Þjóðviljinn - 09.07.1980, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 09.07.1980, Blaðsíða 9
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 9. júli 1980. Kristinn marxisti er leiðtogi Zimbawe: Þetta er kraftaverk — en Mugabe þarf á fleiri að halda... Sjálfstæði fagnaO: en hversu margir eru jafn þollnmóOlr og Robert Mugabe? Margir hafa talað um Zimbabwe sem einskonar undur: eftir margra ára blóðuga styrjöld milli sjálfstæðishreyfinga hins svarta meirihluta og herja hins hvíta minnihluta tókst að koma á vopnahléi og halda kosningar. Og sá f lokkur og sá leiðtogi sigr- aði í kosningunum, sem hinir hvítu og hinir var- færnari úr hópi svartra foringja óttuðust mest og höfðu útmálað öllum heimi sem grimman ofstopa- mann af marxísku kyni — Robert Mugabe, leiðtogi ZANU. Og þegar sigur var vís gerðist hann öðrum fremur málsvari sáttfýsi og varfærni, svo að þeir hvítu, — sem í ótta við eig- inn áróður, voru farnir að tína saman f öggur sínar og undirbúa landflótta, — þagna í undrun og ákveða að hinkra við og sjá hvað setur. Margir fréttamenn hafa lagt leiB sina til Zimbabwe, áöur Ródesiu, og hafa yfirleitt svipaöa sögu aö sejga. Þeim ber aö sjálf- sögöu saman um aö meir en nóg sé af neyö og misrétti í landinu, en aö til þessa hafi þaö gengiö vonum framar aö hefja friösam- lega uppbyggingu i landinu. Og athygli þeirra hefur ööru fremur beinst aö Mugabe forsætisráö- herra, þessum sérstæöa manni, sem allir sýnast hafa vanmetiö, hver á sinn hátt. Þvi i raun og veru höföu ólíkustu aöilar veöjaö á annan mann sem leiötoga Zimbabwe — helsta keppinaut Mugabes, Joshua Nkomo, sem naut nokkurrar velvildar bæöi Rússa og Breta, Bandarikja- manna og þýskra sósial- demókrata — aö ógleymdum fjölþjóöafyrirtækjum sem eiga fjárfestingar f landinu. Eftir borgarastrlö: hvltur liö- þjálfi og fyrrverandi skæruliöar. Nkomo: margir veöjuöu á rangan hest. Tíu ár í fangelsi Robert Mugabe, sem Ian Smith, fyrrum forsætisráöherra hins hvita minnihluta, kallaöi „postula Satans” er trésmiösson- ur, fæddur i fátækri byggö Afrikumanna um 80 km. vestur af Salisbury. Móöir hans var strang- trúaöur kaþóliki og börn hennar gengu á kaþólskan trúboösskóia, sem stjórnaö var af Jesúitum. Þau systkini bera kaþólsku kirkj- imni vel söguna: hún hafi staöiö meö blökkumönnum i ýmsum þrengingum. Robert Mugabe varö kennari og kenndi alllengi viö kaþólska trúboösskóla. Hann lagöi og stund á framhaldsnám i Suöur-Afriku og Ghana, en þar varö hann fyrir áhrifum m.a. frá hugmyndum Kwame Nkrumah um „afriskan sósialisma”. Hann tók þátt i starfi þjóöfrelsishreyfinga I Ródesiu, var handtekinn og sat tiu ár i fangelsum. Þann tima notaöi hann m.a. til aö halda áfram menntun sinni. Sósíalismi og trú. 1 viötali viö Mugabe, sem birt- ist fyrir nokkru I vesturþýska vikublaöinu Stern var hann m.a. spuröur aö þvi hvort hann væri enn kaþólikki, — Ég trúi þvi aö þaö sé nauö- synlegt aö hjálpa öörum. Þess- vegna er ég liklega kristinn maöur. Ég trúi þvi aö heimurinn eigi sér upphaf, sem viö getum kallaö guö eöa Allah, eöa sem yöur þóknast. Ég held þaö búi viss kraftur aö baki trú móöur minnar sem trúir þvf aö þessi kraftur leiöi okkur dag frá degi. Hvaö sem þvi liöur: i mlnum sósialisma er einnig pláss fyrir trúarbrögö. — Éruö þér kristinn marxisti? — Ef aö þér viljiö endilega slika einkunn þá er þaö svo, sagöi Mugabe hlæjandi. Ég hefi fengiö ákveöin grundvallarviöhorf frá marxismanum, þvi hann er manneskjuleg heimspeki. Land- iö, fjöllin, fljótin, geta ekki tilheyrt einhverjum einstakling- um eöa einhverjum litlum hópi manna. Varfærni — En hvernig koma sósialfskar hugmyndir yöar heim og saman viö raunveruleika landsins? — Viö veröum aö sjálfsögöu aö viöurkenna, aö nýlenduveldiö hefur skiliö hér eftir frjálst fram- tak. Ef viö viljum bátt áfram afnema þaö kippum viö efna- hagslegum grundvelli undan samfélagi okkar. Hér má skjóta þvi aö, aö ýmsir róttækari menn i flokki Mugabes sjálfs eru ekki beint hrifnir af „raunsæi” af þessu tagi. En Mugabe hefur i huga reynslu ýmissa nágranna sinna: i Mósambik hafa erfiöleikar nýfrjáls rikis margfaldast mjög viö þaö, aö umskiptin geröust meö þeim hætti, aö allir hvitir menn, flúöu til Portúgal og sú aö- stoö sem Marchel forseti hefur i staöinn fengiö t.d. frá Sovétrlkj- unum og Austur-Þýskalandi, hef- ur gefiö mjög misjafnan árangur. Þvi reynir Mugabe aö haga um- bótastarfi sinu á þann veg, aö sú starfskunnátta sem til er i land- inu nýtist sem best. Samyrkja án þvingunar Um sósialisma I Zimbabwe hefur Mugabe þetta aö segja: — Hann veröur aö svara til aöstæöna I okkar landi, og getur þvi ekki fylgt neinu fordæmi. Ég reyni aö setja meginstefnu mina saman úr fjórum straumum: I fyrsta lagi úr heföbundinni hugs- un þjóöar minnar, sem hefur ávallt byggt á samhjálp. Siöan kemur hinn afriski sósialismi Nyereres (forseta Tansanlu, sem einnig er kristinn sósialisti), einnig hefi ég ýmislegt frá sósial- demókrötum i Vestur-Evrópu og aö sjálfsögöu frá marx-leninist- um. Mugabe ætlar t.d. ekki aö taka búgaröa hinna hvftu bænda eignarnámi. En hann ætlar aö taka miljóna hektara sem eru i órækt, vegna þess ýmist, aö stórjaröeigendur hafa giniö yfir meiru en þeir gátu nýtt, eöa vegna landflótta, og skipta þessu milli landleysingja og atvinnu- leysingja, sem munu starfa á samyrkjubúum, sem skipulögö veröi meö svipuöum hætti og kibbúts i lsrael. Hann vill engan þvinga til aö ganga I slikt samyrkjubú : „Ég trúi á aö ala upp fólk og vill engan þvinga til neins — liklega af þvi aö ég er fyrst og fremst kennari. Þegar Marx setti fram hug- myndir sinar, sagöi hann ekkert um boö og bönn. En ýmis kommúnistalönd eru alltaf aö gefa fólki sinu forskrift um þaö hvaö þaö á aö gera — þaö finnst mér skelfilegt”, segir Mugabe. Mugabe hefur reyndar sýnt Sovétrikjunum og bandamönnum þeirra mikla tortryggni — og mun þaö bæöi tengt afstööu þeirra til keppinautar hans, Nkomos, og svo ýmsu sem hann reyndi þegar hann var í útlegö I Mósambik, þar sem Sovétmenn hafa allmikil umsvif. Mikið í húfi Per WSstberg skrifar fyrir skemmstu greinar I Dagens Nyheter um Zimbabwe; hann segir einnig aö i Zimbabwe hafi gerst kraftaverk, en Mugabe þurfi svo sannarlega á fleiri slik- um aö halda. Borgarastriöiö hefur veriB dýrkeypt. Fjóröi hver maöur hefur farist, særst, eöa á meö öörum hætti um sárt aö binda. Fimmti hver blökkumaöur er vannæröur aö þvi er Rauöi- krossinn telur. 200 þúsundir manna hafa hrakist frá heimilum sinum. Miklum fjölda skóla hefur veriö lokaö. Mikill fjöldi manna á harma sinna aö hefna á mönnum sem unnu ýmisleg bööulsverk I tiö fyrri valdhafa. Suöur-Afriku- stjórn mun fegin gera sitt til aö steypa stjórn Mugabes eöa spilla fyrir henni — þvi ef aö Mugabe tekst aö ná árangri I þvl uppbygg- ingarstarfi sem nú er aö hefjast, þá veröur þar meö gefiö fordæmi sem grefur undan kynþáttastefnu hinna hvltu valdhafa syöst I álf- unni. Og þá mun og vaxa sjálfs- traust hinum ýmsu hreyfingum þeldökkra og kynblendinga sem eru yfirgnæfandi meirihluti Ibúa I þvl auöuga landi. Ef aö hvitum og svörtum tekst aö búa saman i friöi I Zimbabwe mun sú staö- reynd veröa hættulegri kynþátta- kúgurum Suöur-Afrlku en sá skæruhernaöur sem þar er nú hafinn. AB tók saman W&’á rfLv. 'i & Mmát! 'wwé'k Þegar Mugabe sneri neim vissu margir ekki einu sinni hvernig hann leitút: ritskoöunin haföibannaöaö prenta myndir afhonum. Miövikudagur 9. júli 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9 Ég trúi á nauösyn þess aö menn hjálpi hver öörum. á daaskrá >„Ráðning hernaðarráðunauts til að hjálpa utanríkisráðherra við að skilja NATO, er einungis til þess fallin að njörva utanrikisstefnuna enn fastar við hernaðarlegan þankagang.” U tanríkisr áðher r a rasar um ráð fram Jón Ásgeir Sigurðsson. AUJOUR LE JOUR Pourquoi ne pas réver ? Elle deviendrait la premiére présidente élue démocratique- ment dans le monde, mais moins parce qu’elle est une femme qu’á cause de sa cul- ture, et, á l’issue de son élec- tion, elle déclarerait que, si ses concitoyens ont voté pour elle, c'est parce qu’elle n’a jamais été une politicienne, qu’elle n'a jamais appartenu á aucun parti et ne pourrait d’ailleurs pas supporter les régles d’un parti quel qu'il soit. Et puis elle ajouterait qu’elle est pacifiste et que nous ferions mieux de dépen- Une présidente révée ser tout l’argent qui est utilisé pour nous armer afin de par- venir á un désarmement gé- néralisé. Un réve ?■ Pas du tout, une réalité d'aujourd’hui puisque celle qui parle ainsi — en frangais et en rappelant a.u passage qu’elXe a monté au théátre des piéces de Sartre et d’Ionesco, écrit une thése sur Pierre Loti et traduit du Giraudoux — est Mme Vigd.is Finnbogadottir, la nouvelle présidente de la République islandaise. MICHEL CASTE. Le Monde um kjör Vigdisar: ■ ! Draumaforseti Úrslit forsetakosninganna á j Islandi hafa vakiö mikla athygli Imeöal Frakka, þó ekki vegna þess aö Vigdis Finnbogadóttir er fyrsta konan I vIBri veröld , sem kjörin er þjóöhöföingi i lýö- Iræöislegri kosningu heldur miklu fremur vegna hins aö hún hlaut menntun sinu aö nokkru , leyti i Frakklandi og er þvi talin Ifulltrúi franskrar menningar. A þessum siöustu og verstu tim- um, þegar Frakkar lita svo á aö , tunga þeirra og menning eigi Ialls staöar I vök aö verjast fyrir engilsaxneskum áhrifum, gleöja slik tiöindi hjörtu þeirra ■ meir en flest annað. Af þessum ástæöum greip hinn kunni blaöamaöur Ivan Levaí tæki- færiö og haföi viötal viö Vigdisi Finnbogadóttur i þætti sinum I útvarpsstöðinni Europe I þegar á miövikudaginn 2. júli. Þessir ■ þættir eru fluttir á hverjum Imorgni aö loknum aöalfréttun- um kl. 8, og hefur Ivan Levai' þar viötöl viö þá menn sem helst ■ eru I fréttunum aö hverju sinni, Iráöherra, þingmenn, verklýðs- leiötoga, fræga listamenn o.þ.h. Hins vegar heyrir þaö til undan- • tekninga aö rætt sé viö útlend- Iinga nema þeir komi verulega viö sögu I heimsmálunum eöa i gangi mála I Frakklandi og tali • auk þess lýtalausa frönsku. Ilvan Leváí spuröi Vigdisi fyrst og fremst aö þvl hvers vegna Islendingar heföu kosiö ■ til forsetaembættis unga konu, Isem ekki heföi áöur komiö nálægt stjórnmálum og talin væri andstæöingur herstööva, * og slöan hvort hún teldi aö þessi Ikosning myndi hafa örvandi áhrif á tengsl lslendingu og Frakka. En svörin spenntu þó • yfir talsvert meira en spurning- I arnar sjálfar gáfu tilefni til og viröast hafa vakiö athygli fyrir ýmislegt fleira en lipurö I meö- ferö franskrar tungu og jákvætt viöhorf til franskrar menn- ingar. t næsta tölublaöi „Le Monde”, sem kom út eftir há- degi þennan sama dag, var pistillinn „frá degi til dags” nefnilega helgaður þessu viö- tali, og dró höfundurinn, Michel Caste, þar saman i fáum oröum þaö sem honum fannst vera aöalatriöiö. Pistillinn hét „Draumaforseti” („Présidente de reve”) og hljóöaöi á þessa leiö: „Hvers vegna ættum viö ekki aö láta okkur dreyma? Hún yröi fyrsta konan I heiminum, sem kosin væri forseti i lýöræöisleg- um kosningum, en þó siöur vegna þess aö hún er kona heldur vegna menntunar sinnar. AD loknum kosningun- um lýsti hún þvi yfir aö sam- borgarar hennar hefðu greitt henni atkvæöi vegna þess aö hún heföi aldrei tekiö þátt I stjórnmálum, aldrei veriö félagi I nokkrum flokki og gæti reyndar ekki fellt sig viö aga neins stjórnmálaflokks hver sem hann væri. Siöan bætti hún þvi viö aö hún væri friöarsinni og okkur væri nær aö nota allt þaö fé sem variö er til vigbún- aöar til aö koma á almennri af- vopnun. Eru þetta draumórar? Alls ekki, heldur blákaldur veru- leiki, þvi aö sú sem mælir þannig — á frönsku og lætur þess getið i leiöinni aö hún hafi sett á sviö leikrit eftir Sartre og Ionesco, samiö ritgerö um Pierre Loti og þýtt verk eftir Giraudoux — er frú Vigdís Finn- bogadóttir, nýkjörinn forseti Is- lenskalýöveldisins”. e.m.j. Utanrikisráöherra, Olafur Jóhannesson, hefur látiö boö út ganga um aö hann hyggist fyrir hönd þjóöarinnar ráöa i sina þjónustu hernaöarráðunaut. Þessi fyrirætlan Ólafs er ósvifin, bæöi vegna þess aö hann hefur ekki kynnt hana innan rikis- stjórnarinnar, og vegna þess aö þjóöin (hverrar fulltrúi Ölafur segist vera) kaus sér nýlega I for- setaembætti Vigdisi Finnboga- dóttur, sem er andvig hernaöar- brölti og yfirlýstur friöarsinni. Alltof oft hafa herstöðvaand- stæöingar látiö i minni pokann gagnvart klókindum hernaöar- sinna. Þvi miður hafa margir landsmenn stutt hernaöarbröltiö sökum grandaleysis, barnslegrar tiltrúar, undirlægjuháttar eða forheimsunar. Ráöning hernaðarráöunauts til aö hjálpa utanríkisráöherra viö aö skilja NATO, er einungis til þess fallin aö njörva utanrikis- stefnuna enn fastar viö hernaöarlegan þankagang. Atvinnuhermenn hafa löngum i öllum rikjum kveöiö I kútinn lýös- kjörna fulltr. þjóöanna i rökræö- um um hermál. Ekki vegna þess aö þeir hafi haft rétt fyrir sér. Heldur einfaldlega vegna þess aö hernaöárvélar eru langtima stofnanir, sem auövitaö leggja mikiö I sölurnar og standa oftast þétt saman um aö tryggja eigin tilveru. I þvi skyni er allt leyfi- legt, meöal annars umsvifamikill áróöur til aö fá andvaralausan al- menning á band hernaöarsinna. Fyrir nokkrum árum var sýnd- ur i islenska sjónvarpinu banda- riskur þáttur, geröur af CBS- sjónvarpsstööinni þar. Kunnáttu- menn um fjölmiölun hafa dæmt þennan þátt bestu bandarisku heimildarmynd ársins 1970. Þar var skýrt frá geysilega umsvifa- mikilli áróöursvél bandarlska varnarmálaráöuneytisins I þágu hernaöarstefnu. Þátturinn „The Selling of the Pentagon” olli miklu fjaörafoki i Bandarikjunum, og stjórnvöld hrundu af staö ýmsum rannsókn- um og rannsóknarnefndum, bæöi til aö reyna aö draga úr sann- leiksgildi þáttarins, og ekki siöur til aö hræöa þarlendar sjónvarps- stöövar frá þvi aö framleiöa fleiri þætti af þvi gagnrýna tagi. Einhvers staöar á leiöinni milli Bandarikjanna og tslands var „TheSelling of the Pentagon” rit- skoöaður. Klipptir voru burt tveir, kaflar, annar um aftur- haldssaman bandariskan þing- mann á áróöurstali viö ungan hermann sem var nýkominn frá Vietnam. Hinsvegar voru klippt burt niöurlagsorö umsjónar- mannsins Roger Mudd, sem gaf sterklega til kynna aö meö þess- um þætti væru síöur en svo öll kurl til grafar komin. A baráttudegi verkalýösins, 1. mal siðastliöinn, birtist I Morgun- blaöinu opnugrein um lslending sem hlotiö hefur 5 ára þjálfun I liösforingjaskóla norska land- hersins, Arnór Sigurjónsson lauk þaöan þrófi i vor. Fjallar greinin að mestu um þjálfun nýliöa I hermennsku. Gaman væri aö vita, hvort satt er sem flogið hefur, aö bæöi utan- rlkisráöuneytiö og Samtök áhugamanna um vestræna sam- vinnu, hafi styrkt Arnór liösfor- ingja til náms? Arnór sagöi viö blaöamann Morgunblaösins (sem nefnist „K.G.” eöa hugsanlega Kjartan Gunnarsson) ,,..(að) þar sem viö tslendingar réðum ekki yfir mik- illi reynslu eða þekkingu á þeim sviöum (þ.e.a.s. varnarmála og herfræöi), en heföum hinsvegar varnarsamstarf viö aöra þjóð, teldi hann, að einhver islensk þekking á þessum málum væri æskileg frá sjónarmiði Islands. Og hann sagöist vona aö einhvern timann mundi nám hans og þjálf- un geta nýtzt okkur á einhvern hátt.” Væntanlega einskær tilviljun að Ólafur Jóhannesson fann um sama leyti og Arnór útskrifaöist til ákafs skorts á ráögjöf um hernaöarleg málefni? Hangir kannske fleira á spýt- unni, Ólafur Jóhannesson? Eöa hvernig má skilja þessi inngangs- orö blaöamanns Morgunblaðsins, aö öllum likindum skrifuö eftir aö hann haföi kannaö hug Arnórs: „Viö báöum Arnór aö gefa les- endum innsýn i þann þátt þjálfun- arinnar i hernum sem e.t.v. væri hvort tveggja I sen erfiöastur og fjarlægastur islenskum ung- mennum (leturbr. JÁS).” Á aö fara aö þjálfa Islensk ungmenni? Kannske er þaö bara rökrétt aö islenskur liösforingi i utanrikis- eöa öllu heldur varnarmálaráðu- neyti, vilji hafa sér viö hliO liö til aö vera foringi fyrir? Tvær spurningar aö lokum: Hefur utanrikisráöherra kannaö vilja þjóöarinnar i þessum efn- um, — er ráOning liösforingjans „æskileg frá sjónarmiöi íslend- inga” eins og Arnór oröar þaö sjálfur? Hafa vinstrimenn 1 rikisstjórn tslands bein i nefninu til aö koma I veg fyrir þessa stórhættulegu tilraun utanrikisráöherra til aO binda okkur endanlega á klafa hernaðarstefnu og vigbúnaöar- kapphlaups, þótt enn virðist sú tilraun kannske fremur mein- laus? Jón Asgeir Sigurösson. Að Hellu um nœstu helgi íslandsmót í svifflugi Tólf keppendur og svif- flugur taka þátt i Islands- móti i svifflugi sem Flug- málafélag Islands gengst fyrir á Helluf lugvelli í sumar. Mótið hefst á laugardaginn kemur, 12. júlí, og stendur i níu daga. Keppendur eru eftirfarandi: Baldur Jónsson (Speed-Astir IIB), Garöar Gislason (LS3-17), Kristján Sveinbjörnsson (Vasama), Leifur Magnússon (Ka-6E), Magnús Jónsson (SHK), Páll Gröndal (K-8B), Sigurbjarni Þórmundarson ( Ka-6CR ), Sigurður Benediktsson (HP-16), Snæbjörn Erlendsson (Ka-6), Þorgeir Arnason (Ka-6CR), Þor- geir Yngvason (Utu) og Þór- mundur Sigurbjarnason (Stand- ard Astir). Auk keppenda eru 1 hverju keppnisliöi einn til þrir aöstoöarmenn. Fjórar sviffluganna eru eign Svifflugfélags Islands og ein er i eigu Svifflugfélags Akureyrar. Þessar svifflugur eru smiöaöar úr tré og hafa „rennigildi” 1:25 til 1:30, þ.e. þær lækka flugiö um lm fyrir hverja 25-30 m sem þær fljúga, og er þá miOaO viö kyrrt loft. Hinar sjö svifflugurnar eru I einkaeign, þ.a. fjórar svifflugur smiöaðar úr trefjaplasti, og er þaö I fyrsta sinn sem slikar svif- flugur taka þátt I íslandsmóti i svifflugi. Þessar plastsvifflugur hafa rennigildi frá 1:35 til 1:44. Til aö stuöla aö jafnari keppnis- aöstööu eru notaðir viöurkenndir forgjafarstuölar fyrir svifflug- urnar þegar reiknuö eru út stig i keppninni. Flugvélar draga svifflugurnar á loft i 600 m flughæö þar sem svifflugan sleppir dráttartauginni og reynir keppandi siOan aö fljúga þá keppnisleiö sem móts- stjórn ákvaö fyrir þann dag. Svif- flugurnar haldast á lofti meö þvi aö notfæra sér hitauppstreymi, en til þess aö þaö myndist þarf yfir- leitt aö vera sólskin. Keppt er i hraöaflugi á allt aö 106 km löngum þrihryningsleiöum, eöa á leiöum aö og frá tilteknum punkt- um. Ennfremur er gert ráö fyrir keppni I fjarlægöarflugi eftir til- teknum ferlum, eöa um fyrir fram ákveöna hornpunkta. Kepp- endur sanna flug sitt um framan- greinda punkta meö þvi aö ljós- mynda þá úr lofti samkvæmt ákveönum reglum. Meöan á mótinu stendur veröur einnig til afnota á Hellu-flugvelli æfingasviffluga, tveggja-sæta kennslusviffluga og mótor-svif- fluga, sem hefur flug undir eigin vélarafli. Mótsstjóri verður prófessor Þorbjörn Sigurgeirsson, en auk hans eru I mótsstjórn þeir Helgi Kolbeinsson, Höröur Hjálm- arsson, Njöröur Snæhólm og Siguröur H. ólafsson.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.