Þjóðviljinn - 05.12.1981, Síða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 5.-6. desember 1981.
Helgin 5.-6. desember 1981. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Nú fyrir skömmu rak á
fjörur mínar sérstætt og
fallegt almanak fyrir árið
1982. Það ber myndir af
listaverki bandarísku
I i stakonunnar Judy
Chicago „The Dinner
Party" Þetta óvenjulega
verk var fullgert árið 1979
og hefur síðan verið sýnt
víða um Bandarikin við
metaðsókn. Vinir og sam-
verkamenn listakonunnar
hafa nú hafið fjáröflunar-
herferð til þess að skapa
verkinu fastaðsetur. Ég sá
Kvöldverðarboð Judy Chi-
cago hér í Boston síðla á
s.l. ári. Sýningin hafði
mikii áhrif á mig. Hún
fyllti mig eldmóði og mér
fannst sjálfsvitund mín
sem konu styrkjast. Ég var
bæði stolt af þeim kyn-
systrum mínum sem
verkið f jallar um og þeim
konum sem sköpuðu það
(Judy Chicago og að-
stoðarmenn hennar). Því
langar mig til að lýsa þess-
ari sýningu fyrir lesendum
Þjóðviljans og vitna að
auki í gagnrýni um verkið
sem ég hef lesið og heyrt.
Lýsing mín og umfjöllun
byggist að sjálfsögðu á
þeim áhrif um sem ég varð
fyrir.
Þrlhyrnt kvöldveröarborö Judy
Chicago — tæplega 15 m á
hverja hiiö og opiö I miöju — ris
tignarlega á hvltu postulinsgólfi
samsettu úr meira en 2.300 þri-
hyrndum flisum. Lagt er á borö
fyrir 39 konur af spjöldum vest-
rænnar sögu. A gólfiö eru letruö
nöfn 999 annarra sögufrægra
kvenna. Fyrir hvern gest er
lagöur skrautmálaöur diskur sem
á táknrænan hátt endurspeglar
persónuleika viökomandi konu.
Diskarnir eru ýmist útskornir eöa
handmálaöir aö kinverskum
hætti. Undirtónn munstursins
flögrar á milli fiörildis og skapa
konunnar. Undir hvern disk er
lagöur útsaumaöur dúkur meö
munstri og útsaumsgerö þess
tima sem gesturinn liföi. Nafn
gestsins er saumaö I dúkinn. Viö
hvern disk er látlaus, fingerður
leirbikar og hnifapör eins viö
hvern disk, til aö leggja áherslu á
aö allar konurnar voru meöhöndl-
aöar á sama hátt af samtiö
sinni — sem konur—.Þaö skipti
ekki máli hve ólikar þær voru,
konur eru gjarnan álitnar allar
eins. Gestunum er raöaö til borös
i sögulegri timaröö frá fornöld
allt til vorra daga. Þeir eru full-
trúar kvennlegra dáöa i visind-
um, listum og bókmenntum, tákn
sameiginlegrar arfleiföar allra
kvenna — kvennamenningar-
innar. Eftir þvi sem liöur á sög-
una ris skreyting diskanna æ
hærra, sem tákn aukins frelsis
kvenna.
Sýningargestir geta hlustað á
sögu hvers gests af hljómbandi á
leið sinni umhverfis kvöldveröar-
borðiö. Utan við borösalinn gefur
aö lita sögu þessa listaverks i
máli og myndum. Verkiö varö
fullgert á fimm árum. Um 400
leirlistamenn, málarar og
saumakonur lögöu hönd á plóg
undir stjórn listakonunnar
sjálfrar, Judy Chicago. Tvær
bækur hafa veriö gefnar út um
verkiö og fjallar önnur um út-
sauminn (Embroidering Our
Heritage: The Dinner Party
Needlework),en hin um leirmun-
ina (The Dinner Party: A Symbol
of Our Heritage. Anchor Books,
Anchor Press/Doubleday, Gar-
den City, New York 1979)
Listasaga kvenna
Meö verki sinu er Judy Chicago
aö heiöra afrek kvenna gegnum
tlöina en bendir á kúgun þeirra
um leið. Hún segist einnig vera að
lýsa stööu sinni sem kona, jafn-
Gerður
Óskarsdóttir
skrifar
frá Boston:
Kvöldverðarboð
J udy Chicaco
Diskur Sojourner Truth (1797—1885) en hún var svört kona I Bandaríkj-
unum sem baröist fyrir afnámi þrælahalds og kvenréttindum.
1 vestrænnar - sögu og á gólfið eru letruð nöfn 999 annarra sögufrægra kvenna
Lagt á borö fyrir 39 konur af spjöh
Útsaumur sem sýnir kvenréttindakonuna og stjórnmálamanninn Susan
B. Anthony ásamt félaga sinum Elisabetu Cady Stranton.
We Demdnd
framt þvi sem hún ber fram
spurninguna um eöli listarinnar.
Hvaö er list? Hver er munurinn á
milli handverks og listaverks?
Vegna stööu sinnar i þjóöfélaginu
hafa konur i gegnum aldirnar
hvorki haft aögang aö efni, sem
til þarf, til aö skapa listaverk né
hafa þær haft tækifæri til aö tjá
sig I listsköpun eins og málara-
list, höggmyndlist eöa byggingar-
list. Þess i staö tjáöu þær listræna
hæfileika sina og sköpunargáfu i
skreytingum á hýbýlum, búsá-
höldum og fatnaöi. A þvi sviöi
sýndu margar hverjar frábæra
hæfileika. Slik listsköpun hefur
ekki verið nefnd list I okkar karla.
mannkynssögu heldur handverk.
Kvenleg
sjálfsvitund
Judy Chicago undirstrikar meö
verki sinu hvernig sjálfsvitund
einstaklingsins byggist á fortiö-
inni. Sagnfræöingar hafa skrifaö
sögu karlmanna, ekki kvenna
(sbr. sögu hvitra en ekki svartra,
sögu konunga en ekki verka-
manna, o.s.frv.). Sérhver tilraun
til þess aö skyggnast nánar inn I
sögu kvenna hlýtur aö vera skref I
átt til aukins sjálfstrausts nú-
timakvenna. „Ég finn mér sjálfri
aukast afl viö aö bæta viö þekk-
ingu mina á kvenlegri arfleifö”,
segir Judy ,,og þegar ég byrjaöi
aö vinna meö öörum konum sá ég
„Með verki sínu
er Judy Chicaco
að heiðra afrek
kvenna gegnum
tíðina en bendir
á kúgun þeirra
um leið”
Judy Chicaco
aö sögulegar upplýsingar hafa
úrslitaþýöingu fyrir bæöi per-
sónulegan og félagslegan þroska
okkar”. Judy Chicago og sam-
starfsmenn hennar könnuöu sögu
þrjú þúsund kvenna. Verk þeirra
grundvallast á þeirri könnun og
markmiö þeirra er að hægt veröi
aö halda þvi verki áfram þegar
sýningin hefur öölast fast aösetur
og komiö hefur veriö upp bóka-
safni og rannsóknaraöstööu i
tengslum viö hana.
Judy Chicago valdi að koma
boöskap sinum til skila gegnum
kvöldmáltiö fyrir konur — hin
heilaga kvöldmáltiö kvenna —
„Konur hafa aö öllum likindum
útbúiö „Hina heilögu kvöld-
máltiö” segir Judy” en þeirra
hefur aldrei veriö getiö”.
Meö listaverki sinu og visinda-
starfi dregur Judy Chicago
framm hlut kvenna i okkar vest-
rænu menningararfleifö. Hún er
ekki aö stiga sin fyrstu skref i
þeirri viöleitni nú. Judy varö
virkur þátttakandi i hinni nýju
kvennabaráttu á sjöunda ára-
tugnum bæði sem rithöfundur,
kennari og listamaöur. Nú vinnur
hún aö umfangsmiklu verki um
barnsburöinn, unniö i tau.
Umfjöllun
um verkið
Mér þótti athyglisvert 6Ö lesa
gagnrýni um sýninguna i virtum
listatimaritum. 1 Artnews (Jan.
79) lýkir T. Albright sýningunni
viö ofhlaöiö rússneskt páskaegg,
mynjagripaverslun eöa skóla-
verkefni. Hann visar I orö
Frankensteins nokkurs i San
Francisco Cronicle sem segir
sýninguna leggja höfuöáherslu á
liffræöilegan þátt kvenna i sög-
unni, þ.e. næringu og viöhald
mannkynsins. Þeim viröist ekki
lika aö um þessa þætti sé fjallað.
Hann óttast aö hvaöeina veröi
kallaö list eöa framúrstefnulist,
ef ekki eru gerö skörp skil milli
lista og daglegs lifs. Mér er
spurn, hvers vegna? Albright
klykkir út meö þvi aö segja aö ef
karlmaöur heföi skapaö verk sem
þetta, heföu kvenfrelsiskonur
brennt þaö niöur. Hann áttar sig
ekki á þvi aö enginn nema fórnar-
lambiö sjálft getur látiö heyra frá
sér slikt ákall sem Kvöldveröar-
boö Judy Chicago er.
í American Artist (júni 79) er
Judy Chicago gagnrýnd fyrir aö
vera heilaþvegin kvenréttinda-
kona. Hún er sögö llta á skreyti-
list af feminiskri þröngsýni og
söguskoöun hennar sögö óvfs-
indaleg (er mannkynssaga sem
eingöngu fjallar um litinn hluta
mannkynsins visindaleg?). Höf-
undi likar ekki pólitisk hug-
myndafræöi hennar.
t Artforum (Summer 1979)
átelur Hal Fischer Judy fyrir aö
skoöa bara vestræna sögu (annað
hvort allt eöa ekkert!).
Þaö kveöur viö nokkuö annan
tón I grein April Kingsley i Miss
(júní 79).Hún er snortin af sýning-
unni og dásamar listræna tækni
listakonunnar og dýpt boöskapar
hennar. Henni finnst verkið meö
fegurö sinni og djúpsæi teygja sig
út fyrir listina og tengjast lifinu
sjálfu. „Listin getur breytt heim-
inum. þegar þaö gerist” segir
hún.
Þaö olli mér vonbrigöum að
heyra hina frægu kvenfrelsiskonu
Germaine Greer (höfundur The
Female Eunuch) tala neikvætt
um „The Dinner Party” i fyrir-
lestri um konur i listum hér I Bo-
ston nú fyrir skömmu. Hún hafði
ekki séö verkiö (!) en sagðist ekki
kunna viö aö konur reistu öörum
konum mipnismerki. Karl-lista-
menn reistu sjálfum sér minnis-
merki meö verkum sinum en þaö
heföu konur ekki gert. Hún virtist
vilja halda viö þeirri hefö.
Metaðsókn
Þaö var erfitt að fá inni fyrir
sýninguna viöa um landiö. For-
stööumenn sýningarsala höföu
ekki áhuga á henni. t mörgum
borgum þurftu listakonur aö
mynda samtök og gripa til aö-
geröa til aö fá sýninguna setta
upp i hæfum sýningarsölum. Alls
staðar fékk sýningin metaösókn.
Þaö er ekki svo litiö atriöi aö verk
höföi til breiös áhorfendahóps. Ég
get imyndaö mér aö a.m.k. hver
einasta kona geti notiö þessa
verks án þess aö vita nokkurn
skapaöan hlut um list. Þaö er
meira en hægt er að segja um
margt listaverkið. En Fischer
(Artforum 1979) er ekki ánægöur
meö þetta. Hann segir aö Judy
Chicago vanmeti vitsmunalega
hæfileika áhorfandans og telur
ekki kvenréttindum til fram-
dráttar aö horfa niöur á almenn-
ing.
Þaö skal einnig tekiö fram hér
aö margar listakonur sem unnu
meö Judy aö kvöldveröarboöinu
máttu þola aökast og fordóma i
sinum lista-akademium fyrir aö
vinna meö henni.
Fer kvenna-
menning í
taugarnar á
sumum?
Þaö er athyglisvert aö þeir list-
gagnrýnendur sem hér hafa veriö
nefndir viröast foröast aö fjalla
um verkiö sem leirmuna- og list-
saumssýningu, en eyöa fleiri orö-
um I sögulegt gildi hennar, kven-
A®1
A®#®'fA®®§'rA®*®'fA
íAmm
Hér er lagt á borð fyrir Theódóru (508—540) en hún var valdamikil
keisaraynja i Byzans og bætti mjög stööu kvenna i riki sfnu auk þess
sem hún var listamaöur sjálf.
frelsisboöskap og vin-
sældir — allt þættir sem greini-
lega fara i taugarnar á þeim. Ég
býst viö aö gagnrýnendur taki
listakonur gildar ef þær fara
heföbundnar leiöir I list sinni.
Reynsla kvenna i daglegu lifi er
ekki þess verö aö vera tilefni
listsköpunar aö þeirra mati. Þaö
er grunnt i fordómana þegar
konur brenna brýr aö baki sér og
þora aö vera konur i staö þess aö
telja einu leiöina þá aö aölagast
karlamenningunni. Þetta á ekki
aöeins viö um listir heldur öll sviö
samfélagsins. Viö konur eigum
okkar kvennamenningu og hún er
jafn mikils viröi og sú vestræna
karlmenning sem okkur hefur
veriö kennt aö sé sú eina sanna
menning sem allt mann-
kyn — allir þjóöflokkar I hvaöa
heimshluta sem er og bæöi kyn —
skuli virða, meta og aölagast.
Boston, 4. növ. 1981
Geröur G. óskarsdóttir.
í Tæknitega
s fullkomin
SA520
2X32 sfnuswötf (8 ohm).
Heildarbjögun 0,03% 20—20000 rió
viö fullt útgangsafi.
TX520
Suð/merkishlutfall 50 dB AU.
Suð/merkishlutfall 75 dB FM.
Næmlelkl
FM Mono 0,75 microvolt.
FM Stereo 25 microvolt.
Miðbylgja 30 microvolt.
Langbylgja 45 microvolt.
PL 320
Beintdrifinn.
„Hall Motor".
Polymer Graphite-tónarmur.
Magnetist Moving Coil hljóðdós.
Tlðnisvörun 10—30000 rið.
Wow og flutter minna en 0,05% din.
CT520
Snertitakkar.
Sjálfleitari. Permalloy-tónhaus.
Tíðnisvörun CRO2 30—16000 rið(+ - 3dB).
CS454
3 hátalarar. 20 cm bassahatalari.
7,7 cm svið. Tónshátalari, 6,6 cm
hátíðnihátalari. Tíðnlsvörun 45—20000 rið.
Hámarks inngangsafl 40 slnusvött.
Skápur
CB 550 84.6 hæö
48.8 breidd.
40 cm dýpf.
nósaviðarfíki.
5ia ára
ábyrgS
gl||r B MB MB WM MMm^MWmrnM I Karnabær Glæsibæ
W HVERFISGÖTU 103 SÍMI 25999 ÍSSEEJr
Patróna Patreksfiröi — Eplið (safirði — Álfhóll Siglufirði —A. Blöndal. Ólafsfirði —Cesar Akureyri
Bókav. Þ.S. Húsavík — Hornabær Hornafirði — M.M. h/f. Selfossi— Eyjabær Vestmannaeyjum