Þjóðviljinn - 27.05.1979, Page 9

mSuMtJÉ I '
Sunnudagur 27. mal 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Bátur sjávarútvegsráöherra:
Gunnar Bolle
Kristján Kári
Jakobsson skrifar
i* : . !
Balarnir teknir I land.
Mig var víst rétt að byrja
að dreyma fyrir einhverju
merkilegu um f jögurleytið
aðfaranótt 16. mars í vor.
þegar ég var vakinn snögg-
lega með nokkrum höggum
á dyrnar. Tildrög þessa
voru þau, að ég var á f erð í
Flakstad í Lófóten ásamt
vinnufélaga mínum frá
Háskólanum í Tromsö til
þess að líta eftir tilraunum
sem þar er verið að gera
með nýja gerð af línukrók.
Það varð úr að við ákváð-
um að fara í róður sinn
með hvorum bátnum, til
þess að sjá með eigin aug-
um hvernig gengi.
Viö nuddum stlrurnar Ur aug-
unum, drekkum morgunkaffiö
meö hæfilegri lyst og röltum svo
niöur sömu sjávargötuna og
norskir sjómenn hafa gengiö svo
lengi sem elstu menn muna og
meir en þúsund árum betur. Upp
aö bryggjunni skrlöur 17 tonna
bátur, nýbdinn aö taka stampana
um borö. Eg hoppa niöur á há-
dekkiö og dett ekki þrátt fyrir aö-
varanir og illan grun hásetans,
stend þar nokkra stund og bölva
kuldanum. Slöan skreiöumst viö
allir inn i „borösalinn” sem er
fyrir komiö þar sem „bestikkiö”
er venjulega á islenskum bátum
af svipaöri gerö, aftast I stýris-
húsinu. Svo er stefnt til hafs.
„Já þetta er nú gamli báturinn
hans Eivind Bolle sjávarútvegs-
ráöherra”, segir skipstjórinn
drýldinn. „Hann sagöist ekki
mega vera aö þvl aö stunda sjó
sj ávarútvegsráðherra
lengur, svo hann seldi mér bát-
inn. Viö erum þrir á, og búnir aö
fiska 42 tonn frá janúarbyrjun.
Þaö er lélegra en i fyrra. Aflinn
hefiir minnkaö meö hverju ári.
Þaö litur út fyrir aö viö séum aö
veröa búnir meö fiskinn úr sjón-
um. Ég veit ekki hvaö veldui;
sennilega er þaö Rússinn. Þetta
er svoddan rányrkja hjá þeim,
eintómir verksmiöjutogarar og
þjófnet og seiöadráp ár eftir ár.
Þeir klæöa trollin meö smáriönu
neti og þaö sést aldrei múkki á
eftir rússneskum togara. — Af
hverju helduröu aö þaö sé? Fisk-
leysi eöa hvaö? Nei þeir gleypa
sko allt. Églæöi þvi aö, aönorskir
togarar eigi hér hugsanlega ein-
hverja sök lika. Hann hugsar sig
um og segist ekki vita betur en
það sé búiö aö selja þá flesta til
Islands. „Og þeir sem eftir eru
fiska ekkertlengur. Þeir voru fáir
i fyrra sem kláruöu kvótann sinn,
en hann var 1710 tonn”. Svona er
sumsé ástandiö i norskum
sjávarútvegi.
Þegar komiö er á miöin er strax
byrjaö aö draga. Þetta er flotlina
úr færagirni (Lófótllna), og hún
er látin liggja I tvo sólarhringa
áður en hún er dregin. Eg skreiö-
ist fram á dekkiö og lit á ástandiö.
Þótt llnan hafi legiö svona lengi
stendur beita viöa á krókunum.
Þeir beita bæöi makril og rækju.
Þaö er reytingsafli og mestallt
rlgaþorskur. Afli hefur veriö lé-
legur I Lófóten i ár og bara þessi
rigaþorskur. Mönnum þykir þetta
iskyggilegt.
Nú er svo komið aö jafnvel
Rússar eru farnir aö hafa áhyggj-
ur af minnkandi afla I Barents-
hafi. 1 Noregi eru miklar deilur
um þaöhverjum ófarirnar séu aö
kenna. Bátasjómenn kenna
togurum um ogtogaramennrúss-
um. Norömenn eiga 80-90 ísfisk-
togara sem gegna svipuöu hlut-
verki og á tslandi. Læröir menn
hafa reiknað út, aö þaö sé þjóö-
hagslega hagkvæmt aö beina
sókninni meir i hinn kynþroska
hluta þorskstofnsins. Norska
stjórnin hefur tekiö miö af þessu
viö gerö langtima áætlunar fyrir
sjávarútveginn, en þar er lögö
áhersla á að endurnýja báta-
flotann. Samt er þaö nú svo aö
alltaf fjölgar skuttogurunum, hér
eins og sums staöar annars-
staöar.
Nú er kominn svo mikill fiskur,
aö strákunum þykir taka þvi aö
fara i blóögun. Ég tek nokkrar
Strákurinn I blóögun
myndir og skrlö svo inn i stýris-
húsiö.
„Jæja karlinn, ertu ekki meö
sjóverk?” spyr skipstjórinn.
Hann á vfst viö sjóveiki, en mál-
lýska þeirra Lófótbúa er nokkuö
frábrugöin dönsku. Þegar ég
neita þessu seilist hann I talstöö-
ina og kallar i bátinn sem geymir
félaga minn frá Tromsö. „Hallrt
Roald, hvernig hefúr túristinn
þinn þaö? fslendingurinn hérna
er bara hress”. Roald svarar og
segir aö túristinn sé nú vist ekki
vanur svona svaöilferöum. Þeir
bera svo saman fiskiriið. Þaö er
svipaö hjá báöum, 25-30 fiskar á
stampinn. „Jæja nú á aö fara aö
bora fyrir oliu hérna noröur-
frá,” segir hann. „Þaö held
ég aö þessir menn séu ekki
meö öllum mjalla. Hvaöa afleið-
ingar helduröu aö þaö hafi ef það
veröur útblástur hér eins og
Bravó? Og það er nú miklu meiri
hætta á þvi hérna noröurfrá en I
Noröursjónum, skyldi maöur
halda. Nei, þá held ég nú að þaö
veröi eins gott fyrirokkur aö fara
að syngja sálumessu yfir sjávar-
útveginum. Þessir menn hljóta aö
vera brjálaöiraö hætta llfsgrund-
velli landshlutans fyrir 3(M0 ára
gróða,- En”, — bætir hann viö,
„þaö skeöur ekki átakalaust. Viö
eigum nú eftir aö láta til okkar
heyra hér noröurfrá þaö máttu
bóka”. Hann er nú oröinn svo
æstur, aö hann gætir sin ekki og
missir bátinn fyrir vind. Ég
Gamli kallinn viö rúlluna
laumast út á dekk.
1 vari við stýrishúsiö stendur
strákurinn skipstjórans, 18 ára
sjómaöur, blöur eftir þvl aö
fiskarnir I kassanum veröi svo
margir aö þaö taki þvl aö blóöga
þá. Hann bölvar kuldanum og ég
býðhonum tyggigúmi. „Hefur þú
nokkurn tima veriö á línu?” spyr
hann. Þegar ég segi honum aö ég
hafi veriö hausttlma á Tungufell-
inu veröur hann strax vingjarn-
legri. Hann spyr hvort ég hafi
eitthvað meö „nýja krókinn” aö
gera. Ég svara aö þaö sé nú aöal-
lega félagi minn sem fáist viö
þessa króka. „Hann fiskar tölu-
vert betur”, segir strákur, „én
beitingamennirnir eru vlst litið
ánægöir. Pabba list nú ekki á
hann heldur, en hann er nú alltaf
svo ihaldssamur..” Viö veröum
sammála um þaö, aö ekki þýöi að
hlusta á beitingarmennina ef
krókurinn gefi aukinn afla.
Ég spyr strákinn hvort hann sé
búinn aö vera lengi til sjós. Þaö
kemur i ljós aö þetta er önnur
vertiöin hans. Hann trúir mér
fyrirþv! aö hann ætli i „skólann”
i haust og á þa auövitað viö
stýrimannaskólann. Mér veröur
hugsaö heim. Þar töluðu ungir
menn lika um aö fara kannski 1
skólann meö haustinu. Osköp get-
ur þetta nú verið likt þótt heilt
heimshaf sé á milli. Pabbi hans
var meö á sildinni hér áöur og
haföikomiðá Seyöisfjörö. „Hvers
vegna var rikinu alltaf lokaö
þegar viö komum þangaö inn?”
spuröi hann mig. Égsagöi honum
að norskir þættu fljótir aö gripa
til hnlfsins fullir. Þá glotti hann
en sagöi ekkert.
Þegar búiö var aö draga var
beöiö svolitla stund eftir hinum
bátnum. Siðan leggja þeir sam-
timis hver viö hliöina á öörum.
Þaö er gert til þess aö linurnar
flækist siöur saman. Llnulagning
eralltaf spennandi. Gamli kallinn
stendur berhentur I frostinu og
hnýtir saman, og auk þess þrjú
flot á hvern stamp. Hann verður
stiröariog stiröari i fingrunum og
missir nokkur flot á siöustu
stömpunum. Strákurinn hendir út
bólfærunum. Hann flældr eitt
þeirra I llnuspilinu án þess aö
taka eftir þvi. Ég rek upp öskur
sem einu sinni var þekkt um
sunnanveröan Breiöafjörð.
Strákurinn er fljótur aö átta sig
og allt fer greitt i sjóinn. Á land-
leiðinni drekkum viö kaffi. Aflinn
Framhald á bls. 22
Brugöið upp mynd af lifsbaráttu Lófótenfiskara