Þjóðviljinn - 17.05.1979, Síða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. mai 1979.
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
l tm*fandi l tgafufelag l»jof)viljans
Kramk\awndastjori: h'iftur Bergmann
Hiistjnrar Arm Bergmann. Fanar Karl Haraldsson.
Vrettastjnri Vilborg Harbardottir
t nisjun.ir'inaAur SunnudagsblaOs: IngOlfur Margeirsson
Kekstrarstjóri: Olfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéóinsson
Afgreibslustjóri: Filip W. Franksson
Blaóamenn: Alfheiöur Ingadóttir. Einar Orn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason. Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson. iþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaöur: Siguröur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Kögnvaldsson
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og pröfarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar
Safnvöröur: Eyjoifur Arnason
Auglýsingar: SigriÖur Hanna Sigurbjörnsdóttir. Þorgeir Olafsson
Skrifstofa: Guörun Guövaröardóttir. Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla : GuÖmundur Steinsson. Hermann P Jónasson. Kristín Pét
ursdóttir
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir. Sigriöur Kristjánsdóttir
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir
Htismóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir.
l tkeyrsla: Sölvi Magnússon. Rafn Guömundsson.
Kitstjórn. afgreiösla og auglýsingar: SiÖumúla 6. Reykjavik. sími 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Afskipti ríkisstjórnar
af launamálum
• Þessa daga er ekki um annað meira talað en afskipti
ríkisstjórnar af launamálum. Það getur orðið nokkuð
langt bil á milli þeirra sem taka til máls. Formaður
Framsóknarf lokksins lýsir því yfir í Tímanum í gær að
,,faki stjórnin ekki á málum með festu.hef ur hún ekki á-
stæðu til að sitja lengur." Á hinum pólnum stendur
Morgunblaðið og veifar gömlum en nýpressuðum hug-
myndum um blessun markaðslögmálanna og segir:
„Afskipti ríkisstjórna af launamálum hafa gefist illa.
Það á jaf nt við um svokallaðar hægri stjórnir sem vinstri
stjórnir". Utan við þetta allt svífur svo þingflokkur
Alþýðuflokksins og gefur ekki frá sér hljóð.
• Sú kenning sem viðruð var í Reykjavíkurbréfi
Morgunblaðsins á sunnudaginn var og hér að ofan var
vitnað til, segir bláttáfram, að þau öf I sem til staðar eru
á vinnumarkaði verði að fá að takast á um kaup og kjör
og „kosti það verkföll og verkbönn verður svo að vera".
Það er að sönnu nokkur nýlunda, að Morgunblaðið skuli
tala um stéttaátök eins og verkföll eins og sjálfsagðan
hlut, jaf nvel æskilegan miðað við aðra valkosti. Við skul-
um ekki gleyma því, að hér er um málgagn að ræða sem í
þágu flokks síns hefur alla jafna uppi þann áróður, að
það sem mestu máli skipti sé að halda f rið á vinnumark-
aðinum. Ef blaðið vill nú mæla með „uppgjöri" og á-
tökum, þá má við því búast að ákveðin pólitísk her-
stjórnarlist liggi þar að baki. Ekkert er líklegra en að
þeir Morgunblaðsmenn hugsi mjög til skoðanabræðra
sinna sem hafa nýlega unnið kosningasigur á Bretlandi.
Þar hafði tilraun verkamannaf lokks til að leggja kalda
bakstra kjarasáttmála á verðbólguna mistekist, ekki síst
vegna þess, að afleiðingar þeirrar stefnu komu mjög
misjaf nt niður og einna verst niður á láglaunafólki. Þau
verkföll sem upp úr þeim vonbrigðum hóf ust urðu íhald-
inu kærkomið tækifæri til að fjölyrða um sérdrægni ein-
stakra hópa launamanna, ala á tortryggni miðstétta
gegn verkalýðshreyf ingunni í heild og vinna kjörfylgi út
á fyrirheit um „sterka stjórn" sem tekur glundroðann
föstum tökum eins og það heitir. Hitt mega menn svo
vita, að ef að Sjálfstæðisf lokkinum tækist að feta í fót-
spor f rú Thatcher þá mundu verkföll á skammri stundu í
Morgunblaðinu breytast aftur úr eðlilegu „uppgjöri" á
vinnumarkaði í skemmdarverkastarfsemi hinna rauðu.
• Verkalýðshreyf ing spyr yf irleittekki að því, hvort hún
sé andvíg eða hlynnt afskiptum ríkisstjórna af kjara-
deilum. Hún spyr um það, hverskonar afskipti eru á
ferð. Bæta þau eða skerða þau hag umbjóðenda hennar?
Hinu má heldur ekki gleyma, að ef menn vilja í alvöru
fylgja launajöfnunarstefnu, þá eru ýmisleg afskipti
ríkisvaldsins af kjaramálum í breiðum skilningi óhjá-
kvæmileg. Ef markaðslögmálin svonefnd ráða ferð-
inni, þá mun tekjubil milli einstakra hópa launafólks
fara vaxandi, vegna þess í hve mismunandi aðstöðu þeir
eru sem þrýstihópar. Og það er alveg Ijóst, að fari þetta
bil vaxandi, þá magnast miðflóttaöflin í samtökum
launafólks og viðleitni til að ef la sameiginlegan pólitísk-
an vilja þeirra fer út um þúfur. Það er þessvegna sem
atvinnurekendur hafa í reynd verið andvígir jafnlauna-
stefnu, eins og mörg dæmi sanna. Slík stefna skerðir
möguleika þeirra til að deila og drottna.
• Samtök launafólks ætlast bersýnilega til þess að sú
rikisstjórn sem nú situr hafi virk afskipti af kjaramál-
um, enda er forsaga hennar öll í þá veru. Hitt stendur
svo bersýnilega bæði verklýðshreyfingu og flokkum
þeim sem henni eru tengdastir í stjórninni mjög fyrir
þrif um, að það vantar mikið á að menn haf i gert það upp
við sig með hvaða hætti þau afskipti eigi að f ramkvæma
— fyrir utan almennar yfirlýsingar um samráð og
verndun kaupmáttar. Með öðrum orðum: Það er spurt
eftir skýrri stefnu um jafnlaunaþróun og kjarajöfnun og
samstöðu um það, hvernig á að fylgja slíkri stefnu eftir
og hvað það megi kosta. Ef slík samstaða ekki fæst á
íhaldið auðveldan leik — hér sem i Bretlandi.
—áb.
Uppgjöf
kratanna
Miklar vangaveltur eru nú
uppi um þa6 á hvaöa leið Al-
þýöuflokkurinn er um þessar
mundir. Þaö viröist vera yfir-
lýst stefna þingflokksins aö gera
engar tillögur um hvernig
stjórnin eigi aö verja launa-
stefnu sina, heldur láta Fram-
sóknarf lokkinn og Alþýöu-
isvaldiö afnemi hann meö lög-
um. Jafnvel þótt verkföll yrðu
bönnuð um tima nú gagnvart
hálaunahópum, er hætta á aö
reynt veröi aö skapa úr þvi for-
dæmi og þaö gæti snúist gegn
láglaunahópum i náinni fram-
tiö. Af slíku „principbroti” hafa
þvi margir þungar áhyggjur.
I annan stað er þaö staðreynd
að lögbann við verkföllum hefur
aldrei staöist. Verkalýösfélög
hafa einfaldlega bortið slik bönn
Kratarnir tefja fyrir samkomulagi um aögeröir i kjara- og efna-
hagsmáium innan rfkisstjórnarinnar um leiö og þeir krefjast þess
aö þingiö fái aöfjalla um tillögur stjórnarinnar i þessum efnum.
bandalagið um höfuöverkinn af
þvi verkefni.
ómögulegt er aö átta sig á aö
hverju þingflokkur Alþýöu-
flokksins miöar í raun. Heyrst
hefur sú skoöun úr þeim herbúö-
um, aö ekki dugi krukk i kaupið,
heldur eigi aö láta aöila vinnu-
markaöarins alfariö um aö gera
ábyrga samninga. Þó virðistsú
skoðun eiga meira upp á pall-
borðið hjá krötum aö gripa
verði inn i kjaramálin af mikilli
festu og banna allar grunn-
kaupshækkanir, svo og verkföll
og verkbönn fram að áramót-
um. Um þetta hefur Framsókn-
arflokkurinn þegar lagt fram
tillögur, en kratar vilja ekki
kveða upp úr meö stefnu sina
fyrr en sýnt er hvort Alþýöu-
bandalagiö fellst á slikt eöa
ekki.
Varla getur þetta afstöðuleysi
talist bera vott um mikið póli-
tiskt þor þegar á reynir. Frekar
er hér um aö ræöa viðleitni til að
halda öllum dyrum opnum og
geta hlaupiö til allra átta eftir
þvi hvernig pólitisk veður verða
á næstu vikum.
Lög eða ólög
á bak aftur og ekki talið sér
skylt aö viröa ólög. Hverskonar
inngrip rikisvaldsins meö lög-
um i kjaramálin geturfallið um
sjálftsig, njóti þau ekki mjög
mikils stuönings i þjóöfélaginu
og almennt viöurkennt að þau
helgist af réttlætiskröfum. En
þaö er nú einusinni svo, aö erfitt
er að finna réttlæti sem allir
vilja viö una, og jafnvel
smáhópar sem hafa sterka aö-
stöðu geta brotið á bak aftur
slika lagasetningu. Reynslan
sýnir að ekki þarf aö rjúfa nema
eitt skarö i slikan vegg tíl þess
aö stiflan bresti yfir alla linuna.
Þá má ekki gleyma þvi, aö leynt
eða ljóst liggur pólitiskt mat aö
bakiflestum aögerðum i launa-
málum, ekkert siöur en hiö fag-
lega.
Að öllu þessu samanlögðu er
ljóst, aðallsendis eróvistaö þau
lög héldu sem sett yrðu nú um
frestun grunnkaupshækkana og
bann viö verkföllum. Og þá er
verrfariö en heima setiö ef slikt
yrði, eins og Ólafur Jóhannes-
son forsætisráöherra er sér vel
meðvitandi um.
Skemmdarverk?
Ástæðurnar til þess aö Al-
þýðubandalagiö vill ekki fallast
á að gri'pa inn i vinnudeilur meö
lögum, eða fresta grunnkaups-
hækkunum umfram ákveðiö
launamark meö lagasetningu,
helgast bæöi af grundvallar-
skoöunum og pólitisku mati. 1
fyrsta lagi er hér i húfi „princ-
ipið” um verkfallsréttinn og
■ beitingu hans án hættu á að rik-
Alþýðuflokksmenn hafa ekki
fengist i það aö meta þessa
stööu meö hinum stjórnarflokk-
unum. Margt bendir til þess, að
af hálfu ýmissa þingmanna Al-
þýöuflokksins sé um hreina
skemmdarverkastarfsemi aö
ræða. Skýrast kemur þaö fram i
afstöðu þeirra til þingslitanna.
Þeirtefja fyrir þvi' aö samstaða
náist innan stjórnarflokkanna
um skynsamlegar og raunhæfar
aðgerðir til þess aö verja launa-
stefnuna. Meö þvi athæfi eru
þeir i rauninni aö koma i veg
fyrir að þingið fái tækifæri til
þess að taka afstööu til slíkra
tillagna. Um leið krefjast þeir
þess aö þingið fái aö ræöa þessi
mál áöur en það verður sent
heim oghóta aö draga ráöherra
sina út úr rikisstjórn verði þaö
ekki gert. Sá sem fær botn I
slika pólitlk á heiöur skilinn.
An þess að nokkuð skuli um
þaö fullyrt, gæti botninn veriö
sáaðenn sé Vilmundarliðiö ekki
búiö aö gefa upp alla von um aö
Geir Hallgrimsson muni reyn-
ast svo grunnhygginn aö vilja
leyfa nýkrötunum að vera um
skeið i minnihlutastjórn sem
undirbyggi nýjar kosningar og
nýja viöreisn aö þeim loknum i
samstarfi viö Sjálfstæöisflokk-
inn. Semsagtað endurtaka leik-
inn frá 1958. Út frá þessusjónar-
miði mætti telja eölilegt aö
kratarnir legðu sig fram um að
■torvelda á allan hátt aö rikis-
stjórnin næöi nú árangri og
stuðluðu þannig aö enn meiri
ringulreiö. Glæsileg „burtreiö”
úr núverandi rikisstjórn yrði
þaö ekki fyrir kratana, þvi aö
engum myndi dyljast hvert
stefndi.
Kattarþvottur
Sighvatar
Það er ákaflega hugguleg
kveöja sem þingflokksformaöur
kratanna sendir ráöherrum Al-
þýöubandalagsins i Timanum i
gær.Þarreynir hann aö láta lita
svo út sem þeir beri einir
ábyrgð á þeim hækkunum sem
orðið hafa á opinberri þjónustu
aö undanförnu. Slik handahlaup
undan ábyrgðinni eru býsna
skopleg .Hækkanirnar eru aö
sönnu óvinsælar, en engan þarf
að undra þótt töluverðar hækk-
anir komi fram hjá opinberum
stofnunum þegar við búum viö
milli 30 og 40% verðbólgu. Komi
þær ekki fram, snýst dæmiö aö-
eins við á þann hátt aö upp
koma blóðugar skammir á rik-
isvaldið fyrir aö svelta félags-
lega þjónustu og valda miljarða
rekstrarhalla hjá viðkomandi
stofnunum.
Sannleikurinn er sá aö það er
rikisstjórnin i heild sem hefur
tekið afstöðu til veröhækkana
hjá opinberum stofnunum eftir
aö gjaldskrárnefnd hefur lækk-
að hækkunarbeiðnir þeirra um
helming eöa meir. Vilji menn
koma sér undan þeim óvinsæld-
um sem þær valda er ekki nóg
að segja'— Ekki ég, ekki ég...
Kratar hafa ekki komiö meö
neinar tillögur I verölagsmálun-
um eins og Framsókn og Al-
þýðubandalagiö, en minna má á
aö sá ráMierra sem fer meö út-
gjaldasömustu ráöuneytin og
hefur fengiö fram allra mestu
opinberu hækkanirnar er ein-
mitt krati.
Umræðurnar um bilakaup
ráðherra eru dálitið uppblásn-
ar. Þær blossa i rauninni upp
þegarnúverandi ráöherrar hafa
lagt fram lagafrumvarp um að
afnema þaö hneyksli sem viö-
gengist hefur i þessum efnum.
— ekh
Dr. Gunnlaugur Snædal form. Krabbameinsfélagsins
: Ranghermt var í frétt Þjóðvilj-
! ans I gær um aöalfund Krabba-
1 meinsfélags Islands, aö Tómas
; Arnason hefði veriö kjörinn for-
maöur þess. Tómas er formaður
Krabbameinsfélags Reykjavikur,
en viö formennsku i Krabba-
meinsfél. Islands tók Gunnlaugur
Snædal af Ólafi Bjarnasyni. Eru
hlutaöeigendur beönir afsökunar
á mistökunum.