Þjóðviljinn - 13.11.1981, Page 9

PROGRAM PLAN NO..
OESCRIPTOR(S) HjL.
F¥ 1979-80
SUBJECT: Econonúc Interaependence
CONTEXT: The U.S. is tne largest mori-et for Icelandic proaucts, tat.ing
roughly one-third of all Icelandic exports (nostly fis;.). There is
rocm for increasing the present small U.S. snare of the Icelandic import market.
Iceland's trade is mostly with the West, with the notabie exception of oil
which comes almost exclusively from the Soviet Union. Iceland.generally
supforts U.S. and westerr, initiatives and positions in world economic fora Dut
differences do appear. Great Britain and Iceland have tangled over fishing
rights, a squabble which threatened to jeopardize the Atlantic Alliance. Until
recentlv, there were differences between Iceland and the U.S. over the Law of
the Sea. Icelandic support for the Law of tb.e Sea Cor.ference in areas other
than fisheries has been somewhat unenthusiastic. The concept of the multi-
national corponation is unpopular here for both cultural and economic reasons.
At the same time, however, certain kinds of foreign technology are encouraged
and actively sought. A more sophisticated relationship with the United States
is evolving which requires greater conmunication and understanding on both
sides.
PROGRAM OBJECTIVES: Promote continued support for American objectives in
multilateral economic fora and a deeper understanding of the U.S. economy and
U.S. economic processes.
Increase Iceland's active participation in-and understanding of other aspects
of the Law of the Seas conference besides the fisheries question.
Bring recent developments in management techniques which may be applicable to
Iceland to the attention of local business and ntínagement leaders.
Support Icelandic attempts at reaajusting its economic development through
fostering dialogue with American economists, businessrren, and economic
planners on subjects such as industrial diversification and zero based
budgeting.
INDIVIDUALS/INSTITUTIONS: Junior Chamber of Ccmmerce, Econcmic Institute,
Ministry of Finance, Foreign Ministry, News media, Economics school at the
University of Iceland, Icelandic Management Association, Icelandic Economists
Association, Icelandic Airlines and Icelandic Federation of Labor.
COUNTRY
ICELAND
PAGE
Hérersagt frá markmiöumMenningarstofnunar Bandarikjanna i sam-
bandi viö varnar- og öryggismái: Styrkja stuöning viö bandaríska her-
liöiö og aðild aö NATO. Leggja áherslu á aö NATO sé fyrst og fremst
varnarbandalag, efla skilning á þýöingu tslands fyrir NATO og á
flóknum öryggishagsmunum, og aö endingu treysta stuöning tslands
viö stefnu Bandarikjamanna i kjarnorkumálum.
sem við munum sérstaklega
rækta i þessu sambandi, eru em-
bættismenn i menntamálaráðu-
neytinu, f sagnfræði og ensku
námsgreinum við Háskóla ís-
lands, Félag islenskra ensku-
kennara jafnhliða þvi að ná sam-
böndum við þá, sem skrifa iblöö-
in.
Aðgerðir fjármagnaðar
á menningarvita
Við munum einnig kynna okkur
möguleika á þvi að við fjármögn-
um aðgeröir, sem beinast að
stjórnendum safna, meðlima i
rithöfundasamtökum, kennurum
i tónlistarskólum og öörum félög-
Siðan er rakiö á hvern hátt
bandariska sendiráðið hér og
starfsmenn þess munu kynna sér
hvaða bækur eru kenndar við Há-
sköla íslands og tryggja, að þær
Nótt um borð í
flugmóðurskipi
hefur góð áhrif
á íslenskan
st j ómmálamenn
erlendar bækur séu til i bóka-
safni Menningarstofnunarinnar,
hvernig þeir áforma sérstaka
kvikmyndahátið með bandaéisk-
um verölaunakvikmyndum og
hvaða aðferðum þeir beita við að
fá einhvern Islenskan aðila til
þessað taka þátti slikri kynningu
með þeim, þött kostnaðurinn sé
greidduraf bandariskum aðilum.
Dæmi um kostnað
Til viöbötar við þessa almennu
greinargerð fylgir sérstök
kostnaðaráætlun um það fjár-
magn, sem sendiráðið sækir um,
að fjármálayfirvöld i Washington
láti því í té svo að hægt isé að
greiða ýmsa kostnaðarliði við
þessa ræktun á tslendingum.
Skulu hér nefnd nokkur dæmi!
Hagfræðingá'r
„5300 dollarar til að bjóða 1979
og 1980islenskum embættismanni
eða hagfræðingi til að heimsækja
Bandarikin og ræöa iðnþröun og
hagræðingu.”
Verkalýðsleiðtogi
,,5300 dollarar til viðbótar 1979
ogl980 til þess að b jóða islenskum
verkalýðsleiötoga til þess að
heimsækja og kynnast viöhorfum
verkalýðsleiðtoga i Bandarikjun-
um að ræða við forsvarsmenn
verkalýðsfélaga þar um efni, sem
snertir á hvern hátt verkalýðsfé-
lögin geti á ábyrgan -hátt tekið
þátt i þróun efnahagslifsins.”
Leikhússtjóri
„5300 dollarar 1979 og 1980 til
þess að bjóða annaðhvort þjóð-
leikhússtjóra eða stjórnanda
Leikfélags Reykjavikur i heim-
sókn til Bandarikjanna til að
kynnast bandarisku leikhúslifi.”
Blaðamaður
,,5300 dollarar á sömu árum til
þess að bjóöa blaðamanni á sviði
stjórnmála til að heimsækja
Bandaríkin og ræöa samskipti
rikisstjórnar og blaða og kynna
sér blaðamennsku og önnur efni
þeim skyld i Bandarikjunum.”
Alþingismaður
„Einnig 5300 dollarar á sömu
árum til þess að bjóða islenskum
alþingismanni sem yrði valinn
eftir sumarkosningarnar 1978 til
þess að feröast um Bandaríkin en
eðli og dagskrá heimsóknarinnar
yrði aö ákveðast eftir þeim þing-
manni, sem valinn yrði til ferðar-
innar.”
Efnilegur
stjórnmálamaður
„5300 dollarar á sömu árum til
þess að bjóða ungum og efnileg-
um stjórnmálamanni til þess að
heimsækja Bandarikin og kynn-
ast sérstaklega kosningum og
stjórnmálum i' Bandarikjunum.”
Fyrirlesarar
,,41.600dollarará sömuárumtil
þess að fjármagna heimsókn
fjögurra bandariskra fyrirlesara
til Háskóla Islands, þar sem þeir
munu fjalla sérstaklega um
bandarískar bókmenntir, siðfræði
og rannsóknir á sviði upplýsinga-
öflunar.”
Ekkert má trufla
„Siðan yrði veitt fjármagn til
þess að kosta ferðir fyrirlesara,
sem mundu fjalla um hernaðar-
og öryggismál á Atlantshafi með
sérstöku tilliti til þess að fjalla
um mikilvægi Islands fyrir
Atlantshafsbandalagið og Banda-
rikin með tilliti til þess að i
áhorfendahópi þeirra yrðu ekki
Framhald á 18. siðu

Föstudagur 13. nóvember 1981 ÞJ6ÐVILJINN — StÐA 9
ólafur Ragnar Grimsson bregður á loft áætlun Upplýsingastofnunar Bandarfkjanna um áróöursstarf d
Islandi i þingumræöunni i gær. Ljósm. gel.
Gjalda þarf varhug við áróðrí erlendra rikja
NATO-menn á nálum
Það var mikil spenna i þing-
sölum i gær þegar utanrikismálin
voru til umræöu. Áöur en kom tii
afhjúpunarræöu ólafs Ragnars
Grimssonar um aöferöir banda-
rlska sendiráösins, haföi Birgir
tsleifur Gunnarsson haldið ræöu
um hættuna sem stafaöi af friöar-
hreyfingum, hún væri feigöar
hreyfing en ekki friðar-, sagöi
þingmaöurinn. Þegar Svavar
Gestsson flutti ræöu sina sem
getiö er annars staöar í blaöinu
jókst spennan til muna, Stefán
Jónsson tók viö þræöinum þar-
sem Svavar sleppti og eggjaöi
þing og þjóö tii friöarsóknar.
Ólafur Ragnar Grimsson vék i
upphafi máls sins að ályktun
landsþings Sjálfstæðisflokksins
nú nýverið, þarsem segir að gæta
þurfi aukinnar árvekni gagnvart
ásælni erlendra rikja. Sagði
Ólafur að hann væri i rauninni
sammála þessari ályktun, og
væri vonandi að sumir þingmenn
létu ævinlega stjórnast af slikri
árvekni gagnvart ásælni erlendra
rikja.
Lýsti Ólafur háþróuðum
aöferöum erlendra rikja við aö
afla sér og viðhorfum sinum sam-
stöðu. Hér væri þvi miður algengt
að sakleysingjar flæktust óafvit-
andi inn i slikan vef. Siðan las
hann þýðingu á köflum úr skýrsl-
unni sem hér birtist á siðunni.
Sagöi ólafur að hér væri greini-
lega um háþróað skrifstofuveldi
að ræða og ekki á allra færi að
verjast þvi. Meðan á flutningi
ræðunnar stóð, kom fát á marga
ferðamenn i þingsölum sem
könnuðust við efni áætlunarinnar
og vorusem á nálum. Siðar tók að
bera á frammiköllum. Dæmi:
Hver nennir að stela þessari
þvælu, hvernig fékkstu þessi
skjöl, af hverju lestu ekki upp
svona skjöl frá Sovétrikjunum og
áfram i þessum dúrnum.
Siöan fjallaði Ólafur Ragnar
Grimsson um kjarnorkuvopn i
Friðarhreyfingin
er víðtæk og
fjölbreytt, sagði
Ólafur Ragnar
Grímsson
heiminum, hættuna á gereyð-
ingastriöi. Staðan i alþjóða-
málum og hervæðingarmálum
hefði gjörbreyst frá striðslokum.
Komið væri upp nýtt kerfi kjarn-
orkuvopna, þau væru nú i eld-
flaugum, flugvélum og fjar-
skiptatækninni hefði fleygt fram
á undanförnum árum en hún væri
liöur i kjarnorkuvopnakerfinu.
Þetta kerfi stæði við okkar eigin
dyr og væri vegur að berjast gegn
þvi. 1 hafinu umhverfis okkur
væri krökt af kafbátum með
kjarnorkuvopnum. Væri ástæða
til að vara við hættunni á slysum,
hvað geröist ef hafið yrði geisla-
virkt? Menn gætu séð fyrir sér þá
skelfingu sem af sliku gæti
hlotist. Menn gætu deilt um túlk-
anir á þessum málum en
nauðsynlegt væri að átta sig á þvi
aö staðreyndirnar væru óum-
deilanlegar i þessum málum. Það
væri t.d. staðreynd að herstöðvar
hér á landi væru hlekkir i kjarn-
orkuvopnakerfi.
Þá fjallaði Ólafur um friðar-
hreyfingar i Evrópu. Mikill mis-
skilningur væri að aðeins um eina
friðarhreyfingu væri að ræða.
Hér væri um mikinn fjölda sam-
taka ýmislegs eðlis að ræða. Til
dæmis að taka hefðu 830 samtök
staðið aö fundinum i Bonn fyrir
þremur vikum, þar sem 250
þúsund manns hefðu verið. Meðal
annars væri verkalýðsveyfingin
viða með, fjölmargar kirkju-
deildir kaþólskar og lúterskar.
Það væri út i hött að Rússar stæðu
að baki svp viðfeðmri hreyfingu.
Astæöa væri einnig til að benda á
og undirstrika að fjöldi Natósinna
teldust til friðarhreyfingarinnar.
Það væru fjögur atriði sem
friðarhreyfingin hefði sameinast
um. 1 fyrsta lagi aö ekki veröi
framleidd fleiri kjarnorkuvopn, i
ööru lagi tafarlausar afvopnunar-
viöræöur, en friöarhreyfingin
heföi þegar boriö árangur i þessu
tilliti. 1 þriöja lagi aö hrundiö yröi
i framkvæmd áætlun sameinuöu
þjóöanna um kjarnorkuvopna-
laus svæöi. Gat Ólafur þess að
allof fáir vissu að nú þegar væri
til yfirlýst svæði af þessum toga,
en þaö væri Suður-Amerika
þarsem stefnan væri framkvæmd
undir alþjóðlegu eftirliti.
1 fjóröa lagi legöi friöar-
hreyfingin áherslu á aö smáu
rikin i Evrópu reyni aö ná meö
sér samkomulagi gegn kjarn-
orkuvopnavæöingu stórveldanna.
Þá gat ólafur ummæla ráöa-
manna i Bandarikjunum um tak-
markaö kjarnorkustríö og taldi
slik ummæli eiga sinn þátt i
hugarfarsbreytingunni gegn
áætlunum Nató.
Siðan talaði Ólafur Einarsson
og varáði við hættunni af
Rússum. Friöjón Þóröarsonsagði
m.a. að það væri ekki heiglum
hent að seilast i vopnabúr and-
stæðingsins eftir svona skjölum.
Sagði Friðjón rétt að treysta á
árvekni íslendinga. Eiöur
Guönason átti siöasta orðið i
umræöunni fyrir kvöldhlé. Sagði
hann marga Alþýðubandalags-
menn menntast fyrir austan járn-
tjald og kvað það segja sina sögu.
Taldi plaggið sem ólafur Ragnar
las upp vera ómerkilegt plagg.
Sagöi Alþýðubandalagið vera
reka pólitik sem væri endur-
speglun á stefnu Sovétrikjanna,
svoleiðis hefði það alltaf verið og
væri en. Fleira sagði Eiður i
sama dúr, hversu Alþýðubanda-
lagið værinúskelfilegt. —óg