Þjóðviljinn - 17.02.1982, Side 8

Þjóðviljinn - 17.02.1982, Side 8
8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 17. febrúar 1982 Miövikudagur 17. febrúar 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9 Kalaallit Nunaat — Land mannanna — Kalaallit Nunaat „óskar þú þess/ að Grænland verði áfram í Efnahagsbandalagi Ev- rópu?" — Þetta er spurningin/ sem lögð verður f yrir rúm- lega 30 þúsund atkvæðis- bæra Grænlendinga þriðju- daginn 23. febrúar næst- komandi. Atkvæðagreiðslan mun skipta sköpun fyrir fram- tíð Grænlands/ auk þess sem úrslitin skipta miklu máli ekki bara fyrir Efna- hagsbanda lagið/ heldur einnig lönd sem standa utan þess eins og ísland, Færeyjar og Noreg. Þegar Danir greiddu á sínum tima atkvæöi um aöild að EBE voru 70% þeirra er greiddu at- kvæði á Grænlandi andvigir aöild. Kosningaþátttakan var hins vegar ekki nema 56% og nei-at- kvæðin voru þvi aöeins frá 39% kjósenda þótt úrslitin hafi vafa- laust endurspeglað þjóöarviljann. En siðan þá hefur margt gerst á Grænlandi, og EBE hefur á siö- ustu árum beitt áhrifum sinum til þess aö halda Grænlandi innan bandalagsins. Orslit kosn- inganna eru þvi ekki fyrirfram gefin, þótt likur bendi til þess að andstæöingar aöildar muni veröa i meirihluta. ANISA gegn EAS Andstæöingar aöildar að EBE hafa myndaö með sér samtökin ANISA. Innan þessara samtaka eru SIUMUT-flokkurinn sem fer meö heimastjórn á Grænlandi, tveir minni stjórnmálaflokkar (Inuit Ataqatigiit og Suliassartut Partiiatlog S.I.K, sem er græn- lenska launþegasambandiö og KNAPK, sem er stéttarfélag veiðimanna og fiskimanna. Samtök stuöningsmanna EBE nefna sig E.A.S., en helsta aflið ábak við þau er Atassutflokkur- inn, sem er i stjórnarandstöðu, en hlaut engu aö siöur 46,3% at- kvæöa i atkvæöagreiöslunni til danska þingsins i desember sl. þar sem flokkurinn hlaut flest at- kvæöi. I sömu kosningum tapaöi SIUMUT og hlaut aöeins 35,6% atkvæöa. Eins og vænta mátti, hafa deilur oröiö haröar á milli hinna andstæðu fylkinga i svo mikil- vægu deilumáli, og hefur kosn- ingabaráttan tekið á sig ýmsar óvæntar myndir. íhlutun EBE í kosningabaráttuna Nýjasta „kosningasprengjan” kom frá skýrslu nokkurri, sem tveir hægrisinnaöir danskir þing- menn á þingi EBE létu vinna upp i samvinnu viö Atassut-flokkinn, en skýrsla þessi var siöan notuö af fylgjendum aðildar sem rök- semd. t henni segir m.a.: „Orsögn Grænlands úr EBE viröist fela i sér alvarlega áhættu á aö sú viö- leitni að gera Grænland efna- hagslega sjálfstætt veröi tor- velduö, en slikt sjálfstæöi er for- sendan fyrir þvi aö þaö pólitiska sjálfstæöi, sem vannst meö heimastjórninni komi aö fullum notum”. Skýrslu þessari hefur verið dreift af upplýsingaskrifstofu EBE i Danmörku, en þar er sagt aö skýrslan eigi að uppfylla þá miklu þörf, sem veriö hefur fyrir þýöingu EBE fyrir Grænland. Svar ANISA ANISA hefur nýlega gefiö út sérstakt blað, þar sem formaöur samtakanna, Lars Emil Johan- sen, gagnrýnir skýrslu þessa liö / kosningunum 23. febrúar nœstkomandi ráðast Örlög Grænlands fyrir liö og ræöst auk þess harka- lega á hægri-öflin innan EBE - þingsins fyrir grófa ihlutun i grænlensk innanrikismál. Formálanum aö þessu svari viö EBE-skýrslunni lýkur Lars Emil Johansen meö þessum oröum „Land okkar býr yfir auö- lindum. Viö getum sjálf byggt upp virkt atvinnulif. Viö þurfum ekki á EBE aö halda til þess. En EBE þarf á hráefnum okkar aö halda. Ef þér finnst þaö eigi að fá þau án endurgjalds þá skalt þú fylgja Atassut og hinum ihalds- sömu stuöningsmönnum EBE. En ef þú trúir á land þitt og þjóð, þá skalt þú koma I veg fyrir þessa útsölu á auðlindum landsins. EBE-máliö er einnig spurning um þjóölega sjálfsviröingu. Hún vinnst ekki meö þvi aö gangast EBE á hönd”. Ölmusuié eða sjálfsforræði Röksemdafærsla stuönings- manna EBE-aöildar hefur fram aö þessu fyrst og fremst beinst aö efnahagsmálunum og þeim efna- hagslega ávinningi, sem þeir telja aö Grænlendingar hafi af þvi aö vera áfram i EBE. Grænlend- ingar hafa notið framlaga frá þróunarsjóöum EBE, sem vinna aö þvi aö efla vanþróuö svæöi innan bandalagsins. Danska blaöiö Information segir aö á ár- inu 1981 hafi þessi upphæð numið 200 miljónum danskra króna. Danska fréttastofan Ritzaus Bureau hefur látiö gera um- deildan umreikning á þvi, hversu mikið þaö þýddi i auknum skött- um fyrir Grænlendinga ef Græn- lenski landskassinn (rikis- sjóöur) mundi innheimta EBE - framlögin meö aukinni skattlagn- ingu og komst aö þeirri niður- stööu aö það mundi kosta græn- lenska skattgreiðendur 6—7 þús- und d.kr. á ári. Tölur þessar hafa hins vegar veriö dregnar mjög i efa, og vist er, aö ekki eru teknir meö i reikninginn þeir efnahags- legu ávinningar, sem Grænlend- ingar hafa af þvi aö ganga úr EBE, hvort sem litiö er til skemmri tima eöa horft lengra fram á við. Ffskur og mábnar ANISA hefur bent á þaö, aö við það aö ganga úr EBE losna Grænlendingar viö að greiöa verndartolla á ýmsum innfluttum varningi frá löndum utan EBE, og hafa dönsk stjórnvöld staöfest, aö sá sparnaöur muni nema um 23% á innfluttum matvælum og iönvarningi eöa um 41 milljón d.kr. á ári. Þá munar aö sjálf- sögöu mestu, aö með úrsögn fá Grænlendingar fullan yfirráöa- rétt yfir auölindum sinum, en meö núverandi fyrirkomulagi þurfa Grænlendingar aö semja viö EBE um aö fá aö veiöa innan eigin landhelgi. Grænlendingar telja sig geta selt veiðileyfi á þau mið sem þeir ekki nýta sjálfir fyrir a.m.k. 15 miljónir á ári. Þá fá þeir aö sjálfsögöu fullan yfirráöarétt yfir þeim náttúru- auölindum, sem finna má i jöröu, en þar er m.a. um aö ræöa uran (þriöjungur þess magns sem fundist hefur innan EBE-land- anna), kryolit, blý og zink, (kanadiskt fyrirtæki brýtur blý og zink i námunni i Marmorilik og skilaöi á árinu 1980 80 miljón d.kr. i hagnað), kolog króm.en króm er hernaöarlega mikilvægur málmur, sem NATO-löndin eiga mjög litiö af. Deilurnar um hina efnahags- legu hliö málsins eru að sjálf- sögöu mikilvægar, en nú viröist svo komiö aö EBE-sinnar, sem i upphafi þóttust standa meö pálm- ann i höndunum i þeirri deilu, hafi nú séð vopnin snúast i hendi sér, þvi upp á siðkastið hafa þeir lagt deiluna um efnahagsmálin á hill- una en einbeitt sér þvi meir að hinni stjórnmálalegu hliö málsins með sérkennilegum hætti. Ekki spurning um aura Jonathan Motzfeldt, formaður grænlensku landsstjórnarinnar, segir hins vegar um hina efna- hagslegu hlið deilunnar i nýlegri grein i grænlenska blaöinu Atuagagdliutit (Grönlands- posten): „Þaö er vissulega mikilvægt, aö fá allar hliöar efnahagsvand- ans upplýstar, en hvaö sjálfan mig varöar, þá vil ég taka þaö skýrt fram, aö spurningin um úr- sögn Grænlands úr EBE má aldrei veröa spurning um fimm- eyring til annars eöa hins aöilj- ans. Ursögn Grænlands úr EBE er einfaldlcga einasti möguleiki okkar til þess aö geta skipulagt framleiösluatvinnuvegi okkar út frá grænlenskum markmiöum og einasta vörn okkar gegn þvi aö veröa kaffæröir I EBE-tilskip- unum sem viö munum aldrei hafa minnstu möguleika til þess aö hafa mótandi áhrif á, hvorki hvaö varöar magn né innihald. Þaö er I þessum málum, sem við höfum ekki getaö náö viöunandi úr- lausnum fyrir Grænland og þaö er þess vegna sem við veröum að segja okkur úr bandalaginu”. Deilan um hina stjórnmálalegu hlið málsins hófst af hálfu EBE - sinna með undarlegri grein, sem þýskur greifi og þingmaður fyrir Strauss-flokkinn á EBE-þinginu Otto von Habsburg, skrifaði i dagblaöið Luxemburger Wort i nóvember sl„ þar sem hann segir að deilan um aöild Grænlands snúist alls ekki um efnahagsmál. heldur sé hér um mikilvæga öryggishagsmuni aö ræða fyrir EBE og NATO, þar sem EBE - andstæöingar séu marxistar og muni gera Grænland aö sovésku verndarsvæöi. Kommagrýlan leidd til leiks í að þvi er viröist örvæntingar- fullri tilraun sinni til þess að snúa vindinum sér I hag hafa samtök EBE-sinna, EAS nú gert þessa röksemdafærslu aö sinni, og birt- ist hún fyrst i auglýsingu i Eigum öruggan sigur Það reyndist ekki auð- velt að ná tali af Lars Emil Johansen, formanni ANISA, en ANISA eru samfylkingarsamtök and- stæðinga EBE-aðildar. Ýmist var hann á fundum eða i fótbolta, og loksins þegar blaðamaður náði tali af honum var hann rokinn á fund áður en helmingur spurninga hafði verið bor- inn upp. Við byrjum á að spyrja hvaða áhrif úrsögn úr EBE hefði á grænlenskt efna- hagslíf. — Áhrifin koma fyrst fram hjá' grænlenska landskassanum, en nokkur verkefni, sem hann stend- ur fyrir hafa notiö fjárstuönings frá EBE. Þannig mun landskass- inn veröa af 30 miljón dkr. fram- lagi á árinu 1984 og rúml. 60 miljónum á árinu 1985. — En kemur ekki einhver ávinningur þar á móti? —■ JWþar er m.a. um að ræöa tollagjöld, sem Grænlendingar hafa þurft aö greiöa á ýmsum vörum sem njóta tollverndar inn- an EBE. Samkvæmt útreikning- um danska utanrikisráöuneytis- ins er hér um að ræöa sparnaö, sem nemur 40—50 miljónum dkr. á ári. Þessi sparnaöur á aö koma neytendum á Grænlandi tii góöa I lækkuöu vöruveröi. Þá er einnig um aö ræöa um- talsveröar fiskveiöar, sem EBE hefur veitt öörum þjóöum leyfi til innan hinnar grænlensku lögsögu. Erlend veiðiskip veröa i framtiö- inni að sækja um ieyfi til heima- stjórnarinnar til veiða innan okk- ar fiskveiðilögsögu, og þá munu þau þurfa aö greiöa fyrir veiöi- leyfin, sem þau gera ekki nú. Löndunarverömæti þess fisks, sem utanaðkomandi skip veiða án endurgjalds hér viö Grænland er mjög mikið, og þar er m.a. um að ræöa 9000 tonn af rækju, sem EBE hefur leyft norskum og dönskum skipum aö veiða. EBE hefur úthlutað Norömönnum þessi rækjuveiöileyfi til endur- gjalds fyrir veiðileyfi til handa þýskum og öörum EBE-togurum á norskum fiskimiöum. Til sam- anburöar má nefna að Grænlend- ingar veiöa um 10.000 tonn af rækju aö verömæti um 225 miljónir dkr. Þar aö auki er um ýmsar aörar verömætar fiskteg- undir aö ræða, sem veiddar eru af öörum en Grænlendingum. Þann- ig hefur EBE veitt V-Þjóöverjum leyfi til þess aö veiöa hér 42 þús tonn af karfa viö Austur-Græn- land og 4 þús. tonn við V-Græn- land. Þá er einnig um aö ræöa veiöileyfi á lúöu, steinbit, loönu og þorsk og fleiri fiskitegundir. Viö erum þeirrar skoöunar aö hugsanlega geti þessar veiöar aö einhverju leyti haldiö áfram eftir aö viö göngum úr EBE, gegn þvi að greitt verði fyrir veiöileyfin meö einhverju móti. Samkvæmt útreikningum danska utanrikis- ráöuneytisins, sem viö teljum aö séu algjörir lágmarksútreikning- ar, þá munu þessi veiöileyfi geta gefið af sér a.m.k. 15 miljónir dkr. á ári. Þvi má svo bæta viö i lokin, aö löndunarverömæti þess afla, sem ekki grænlensk skip veiddu viö Grænland áriö 1980 var um 580 miljónir dkr. Þetta eru þau atriöi, sem hvaö mestu máli skipta þegar rætt er um efnahagslegar afleiðingar þvss að við förum úr EBE. Nú hefur ANISA lagt til aö Grænland geri svokallaöan OLT-samning við EBE. Hvaö fel- ur slikur samningur i sér? — Bókstafirnir OLT standa fyr- ir oröin „oversöiske lande og territorier” og hér er um aö ræöa séstakan samningsramma fyrir fyrrverandi nýlendur og verndar- svæöi, sem veitir viss viöskipta- friöindi eins og t.d. tollfriöindi á fiski, án þess aö viökomandi lönd séu aöilar aö bandalaginu. „Grænlandspóstinum" sem bar fyrirsögnina „ANISA lýgur”.Þar eru siöan bornar lygar á þá Jona- than Motzfeldt og Lars Emil Jo- hansen persónulega og samtökin i heild og siöan segir: „Hvers vegna lýgur ANISA sifellt? Þaö er vegna þess að pólitisk mark- mið samtakanna eru kommún- ismi undir rússneskri stjórn”. Jonathan Motzfeldt hefur nú krafist þess aö Lars Chemnitz, sem er formaður Atassut og i stjórn EAS, biöjist afsökunar á þeim grófu og órökstuddu ásök- unum, sem koma fram i auglýs- ingunni, jafnframt þvi sem hann sagðist kref jast staöfestingar for- mannsins á þvi auglýsingin „endurspeglaöi almenn viðhorf Atassut-flokksins til þeirra, sem ekki deila skoöunum meö for- manninum”. Hernaðarlegt mikílvægi Finn Lynge, þingmaöur SIUMUT-flokksins á þingi EBE hefur sagt um hina hernaðarlegu hlið deilunnar: „A vissum stöðum i Bandarikj- unum og Kanada tala menn um „the GIUK-gap”, en það er hiö opna og hernaöarlega mikilvæga svæöi á milli Grænlands, Islands og Stóra Bretlands. 1 þvi tilfelli aö til hernaöarátaka kæmi á milli stórveldanna, yröi þetta svæöið þar sem stööva þyrfti framsókn sovéska sjóhersins frá Mur- mansk. Grænland og Island eru þvi ómissandi fyrir NATO. Bandarikin lita á Grænland sem hluta af hernaðarlegu áhrifasvæði sinu, og þaö eru grundvallarhagsmunir fyrir EBE að stjórnmálalegt jafnvægi riki meöal þjóða N-Atlantshafsins. Það er engum vafa undirorpiö aö viss öfl innan EBE óttast aö úr- sögn Grænlands úr EBE muni hafa i för meö sér andstööu gegn NATO og óróa vegna nærveru Bandarikjanna á Grænlandi”. Lars Chemnitz, formaður Atassut-flokksins, hefur hins vegar sagt um þessa hlið máls- ins: „Ein sterkasta röksemd okkar fyrir áframhaldandi aöild okkar að EBE er að það er mikilvægt fyrir Grænland aö varðveita tengslin viö Vesturevrópu. Viö höfum NATO-herstöövar undir bandariskri stjórn, og ef viö slit- um böndin viö EBE þá kemur það til með aö auka áhrif Bandarikj- anna og jafnframt áhuga Rússa á Grænlandi, þannig að Grænland gæti orðiö aö bitbeini á milli stjór- veldanna”. OLT-aukaaðild Það er stefna ANISAað Græn- lendingar leiti eftir samskonar aukaaðild aö EBE og ýmsar fyrri nýlendur og verndarsvæöi Breta og Frakka hafa fengið. Nú njóta um 20 slik smáriki og verndar- svæöi aukaaöildar af þessu tagi, og er hún samningsbundin til 5 ára i senn. Fram hefur komiö i fjöl- miölum, að EBE-ráögjaf«nefndin sem er ráðgefandi fyrir ráöherra- nefnd bandalagsins og æðsta framkvæmdavald þess, hafi látið i ljós efasemdir um aö Grænland gæti fengiö slikan samning (sem á dönsku kallast OLT: oversöiske lande og territorier). Hefur i þvi sambandi veriö látiö i þaö skina, aö þar sem lifskjör á Grænlandi séu betri en hjá þeim smárikjum, sem hafa fengið slikan samning, þá muni það torvelda að Græn- lendingar geti fengiö aö sitja viö sama borð. Aö öörum kosti ætti aö vera möguleiki fyrir Grænland aö fá hliðstæðan samning viö EBE og Færeyjar njóta nú. Þaö liggur i augum uppi aö EBE veröur aö taka tillit til hinna mjög svo sér- stæðu aöstæöna á Grænlandi þrátt fyrir þaö aö Grænlendingar segi sig úr bandalaginu, þvi bandalaginu er sist af öllu hagur i þvi aö slita viöskiptalegum og pólitiskum tengslum sinum viö Grænland þrátt fyrir úrsögn. Sjálfstæði kóstar fórnir Andstæöingar EBE-aðildar hafa ekki fariö i grafgötur með þaö, aö úrsögn muni fela i sér ein- hverjar efnahagslegar fórnir vegna minni aöstoðar úr þróunar- sjóöum EBE. Hins vegar hafa þeir fært sannfærandi rök fyrir þvi aö þær-fórnir verði ekki eins miklar og andstæöingarnir hafa haldiö fram og alls ekki óyfir- stiganlegar, en veigamestu rökin i málflutningi þeirra varða þó ekki skammtima peningasjónar miö, eins og einkennt hefur mái- flutning Atassut, heldur hitt að úrsögn úr EBE sé forsenda þess, aö Grænlendingar geti i framtiö- inni ráöið sinum málum og sinum auölindum sjálfir en séu ekki komnir upp á náö yfirvalda i Bruxelles vilji þeir fiska sinn fisk eða byggja hús. Eöa eins og Lars Emil Johan- sen orðar þaö i lok svarbréfsins viö bæklingi þeim sem upplýs- ingaskrifstofa EBE-þingsins hefur dreift frá hægrisinnuöum þingmönnum þess: „Vilt þú búa börnum þinum framtiö i landi þar sem þau hafa ekkert til málanna aö leggja? — Ef þú vilt þaö, þá skalt þú segja já viö aöild aö EBE. Eöa vilt þú tryggja aö afkom- endur þinir veröi herrar i eigin landi; vilt þú hindra aö miöin veröi tæmd af fiski sem vert er aö veiöa og aö hráefnalindir landsins veröi tæmdar; segöu þá nei viö EBE. Atkvæöagreiðslan 23. fe- brúar felur i sér valiö á milli þessarar tveggja valkosta. Hug- leiddu þaö þegar þú krossar viö Nei”. — ólg Arqaluk Lynge: Dæmlsaga um hrafn og kríu sem mætast á krossgötum Gvuuuð, hvar fékkstu hann? spurði kría hrafn sem var með Ég tók hann, sagði krummi. Hvar? spurði krían aftur. Frá hinum auðvitað. Hvaða hinum? öllum hinum. Þeim sem eru ekki þú eða ég? Auðvitað, hverjum öðrum? Ja, ég hélt nú maður mætti ekki taka svona, sagði krían. Taka? Það má ekki heldur, æpti hrafninn. Hver segir það? Þeir. Hvaða þeir? Hinir. Hvaða hinir? Allir hinir. Þeir sem eru ekki þú eða ég? Já hverjir aðrir? Nú, vel má vera... Hver vill vera! Hinir. Hinir? Hvað vilja þeir vera? Ja, ég veit ekki — nema þeir vilji vera... Ot með það, nema hvað... Þeir vilji vera frjálsir? (Það er nefnilega svoleiðis með hrafna, að þeir láta sér ekki nægja að stela öllu hundafóðri sem hengt hefjur verið til herslu i úteyjum —þeir hirða lika allan harðfisk sem menn geyma á rám til vetrarforóa handa f ólki i hörðu ári. En góðu heilli er nú f arið að greiða skotlaun fyrir hrafna —rétt eins og önnur meindýr) með virðingu fyrir náttúrunni. Einar Bragi þýddi OLT-samningur er eins konar viðskipta- og þróunaraöstoðar- samningur viö þessi lönd og landssvæð.. Viö viljum meina aö Grænland hafi sömu stööu og þessar fyrrverandi nýlendur, bæði sögulega og pólitiskt séö. — Nú hefur þaö komiö fram i fréttum, aö EBE-ráögjafarnefnd- in hafi taliö öll tormerki á aö Grænland gæti fengiö slikan samning. Hvaöa þýðingu hefur slik yfirlýsing? — Þaö er ekki rétt aö EBE-ráö- gjafanefndin hafi tekið afstöðu i þessu máli. Hér er aöeins um orö- róm og kviksögur aö ræða. Þvert á móti hefur EBE gefiö út yfirlýs- ingu um, aö afstaöa til þessa máls veröi ekki tekin fyrr en aö af- stöönum kosningum. Þessi orö- rómur stafar hins vegar frá ein- um fulltrúa Danmerkur i nefnd- inni, Paul Dalsager, og sú yfirlýs- ing sem hann gaf án þess aö vilja rökstyöja frekar veröur ekki skil- in á annan hátt en sem tilraun til þess aö hafa áhrif á kosningabar- áttuna hér heima. — Nú sagðist Lars Emil Johansen þurfa að fara á fund, en spurn- ingaiisti blaöamannsins var ekki hálfnaður. Viö spuröum að þvi aö lokum: — Nú hafa fylgjendur EBE-aö- ildar I samtökunum EAS ásakaö ykkur fyrir að vilja koma á kommúniskri stjórn undir rússneskri yfirstjórn. Hafa ör- yggismálin skipt miklu i deilunni um EBE á Grænlandi? — Nei, öryggismálin hafa ekki skipt meginmáli á nokkurn hátt, en sú ákvöröun EAS, aö gefa út ákæru á okkur fyrir aö ætla að koma á kommúnisma undir rúss- neskri stjórn verður ekki skilin ööruvisi en sem örvæntingarfull tiiraun til þess að breyta straumnum nú i lok kosningabar- áttunnar, og ég lit á hana sem staðfestingu á þeirri skoöun okk- Lars Emil Johansen, formaður samfylkingarinnar gegn aöild Grænlands aö Efnahagsbanda- laginu. ar aö flestir Grænlendingar muni segja nei. — Þú ert þá bjartsýnn um kosningaúrslitin? Rætt við Lars Emil Johansen formann samtakanna ANISA sem berjast fyrir úrsögn Grænlands úr EBE — Já, ég er bjartsýnn þvi ég er þess fullviss, aö viö munum fara úr Efnahagsbandalaginu. —ólg.

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.