Þjóðviljinn - 10.10.1980, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 10. október 1980
Föstudagur 10. október 1980 ÞJóÐVILJINN — SIDA 9
Stúlkur eru I meirihluta I öllum menntaskólum iandsins. Þessar tvær stunda nám i Menntaskólanum vift
Sund. Ljósm: gei.
Þaö eru enn þá þó nokkrir strákar I menntaskólunum. Myndin var tekin i kennsiustund I Menntaskólan-
um viö Sund i gærmorgun. Ljósm: gel.
Þeir sem velta fyrir sér
jafnréttismálum hér á
landi hafa stundum bent á
aðef einhvers staðar hefur
orðið breyting í átt til jafn-
réttis/ þá er það á sviði
menntunar. Konur hafa
sótt í æ ríkara mæli inn í
skóla landsins og nú er svo
komið að þær eru í meiri-
hluta í öllum menntaskól-
unum. Það er svo annað
mál hvort námsval þeirra
er ekki samkvæmt hefð-
bundinni verka- og hiut-
verkaskiptingu kynjanna
og hvort aukin menntun
boðar nýja tíma í sögu
kvenna á landi hér.
1 febrúarhefti Hagtiöinda frá
árinu 1979 var birt skýrsla um
fjölgun útskrifaöra stúdenta og
skiptingu milli kynjanna á skóla-
árunum 1966—7 og allt til 1976—7.
Þær tölur eru unnar upp úr
nemendaskrá Hagstofunnar. I
Hagtíöindum kemur fram aö
1966—7 brautskráöust samtals
11,5% af árganginum sem þá var
19 ára. 15% piltanna og 7,7%
stúlknanna luku þá stúdentsprófi.
Tiu árum sföar eöa veturinn
1976—7 voru stúdentar orönir
24,6% af árganginum. Piltar voru
24,7% og stúlkur 24,5%.
Á þessu 10 ára bili fjölgaöi
brautskráöum stúdentum I hlut-
falli viö árgang um helming.
Körlum fjölgaöi um 65% en fjöldi
kvenna þrefaldaöist. 1 Hagtiöind-
um er þess getiö aö á þessum ár-
um hafi sennilega gerst mesta
breyting i skólakerfinu hingaö til
hvaö varöar sókn i framhalds-
menntun og hefur þessi þróun
stundum veriö kölluö menntunar-
sprengingin. Stúlkur sóttu i
menntaskólana og nemendum
fjölgaöi mjög ört, enda bættust
margir nýir skólar viö.
A siöustu árum hefur skóla-
kerfiö veriö aö breytast, nú er þaö
fjölbrautakerfiö sem er aö sam-
eina flestar námsbrautir, bæöi
bóknám og verknám. Þaö liggur
ekki fyrir hvernig skiptingin er
milli kynjanna i fjölbrautaskól-
unum, en þaö er þó ljóst aö i
tækni- og iöngreinum eru piltar i
miklum meirihluta, meöan stúlk-
urnarsækja inn á heilsugæslu-
brautir.
Þaö sést af þeim tölum sem hér
fara á eftir, aö meöan straumur-
inn af strákunum liggur inn i nýju
skólana sem bjóöa upp á tækni-
nám, dreymir stelpurnar enn um
stúdentspróf og þær eru aö leggja
gömlu skólana undir sig.
Menntaskólinn i Reykjavík:
6. bekkur 150 nemendur 57 stúlkur 93 piltar
5. — 171 — 96 — 75 —
4. — 216 — 125 — 91 —
3. — 276 — 142 — 134 —
Alls 813 nemendur þar af 420 stúlkur og 393 piltar.
Menntaskólinn við Sund:
1. bekkur 269 nemendur 151 stúlkur 118piltar
2. — 195 — 89 — 106 —
3. — 178 — 84 — 94 —
4. — 160 — 83 — 77 —
Alls 802 nemendur þar af 407 stúlkur og 295 piltar.
Menntaskólinn á Akureyri:
3. bekkur 192 nemendur 113stúlkur 79piltar
4. — 118 — 70 — 48 —
5. — 112 — 51 — 61 —
6. — 114 — 66 — 48 —
I öldungadeild eru 100, þar af 77
konur og 23 karlar. Alls 636
nemendur þar af 377 stúlkur og
259 piltar.
Menntaskólinn við Hamra-
hlið:
Dagskólinn 486 stúlkur, 394 piltar.
Pldungadeildin 450 konur, 230
karlar.
Alls 1560 nemendur þar af 936
konur og 62.4 karlar.
Þetta eru aöeins nokkur dæmi
um skóla sem útskrifa stúdenta,
en allt viröist stefna i sömu átt
hvar sem er á landinu.
Sú spurning veröur áleitin
hvort stúlkur séu i raun löngu á
eftir þróuninni. Tæknimenntun
er þaö sem sóst er eftir 1 sam-
ræmi við þróun samfélagsins, en
bóknám og hugvisindi búa viö
gengissig hvort sem mönnum
finnst þaö neikvætt eöur ei. Þaö
er ljóst aö konur stefna ekki
þangað sem atvinnumöguleikar
eru hvaö mestir, enda sýnir val
þeirra kvenna sem fara i háskóla
aö 1 nánustu framtiö sitja karlar
áfram að tækninni og stjórnun
meðan konur leggja undir sig
kennslu og félagsvisindi.
— ká
Á eftir þróutiiniii
eða sókn fram á við?
Guörún Helgadóttir lýsti andstööu viö sam-
komuiag hafnarinnar og skipafélaganna.
Guörún
Helgadóttir
um framtíð
Reykja-
víkurhafnar:
Skipulagt með
skyndilausnum
Eins og skýrt hefur veriö frá í
Þjóöviljanum var nýlega sam-
þykkt f borgarstjórn Reykjavfkur
samningur Hafnarinnar viö
skipafélögin Eimskip og Hafskip
en hann felur i sér aö Hafskip
yfirtekur austurhluta gömlu
hafnarinnarog Eimskip flyst meö
allt sitt inn I Sundahöfn. Guörún
Helgadóttir var eini borgarfull-
trúinn sem mælti gegn þessum
ráöageröum og sat hún hjá viö at-
kvæöagreiösluna, þegar samn-
ingurinn var samþykktur I
borgarstjórn meö 14 samhljóöa
atkvæöum. Geröi Guörún grein
fyrir afstööu sinni og taldi sex
meginástæöur fyrir þvf aö hún
vildi ekki samþykkja samn-
inginn. Fer ræöa hennar hér á
eftir.
„Ég mun ekki greiöa þessum
tillögum atkvæöi um lausn á
vanda Eimskipafélags lslands og
Hafskips h.f., en sit hjá viö at-
kvæöagreiöslu. Hlýt ég aö gera
grein fyrir afstööu minni, sem er
sú sama og ég geröi grein fyrir
hér i borgarstjórn sumarið 1978.
Skal ég f stuttu máli telja upp
ástæður þær, sem valda hjásetu
minni.
1. Hér liggja fyrirlausnir á vanda
Hafskips, sem hljóta aö skoöast
skammtimalausnir. Framtiö
hafnarinnar I Reykjavlk á ekki
aö skipuleggja meö skyndi-
lausnum.
2. Sá vandi sem hér er veriö að
leysa er ekki vandi skipafélag-
anna, heldur innfly tjenda.
Hafnarsvæöið i Reykjavlk á
ekki aö vera vörugeymsla,
heldur áfangastaöur vörunnar
og skammtimadvalarstaöur.
Þaö ástand viögengst nú, en
kæmistt.d. tollkrit á minnkaöi
þessi vandi verulega. Sem
sósialistaer mér fyrirmunaö aö
lána hafnarsvæöiö undir
hömlulausan innflutning á mis-
þarfri vöru, sem innflytjendur
geta ekki leyst út. Þaö er verk-
efni viöskiptaráöherra aö leysa
þaö, en ekki hafnarstjórnar I
Reykjavik.
3. Hafskip h.f. vantar bryggju-
rými og leysist þaö ekki hrekst
skipafélagiö úr borginni. Þaö
væri skaöi og þvi ber aö leysa
vandann. Lóöir 3 og 4 viö
Kleppsbakka eru eölileg lausn
þess vanda, þó aö sú lausn taki
nokkru lengri tima. Félagiö
hefur verið I fjárhagsöröug-
leikum, sem nú hafa minnkaö,
en þaö getur tæplega byggt
skemmur aö sinni. Meö nýjum
flutningsaöferöum, ro-ro
skipum og gámaflutningi, er
hægt aö komast hjá fram-
kvæmdum viö skemmu-
byggingar um sinn. Hafskip
h.f. er hins vegar of veikt fjár-
hagslega til þess aö hætta eigi
stórfé borgarbúa til lausnar
vanda þess. Ég hlýt aö spyrja
brennandi spurningar: Ef
þessar lausnir veröa sam-
þykktar og Hafskip veröur svo
gjaldþrota — og þaö gæti gerst
— hvaö gerir hafnarstjórn þá?
En ég ftreka aö ég tel nauösyn-
legt aö leysa vanda Hafskips,
af þvi aö hann snýst um
bryggjurými en ekki fyrst og
fremst land.
4. Eimskipafélagiö vantar fyrst
og fremst meira land. Nú þegar
hafa þeir 16,5 hektara, sem er
meira en nokkurt annaö félag
hefur. Vissulega flytja þeir
mest magn af vöru inn i landiö,
en samanburö má sjá:
Eí flytur inn 25%, án olfu 50%
vörumagns, hefur 16,5 ha
lands.
Hafskip flytur inn 7.6%, án oliu
13.9% vörumagns, hefur ekkert
land annaö en 5000 ferm
skemmurými.
StS flytur inn 7%, án oliu 13%
vörumagns.hefur 4-5 hektara.
Ekkert álitamál er, aö Eim-
skipafélagiö hefur meiri og
betri aöstööu en nokkurt annaö
félag og gæti þess vegna beðiö
þrátt fyrir gömul vilyröi.
5. Ég tel aö höfnin eigi aö eiga
mannvirkisin sjálf. Þess vegna
Frá tollstööinni má sjá vel yfir núverandi athafnasvæöi Eimskips I austurhöfninni sem Hafskip mun
taka yfir frá og meö næstu áramótum. Eimskip flyst þá I Sundahöfnina. Ljósm. — Leifur.
tel ég aö hún eigi sjálf aö
byggja skemmur á Klepps-
bakka. Ég tel hins vegar vafa-
saman ávinning af aö kaupa
skemmur Eimskipafélagsins
fyrir hátt I tvo miljaröa þar
sem ég er ekki viss um gildi
þeirra eftir nokkur ár. Þær
voru ekki byggöar samkvæmt
nýjustu flutningsaöferöum.
6. Ég vil geta þess aö ég tel aö-
stööu Rikisskips eiga aö vera
nær Kleppsbakka til aö spara
flutningskostnaö.
Uppbygging hafnarinnar er
mikiö alvörumál fyrir Reykvik-
inga. Undir henni er framtíö at-
vinnulifs I borginni komin. Þegar
hefur sýnt sig hvers virði vestur-
höfnin er sem fiskihöfn og núver-
andi borgarstjórn hefur tekið
rétta stefnu i málum hennar. En
ég kýs aö varpa af mér þeirri
ábyrgö sem menn viröast ætla aö
taka hér I dag og mun sitja h já viö
atkvæöagreiöslu.
Máliö er komiö i eindaga vegna
óþarfs dráttar á afgreiöslu þess,
svo aö ég sé ekki aö mótatkvæöi
mitt skipti hér máli. Mál-
flutningur minn hefur enda litinn
hljómgrunn fengiö.
á dagskrá Árni Björnsson
Hallgrímur Pétursson orti 50 sálma um vidbjóöslegt athæfi: saklausan mann negldan upp á kross. En hann gerði það M fagurlega. Halldór Laxness skrifaði Æ Sjálfstætt fólk um harðneskju fátæktar- innar. En það var samt listaverk.
Ný Leirgerður
Alþýöulist
yfirstéttarinnar
Það hefur löngum verið háttur
yfirstéttar að tala niðrandi um
skáldskap og aöra list alþýöu.
Enda er hiö alþjóölega háösyrði
vulger, þ.e. ómerkilegur, rudda-
legur, komiö af latneska oröinu
vulgus, almenningur.
Sömuleiðis hafa fúskarar I
gervi listamanna eða listafor-
stjóra hvarvetna leitast við aö
réttlæta vonda og ljóta fram-
leiöslu sina og gæöinga sinna meö
þvi, aö þetta væri svo alþýölegt
eöa þaö sem fólkiö vildi. Þaö er aö
vísu rétt, aö einföld og hrá fram-
setning veröur einatt fljót til aö
ná skilningarvitum alls þorra
manna, þótt hún skilji litið eftir.
En meö sliku athæfi er I rauninni
verið að fóöra alþýðu manna á
andlegu trosi undir þvi yfirskini,
aö hún sé ekki fær um aö skilja
annað. Og með þessari fyrirlitn-
ingu er stuðlað aö þvi aö halda
verkalýönum á þvi menningar-
lega lágstigi, sem hann er talinn
eiga skiliö og þurfa til aö vera
mátulega auösveip vinnudýr fyrir
rikjandi stétt.
Menningarböölar
Einna þekktastir menningar-
böölar af þessu tagi á siöari tim-
um eru hinir rússnesku Sdanoff-
ar, listráöunautar Stalins og
eftirmanna hans. En segja má, aö
svipaö hafi i reyndinni veriö upp á
teningnum hvaö varöar „alþýöu-
menningu” i Bandarikjunum og
öörum löndum undir áhrifavaldi
þeirra. Þar eru aö visu ekki
stjórnskipaöir alræöisherrar aö
verki, heldur forheimskunarsér-
fræðingar fjölþjóöahringa. En
vegna innbyrðis samkeppni sin i
milli þurfa þeir sifellt aö finna
upp ný form fáfengileikans. Ný-
legt dæmi af þvi taginu er svo-
nefnt ræflarokk, sem á yfirborö-
inu er mas. látiö vera á móti rikj-
andi kerfi!! Snjallt.
A siöustu misserum hafa svo
risiö upp hér á landi nýir „vinir
alþýöunnar”, sem kveöjast ætla
að hefja hana uppúr niöurlægingu
meö þvi að leika og syngja fyrir
hana lélega uppsuöu af þessari
fjölþjóðlegu verslunarmúsik við
ennþá verr geröa texta. Helsti
samnefnari þessa fyrirbæris heit-
ir vist gúanórokk.
Þarf vont aö versna?
Nú er það hverju orði sannara,
sem bent er á I siöasta hefti
Timarits Máls og menningar, að
sjómannalagatextar siöari ára-
tuga hafa veriö fáránlega róman-
tiskir og fjarri öllum raunveru-
leika. Samkvæmt þeim er lif sjó-
mannsins fyrst og fremst hetju-
legur árangur i kvennafari,
drykkjuskap og dansi viö þorsk,
sjó og sild. Þaö er þvi ekki nema
viröingarvert aö reynt sé aö kom-
ast nær hinum slorugu staöreynd-
um.
En hversvegna þarf endilega aö
kasta svona til þess höndunum?
Halda menn virkilega, að skáld-
skapur um slor og skit þurfi sjálf-
ur aö vera fúll og slepjugur? Hall-
grimur Pétursson orti 50 sálma
um viðbjóðslegt athæfi: saklaus-
an mann negldan uppá kross. En
hanngerðiþaðfagurlega. Halldór
Laxness skrifaöi Sjálfstætt fólk
um haröneskju fátæktarinnar. En
þaö var samt listaverk. Fulltrúi
hinna nýju alþýðuvina segir hins-
vegar i siðasta sunnudagsblaöi
Þjóöviljans, að jafnvel textar
Megasar hafi verið ,,of djúpir og
yfir höfuð of góöir til að hægt væri
að nota þá meö músikinni.”
Hugsunin virðist semsé vera:
ekkert nema það versta er nógu
gott fyrir alþýöuna.
Aöstoö viö VSÍ
Þaö veröur varla annaö séö en
aö meö ljótum og lélegum söngv-
um sé verið aö hjálpa atvinnurek-
endasambandi Islands til aö
halda verkalýðnum i skefjum.
Þvi aö andleg lágkúra stuölar aö
þvi að halda lifskjörum niöri.
Ekki skal þvi þó trúaö, aö þaö
sé visvitandi. Miklu fremur mun
hér um þann reginmisskilning að
ræöa, aö fyrirmyndin, músik-
framleiösla fjölþjóöahringanna,
sé i þágu alþýöunnar! En þaö
mun mála sannast, aö fátt hafi
reynst áhrifameira ópium fyrir
fólkiö siöustu hálfa öld en einmitt
þessi verksmiðjuframleidda mús-
Ik. (Enda hefur hergagnafram-
leiösla sömu auöhringa getað si-
aukistá sama timabili). Svo leyfa
menn sér aö kalla þetta alþýöu-
tónlist — og fá hrekkleysingja til
að trúa aö svo sé. Þaö er verið að
ýta undir þann gamla áróöur að
alþýöutónlist hljóti að vera „vulg-
er”.
Velmeinandi
klaufaskapur
Hitt kann og vera, að menn séu
óafvitandi að yrkja i anda eins
læröasta leirskálds íslandssög-
unnar, Magnúsar Stephensen,
sem meöal margs annars gaf út I
Leirárgörðum sálmabók fyrir
þjóöina og fljótt hlaut nafnið Leir-
geröur. Meining Magnúsar var
nefnilega góö, þótt hún gerði litla
stoö. Hann var valdsmanna
mildastur viö alþýöu og vildi upp-
lýsa hana af skynsemi um gagn
hennar og nauðsynjar, ma. I
bundnu máli. En hann var þvilik-
ur dauöans bögubósi i ljóðagerö,
að tárum tekur, og ekkert af
henni liföi á alþýöuvörum.
Svipaö má segja um annan
upplýsingarmann, Eggert Olafs-
son, sem þó gat ort þokkalega,
þegar hann var ekki að rembast
viö aö prédika. En þá sló heldur
en ekki út i. Hér skal tekiö sem
dæmi eitt ádeiluljóö hans, sem
heitir ,,Um sérliga subbu, sem á
sér nokkrar stall-systur”:
Hvörgi sé ég, þó syrgi
slikrar piku lika:
flagð í fasi og hegöan,
fingrs hefir soð-sting
björg Inga;
stykkin i soð sokkin
sóðaligt jóðlaði fljóöiö;
rennir hún klúrt af könnum,
karmlöð sleikir um
barminn hin arma.
Og til samanburöar ádeiluvisa
eftir Bubba Morthens, sem hon-
um þykir harla góð:
Hún er ekki rauðsokka og
dansar sýrutangó.
Hún var alin upp til þess
aðgiftast
liggja á bakinu og fjölga sér,
hún var alin upp sem
Aristókrat dama
upp á punt til að þóknast þér.
Sá galli er vitaskuld á þessu
skrifi, að þar er ekki skilgreint,
hvernig góöur baráttuskáldskap-
ur sé eöa eigi að vera. Enda mun
seint reynast unnt aö semja um
það algildar reglur. Hér ræöur
auðvitað ekki annaö en umdeilan-
legur smekkur einstaklings. En
samkvæmt honum eru flestir sjó-
mannasöngvar siöustu 40 ára
værrinir og púkalegir. Verri eru
þó þeir, sem skitalyktina leggur
af. Það liggur viö aö maöur and-
varpi: heldur púkó en kúkó.
Bók um fjölmiðla og uppeldi
Ot er komin á vegum
IÐUNNAR bókin Fjölmiðlar og
uppeldi eftir Einar Má Guð-
varðarson.Er þetta sjötta bókin i
flokknum Smárit Kennarahá-
skóla Islands og Iöunnar. Höf-
undur segir I formála aö ritiö sé
hugsaö sem kynning á fjölmiöla-
kennslu og sé einkum ætlaö
kennurum, kennaranemum og
öörum uppalendum.
Bókin skiptist I fjóra megin-
kafla: Boömiölun-fjölmiölun. Um
starfsaöferðir og áhrif fjölmiöla.
Kvikmyndir og uppeldi. Fjöl-
miðlakennsla. Siöasti kaflinn er
lengstur. Þar er lýst sjö kennslu-
hugmyndum viö fjölmiölakennslu
og er ætlunin aö gefa meö þvi vls-
bendingarum hvernig „fræöa má
um efniö I grunnskólum landsins
án teljandi tækjabúnaöar og sér-
fræðilegrar þekkingar”, aö sögn
höfundar. Aftast i bókinni er skrá
um bækur, stuöningsrit og
heimildir. — Fjölmiölar og upp-
eldi er 95 blaðsiöur, prýdd mynd-
um.
Oddi prentaöi.