Þjóðviljinn - 02.02.1980, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 2. febrúar 1980
Rauftsokkahátíbin i Tónabæ
sem haldin var fyrir viku síöan
dró aö fjölmenni eins og venja
er um uppákomur þær sem
hreyfingin stendur fyrir. Var
þaö einkar ánægjulegt i ljósi
þess aö hátíöin átti sér skæöan
keppinaut i annarri álika sem
haldin var aö Kjarvalsstööum
sama dag, af Kvenréttinda-
félaginu.
Dagskráin i Tónabæ stóö frá
þvi kl. 10 um morguninn til
klukkan hálfsjöum kvöldið. Um
morguninn var starfað i opnum
umræöuhópum. Klukkan rúm-
lega tvö hófst skemmtidagskrá
meö ávarpi Margrétar Rúnar,
sem geröi grein fyrir starfi og
stööu Rauðsokkahreyfingar-
innar i dag. Siöan hófst söngur
þeirra hjónanna Katjönu og
Þórarins Hjartarsonar sem
tróðu upp ásamt nýlega fæddum
erfingja sinum (erfinginn var
þöguli).
Næst tróðu upp Helga Ólafs-
dóttir.HelgaSigurjónsdóttir og
Vilborg Sigurðardóttir og fluttu
annál Rauösokkahreyfingar-
innar sem tekinn var saman af
þeim ásamt Vilborgu Harðar-
dóttur. Fjallaði hann á
skemmtilegan og glöggan hátt
um fyrstu starfsár hreyf-
ingarinnar og þau hörðu við-
brögð sem hún mætti á þeim
árum.
Þvi næst söng Kjarabót á
sinn hresSilega hátt nokkur
lög, og vakti lokaverk þeirra
sem fjallaði um niðurskurð á
Guömundur
Hallvarösson
Sigrún
Hjartardóttir
Kirikur
Guöjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Katrin
Didriksen
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dótfir
Þaö var þröngt setiö i Tónabæ, og sumir uröu aö láta sér nægja gólfplássiö.
Margrét Rún Guðmundsdóttir
flytur ávarp fyrir hönd Rauö-
sokkahreyfingarinnar.
Helga ólafsdóttir, Vilborg Siguröaidóttir og Helga Sigurjónsdóttir
flytja annál Rauösokkahreyfingarinnar.
spitölum við lög úr Kardi-
mommubænum, sé”staka
kátinu áhorfenda.
Ragnheiður Jóhannesdóttir
frá Bakka i Olfusi flutti ávarp
sem fjallaði um stöðu og fram-
lag kvenna i sveitum landsins.
Næst fluttu nokkrir leikarar
einþáttunginn Vals, eftir Jón
Hjartarson, en fyrir það verk
hlaut hann verðlaun Menn-
ingar- og fræðslusambands
alþýðu. Verkið fjallar um stöðu
eldra fólksins i þjóðfélaginu og
á örugglega erindi til flestra. —
Næst kynntu nokkrir meö-
limir úr starfshópi á vegum
Rauðsokkahreyfingarinnar,
sem unnið hefur að þvi að þýða
og staðfæra dönsku bókina
„Kvinde kend din krop”,
nokkra valda kafla úr þeirri
bók. Hún mun raunar eiga að
koma út á árinu á vegum Máls
og menningar. Hjördis Bergs-
dóttir söng i staðinn fyrir söng-
sveit Rauðsokkahreyfingar-
innar og fórst það vel úr hendi
eins og hennar var von og visa.
Þá var bókmenntakynning þar
sem rithöfundarnir Auður
1980
Haraldsdóttir, Asa Sólveig og
Norma Samúelsdóttir lásu úr
eigin verkum. Siðasti iiðurinn á
dagskránni var upplestur Ingi-
bjargar Haraldsdóttur á
nokkrum ijóðum eftir Steinunni
Sigurðardóttur semvar forföll-
uð. Kynnir á þessari dagskrá
var hin röggsama Silja Aðal-
steinsdóttir. Að endingu er rétt
að geta þess að nokkrar Rauð-
sokkur fluttu valda ,,pung-
rottubrandara” milli atriði. —
Hátiöin I Tónabæ fór hiö
besta fram og var greinilegt að
barnagæslan sem boðið var
uppá, er vinsæl þvi börn voru
fjölmörg á staðnum. —
Um kvöldið var haldið áfram
i félagsheimili Hesta-
mannafélagsins Fáks, en þar
komu fram auk hljómsveitar
bræðurnir Bubbi og Tolli og var
dans stiginn af miklu fjöri fram
til kl. þrjú. e@
Eðlileg meðganga og
barnsfæðing undantekning
Aö undanförnu hefur nokkur
umræöa átt sér staö I dönskum
blööum um blóöbankann viö
Hvidovre spitala. Tiiefni um-
ræöunnar er sú óhugnaniega
staöreynd aö fæstar af þeim
konum sem vinna á
rannsóknarstofu blóöbankans
ganga i gegnum eölilega meö-
göngu eöa barnsfæöingu. 1
hvert sinn sem aö þvi kemur aö
einhver þeirra á aö fæöa þá
breiöir óttinn um sig. A sér
staö enn ein óeölileg fæöing?
Þaðvar i deseniber árið 1975
sem blóðbankinn við hinn nýja
spitala i Hvidovre var tekinn i
notkun. Allt frá þeim tima hafa
eölilegar þunganir og barns-
fæöingar heyrt til undantekn-
inga. Við blóðbankann vinna 30
konur aö rannsóknarstörfum
og þar af hafa 10 orðið ófriskar
einu sinni eöa oftar siðan 1975.
Allt i allt hafa þessar 10 konur
gengið i gegnum 14 þunganir og
þar að auki eru tvær ófriskar i
augnablikinu. Þessar tvær
hafa beear veriö lagðar inn á
spitala vegna smáblæðinga.
Af 14 þungunum hafa fjórar
endað meö fósturláti á öörum,
þriðja eða fjóröa mánuði Ein
— meöal kvenna
sem vinna viö
blóöbankann
i Hivdovre
kona eignaöist andvana barn
eftir niu mánaöa meögöngu-
tima. Fjórar hafa eignast börn
sem hafa vegið þó nokkuð undir
meöallagi eða 2230 grömm, 2350
grömm, 2650 grömm og 3150
grömm. (Meðalþungi nýfædds
stráks er 3600 grömm, en
stelpu 3400 grömm). Allar
aðrar þunganir hafa ýmist
endaö meö fyrirburöum eöa
börnum teknum meö keisara-
skurði. Aðeins tvær konur hafa
gengiö i gegnum eölilega meö-
göngu og barnsfæðingu.
Ekki um tilviljanir að ræða
Þær konur sem vinna á
rannsóknarstofum blóðbank-
ans neita að trúa þvi lengur að
þarna sé um eintómar tilviljan-
ir að ræða og telja að þetta geti
staðið i beinu sambandi viö að-
stæöur á vinnustaö. Um þessar
mundir eru þær aö kanna
möguleikana á þvi aö gerö
veröi rannsókn sem gæti sagt
fyrir um hvað þaö er á vinnu-
staðnum sem veldur þvi aö
konurnar geta ekki gengiö i
gegnum eölilega meögöngu og
barnsfæðingu.
Þegar konurnar I Hvidovre
vöktu fyrst athygli á þessu
máli, tóku nokkrir hjúkrunar-
nemar sig til og gerðu athugan-
ir á þvihvernig þunganir meðal
kvenna i öðrum blóðbönkum
Kaupmannahafnar hefðu geng-
ið fyrir sig. I spurningalista
sem þær sendu til kvennanna
spurðu þær jafnframt aö þvi
meö hvaöa kemisk og lifræn
efni þær ynnu. Einnig spuröu
þær um húsnæöið og hvort það
væri kuldi eöa hávaöi á vinnu-
stað. I ljós kom, að konur sem
vinna hjá Blóðrannsóknastofn-
un rikisins (Statens Seru-
minstitut) hafa átt við sömu
vandamál að striöa og konurn-
ar i Hvidovre. Þar hafa aðeins
tvær konur gengiö i gegnum
eölilega meögöngu. Þrjár
þunganir hafa endað meö
fósturláti og niu konur hafa átt
við ýmsa erfiöleika að striða
ýmist meðan á meðgöngu stóð
eöa viö barnsfæöinguna.
Ekki eingöngu vandamál
kvenna
Óeðlileg meðganga, fóstur-
skaðar og fósturlát sem rekja
má til aðstæöna á vinnustaö, er
ekki eingöngu vandamál sem
snertir konur. Kynsellur karl-
mannsins geta einnig orðið
fyrir áhrifum af skaðlegum
efnum og þ.a.l. geta orsakir
fósturskaöa átt sér rætur
löngu fyrir þungun. Danskur
læknir i atvinnusjúkdómum
hefur t.d. bent á að i dag sé unn-
ið með ýmis efni á rannsóknar-
stofum sem vitaö sé aö eru
krabbameinsvaldandi og skaö-
leg fóstri. Þetta gildir t.d. um
efnin benzen og toluen. Einnig
hafa veriö gerðar nokkrar
rannsóknir á þeim kemisku
efnum sem notuö eru á
sjúkrahúsum, t.d. af svæfinga-
hjúkrunarkonum, og I ljós kom
aö fósturlát eru þrisvar sinn-
um algengari meöal svæf-
ingahjúkrunarkvenna en meöal
annarra kvenna. Þaö sem vek-
ur þó kannski hvaö mesta at-
hygli er aö tiðni fósturláta
meðal kvenna sem giftar eru
s væfingalæknum er tvöfalt
hærri. Þetta sýnir svo ekki
verður um villst að þetta eru
ekki einangruö vandamál
kvenna.
Ýmsir hafa orðiö til aö benda
á, að það geti verið varasamt
að gera þessi vandamál að sér-
máli kvenna og krefjast sér-
stakra aðstæöna fyrir þær á
vinnustað. Ef umræðan snýst
ekki um þaö að skapa heilbrigð-
ari vinnuaöstæöur bæöi fyrir
karla og konur, þá er sú hætta
fyrir hendi aö konur detti út af
vinnumarkaönum. 1 Danmörku
er t.d. alltaf veriö að mennta
fleiri og fieiri karlmenn til
starfa á rannsóknarstofum, og
iþviatvinnuleysi sem þar rikir
er freistandi fyrir atvinnu-
rekendur að ráða karlmenn til
starfa er konur eiga að fá ein-
hverja sérmeöhöndlun. Krafan
verður að vera sú, að þær
reglur sem settar eru um aö-
stæður á vinnustað séu það
strangar að allir geti unnið þar
óhultir. (Byggt á Information)
Sólrún Gisladóttir.
Jafnréttissiðan forvitnaðist
um hvort efni þau sem nefnd
eru i grein Sólrúnar væru notuð
á rannsóknarstofum hér eins
og I Danmörku. Svo reyndist
vera, en við nánari eftir-
grennslan kom f ljós aö þessi
tvö efni eru einnig mjög mikil-
væg I öllum mögulegum grein-
um efnaiönaöar, eins og t.d. i
plastiönaði og lyfjaiönaði. Þvi
miöur gafst ekki tími til aö
kanna hvort um einhverja notk-
un þeirra er að ræða i þessum
iöngreinum hér á landi. En fólki
er bent á að hafa augun opin!