Þjóðviljinn - 03.09.1981, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 3. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7-
HERSTÖÐIN Á STOKKSNESI
STJÓRNSTÖÐ í ATÓMSTRÍÐI?
sosus
TROPOS-KERFIÐ Á STOKKSNESI
A Stokksnesi eru skermar
risastórir, sem virftast úr fjar-
lægð vera ferhyrndir. Þetta eru
f jarskiptalof tnet, svonefnd
,,tropo”4oftnet. Nafn sitt hafa
þau af neðsta hluta lofthjúps
jarðar troposferunni.
Tropo-skermarnir njíta mikró-
bylgjur á últra-hátiðni og ofur-
hátíönisviöum. últra hátiðni nær
yfir 300 til 3000 megarið en ofur-
háti'ðni yfir 3000 til 30.00 0
megarið. A milli tropo stööva eru
70 til 600 mflur, en með samteng-
ingu þeirra er hægt að koma boð-
um yfir mörg þúsund mflna vega-
lengdir.
Stokksnesstöðin tengist sliku
fjarskiptakerfi sem nær um öll
Bandarlkln og alla vestur-Evröpu
(tilaustustu héraða Tyrklands og
til norðurhluta Afriku. Kefla-
víkurstöðin og Stokksnesstöðin
eru auk þess samtengdar og um
Stokksnes eru fjarskipti við Fær-
eyjar og Vestur-Evrópu. Tropo-
kerfið þykir öflugt og næmt, og
vel hentugt til aö koma boðum
milli jafnvel fjarlægra staða.
(Heimild herfræðileg timarit, —
JAS).
— óg
Stokksnesstöðin er fyrst og
fremst rafeindanjósnastöð. Frá
henni er safnað upplýsingum um
ferðir kafbata og þær sendar
áfram til miðstöðvarinnar I
Keflavik. Stokksnesstöðin fylgist
einnig með flugvélum og ætti þvi
jafnframt að geta stýrt feröum
bandariskra og Nató-fkigvéla.
Kafbátanjósnir. Samkvæmt
upplýsingum frá bandariska sjó-
hernum skara P3C Orion flug-
vélar fram úr öllum öðrum hvað
snertir hæfni til að fylgjast með
og eyðileggja kafbáta. Þessar
vélar er sifellt verið aö endurbæta
og fullkomna. Þær geta núna
fundiö kafbát, gert ljóst hvort sé
um óvinakafbát aö ræða, elt hann
uppi og sökkt.
En árangur P3C flugvéla (ein
flugsveit meö 9 vélum er staösett
áKeflavikurvelli) er mestur með
þvi móti að þær hafi einhverjar
upplýsingar um staðsetningu
kafbátsins, til dæmis frá neðan-
sjávarhlustunarkerfum.
t grein eftir Joel Wit I timarit-
inu Scientific American, sem
nefnist , ,Fram vinda f hernaði
gegn kafbátum” er sagt að hljóö
hlustunarkerfi hafi lykilhlutverki
að gegna i neðansjávarhlustunar-
kerfi Bandarikjanna. Þessi hljóö-
hlustunarkerfi nefnast á ensku
Sound Surveillance System,
skammstafað SOSUS.
Herstöðin á Stokksnesi tilheyrir
SOSUS kerfinu. Frá henni liggja
kaplar út i sjó, sem eru hluti
þessa hljóð-hlustunarkerfis sem
nær frá Grænlandi yfir Island til
Bretlands.
SOSUS-kaplamir flytja upplýs-
ingar frá hljóðnemum á sjávar-
botni til Stokksnesstöðvarinnar.
(Heimild: JAS og herfræðileg
timarit).
—óg
DEW-línan á Stokksnesi
Tækni-
væðing
dauðans
Stokksnesstöðin er þannig til
stuðnings i kjarnorkuvopnakerfi
kafbátahernaðar. Kjarnorkuvig-
búnaður er ekki aðeins
frábrugðinn fyrri vopnum hvað
varðar ógnvænlegan ger-
eyðingarmátt. Mikilvægi tækni-
útbúnaðar markar einnig sér-
stöðu nýja vígbúnaðarins. Tengsl
tækja á fjarskiptasviðinu við
sjálfan skotbúnað helsprengj-
unnareru nauösynleg og niikilvæg
1 kjarnorkukafbátahernaði getur
miðunin aldrei tekist nema full-
komið þjónustukerfi komi til; það
er samansett úr SOSUS köplum,
ORION-leiðöngrum (PC3-flug-
sveitir), radarkerfum, gervi-
hnöttum, Avacos-stýringum og
fleiru. Fáeinir hermenn i tækni-
væddri stuðningsstöð i kjarnorku-
kerfinu geta aðstoðað við ger-
eyðingu, sem hundruð þúsunda i
„gamaldags” hernaði hefðu ekki
getað framkvæmt.
— ó
Hvltu kúlurnar á Stokksnesi hýsa
radarskerma. A islandi eru rad-
arstöðvar sem eru hlekkur I rad-
arkeöju sem nær frá Alaska i
nyrstu héruðum Bandarikjanna,
þvert yfir nyrstu svæði Kanada,
yfir tfl syöri hluta Grænlands.
Þaðan yfir til islands en keðjan
endar i Bretlandi i Flyingdales
Moor norðaustan við London.
Stórar radarstöðvar eru I Cage -
stöðinni i Alaska, f Thule-stöðinni
I Grænlandi og I áöurnefndu Fly-
ingdales Moor i Bretlandi.
Þessi radarstöövakeöja horfir
yfir Norðurpólinn og hún sér yfir
sjóndeildarhringinn til noröur-
héraða Sovétrikjanna. Aö auki
sér hún yfir Evrópu frá Noregi til
Miðjaröarhafs. Með þessum rad-
arstöðvum hyggjast Bandarikja-
menn fá upplýsingar um hvers
konar aöflug sprengjuþota eöa
annarra fhigskeyta sem stefna á
Bandaríkin. Keðjan nefnist á
ensku „Distant Early Warning
Line” og er gjarnan skammstöf-
uð „DEW-Line”. Stokksnesstööin
er einnig hluti af þessu viðvörun-
arkerfi Bandarikjanna sjálfra.
(Heimild herfræðitimarit, —
JAS) — óg