Þjóðviljinn - 06.02.1982, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 6.— 7. febrúar 1982.
Harðfiskur og smjör
hafa löngum þótt lostæti
hér á landi og verið hamp-
að sem þjóðarrétti fram-
aní útlendinga. Þessi fæða
gegnir þó engu hlutverki
lengur í mataræði okkar,
en var áður uppistaðan.
Harðf iskur var borðaður í
öll mál allt undir síðustu
aldamót að kornmeti fór
að flytjast inn í landið í
einhverjum mæli.
Við rákumst á athyglisverða
grein frá 1965 eftir Baldur John-
sen, lækni i timaritinu „Hús-
freyjan”. Greinin ber heitið
„Fæðið á tslandi i gamla daga”
og byggir Baldur greinina á upp-
lýsingum úr tslendingasögunum
og gögnum á fornbréfasafni Þjóð-
skjalasafns. Þar er birtur mat-
seöill skólapilta i Skálholti á þvi
herrans ári 1746. Baldur getur
þess, aö matseðiil þessi hafi veriö
hinn æskilegi matseðill — ekki er
vist, að ætiö hafi tekist að full-
nægja þvl sem þarna er sett á
blað, og i haröærum hafi skóla-
piltar nærst á litlu öðrum en harð-
fiskinum og smjöri. En hér er
seöillinn:
Sunnudagur
Aö morgninum fyrir kirkju-
ferð: harðfiskur og smjör.
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, kjöt, baunir og kjötsúpa.
Kvöldverður: haröfiskur og
smjör, bygggrjónagrautur með
smjöri og mjólk.
Mánudagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, rúgmélsgrautur og mjólk.
Kvöldverður: haröfiskur og
smjör, skyr og köld mjólk út á.
Þriðjudagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, kjöt og baunir. Kvöld-
verður: haröfiskur og smjör,
kaldir sundmagar (soðnir og
súrsaöir).
Miðvikudagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, kjöt og kjötsúpa. Kvöld-
verður: haröfiskur og smjör, soö-
inn saltfiskur.
Skálholt á 18. öld, þar sem skólapiltar nærðust mestmegnis á harðfiski. Teikningin er eftir Edward Day (1763-1804) sem hér ferðaðist um landið
á 18. öldinni. Myndir hans hanga uppi I Þjóðminjasafni. — (Ljósm. gel).
Bessastaðir á 18. öld. Teikning eftir Edward. Day. — (Ljósm gel).
JUNO bakarofninn
sparar þér tíma og rafmagn
Já, það er ótrúlegt en satt, að í JUNO bakar-
ofni er hægt að steikja kjöt og/eða íisk um leið
og bakað er. Sem sagt, þú getur bakað með
eftirmiðdagskaffinu um leið og þú steikir
,,sunnudagssteikina“. Nú eða þá að baka fjór-
ar mismunandi kökutegundir samtímis, t. d.
smákökur og/eða formkökur.
Þetta er mögulegt vegna þess að JUNO bakar-
ofninn er með viftu. Þú stillir aðeins á þann
hita, er við á og hitinn leikur jafnt um allan
ofninn.
JUNO bakarofninn er sjálfhreinsandi
JUNO er Vestur-Þýsk gæðavara
Leitið nánari upplýsinga hjá umboðsmönnum
JUNO verksmiðjanna á íslandi.
JÓN JÓHANNESSON OG CO S.F.
Hafnarhúsinu, Reykjavík
Símar 26988 og 15821
Fimmtudagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, kjöt og baunir. Kvöld-
verður: harðfiskur og smjör,
bjúgu, heit eða köld.
Föstudagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, rúgmélsgrautur. Kvöld-
verður: harðfiskur og smjör, soð-
inn saltfiskur.
Laugardagur
Hádegisverður: harðfiskur og
smjör, heit bjúgu. Kvöldverður:
harðfiskur og smjör, skyr og
mjólk.
Auk þessa skyldu skólapiltar fá
einn litra af mjólk á dag og mysu
til drykkjar eftir þörfum.
Til samanburðar birtir Baldur
siðan fæði skólapilta i Bessa-
staðaskóla veturinn 1808—09.
Ekki höföu orðiö miklar breyt-
ingar á mataræöinu, nema hvaö
saltfiskur er að koma inn i matar-
æöið og heldur dregur úr harö-
fiskátinu. Einnig er komiö saltað
smjör og gulrófur eru nefndar
með kjötsúpunni. Baldur segist
ekki hafa rekist á heimildir um
grænmeti i mataræöi tslendinga
fyrr heldur en þarna.
Um miðja siöustu öld urðu
siöan timamót I þessum efnum
hér á landi, og undir aldamótin
hafði hið nýja fæði rutt sér til