Þjóðviljinn - 10.05.1980, Page 4

4 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Laugardagur 10. maí 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Ctgáfufélag Þjóéviljans
Framkvœmdastjóri: Eibur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Olafsson
Fréttastjóri: Vilborg Har&ardóttir.
Auglýsingastjórl: Þorgeir Olafsson.
Rekstrarstjórl: Olfar Þormóbsson
Afgreióslustjóri: Valþór Hlöftversson
Blaöamenn: Alfheibur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guójón Friöriks-
son.Ingibjörg Haraldsdóttir, MagnUs'H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaftur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Otllt og hönnun: Guftjón Sveinbjörnsson, Sævar Guftbjörnsson,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvörftur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigrfftur Hanna Sigurbjö’rnsdóttir.
Skrifstofa: GuftrUn Guftvarftardóttir.
Afgreiftsla:Kristin-Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Sigurftardóttir
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigrlftur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: SigrUn Bánftardóttir.
HUsmóftir: Jóna Sigurftardóttir.
Pökkun:.Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi MagnUsson, Rafn Gu&mundsson.
Ritstjórn, afgrei&sla og auglýsingar: Siftumdla 6, Reykjavfk, simi 8 13 33.
Prentun: Bia&aprent hf.
Eftir 40 ár
# ( dag minnast menn þess að f jörutíu ár eru liðin frá
þeim atburði sem lengstan slóða hef ur á ef tir sér dregjð í
íslenskri nútímasögu, en það er hernám Breta.
Það sem öðru fremur vekur athygli þegar skoðuð
eru fyrstu viðbrögð við hernáminu eins og þau hafa
geymst í þeim annálum sem dagblöð eru, þrátt fyrir
galla sína, er einbeittur vilji ólíkra pólitlskra af la til að
hvika hvergi frá fyrri yfirlýsingum um hiutleysi sjálf-
stæðs (slands í stórveldaátökum. Þótt mörgum gæti
sýnst, að hernám Danmerkur, innrásin í Noreg og
útbreiddur ótti við formyrkvun f asismans væru ekki af-
leit rök þeim sem kannski vildu hverfa frá hlutleysi um
stundarsakir vegna sérstakra aðstæðna, þá heyrast vart
raddir í þá veru. öll blöð eru sammála um að það verði
að mótmæla hernáminu, eins þótt sum þeirra haf i sterka
tilhneigingu til að líta á Breta sem vini og bandamenn.
Vísir getur sagt sem svo, að íslendingar hefðu ekki getað
við öðru búist en að hlutleysi þeirra yrði rofið í þeim
mikla óf riði sem þá var byrjaður — en hann bætir við
ströngum áminningum um, að þetta megi aldrei þýða að.
Islendingar sjálfir segi skilið við sínar hlutleysishefðir.
Morgunblaðið segir í Reykjavíkurbréfi viku eftir
hernámið á þá leið, að öll þjóðin, hver einstaklingur eigi
að sýna með framkomu sinni- að við ætlum að endur-
heimta hlutleysi okkar í framtíðinni, enda, segir blaðið,
getum viðaðeins verndað sjálfstæði okkar með því móti.
# Borgaraleg málgögn íslensk rif ja kannski ekki oft
upp ummæli af þessu tagi, og ef það er gert þá fylgja út-
skýringar á afsökunartón í þá veru, að svona voru menn
skammsýnir þá, þeir vissu ekki að hlutleysið var úr sög-
unni, að einangrun landsins var endanlega rofin og þar
fram eftir götum. Þar á eftir munu koma tiltölulega
fastar formúlur fyrir nauðsyn vestræns varnarssam-
starfs. Þetta kannast allir við.
# Hitt er svo rétt að minna á, að að sjaldan eða aldrei
dettur þeim í hug sem svo hugsa, að viðurkenna að nokk-
ur eftirsjá sé í þeirri sterku þjóðernisvitund og þeim ’
vilja að ánetjast ekki hugsunarhætti hervalds, sem voru
svo sterk í landsmönnum fyrir f jörut(u árum. Það er
ekki að heyra neinn umtalsverðaní,skilning áf, að sl(k af-
staða hafi verið veigamikill þáttur ( þvf að (slendingar
réðu sjálfir málum sínum og menningu. Það er engu Ifk-
ara en allt slfkt mat sé ofurselt skipulagðri gleymsku.
Eitt af því sem ískyggilegast hefur verið í langri her-
stöðvasögu er einmitt það, að þeir menn íslenskir sem
hafa gert röksemdir vfgbúnaðarkapphlaupsins að sfn-
um, hafa smám saman eins og hætt að tala um herstöðv-
ar hér sem illa nauðsyn. Smám saman hefur öll sann-
færing gufað upp úr því tali; þess í stað hefur herstöðva-
stefnan orðið þeim eins og sjálfsagður hlutur. Það er
óralangt síðan andófsmenn fóru að vara við þvf hernámi
hugarfars, sem I þessari þróun birtist — og voru lengi
faldinfara með fleipur. Þeir hafa þvf miður haft rétt
fyrir sér, eins og sú staðreynd sýnir, að einskonar hálf-
volg aronska er orðin lífsskoðun stórs hluta þjóðarinnar.
# Herstöðvaandstæðingar láta að sér kveða á þessu sér-
stæða afmæli. Þeir hafa I aðgerðum sínum þessa daga
ekki beint athygli að sögulegri upprifjun, enda hefur
þess oft gef ist kostur, heldur að Ifðandi stund. Hver tími
skapar ný verkef ni og það er ekki nema eðlilegt að nú sé
lögð áhersla á þann háska sem stærstur er: kjarnorku-
anga vfgbúnaðaræðlsins. Viðfögnum frumkvæði þeirra
og hvetjum fólk til að gera útifundinn á Lækjartorgi í
dag kl. 14 sem glæsilegastan.
—AB
Hlíppt
í Tónlist
i fyrir
j fólkið
Talsmenn poppiönaöarins eru
■ margir og háværir hér á landi
| og telja sig gjarnan tala I krafti
■ meirihlutavilja. Þeir nota hvert
■ tækifæri til þess aö rægja helsta
J menningartæki Islendinga og
I finna þvi helst til foráttu aö ekki
I skuli send dt popptónlist 24 tfma
| á sólarhring ásamt
| ameríkanskri auglýsinga-
■ mennsku. Dæmigert fyrir
| hugarheim þessa fólks er lit-
■ varpsumsögn I Dagblaöinu, þar
I sem Asgeir Tómasson ræöir um
Z þá blessun sem fylgir
■ bandarlska dátaiitvarpinu.
„Efni iltvarps Keflavikur er
! aö visu nokkuö einhæft, — dæg-
I urtónlist mestan hluta sólar-
■ hringsins. En hUn er hins vegar
j yfirleitt fram borin á mjög at-
■ vinnumannslegan hátt, sem þvi
| miöur virðist nokkuö langt f aö
Z viö fáum að heyra í nágranna-
I stööinni, Utvarp Reykjavlk. SI-
I gild tónlist er þar bannvara, aö
' þvi er viröist. Otvarpsstjóri
(Jthlutunarnefnd listamanna-
launa hefur nú lokiö störfum aö
þessu sinni. Gekk úthlutun greiö-
lega þvi aöeins er vika liöin siöan
nefndin settist á rökstóla. Alls
hiutu 186 menn listamannalaun.
nú, 85 400 þús. kr„ 89 200 þús. kr.
og svo meölimir „Akademí-
unnar”, 12 aö tölu, en Alþingi
veitir hverjum þeirra um sig 1,5
milj. kr. 1 efri fiokknum hefur
fjöigaö um 10 frá I fyrra en I neöri
186
Keflavfkurútvarpsstöövarinnar
var eitt sinn spuröur aö því,
hvers vegna ekki væri send út
klasslsk tónlist I Keflavík.
„Hið nauðsyn-
lega jafnvœgi”
„Til hvers,” svaraöi hann.
„Viö leikum þaö sem meirihlut-
inn vill heyra og þar aö auki er I
landinu stöö, sem sendir nær þvl
ekkert Ut nema slgilda tónlist”.
— Þetta var aö vlsu fyrir nokkr-
um árum. SÍBan þá hefur Popp-
hornunum veriö hleypt af stokk-
unum.
Hversu lengi skyldu svo þeir,
sem búa á Suövesturhorni
landsins, geta valiö milli
tveggja Utvarpsstööva? Fjand-
skapurinn gegn amerlsku sjón-
varpsstööinni er jafnmikill og
hann er lltill gegn Utvarpinu.
Þaö viöheldur þvl jafnvægi sem
nauösynlegt er milli stöövar,
sem viröist hafa þaö aö
markmiöi aö troöa upp á fólk
efni sem þaö hefur engan áhuga
á og hinnar sem sendir Ut tónlist
fyrir fólkiö.”
Gerum
tilraun
Viö leggjum þaö eindregiö til
aö dátaútvarpiö veröi sent Ut á
dreifikerfi Islenska útvarpsins I
svo sem eina viku og Islenskur
almenningur siöan spuröur aö
þvl hvort þetta sé „tónlist fyrir
fólkiö”. Klippari er amk. sann-
færöur um niöurstööu I sllkri
skoöanakönnun, þvl enginn veit
hvaö átt hefur fyrr en misst hef-
•a skorið
(Jthlutunarnefndlistamannalauna. frú v. Gunnar Stefánsson, Bessi Jó-
hannesdóttir, BolliGústavsson, Halldór Blöndal, Magnús Þóröarson og
Sverrir Hólmarsson.
hlutu lístamannalaun
fiokknum um 12. Þá voru launin
300 þús. kr. og 150 þús. kr. Ef
halda haföi átt i viö veröbólguna
þyrfti hærri flokkurinn nú aö
hljóta 450 þús. en sá lægri 225 þús.
Launin hafa þvi I reynd lækkaö.
A fundi nefndarinnar meö
fréttamönnum I gær, sagöi for-
maöur nefndarinnar, sr. Bolli
Gústavsson 1 Laufási, aö innan
nefndarinnar heföi rikt einhugur
og þar heföu menn veriö opin-
skáir. Engar róttækar breytingar
heföu veriö geröar á flokkun
listamanna. (Jr efri flokknum
heföu 3 horfiö frá þvi f fyrra, tveir
af þeim önduðust á árinu en einn
hafnaöi launum. Hinsvegar heföu
nú 13 nýir bæst í efri flokkinn:
Alfreö Flóki, Bragi Sigurjónsson,
Eyþór Stefánsson, Guömundur
Jónsson, Ingimar Erl. Sigurös-
son, Jóhannes Helgi,Jónas Arna-
son, Kjartan, Guöjónsson,
Kristján Albertsson, Magnús A.
Arnason, Manuela Wiesler,
Ragnheiöur Jónsdóttir og Sigfús
Daöason.
I neöri flokknum var aftur á
móti mikil hreyfing. Þar eru nú
fjölmargir, sem ekki hlutu lista-
mannalaun f fyrra þótt svo hafi
veriö stundum áöur. Sú hefö hefur
skapast, gagnvart efri flokknum
aö hreyfa ekki viö neinum, sem
þangaö hefur einu sinni náö,
nema þá ef Alþingi tekur ein-
hvern I sinn náöarfaöm.
(Jthlutunarnefnd listamanna-
launa skipa nú: Sr. Bolli Gústavs-
son, formaöur, Jón R. Hjálmars-
son, fræöslustjórk, ritari, Bessl
Jóhannsdóttir, kennari, Gunnar
Stefánsson, bókmenntaráöu-
nautur, Halldór Blöndal, alþm.,
Magnús Þóröarson, fram-
kvæmdastj. og Sverrir Hólmars-
son, menntaskólakennari.
Hér fara á eftir nöfn þeirra,
sem nú hluta listamannalaun:
Aöur veitt af Alþingi 1.500.000
krónur hver.
Asmundur Sveinsson, Finnur
Jónsson, Guömundur Danfelsson,
Guömundur G. Hagalfn, Halldór
Laxness, Indriöi G. Þorsteinsson
Kristmann Guömundsson, Marla
Markan, Snorri Hjartarson,
Tómas Guömundsson, Valur
Gislason, Þorvaldur Skúlason.
Veitt af nefndinni: 400 þúsund
krónur
Agnar Þóröarson, Alfreö Flóki,
Atli Heimir Sveinsson, Agúst
Petersen, Armann Kr. Einarsson,
Arni Kristjánsson, Benedikt
Gunnarsson, Björn J. Blöndal,
Björn Olafsson, Bragi Asgeirs-
son, Bragi Sigurjónsson, Einar
Bragi, Eirfkur Smith, Eyþór
Stefánsson, GIsli Halldórsson,
Guöbergur Bergsson, Guömunda
Andrésdóttir, Guömundur L.
Friöfinnsson, Guömundur Fri-
mann, Guömundur Jónsson, Guö-
mundur Ingi Kristjánsson, Guð -
rún A Simonar, Gunnar Dal,
Gunnar Eyjólfsson, Gunnar M.
Magnúss, Hallgrlmur Helgason,
Hannes Pétursson, Hannes Sig-
fússon, Heiörekur Guömundsson,
Hringur Jóhannesson, Ingimar
Erlendur Sigurösson, Jakobina
Sigurðardóttir, Jóhann Brfem,
Jóhann Hjálmarsson, Jóhannes
Geir, Jóhannes Helgi, Jóhannes
Jóhannesson, Jón Asgeirsson,
Jón Björnsson, Jón Helgason,
prófessor, Jón Helgason, ritstjóri,
Jón Nordal, Jón öskar, Jón
Þórarinsson, Jón úr Vör, Jónas
Arnason, Jórunn Viöar, Karl
Kvaran, Kjartan Guöjónsson,
Kristján Albertsson, Kristján
Daviösson, Kristján frá Djúpa-
læk, Leifur Þórarinsson, Magnús
A. Arnason, Manuela Wiesler,
Matthlas Johannessen, Oddur
Björnsson, ölafur Jóhann Sig-
urösson, Ólöf Pálsdóttir, Pétur
Friörik, Ragnheiður Jónsdóttir,
Róbert Arnfinnsson, Rúrik
Haraldsson, Rögnvaldur Sigur-
jónsson, Sigfús Daðason,
Sigfús Halldórsson, Siguröur Sig-
urösson, Sigurjón Ólafsson, Skúli
Halldórsson, Stefán Höröur
Grlmsson, Stefán íslandi, Stefán
Júliusson, Steinþór Sigurösson,
Svavar Guönason, Sverrir
Haraldsson, Thor Vilhjálmsson,
Tryggvi Emilsson, Valtýr
Pétursson, Veturliöi Gunnarsson,
Vésteinn Lúövfksson, Þorkell
Sigurbjörnsson, Þorsteinn frá
Hamri, Þorsteinn 0. Stephensen,
Þorleifur Bjarnason, Þóroddur
Guömundsson
200 þúsund krónur
Agúst Guömundsson, Arni
Björnsson, Baldur Óskarsson,
Baltazar, Bjartmar Guömunds-
son, Björg Þorsteinsdóttir, Edda
Jónsdóttir, Eggert Guömunds-
son, Egill Jónasson, Einar Bald-
vinsson, Einar Hákonarson,
Einar Þorláksson, Ellas B. Hall-
dórsson, Erlendur Jónsson,
Filippla Kristjánsdóttir, Gisli
Magnússon, Gisli Sigurösson,
Gréta Sigfúsdóttir, Guömundur
Framhald á bls. 13