Þjóðviljinn - 10.01.1980, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagurinn 10. janúar 1980
Haraldur Steinþórsson framkvæmdastjóri BSRB:
Eitt allsherjar launakerfl
Reynt verði að ná samstöðu milli ASÍ, BSRB, BHM og
SIB, um meginatriði rammasamnings
Nýlega birti Haraldur Steinþórsson fram- ýmis grundvallaratriði hefur Þjóðviljinn farið þess
kvæmdastjóri grein i Morgunblaðinu undir fyrir- á leit að fá að endurbirta greinina og fer hún hér á
sögninni: „Jöfnum launin strax — verðbólgan gerir eftir i heild.
það ekki.” Vegna þess að i greininni er drepið á
Launajöfnun er vinsælt kjörorð
stjórnmálamanna i öllum flokk-
um — og meginþorri almennings
hefur lýst sig fylgjandi þvi, að
launakjör þeirra lægstu væru
bætt sérstaklega.
Hafa veriö geröar ýmsar til-
raunir til að breyta launahlutföll-
um bæöi með lagaboði eða sér-
stökum takmörkunum i kjara-
samningum. Arangurinn af allt
að 40 ára viðleitni i þessa átt er
samt ekki meiri en svo, að nýlega
birtust i sama dagblaðinu tvær
greinar — önnur eftir alþingis-
mann og hin eftir formann eins
stærsta verkalýðsfélags landsins
— þar sem fullyrt er, aö þjóðfé-
lagsmisréttiö i launamálum hafi
aldrei verið meira en nú.
Greinarhöfundar bentu ekki
sjálfir á neina lausn á vandamál-
inu — en báru fram ósk um
hreinskilnar umræður og sam-
stillt átak i þvi að söðla um —
orsök vandans var svo af báðum
talið visitölukerfiö — sem vænt-
anlega yrði þá að afnema eða
breyta.
Vísitölufiktið hefur
brugðist
Þessar skoðanir eru dæmi-
gerðar fyrir mjög útbreiddan
misskilning, sem hefur rikt hér
lengi.
Visitöluskerðingar með svo-
kallaðri „krónutölureglu” eða
„visitöluþaki” hafa verið
margendurteknar af stjórnvöld-
um. Aldrei hafa þær þó ráðið
neina bót á vandanum, heldur
jafnan skapað nýtt og aukið mis-
rétti.
Astæðurnar eru lika augljósar
hverjum þeim, sem grandskoðar
þessi tvö uppáhaldsáróðursbrögð
stjórnmálamanna sem fjölmiðlar
hafa magnað.
Launafarvegir i þjóðfélaginu
eru fjölmargir — og er grunn-
kaupið aðeins einn af mörgum.
Hinir heita ýmsum nöfnum —
námskeiðsálag — yfirvinnuálag
— hæðarálag — verkfæraálag —
bónushækkun — uppmælingar-
álag — verkstjórnarhækkun —
aflahlutur — fæðispeningar —
aldurshækkun — starfsþjálfunar-
hækkun — óþrifaálag — við-
gerða- og breytingaálag — þunga-
og erfiðisálag — fjarverutillegg
o.fl. o.fl.. að ógleymdum sjálfum
yfirborgununum.
Flestallar þessar greiðslur eru
óskertar prósentuhækkanir ofan
á mjög lágan grundvöll — og á
þær koma þvi yfirleitt fullar visi-
töluhækkanir og jafnvel stundum
meira (þar sem ein prósentu-
hækkunin kemur stundum ofan á
aðra prósentuhækkun).
Þótt grunnkaupskvislin sjálf sé
stifluð, t.d. með „krónutölureglu”
eða „visitöluþaki”, þá brenglar
það bara og breytir fastlauna-
kerfi eins og hjá opinberum
starfsmönnum en allar aðrar rás-
ir i launamálum eru áfram
óbeislaðar. — Og misréttið vex en
minnkar ekki.
Gerum launabyltingu
Eru þá engin úrræði til — er
þetta óumbreytanlegt náttúrulög-
mál? Vissulega ekki — en það
verður þá að gera samtimisfjöl-
margar og róttækar breytingar —
brjóta niður ýmsar gamlar og
úreltar hindranir i núverandi
launakerfum — og ef vel á að vera
þarf að framkvæma algerlega
launabyltingu hér á landi.
Ansi er nú hætt við, að þá
reynist e.t.v. tregastir og ihalds-
samastir ýmsir þeir, sem nú út-
hrópa mest visitölukerfið sem
verðbóiguvald.
Flestir þeirra, sem fjallað hafa
um launamál, hafa látið við það
eitt sitja að benda á þörfina á
breytingum, en skirrast við að
koma með beinar tillögur um
einstök verkefni eða framtiðar-
skipan þessara mála.
Undirritaður ætlar hins vegar
að freista þess að koma hér á
framfæri tveimur hugmyndum,
sem visi að umræðugrundvelli i
væntanlegri samningagerð stétt-
arfélaganna á þessu nýbyrjaða
ári.
Það skal tekið fram, að mark-
miðið er að framkvæma launa-
jöfnun strax með frjálsum kjara-
samningum — en siðan væri
kaupgjaldsvisitala i fullu gildi.
Þannig verði haldið óbreyttu út
ailt samningstimabilið þvi launa-
hlutfalli, sem samkomulag tækist
um i byrjun.
Eitt allsherjar
launakerfi
Viðtækari samvinnu verði kom-
ið á með öllum heildarsamtökum
launafólks, þ.e. Alþýðusambandi
Islands, Bandalagi starfsmanna
rikis og bæja, Farmanna- og
fiskimannasambandi tslands,
Bandalagi háskólamanna og
Sambandi islenskra banka-
manna.
Reynt verði að ná samstöðu um
meginatriði rammasamnings,
þar sem kveðiö væri á um lag-
markskaup, verðlagsbætur,
vinnutimaákvæði, yfirvinnu-
greiðslur, vaktaálag og e.t.v.
fleiri sameiginlega þætti eins og
félagsleg réttindi, starfsfræðslu
o.fl.
Leitast verði einnig við aö
samræma sjónarmið þessara
samtaka varðandi mat á mennt-
un, starfsþjálfun og ýmsum
stjórnunarþáttum starfa.
Hvert þessara samtaka geri
siðan sjálfstæða samninga við
sina viðsemjendur á svipuðum
tima.
Einstök stéttarfélög semji jafn-
framt um endanlega röðun,
starfsaldursákvæði, bónus og
uppmælingareglur og önnur sér-
samningaákvæði fyrir sina
félagsmenn, með rammasamn-
inginn sem fasta viðmiðun.
Þar sem siikir heildarsamn-
;ngar væru alger nýjung og hlytu
að verða flóknir og vandasamir,
þrátt fyrir mikla einföldun frá þvi
sem gilt hefur, þá yrði gildistimi
fyrstu samninga af þessu tagi að
vera stuttur. Tækifæri til endur-
skoðunar og leiðréttindar á ein-
stökum atriðum þarf að geta átt
sér stað innan mjög langs tima.
Prósentukerfi
skrúfað niður
Eflaust hefur ýmsum þegar of-
boðið sú hin mikla bjartsýni (eða
einfeldni) að láta sér detta i hug
að reyna að sameina öll þessi
stéttarsamtök um svona gagn-
gerða iaunabyltingu.
Hér skal þvi bent á einfaldari
útfærslu sem miðar að þvi að
breyta með vissum samræmdum
aðgerðum þeim sundurleitu
launakerfum, sem nú eru i gildi.
Heildarsamtökin mundu samt
sem áður þurfa að koma sér öll
saman um sams konar launajöfn-
unaraðgerðir. Þar kæmi eftir-
farandi til greina:
a) Grunniaunahækkanir á lægstu
launin verði hlutfallslega mest-
ar og fari siðan prósentuhækk-
unin stöðugt minnkandi eftir
þvi sem ofar dregur.
Þannig verður launajöfnun
framkvæmd strax og henni
stjórnað með samkomulagi, i
stað þess aö láta sivaxandi
verðbólgu framkalla ófull-
komna launajöfnun einhvern
timann i framtiðinni.
Jöfn krónutöluhækkun á
grunnlaunin eða á kaup, sem
er yfir ákveðnu marki (grunn-
launaþak), kæmi einnig til álita
sem leið að þessu marki.
b) Allar prósentutölur i
núverandi kjarasamningum,
sem bætast ofan á grunnkaup
eða ákveðna viðmiðun (afla-
hlut ofl.), mætti lækka eftir
fyrirframgeröu samkomulagi
og á sama hátt hjá öllum.
Væri t.d. samið um að lækka
prósentur um 1/5 hluta þá yröi
1% hækkun að 0,8%
5% hækkun aö 4%
40% hækkun að 32%
100% hækkun að 80%
Þetta væri mjög áhrifarik
launajöfnunaraðgerð.
c) Ýmsum álagsgreiðslum fyrir
persónuleg óþægindi mætti
e.t.v. breyta úr prósentutölum I
sömu krónutölu ofan á tima-,
viku- eða mánaöarkaup þeirra
sem búa viö sömu aðstöðu.
Þetta gæti komið til greina
sem greiðslur fyrir vaktavinnu,
eftirvinnu, gæsluvaktir, óþrifa-
leg störf, verkfærapeninga o.fl.
Launajöfnun
eða kjaraskerðing
Tilgangurinn með grein þessari
er eins og fyrr segir að skapa
umræðugrundvöll og vekja
athygli á þeirri staðreynd, að
visitölumál eru flóknari en svo að
þau verði afgreidd með þeim
einföldu skerðingarákvæðum,
sem hingað til hafa tíðkast hér á
landi, oftast með lagaboði.
Launajöfnun er vandasöm að-
gerð, þar sem taka þarf tillit tii
margra þátta. Verðbótavisitalan
Haraldur Steinþórsson: Nauð-
synlegt er aö greina glöggt á milli
annars vegar raunverulegra
iaunajöfnunaraðgerða og hins
vegar þeirrar áráttu stjórnvalda
og atvinnurekenda að nota ætið
afnám eöa skeröingu fullra vfsi-
tölubóta til almennrar kjara-
skerðingar.
er hins vegar aðeins mæling á
þeim verðhækkunum sem átt
hafa sér stað á hverjum árs-
fjórðungi og er ætlað aö tryggja
hlutfallslegt gildi launa.
Samtenging á þessu tvennu er þvi
afleit blanda tveggja óskyldra
hluta, og getur beinlinis valdið
ranglæti.
Launafólki vil ég að lokum
benda á að kynna sér rækilega
allt þaö, sem borið verður á borö
fyrir það af ráðamönnum og fjöl-
miðlum á næstunni. Nauðsynlegt
verður að greina þar glöggt á
milli annars vegar raunverulegra
launajöfnunaraðgerða og hins
vegar þeirrar áráttu stjórnvalda
og atvinnurekenda að nota ætiö
afnám eða skerðingu fullra visi-
tölubóta til stórfelldrar almennr-
ar kjaraskerðingar.
VIÐ BORGUM EKKI
VIÐ BORGUM EKKI
dagskvöld og laugardagskvöld kl. 23.30.
SÍÐUSTU SÝNINGAR.
Miðasala i Austurbæjarbiói frá kl. 4 i dag. —
Simi 11384
I
ALÞÝÐULEIKHÚSIÐ

INNRITUN
fer fram miðvikudag 9. jan ., fimmtudag 10.
jan. og fostudag 11. jan. kl. 17.—21. i Miðbæjar-
sikola.
Kennslugreinar og þátttökugjöid á vetrarönn:
Prófadeildir
Viðskiptadeild 1. önn,
Heilsugæsludeild 2. önn. kr. 28.000.-
Fornám kr. 19.000-
Aðfaranám kr. 19.000.-
Almennir flokkar
Tungumál
íslenska
Stærðfræði
Bókfærsla kr. 15.000.-
Vélritun
Leikfimi
Ættfræði
íslenska f. útlendinga I.fl. kr. 15.000,-
íslenska f. útlendinga II. fl. kr. 22.000.-
Barnafatasaumur kr. 29.000.-
Sniðar og saumar kr. 29.000.-
Postulinsmálning kr. 29.000,-
Myndvefnaður kr. 22.000.-
Hnýtingar kr. 15.000,-
Bótasaumur kr. 15.000.-
Teiknun og akrilmálning kr. 22.000,-
Byrjendaflokkar verða i: norsku, islensku f.
útlendinga, þýsku, sænsku, ensku, frönsku,
itölsku, spænsku, bókfærslu, ættfræði, og öllum
ofangreindum verknámsgreinum.
Ekki er innritað i gegnum sima.
Þátttökugjald greiðist við innritun.