Þjóðviljinn - 24.11.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 24. nóvember 1979
Laugardagur 24. nóvember 1979 þjóÐVILJINN — SIÐA 11
Hallur Páll Jónssori/
Isafirði:
a dagskra
Hvenær sem flokknum gefst kostur á
þátttöku í rikisstjórn verdur ad ihuga
gaumgæfilega hvada umbótum er hægt
að koma á sem miða i raun til
sameignarþjóðfélags og bættra og
bættra lífshátta
xG þrátt
fyrir allt
Fráfarandi stjórn Alþýöu-
bandalags, Alþýöuflokks og
Framsóknarflokks hlaut bráöan
bana i október s.L.Kannski varö
hún fáum harmdauöi, aö minnsta
kosti er þvi þannig variö meö
mig. En þaö er ekki vegna þess aö
ég kysi nýja viöreisnarstjórn i
staöinn eöa skrlplastjórn krat-
anna, né heldur vegna hins aö ég
tæki undir gamla ihaldssönginn
um vinstrimennina, sem aldrei
geta unniö saman. En hvers
vegna? Höfum örlitinn formála.
Þaö gekk erfiölega aö gefa
þessari stjórn eitthvert
viöloöandi heiti. Þjóöviljinn var
meira aö segja nokkuö ánægöur
meö þaö, eins og fram kom i einni
forystugrein, jafnvel þótt öll
samanlögö verkalýösforystan I
landinu heföi tjaslaö stjórninni
saman þegar þjóöarskútan var aö
sigla i strand, fyrir rúmu ári.
En svo vill veröa aö óskir
manna eru oft fjarri raunveru-
leikanum, draumarnir oft langt
frá þvi aö rætast. Svo reyndist um
þennan síöasta vinstristjórnar-
draum, em fróöir menn telja
kominn úr hugskoti Guömundar
jaka og Karls Steinars. Þeir eru
aö minnsta kosti kallaöir guö-
feöur stjórnarinnar sálugu, þótt
likingin, sótt til Mafiunnar, sé ef
til vill umdeilanleg.
Mér fannst fyrir ári ótrúlegt aö
forystumenn jafn ólikra flokka og
Alþýöubandalagsins og Alþýöu-
flokksins teldu sig geta myndaö
starfhæfa rikisstjórn og náö ein-
hverjum árangri, þó ekki væri
nema I viöureigninni viö verö-
bólgudrauginn. En trúin flytur
fjöll, eins og kunnugt er, og rikis-
stjórnin varö til.
Afleiöing stjórnarsamstarfsins
er allri þjóöinni kunn. Afrekin
voru vart til aö skrá á bækur, en
sambúöin á stjórnarheimilinu
fræg af endemum. Hún minnir
reyndar á gamla dæmisögu eftir
Ivan Kriloff, sem mig langar aö
lauma hér að og er eitthvað á
þessa leiö:
Svanur, gedda og krabbi
bundust eitt sinn samtökum um
aö draga vagnhlass. Þau toguðu
öll eins og þau ættu lifiö aö leysa,
en samt hreyfðist vagninn ekki
vitund. En hvernig stóö á þvi?
Vagnhlassiö var mjög létt. Jú,
þaö var vegna þess aö svanurinn
reyndi eðlilega að fljúga upp i
loftiö, geddan reyndi auövitaö aö
skreiöast i áttina aö ánni og
krabbinn gekk aö sjálfsögöu aftur
á bak.
Kannski geta menn enn eitt-
hvaö lært af dæmisögum?
Ég tel að öllum sæmilega raun-
sæjum mönnum hafi átt aö vera
þaö ljóst, aö samkrullið, frá-
farandi vinstri stjórn, dæmt til
aö mistakast, vegna gjörólikra
skoöana I öllum stefnumarkandi
atriöum. Þaö.sem kommar vildu
og höföu hátt um I kosninga-
baráttunni, vildu kratar alls ekki
og öfugt. Framsókn bar svo
kápuna á báöum öxlum. Og
hvernig gat þetta farið saman?
Að minum dómi var stjórnar-
myndunin fyrirsjáanlegt glappa-
skot af hálfu Alþýðubanda-
lagsins. Ég segi fyrirsjáanlegt,
vegna þess að ég tel aö fyrir rúmu
ári, áöur en fráfarandi rikisstjórn
var mynduö, hafi legiö fyrir aö
Alþýöubandalagiö myndi ekki ná
fram neinum þeim grundvallar-
atriöum sem flokkurinn haföi sett
á oddinn, bæöi I kosninga-
baráttunni og almennri stefnu-
skrá. A ég þar við meöal annars
alhliöa niöurskurö á yfirbyggingu
efnahagskerfisins og markvissri
áætlanagerö um framkvæmdir,
félagslega framleiöslu og fjár-
festingu, til langs tlma.
Hermálinu var einfaldlega vikiö
til hliöar án þess aö nokkur sér-
stakur árangur fengist i staöinn.
Þaö fordæmi eitt sér var aö minu
mati pólitisk afglöp ekki sist meö
tilliti til þess mikla fjölda kjós-
enda Alþýöubandalagsins, yngri
sem eldri, sem hafa taliö her-
máliö og sjálfstæöismálin algjör
grundvallaratriði I baráttu
flokksins og mikilvægari en
dægurbaráttan um krónur og
kaupmátt.
Sumir félagar minir i Alþýöu-
bandalaginu telja að þrátt fyrir
allt megi segja flokknum það til
ágætis, að með rikisstjórnarþátt-
tökunni hafi hann komið I veg
fyrir stórfelldar árásir á lifskjör
fólksins i landinu, sem annars
heföu duniö yfir. Að þrátt fyrir
þráteflið i stjórnmálunum hafi
þvi þó verið forðað að erlend stór-
iðja flæddi inn I landiö og hinn
erlendi her fest hér enn betur I
sessi en raun er á orðin. Þetta eru
vissulega rök svo langt sem þau
ná.
Og I sósialiskum umbótaflokki,
sem Alþýöubandalagiö er, þar
sem rikja lýöræöislegar reglur
um afstööu til einstakra ákvarö-
ana, svo sem rikisstjórnarþátt-
töku, þá hlýtur maður aö beygja
sig fyrir meirihlutaákvörðunum,
meðan þær ganga ekki gjörsam-
lega i berhögg viö manns eigiö
pólitiska raunsæi.
En ég tel þaö llfsspursmál fyrir
þróun Alþýöubandalagsins, sem
sósiallsks Hokks.aöspurtsé mjög
vandlega og ihugað gaumgæfi-
lega i þau skipti sem flokknum
gefst kostur á rikisstjórnarþátt-
töku, hvaöa hugsanlegar
umbætur flokkurinn geti komiö á,
er miði ótvirætt i átt til sam-
eignarþjóðfélags og bættra lifs-
hátta. Þvi vel að merkja: hægt er
að festast i forarvilpu og kvik-
syndi kratismans, en bágt mun úr
aö vikja.
Ég hef viðrað ögn skoöanir
minar á siöustu rikisstjórnarþátt-
töku Alþýöubandalagsins og mér
er kunnugt um aö margir aörir
flokksmenn eru mér sammála 1
þessu efni. Nú eru kosningar
framundan og þvi rétt aö lita um
öxl og draga lærdóm af reynsl-
unni, um leið og horft er fram-
áviö, þar sem ógnvænleg vanda-
mál blasa við.
I okkar flokki er ekki deiit um
markmiö heldur leiöir. Og viö
sem höfum um ýmislegt verið
ósammála hljótum aö vera sam-
mála um þaö aö eini raunhæfi
valkostur sósialista og alls
alþýðufólks i komandi kosningum
er Alþýöubandalagiö, þrátt fyrir
allt. Alþýöubandalagiö er eina
stjórnmálaafliö á hinum flokks-
pólitlska meiði sem ber i sér
möguleikann til margháttaðra
róttækra breytinga á þjóðskipu-
laginu og ég vil leyfa mér aö ætla
forystumönnum þess aö hafa
hvorki gleymt samþykktri
stefnuskrá né misst sjónar á
grundvallar andstæöum efna-
hagskerfisins. Ég hlýt þvi enn um
sinn aö hvetja félaga mina og
verkafólk almennt til aö veita
Alþýöubandalaginu öflugan
stuöning I komandi kosningum.
Eining segir upp samningum:
Launamunur alltof míkill
Útrýmt verði misrétti í lífeyrisréttindum
A almennum fundi f Verkalýös-
félaginu Einingu, sem haldinn
var laugardaginn 17. nóvember
var einróma samþykkt aö segja
upp öllum núgildandi kjara-
samningum félagsins fyrir 1. des.
nk. þannig aöþeir veröi lausir um
næstu áramót. Ennfremur var
gerö svofelld ályktun varöandi
væntanlega kröfugerö:
„Almennur fundur haldinn I
Verkalýösfélaginu Einingu
laugardaginn 17. nóv. 1979 telur
launamuninn I landinu vera alltof
mikinn, þ.e.a.s. aö biliö milli
hæstu og lægstu launa sé alltof
mikiö og einnig á lifeyris-
greiöslum fólks.
Fundurinn telur þvi, aö I kom-
andi kjarasamningum veröi
lægstu launin aö hafa algjöran
forgang og fá meiri hækkun en
þau hærri og aö veröbótakerfiö
veröi notað á næstunni til launa-
jöfnunar. Einnig aö útrýmt veröi
þvi hróplega misrétti sem á sér
staö á lifeyrisréttindum opin-
berra starfsmanna og annarra
lifeyrisþega.
Felur fundurinn stjórn félags-
ins og samninganefndum sem
meö kjaramálin fara I komandi
kjarasamningum aö leggja
höfuöáherslu á þessa tvo þætti
kjaramálanna og önnur þau mál
sem geta oröið til aö jafna lifs-
kjörin I landinu, frá þvi sem nú á
sér staö.
Fundurinn itrekar enn einu
sinni aö krónutöluhækkanir kaups
eru ekki markmiö I sjálfu sér,
heldur kaupmátturinn. Þaö er þvi
lægst launaöa fólkinu brýnasta
hagsmunamáliö aö úr veröbólg-
unni dragi.”
vid GUÐRÚNU HELGADÓTTUR 4. mann á lista Ab. f Reykjavík
„Stj órnmálamenn ættu ad
tala saman eins
og manneskjur’
■r
■
, .
" ' 1 . ' ' '
KÍ ■ t
, #
Guðrún Helgadóttir
borgarfulltrúi skipar 4.
sæti lista Alþýðubanda-
lagsins í Reykjavík# Hún
hefur verið deildarstjóri í
Tryggingastofnun ríkisins
frá árinu 1973 og lagt sitt
af mörkum til barnabók-
mennta samtíðarinnar.
Þjóðviljinn ræddi við
Guðrúnu í vikunni og
impraði á því fyrst að hún
hefði haft hægara um sig
i þessari kosningabaráttu
en s.l. vor þegar Alþýðu-
bandlagið vann sinn stóra
Sígur í borgarstjórnar-
kosningunum
„Já, þaö hef ég gert af ýmsum
ástæöum.
t fyrsta lagi held ég að Reyk-
vikingar þekki betur til mín nú en
i fyrra, þegar lltiö haföi á mig
reynt I mikilvægri pólitiskri
stöðu.
t ööru lagieru þessar kosningar
fullkomið ábyrgöarleysi gagn-
vart fólki. Þjóöin svaraði þvl I
fyrra hvernig rikisstjórn hún
vildi, sú stjórn var skipuö og
henni var vorkunnarlaust að
sinna skyldu smni og stjórna lýö-
veldinu. Brotthlaup Alþýöu-
flokksmanna úr rikisstjórninni
var slikt ábyrgöarleysi aö furöu
gegnir að þessir menn skuli þora
að bjóða sig fram á ný.
t þriöja lagier kosningabarátta
oröin slikur skripaleikur, aö varla
er sæmandi fólki með sjálfsvirð-
ingu aö taka þátt I henni. Fyrir
okkur Alþýbubandalagsmönnum
eru stjórnmál vinna, en ekki
diskódans og bjánaleg uppátæki.
Ég held aö viö ættum aö halda
okkur við aö láta meta störf okkar
fremur en likamsfimi, en
kannski er sjónvarpsþátturinn
„Vélabrögö” I Washington”
fyrirmynd aö nútima stjórnmála-
baráttu. Ef menn vilja senda 6000
skeyti mér til stuönings, þá er þaö
kannski sniðugt. Þó held ég aö
slikar aöferðir séu aöeins nauö-
synlegar þeim, sem trúa ekki á
eigin málsstað.
Fjóröa ástæðaner þá sú, aö um
þessar mundir erum viö at) setja
saman fjárhagsáætlun Reykja-
vikurborgar fyrir áriö 1980, og þvl
fylgir mikið starf. Alþingiskosn-
ingar nú eru þvi jafnóheppilegar
okkur borgarfulltruum og þær
eru öörum landsmönnum
1 fimmta lagitreysti ég mæta-
vel þeim þingmönnum tveimur,
sem nú eru i frii Svavari og Ólafi
Ragnari, fyrir þeim málsstaö,
sem flokkur minn berst fyrir.
Þeir hafa meiri tima til aö heyja
kosningabaráttu nú en viö Guö-
mundur J., sem erum I fullu
starfi. Ég vona bara aö þeir fari
ekki aö klifra upp i skurðgröfur
eða dansa diskódansa.”
Hœttum
hræsninni
Nú hefur þú setiö I borgarstjórn
I eitt og hálft ár. Hvernig hefur
þér likaö sú vinna?
„Bæði vel og illa. Sumt af þvi
sem ég lofaöi I fyrra hefur mér og
minum félögum tekist. Fyrst af
öllu settum viö samningana i gildi
eins og viö lofuöum. Starfsmenn
Reykjavikurborgar fengu sina
samninga I gildi, og þar sem einn
þeirra vildi ekki fallast á þaö og
höfðaði mál á hendur Reykja-
vikurborg, höfum við nú dómsúr-
skurð fyrir þvi, að viö höfum efnt
það meginkosningaloforö!. Og
það eiga stjórnmálamenn að
gera. Við i BSRB höfum gert okk-
ar til að móta jafnlaunastefnu, og
sannleikurinn er sá, að hálaunin i
BSRB eru auðvitað engin hálaun.
Ég er t.d. sjálf hálaunamaöur,
deildarstjóri I 23. launaflokki,
Mánaðarlaun min eru i nóvember
466.000 kr. Og mér finnst þaö
svosem ekkert til aö hrópa húrra
fyrir. A.m.k. er þaö fljótt aö fara
yfir til kaupmannsins mins hinum
megin viö götuna, og afganginn
tekur skatturinn. Ég veit lika aö
Iöjustarfsfólkið hefur nákvæm-
lega helmingi lægri laun, en þau
eru lika undir hugsanlegu marki
til sómasamlegs lifsviöurværis.
Þetta fólk býr viö fátækt, Þaö geri
ég ekki, en ég á ekki grænan eyri i
banka, þó aö ég hafi unnið mjög
mikiö allt mitt lif, og sé i „góöri”
stööu, sem ég legg gifurlega
vinnu i.
• Svo ef ég gæti allt I einu ekki
unniö, er ég ekki mjög vel sett. Þó
skár en annaö verkafólk. Kjör
þess eru fyrir neðan allarhellur.
Og máliö er svo einfalt, svo aö
mitt eigiö dæmi sé tekiö, aö ef ég
gerði ekkert annað en aö vinna i
Tryggingastofnun og ef ég væri
ekki gift vinnandi manni, gæti ég
á engan hátt framfært börnum
minum fjórum. Hvaö haldiöi þá
um Iöjufólkiö? Dagsbrúnarfólk-
ið? Við skulum hætta aö hræsna
um þessi reikningsdæmi okkar
allra. Mánaðareikningurinn minn
vegna brýnústu llfsnauösyjar er
nú um 250.00 sem er mun meira
legur er hverjum þeim, sem ætlar
að vinna með Alþýðuflokknum.
Þetta er svo dæmalaust skrýtinn
flokkur.
Embættismannakerfi borgar-
innar er þungt I vöfum, en eftir
svolitinn tima venst maður þvi
hvernig hlutirnir ganga. En ósköp
reynir á þolinmæðina aö brjótast I
gegnum það
En þrátt fyrir allt litur þetta
ekkert illa út. Greiðslustaða
borgarinnar er betri nú um ára-
mót en áöur, og fyrsta áriö er
erfiöast. Nú fer þetta allt aö
ganga betur.
Smáskotin i
Vilmundi
Og loks — mikiö væri þetta nú
allt auöveldara ef sá háttur væri
tekinn upp I stjórnmálum, að fólk
talaði saman eins og manneskjur.
En þaö er nú eitthvab annað.
Menn beinllnis skipta um ham, ef
þeir komast I nefnd. Þaö er eins
og allur frumkraftur sé kreistur
úr þeim og þeir veröa einhvern
veginn eins og þeir þjáist að lang-
varandi blóöleysi Einhvern dag-
inn ætla ég upp i dómsmálaráöu-
eyti aö skoöa hann Vilmund. Ef
hann er orðinn blóölaus og
þolinmóöur meö þennan þreytu-
lega nefndarsvip, tjah .... Þaö er
nefnilega betra aö halda ein-
ilverri vitleysu fram en alls engu.
(1 fyrra sagöi Vilmundur i blaöa-
grein aö hann væri skotinn i mér
pólitiskt. Ég skulda honum alltaf
svar. Ég er nefnilega smáskotin I
honum, en ekki pólitákt.)
„Þú kemur f kosningavinnu um helgina, ekki satt”, sagöi Guörún og
fékk góöar undirtektir á kosningaskrifstofu Alþýöubandalagsins I
Reykjavik I gær. Ljósm. jón.
alþingi? Sumir hafa áhyggjur af
þvi.
„Ég á rétt á að halda stöðunni
án launa, og mun aö sjálfsögöu
sjá svo um, að þvi starfi verði
haldiö áfram. Tel reyndar að ég
geti gert meira fyrir fólk, sem ég
vann fyrir þar, á alþingi. En ég
mun vissulega sakna þess starfs.
Það hefur verið stórkostlegt aö
vinna þar þrátt fyrir mikla erfið-
leika I fyrstu. Og ég mun sakna
nokkurra kollega minna þar. Og
ég ætla ekki aö vera á alþingi allt
lifið.”
Effólki er
alvara
— Ertu ekkert óhress yfir aö
skipa 4. sætiö? Þaö var þó 3. sætiö
sem Svava skipaöi.
„Nei, svo sannarlega ekki. Mér
finnst fullkomlega eölilegt aö ég
Við styðjum
hver
aðra
— En af hverju vilja flokks-
menn endilega hafa þig bæöi á
þingi og i borgarstjórn? Eru ekki
fleiri hæfar konur i flokknum?
„Er þaö nú spurning! Auövitaö
eru fjölmargar hæfar konur I
flokknum. En ég verð aftur aö
visa til forvalsins. Sjálfri finnst
mér aö Adda Bára Sigfúsdóttir
heföi átt aö vera i minu sæti, og
þaö heföu raunar margar aörar
konur iika getað veröiö. Ég átti I
töiuverðum erfiöleikum með að
taka þessa ákvöröun það var ekki
sist fyrir hvatningu þeirra
kvenna sem alveg eins heföu átt
aö vera þarna, aö ég ákvaö að
láta slag standa. Viö erum nefni-
lega sósialistar og erum þess
vegna ekki alltaf að éta hver
aðra. Viö vitum allar hvaö viö
getum, svo aö viö fáum ekkert
fyrir hjartaö, þó aö niöurstaöa
veröi svona eöa hinsegin. Við
styöjum hver aöra”.
Stjórnum
landinu
vel
Guörún Ilelgadóttir hellir upp á könnuna á kosningaskrifstofu Alþýöubandalr«gsins I Reykjavik aö
Skipholti 7 I gær. Ljósm. jón.
en mánaöarkaup verkafólks fyrir
átta stunda vinnudag. Þess skal
getiö að 82% starfsmanna BSRB
eru undir 15. launaflokki og flestir
langt undir honum.
Útlitið gott
Ýmislegt annab hefur tekist að
framkvæma I borgarstjórn t.d.
höfum við komiö upp þjónustu
fyrir þroskaheft börn og opnað
dagvistunarstofnanir fyrir þeim.
Ótal margt annaö hefur tekist, og
mörg stórverkefni eru I undirbún-
ingi.
Samstarfiö hefur gengiö sæmi-
lega á stundum, en vissulega
brösótt I annan tima, eins og viö
er aö búast um þrjá svo gjörólika
stjórnmálaflokka Byrjendum i
pólitik skal sagt, aö kimnigáfa er
íýrsti hæfileikinn sem nauðsyn-
Ekki skuggi á
Og má ég þá benda á eitt
skýrasta dæmi um breytingu i
borgarmálum: menningarsetriö
Kjarvalsstaöi. Þangaö flykkjast
nú Reykvikingar og njóta lista og
fegurðar I staö þess aö þetta hús
stóð autt og tómt. Og hvers
vegna? Vegna ágæts samstarfs I
stjórn staöarins undir forustu
okkar Sjafnar Sigurbjörnsdóttur
og listamannanna tveggja auk
stórvinar okkar Daviös Odds-
sonar. Þar ber sko ekki skuggann
á.”
Myndi sakna
staifsins
— Hvaö veröur nú um starf þitt
i Tryggingastofnun, ef þú ferö á
skipi það sæti, sem flokksmenn
Alþýðubandalagsins vildu að ég
skipaöi. Þetta voru úrslit forvals
eftir aö Svava Jakobsdóttir og
Eövarð Sigurðsson hættu störfum
á alþingi fyrir okkar. Ég öfunda
hana Svövu svolitið fyrir að nú
hefur hún tima til aö skrifa, sem
mér þykir lika gaman, en meö
umhyggju fyrir bókmenntunum i
huga er betra aö Svava hafi tima
til þess en ég. Ég held aö viö höf-
um öll haft svolitið samviskubit
yfir að láta hana eyða tlma sinum
I stjórnmálastörf, þó aö hún ynni
þau vel eins og allt sem hún gerir.
Ef fólki er einhver alvara meö aö
koma konu á þing, þá er aöferöin
auöséö: þaö hlýtur að greiöa mér
atkvæöi sitt. Og ég veit ekki af
hverju viö ættum aö tapa þessu
sæti nú. Viö höfum öll unniö eins
vel og viö framast gatum.”
— Og baráttumál þin á alþingi?
„Allt, sem viðkemur lifi fólks i
þessu landi. Stjórnmálamenn
eiga aö hafa þá hugsjón að leiöar-
ljósi að fólk þrifist i landinu.
Verðbólgan er ekkert náttúrulög-
mál. Hún er afleiðing af heimsku-
legu stjórnarfari, þar sem
ómanneskjuleg öfl ráöa rikjum.
Viö viljum heilbrigt islenskt þjóö-
lif i herlausu landi, laust undan
oki erlendra auðhringa og þar
meö erlends hers. Ég trúi þvi aö
islenskt fólk fái lokiö upp augum
fyrir þvi, aö á Islandi sé gott aö
búa i fallegu sambýli, sem byggir
á þvi eina sem viö eigum —
islenskri menningu, tungu og
bókmenntum. Andleg flatneskja
er verri en nokkur verðbólga, og
raunar er veröbólgan afleiðing af
andlegri flatneskju. Lífiö er okk-
ur öllum erfitt á stundum vegna
hluta, sem enginn fær ráðiö viö.
En viö stjórnmálamennirnir eig-
um að gera þegnum þessa þjóð-
félags lifið eins gott og fallegt og
unnt er með þvi aö stjórna land-
inu vel. Þegar viö skiptum arðin-
um af vinnunni okkar jafnt, get-
um viö fariö aö li'a og njóta þess
að vera til. Hugsið ykkur hvaö
þeir, sem nú hiröa allan þennan
arö af fávisku sinni, veröa
hamingjusamir I sambýlinu viö
okkar.” -e.k.h.

Eftir aö allar fiskveiöar hér viö
land hafa æ meir oröiö háöar
hverskonar takmörkunum, hafa
útgeröarménn slfellt oftar mis-
notaö afskráningariög sjómanna,
til aö koma sér hjá aö greiöa þeim
laun og launatengd gjöld. Hefur
þetta nú gengið svo langt aö sjó-
menn una þessu ekki lengur og
mun ekki veröa staðiö upp frá
næstu kjarasamningum, fyrr en
gengiö hefur veriö þannig frá
málinu aö þessari misnotkun
Ijúki. 1 samningum sjómanna er
Utgerðarmenn mis-
nota afskráningar-
lög sjómanna
gert ráö fyrir 7 daga uppsagna-
fresti hjá bátasjóm önnum .
Þannig hugöu menn aö tryggt
væri aö sjómenn héldu 7 daga
kaupi eftir aö I iand var komiö og
bátnum haföi verið lagt. En þá
tóku útgeröamenn uppá þvf aö
beita afskráningarlögunum og
létu afskrá menn um leiö og i land
var komiö og um leiö voru sjó-
menn orönir kauplausir og án
allra trygginga.
Viö inntum Óskar Vigfússon,
formann Sjómannasambands ls-
lands eftir þessu máli. Staöfesti
hann þessa grófu misnotkun út-
geröarmanna á afskráningar-
lögunum, sem heföi fariö mjög
vaxandi undanfariö.
— Eitt svona mál fór I hart fyrir
skömmu og þar geröist þaö aö
sjómenn unnu máliö og getur þaö
oröiö til þess aö auöveldara veröi
aö koma þeirri lagfæringu á, sem
viö teljum nauösynlega, sagöi
óskar.
— Forsaga þess máls er sú, aö
skuttogarinn Bjarni Herjólfsson
frá Stokkseyri hefur verið rekinn
meö nokkrum tröppugangi hvaö
varöar uppgjör til sjómanna og
ýmis þeirra réttindi, svo og út-
búnaö um borö. En svo geröist
þaö fyrir skömmu aö skipiö þurfti
aö fara i slipp og var skipshöfn-
inni sagt aö þaö yröi ekki nema i
2—4 daga. Þegar svo til kom
reyndist meira aö en ráö var fyrir
gert og var togarinn um þaö bil
einn mánuö i slipp.
Sjómennirnir töldu sig aö sjálf-
sögöu vera á fullu kaupi þar sem
þeim haföi ekki veriö sagt upp og
voru tilbúnir til aö vinna viöskip-
iö i slipp. En þá kom I ljós aö búiö
var aö afskrá þá og þeir þvi orön-
ir launalausir og haföi þaö veriö
gert um leiö og skipiö kom I land,
en þeim ekki tilkynnt um þaö fyrr
en eftir einar 2 vikur, eftir aö
skipiö var tekiö á land. Þessu
vildu þeir aö sjálfsögöu ekki una
og þegar svo skipiö kom úr slipp
og þeir voru kallaöir um borö, þá
sögöu þeir stopp. Þaö færi enginn
um borö fyrr en búiö væri aö
greiöa þeim fullt kaup allan tim-
ann sem skipiö var i slipp, þar
sem þeim hafði aldrei veriö sagt
upp störfum.
Þessu neitaöi útgeröin og leit-
uöu sjómennirnir þá til sinna
samtaka, Sjómannasambands Is-
lands og FFSI. Eftir nokkurt þref
var fundur haldinnum máliö meö
öllum málsaöilum og lyktir uröu
þær aö útgerðin gaf eftir og
greiddi sjómönnunum kaup.
Eru engin skýr og afgerandi lög
eöa samningar um þetta mál?
— Viö teljum svo vera. I
samningum segir aö uppsagnar-
frestur sjómanna samkvæmt
bátakjarasamningum sé 7 dagar
og eins þarf sjómaöur aö segja
upp starfi meö 7 daga fyrirvara.
En þaö sem útgeröarmenn gera
er aö beita fyrir sig afskráningar-
lögunum en þar segir aö þegar
vist manna lýkur um borö, skuli
þeir afskráöir. Um þetta oröalag
stendur deilan, hvenær likur vist
manna um borö? Tökum sem
dæmi sjómann á skuttogara. Þar
taka menn fri einn túr, fjóröa
hvern túr all árið um kring. Nú
leika útgeröarmenn þaö aö afskrá
menn um leið og þeir fara I þetta
viku fri, án þess þó aö ráöningu
þeirra sé slitiö, Meö þvi aö afskrá
mann er hann sviptur kaupi og
öllum tryggingum, Ef hann slas-
ast I landi nýtur hann ekki trygg-
inga, vegna þess aö lögskráningin
S
Oskar
Vigfusson
formaður Sjó-
mannasambands
Islands
segir til um hvort menn séu
tryggöir eöa ekki. Aftur á móti
mega útgeröarmenn hýrudraga
þennan viðkomandi sjómann, ef
hann mætir ekki um borö I næsta
túr og þá gildir ráöning en ekki
lögskráning.
Hvernig stendur á aö þetta er
ekki lagfært I samningum?
— Þetta er tiltölulega nýtil-
komið vegna þeirra veiöitak-
markana sem i gildi hafa verið
hér s.l. 2 ár og þaö er á þessum
tlma, sem útgeröarmenn hafa
tekiö upp á þvi aö nota af-
skráningarlögin. Ég hef hinsveg-
ar von um að þetta veröi lagfært
innan tiöar þar sem loforö um þaö
var I félagsmálapakka fráfarandi
rlkisstjórnar og ég veit ekki betur
en þetta sé á lokastigi I ráöuneyt-
inu. Eins vil ég taka þaö skýrt
fram, aö I komandi kjara-
samningum veröur ekki staöiö
upp fyrr en frá þessu hefur veriö
gengiö á þann hátt aö útgeröar-
menn geti ekki misnotaö lög-
skráningarlögin á þann hátt sem
þeir hafa gert undanfariö, sagöi
Óskar Vigfússon aö lokum.
— S.dór
Ekki verður
staðið upp frá
kjarasamningum
fyrr en þessu
máli hefur verið
kippt i lag