Þjóðviljinn - 10.12.1980, Page 7

Miðvikudagur 10. desember 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
A stuttum fundi með
Halldóri Laxness og
Rolf Hádrich
„Samt verður alltaf til
Steinar”, sagði kvikmyndaleik-
stjórinn Rolf Hadrich um leið og
hann viðurkenndi fyrir blaða-
mönnum, að íslendingar einsog
þeir sem Paradisarheimt sýnir
væru liklega ekki þeir sömu og nií
lil'a i landinu, þótt einmitt þær
einföldu manneskjur sem þar
koma fram, og hin óspillta
náttúra, séu það sem mesta að-
dáun vekja meðal þýskra áhorf-
enda.
— Þetta er það sem bjóðverjar
þrá, sagði Hadrich, og þeir
undrast, að þessi einfaldi bóndi
skuli geta hugsað og hugsað
djúpt.
Myndinni var mjög vel tekið i
þýska sjónvarpinu og þvi sviss-
neska og reiknast mönnum til, að
yfir24% sjónvarpsáhorfenda hafi
séðhana, þ.e. um 6 miljónir, sem
telst mjög gott i löndum þar sem
um fleiri dagskrár er að velja.
Eftir forsýningunni sl. laugardag
að dæma má búast við ekki síðri
móttökum hér á tslandi, en senni-
lega af öðrum orsökum, og
áreiðanlega hærra áhorfenda-
hlutfalli.
Rolf Hadrich og félagar hafa
áður sýnt og sannað að þeim
lætur vel samvinnan við Halldór
Laxness, —Brekkukotsannáll olli
ekki vonbrigðum, — en hvers
vegna einmitt Paradisarheimt?
leikstjóra. Mér finnst hugblærinn
hafa náðst mjög glæsilega.
Hinrik Bjarnason sem stendur
fyrir blaðamannafundinum af
hálfu islenska sjónvarpsins telur
þaðkoma vel útúr viðskiptunum,
ekki aðeins fjárhagslega — slik
mynd fyrir 35 miljónir eru bestú
kaup sem gerð hafa verið til
þessa — en einnig og ekki síður
vegna reynslu og lærdóms sem
Rolf Hadrich hefur miðlað. En
hvað um hann — er ekki erfitt að
vera Þjóðverji og vinna á Islandi
Frh. á bls. 13
— Það var Halldór sjálfur sem
valdi hana, segir Hadrich. Við
vorum aðeins að gæla við hug-
myndina um Kristinhald undir
jökli, en sýndist þetta svo betra.
Paradisarheimt er mikilvægt
bókm ennta verk og jafnframt
merkur áfangi i höfundarferli'
Laxness. Steinar leitar fyrir-
heitna landsins*Halldór Laxness
er þarna lika að leita og verkið
endurspeglar hugsanir hans.
Sjálfur kveöst Halldór Laxness
ánægður með arangurinn: — Ég
undrast af hve mikilli smekkvisi,
,,Það
verður alltaf til
Steinar”
skilningi og umfram allt þraut-
seigju verkið er unnið.
Hann var að sjá kvikmyndina i
heild í fyrsta sinn. Gefur hún
rétta mynd af bókinni? Hvernig
er tilfinningin að sjá eigið hug
verk endurfæðast i öðrum miðli?
— Ég get ekki hugsað mér
myndina i öðru formi né betur
gerða. Tilfinningin var misjöfn.
stundum var þetta þægilegt, á
mörgum pörtum sérstök unun, nú
og stundum eru lægðir i verkinu
sem drama af minni halfu, og þar
reynirá i'myndunarafl leikara og
Að eiga sér
lífsspeki
Það er alltaf vandi að gera
kvikmynd eftir sögu lesendur
gera sér sina mynd af persónun-
um og það er ekki liægt að koina
yfir á mynd öllu þvi sem vel skrif-
aður texti felur i sér. Rolf
Hadrich reynir i kvikinyndinni
Paradisarheimt að fara bil
beggja. Myndin fcr i þann flokk
sem kallaður er kvikmyndaðar
bókinenntir. Hadrich lætur
myndina segja söguna en tengir
atriðin með lestri Halldórs Lax-
ncss sjálfs. Sá lestur er aldrei
langur og það er unun að hlusta á
orðin sem tengja áheyrandann
við tima Steinars bónda.
bað er ekki ætlunin hér að segja
of mikið, það veröur sjón-
varpsáhorfenda að vega myndina
og meta, en svo mikið er hægt að
segja að ekki leiddist undirritaðri
þær klukkustundir sem setið var
framan við sjónvarpið að hótel
Loftleiðum.
Paradisarheimt gerist á þeim
timum er islenska þjóðin var að
rétta úr kútnum, eftir áratuga
sjálfstæðisbaráttu. Atvinnuhættir
voru að færast nær þeirri tækni
sem rutt hafði sér til rúms i
Evrópu og bjartara virtist fram-
undan. Kóngurinn Kristján 9.
kom til landsins þeirra erinda að
sitja þjóðhátiðina 1874 þegar
minnst var 1000 ára byggðar i
landinu. Á Þingvöll mættu skáld-
in og það er all kostulegt atriði i
myndinni þegar aumingja
kóngurinn má sitja undir
óskiljanlegu konungslofi klukku-
stundum saman. Þangað mætir
Steinar bóndi til að gefa konungi
hest, hann er eins konar tákn
þrautsegjunnar i honum samein-
ast speki og umburðarlyndi þess
manns sem ekki krefst neins, en
lætur hverjum degi nægja sina
þjáningu. Hann á þó i sér forvitni
og þrá mannsins‘tirað kynnast
þvi sem æðra er og betra og hann
leggur upp i leitina miklu yfir
eyðimerkur og sanda, tilbúinn að
láta berja sig eins og Þjóðrekur
mormónabiskup.
A timum Steinars lá leið
margra til Ameriku, þar sem
land var sagt betra og meira en
annars staðar þekktist. Þangað
leitaði fjöldi Islendinga i von um
betra lif og á mormónasvæðunum
i Utha er enn að finna afkom-
endur Islendinga sem snérust til
þeirrar trúar.
Þjóðrekur biskup er i myndinni
hvort tveggja i senn lorkostu-
legur agent Amerikulerðanna
sem trúboði „villutrúar” að dómi
landans. Hann fær hins vegar
leyfi Danakóngs til að prenta
bækur og boða trú enda stóð is-
lenskum á sama um prentfrelsi
og trúfrelsi sem gengið var i gildi
og lúskruðu óspart á Þjóðreki.
I myndinni er margt sem
varpar ljósi á timann, bæjarhúsin
hestaprang Björns á Leirum,
samband hans og Steinu sem
leiddi huga minn að þeim kenn-
ingum að kynlifsfræðsla sé með
öllu óþörf og börnin hafi hér áður
lært af náttúrunni það sem til
þurfti. Slik kennsla lór með öllu
fram hjá þeim i Steinahlið, þar
gerðist kraftaverk. Þá kemur
stéttaskiptingin möguleikar at-*
hafnamannanna sem voru að
opnast og menntunarmunurinn
fer fram i húsakynnunum
klæðnaði, ferðalögum til útlanda
o.fl. i Paradisarheimt er birt saga
sem var undanfari þeirra miklu
þjóðfélagsbreytinga sem hófust
eftir aldamótin.
Það er alkunnugt að Laxness
sækir efnivið sinn til sögu Eiriks
frá Brúnum og margar persón-
urnar minna á samtimamann
hans. (Sýslumaðurinn likist mjög
Einari Ben) En það er alltaf
varasamt að fara of langt út i
samanburð raunveruleikans og
skáldsögunnar sem alltaf lýtur
sinum eigin lögmálum og ætlar
sér að koma til skila ákveðnum
boðskap. Saga manns eins og Ei-
riks frá Brúnum og Steinars
bónda hlýtur að koma okkur við
af þvi að þeir eiga i sér einhvern
kraft þeir gefast ekki upp, þeir
eru tilbúnir til að fórna öllu til að
leita að þvi sem þeim finnst
meira virði en jarðneskt góss.
Þeir eiga sina lifsspeki sem þeir
hika ekki við að standa viö og það
Jón Laxdal — Steinar bóndi i
Steinahlið.
'■'rifta Gylfadóttir — 14 ára
Keykjavikurstúlka sem leikur
Steinu.
er meira en sagt verður um
margan manninn:
bað er ævintýrið sem Steinar
bóndi leggur út i sem er svoheill-
andi i bland viö allar þær mann-
lýsingar sem fylgja.
Myndin fylgir tveimur þráðum
Steinari og dóttur hans, frá þvi að
hann leggur upp i ferðina á Þing-
völl og þar til þau sameinast aftur
i Bandarikjunum. A þeirri löngu
leið sýna þau að bæði eru greinar
af sama meiði, þau eru ekki að-
eins fulltrúar islenskrar alþýðu,
heldur lika margs þess besta sem
mannfólkið á t.a.m. æðruleysi og
þrautsegja. bau traðka aldrei á
nokkrum manni þó aö veröldin
traðki á þeim. Og þar með er
meira en nóg sagt að sinni.
—ká
Nýkomnir
Barna- og unglingaskídagallar
16 litir og gerðir
Stæröir: 116 verð gkr. 27.000 nýkr.270
Stærðir: 128-140 verð gkr. 31.400 nýkr. 314
Stærðir: 152/164-176 verð gkr. 34.200. nýkr. 342
Póstsendum CLpnRTUAI
samdægurs Or Un I VML
LAUGAVEG1116, VIO HLEMMTORG-
SIMAR 14390 i* 26690