Þjóðviljinn - 01.11.1980, Blaðsíða 17

Helgin 1,—2. ndvember 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Við skulum flýta okkur á eftir „fóstra”. „Uppeldisbörnin” hans Arna á
heimleið af fjörunni. — Mynd: ágp.
jaröa hefur verið sveiflukennd
gegnum aldirnar. Samkvæmt
Jarðatali J. Johnsens frá 1805 var
dúntekja þá á 116 jöröum á
landinu og dúnninn 1072,8 kg.
Ekki munu þó allar dúnjaröir
vera þarna taldar. Til dæmis er
engin jörö talin frá Lónsheiöi aö
Hvalfiröi og þar meö vantar auö-
vitað Viöey, sem um þessar
mundir var ein af stærstu varp-
jöröum landsins.
Sr. Siguröur Stefánsson i Vigur
telur, áriö 1914, dúntekju á 258
jöröum og dúninn 3886 kg. Sé dún-
tekja á einstökum jöröum 1805 og
auga fyrir. En gildismatið breyt-
ist meö þroska skoðara og aldar-
fari. Fyrrum þóttu mér alls-
konar, marglitar pjáturdósir,
baukar, glerflöskur og kúlur hiö
dýrlegasta djásn, sem finna mátti
á reka, en nú vekur slikt fánýti
enga eftirtekt, nú er fyrst og
fremst hugaö aö trjáreka.
Ónotað eldsneyti
í olíukreppu
Frá fornu fari hafa landeig-
endur átt þaö, sem barst á þeirra
Þegar komið er úr gönguför á fjöruna er gott að hvlla lúin bein. —
Mynd: ágp.
1914 borin saman koma fram
margskonar sveiflur á dúnmagni
og svo mun enn vera. Inn koma
nýjar jarðir, aörar falla af skrá,
þar sem áöur var mikil dúntekja.
Fjölbreytni
fjörunnar
— Viö höfum nú rætt hér um
æðarvarpiö, ættum viö þá e.t.v.
aö snúa okkur aö rekanum?
— Þvl ekki þaö. Ég er nú
fæddur og uppalinn á Melrakka-
sléttunni og ætti þvi aö hafa
komist i kynni viö rekann. Og
ýmsir eru nú þvl marki brenndir,
aö hafa sérstaka unun af þvi aö
ganga á f jörur og huga þð um leiö
aö reka. Og sannast sagna er þaö,
aö fátt finnst m6r veita meiri lifs-
fyllingu en brimlööriö, kraftmikiö
brimsog og brotnandi alda.
A rekann hrúgast saman fjöl-
skrúöugt og margþætt samfélag
dauörar og lifrænnar náttúru.
Hver og einn sér auövitaö þaö,
sem hann hefur fyrst og fremst
reka, væri ekki um vogrek aö
ræöa Og rekaviöur hefur, allt
fram til siöustu tima, gegnt fjöl-
þættu hlutverki i lifi þjóöarinnar.
Hann hefur veriö notaöur til
húsageröar, skipsmiöa, brúa- og
bryggjugeröa, búsáhalda- og hús-
gagnagerðar og til hverskonar
trésmlöa, I giröingarefni og til
eldiviðar. Nú eru timar breyttir,
nú er rekinn vanræktur og koma
ýmsar ástæöur til, en þarna fara
forgöröum óhemju mikil verö-
mæti.
Tökum dæmi: Viö flytjum inn
öll ósköp af rándýrri oliu fyrir
dýrmætan gjaldeyri, sem aflaö er
af fámennum framleiöslustéttum
svo viö hin getum lifaö i vel-
lystingum praktuglega. En á
meöan þessu fer fram berast á
fjörur landsins kynstur af mori,
sem er alveg kjöriö eldsneyi. Þvi
ekki aö nýta þaö til upphitunar? 1
2 1/2 kg af mori, sem búið er aö
liggja á f jöru I eitt ár, er jafnmikil
hitaorka og i 1 ltr. af oliu.
Ekki hefur tekist aö ná saman
neinum tölum sem byggja má á
o. s. frv.
um árlegt verömæti rekaviðar,
enda er reki breytilegur frá ári til
árs og verömætasköpunin fer
eftir þvl, hvaö úr honum er unniö.
Viö vorum að tala um oliuna.
Ekki væri úr vegi aö nefna girö-
ingastaurana. Innflutningur á
þeim er feikimikiil. Sumar versl-
anir eru einvöröungu meö þá.
Slikur innflutningur gegnir mik-
illi furöu þegar þess er gætt aö
nóg af betra efni er til f landinu
sjálfu.
Meö meiri úrvinnslu rekaviöar
mætti auka verömæti hans aö
miklum mun. Væri t.d. ekki
athugandi aö koma upp
úrvinnslustöövum fyrir rekaviö i
þeim héruöum, þar sem hann er
mestur? Og hvað um kvoðu- og
pappirsframleiöslu? Ég held
einnig, aö eigendur rekaviöar
þyrftu aö samræma verölag á
honum, t.d. giröingastaurum. Þvi
ekki aö ákveöa fast verö, einsog á
öörum afuröum?
Stundum heyrir maöur um þaö
talaö aö dýrt sé aö hiröa rekann.
Já, hvaö er ekki dýrt? En hvaö
kostar timbriö, sem viö flytjum
inn? Það þarf aö höggva trén,
flytja þau aö sögunarmyllunum,
vinna viöinn þar og svo aö flytja
hann til markaöslandsins. Skyldi
þetta ekki kosta eitthvaö? Hvaö
segja þeir, sem kaupa timbriö?
En viö fáum rekann upp I hend-
urnar fyrir ekki neitt. Þaö sýnist
æöi ótrúlegt aö ekki borgi sig aö
nýta slikt verömæti.
— Hefuröu hugmynd um hvaö
rekajaröir á landinu eru margar?
— Nei, ekki nákvæmlega en
þær munu vera eitthvaö á sjötta
hundraöinu
Sinnum betur
silungnum
— Nú hefur þú silungsveiöi á
þinni könnu. Eru þar ekki
ónotaöir möguleikar?
— Jú, ég tel tvimælalaust aö
auka megi silungsveiöi aö
miklum mun i mörgum vötnum,
til stórra búdrýginda fyrir
bændur. Aö þvi ber aö vinna. En
ég hef orðið þess var aö sumar
verslanir eru tregar til þess aö
taka silung til sölu. Telja ekki
markaö fyrir hann. Ég hef þó
getaö taliö sumar verslanir á að
taka silunginn til sölumeöferöar
og þá kom 1 ljós, aö markaöurinn
var nægur. Þaö nær auövitaö
engri átt aö verslanir bænda taki
ekki af þeim silung til sölu eins og
aðrar búsafuröir. Og staöreyndin
er sú, aö margir neytendur taka
silunginn fram yfir lax.
Hér áöur fyrr var silungurinn
ekki seldur, heldur gefinn. Veiöi-
bændur gáfu nágrönnunum bara
þaö, sem þeir komust ekki yfir aö
nýta sjálfir. Mönnum fannst aö
afrakstur hiunninda ætti aö gefa
en ekki selja. Og þaö eimir viöa
enn eftir af þessum hugsunar-
hætti.
— Nú árar ekki vel fyrir sel-
veiöinni?
— Nei, ekki eins og sakir
standa. Veröiö á kópaskinnunum
er svo lágt aö trauðla borgar sig
aö gera út á sel. En þaö kann aö
sjálfsögöu aö breytast. Við
skulum ekki afskrifa selinn.
Hlunnindajarðir
hornrekur
— Nú er svo komið aö á
mörgum hlunnindajörðum hafa
menn ekki lengur fasta búsetu,
enda eru margar þeirra f jarri þvi
aö vera ,,i miöju héraöi”. Hvern-
ig er búiö aö þessum jöröum t.d.
meö vegasamband?
— Tiöast illa. Margar þeirra
vantar viöunandi vegasamband,
sem er þó nauösynlegt svo hægt
sé t.d. aö nýta rekann. Svo maöur
tali nú ekki um rafmagnið. Og ég
hygg, aö skortur á þessum
nauösynjum hafi átt sinn þátt I
þvi, aö ábúendur og eigendur
hafa yfirgefiö þessar jaröir, sem
sumar hverjar eru ágætis bú-
jaröir þótt ekki nyti hlunnind-
anna. Þvi er gjarnan boriö viö, aö
á þessum jöröum sé engin fram-
leiösla af þvl þaöan kemur ekki
kjöt og mjólk. Þvi sé ástæöulaust
og raunar rangt aö leggja i
nokkurn kostnaö þeirra vegna.
En hver fer aö búa á jörö, sem
hefur t.d. ekki vegasamband?
Frh. á bls. 31
Alla mina tiö hef ég setiö
aögeröarlaus og beöiö eftir stóra
vinningnum. 1 fyrstu var ég
óþreyjufullur aö biöa, lét seina-
ganginn I happdrættunum fara i
taugarnar á mér, fannst sjálfsagt
aö mér yröi færöur vinningur,
þótt ég heföi ekki einu sinni haft
fyrir þvi aö kaupa miöa. Svona
leit maöur stórt á sig hér áöur. Nú
er ástandiö annaö og betra. Nú sit
ég og nýt þess að biöa. Og þaö er
eiginlega þaö skemmtilega viö
happdrættin, aö ég á enn eftir aö
fá vinning.
Þegar ég var ungur, kom ein-
hver gagnfræöaskólakennari þvi
inn hjá mér, aö nauösynlegt væri
aö ákveöa snemma, hvaö maöur
ætlaöi að veröa, þegar maöur yröi
stór. Ég settist niöur og braut
heilann, fékk hinar og þessar
hugmyndir, en gat ekkert ákveö-
iö. Þaö ástand stendur enn. Ég er
enn aö biöa eftir bendingu af
himnum um, aö ég finni mina
köllun einsog guöfræöingarnir og
stjórnmáiamennirnir. Nú er ég aö
komast á þá skoöun, aö þaö séu
ekki nálægt þvi allir sem fái
köllun.
Kolumbus, þessi sem gekk i
feröafélag Leifs Eirfkssonar og
fór til Ameriku, hann fékk köilun.
Þaö geröu menn sér ljóst, þegar
hann lét eggiö standa á boröplöt-
unni.
— A ég aö láta eggiö standa á
boröinu? spuröi Kolumbus stjórn-
málaspekingana.
— Geröu þaö, sögöu þeir og
glottu.
— Veskú, sagöi Kolumbus, og
þar stóö eggið.
— Nú svona! sögöu þeir — þetta
er enginn vandi.
— Nei, ég veit þaö, sagöi
Kolumbus, en ykkur datt þaö
bara ekki I hug.
Islendingar sitja nú og biða eft-
ir aö einhver nýr Kolumbus komi
og láti eggiö standa á boröinu, og
bjargi þeim þar meö út úr löngu-
vitleysu hinnar ófrumlegu
pólitikur, sem hér geysar.
Stöku sinnum rýkur einhver
taugabilaöur til og þyrlar upp
reykjarmekki, en aldrei reynist
neinn eldur vera undir, sama
hversu fagnaöarópin veröa há.
Um daginn hélt eitt af þeim
alskörpustu á Alþingi, aö hann
gæti lagt sitt lób á vogar-
skálarnar, jafnvel leyst vandann.
Blóðið er
Nltján ára gamall piltur frá
Scarsdale i New York varö fyrir
þvi, er hann hóf menntaskólanám
i haust, aö margir skólafélagar
hans kölluöu hann Eddy þó aö
hann héti Robert Shafran. Þeir
sögðu að hann væri lifandi eftir-
mynd pilts sem hefði hætt i
skólanum og héti Edward
Galland frá New Hyde Park I
sama fylki. Einn af vinum
Gallands komst ennfremur aö þvl
aö þeir voru fæddir sama dag.
Bæöi Shafran og Galland voru
kjörbörn og er þeir voru kynntir
og báru saman bækur sinar
komust þeir ab þeirri niðurstööu
aö þeir hlytu aö vera eineggja tvi-
burar sem heföu veriö skildir aö
viö fæöingu. En þetta var reyndar
röng niðurstaða. Þeir voru nefni-
lega þriburar. Eftir aö dagblaö
birti mynd aö þeim tveimur
hringdi David nokkur Kellman
frá Howard Beach i New-York til
móöur Gallands og sagbi: ,,Ég er
hræddur um aö þér finnist þetta
ótrúlegt en ég held aö ég sé sá
þribji.
Og þaö reyndist rétt. Þeir
meö þvi aö kjósa „Sverri Thor-
oddsen” til þingforseta. Hann var
ekki einn um aö finnast þetta
fyndiö. En fljótlega kom i ljós, aö
vandinn var sá sami, eggiö valt
óbrotiö um boröiö. Þjóöin heldur
áfram aö bíöa eftir uppfinninga-
manninum mikla, hinum mikla
töframanni sem bjargar henni.
Gallinn er hins vegar sá, aö
stjórnmálamennirnir eru lika aö
biöa. Þeir biöa reyndar ekki eftir
galdramanni, vegna þess aö þeir
eru vissir um aö enginn sé merk-
ari töframaður en þeir sjálfir.
Nei, stjórnmálamennirnir biöa
eftir almennilegri þjóö. Þeir biöa
eftir nýrri þjóð til aö ráöskast
meö. Ég sá I blaöi um daginn, aö
einhver þingskörunganna sagöi
aö ekki skorti neitt á viröingu
Alþingis, þvi aö þjóöin fengi þá
þingmenn sem hún ætti skiliö aö
fá. Hvílikur rosasannleikur. Og
nú sé ég ekki betur en sé fariö aö
glytta i innræti stjórnmálamann-
anna gegnum lýöræöisbrynjuna
og þaö flögrar aö manni sú hugs-
un aö likast til sé þaö rétt, sem
einhvern tima var sagt, aö mun-
urinn á einræöi og lýöræöi væri
helst sá, aö i lýöræöislöndunum
svokölluöu þyröu stjórnmála-
mennirnir ekki aö lýsa eins ber-
lega óánægju sinni meö þjóö sina.
— En þú veröur aö gera eitt-
hvaö, sagöi gamall kennari minn,
sem ég hitti um daginn.
— Mér dettur ekkert I hug,
sagöi ég.
— Skrifabu grein um þaö, sagöi
hann.
— Og það er þér aö kenna, sagöi
ég, aö ég er svona latur og
ómögulegur á allan hátt, og þótt-
ist heldur en ekki góöur aö vera
farinn aö lesa yfir fyrrverandi
uppfræöara.
— Skrifaöu grein um þaö, sagöi
hann.
— Ert þú ekki einsog allir hinir,
sagöi ég þá og lá viö borð að ég
væri æstur, — vilt þú ekki óöur og
uppvægur frétta, hver hafi skrif-
að Njálu og I hvaöa tilgangi?
— Jú, sagöi hann, skrifaöu
grein um þaö.
— Þiö þykist leysa allan vanda
meö þvi aö skrifa i blööin, sagöi
ég þá.
— Já, sagöi hann, skrifaöu
grein um þaö.
Gunnar Gunnarsson.
þykkt
fæddust allir af sömu móöur á
spitala i Long Island 12. júli 1961
og voru þá nefndir Barn A. Barn
B. og Barn C. Þeir voru ættleiddir
af þremur hjónum en engu þeirra
var sagt aö kjörsonurinn ætti
bræöur. Fundur bræöranna eftir
19 ár kom sannariega róti á þá og
fjölskyldur þeirra. Barbara, kjör-
systir Eddy sagöi aö fjölskylda
sin heföi veriö i „sjokki” i tvo
daga.
Þegar þriburarnir fóru aö bera
saman bækur sinar kom I ljós aö
ekki aöeins útlit þeirra var svipað
heldur einnig framkoma og
áhugamál. Allir stunda þeir
iþróttir af kappi, hafa svipaöan
smekk fyrir rokki og kvenfólki.
Allir eru frjálsir af sér og tjá sig
meö miklu handapati. Þá eru þeir
meö svipaðan kæk þegar þeir
brosa. Claire Kellman, móöir
Daviðs.sagði aö þeir töluöu ailir
eins, hlægju eins og héldu á sigar-
rettu á svipaöan hátt. Og þaö sem
meira er: þeir reykja allir sömu
sigarettutegundina. Marlboro i
höröum pakka.