li skóli