Þjóðviljinn - 02.03.1982, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN Þriöjudagur 2. mars 1982
Hryðjuverk og húsnæðismál
Menntaskólinn viö Hamrahilö
sýnir
ALGJÖRT ÆÐI
eftir Howard Brenton
Leikstjóri: Rúnar Guöbrandsson
og
Leikféiag Kópavogs sýnir
LEYNIMEL 13
eftir Þridrang
Leikstjóri: Guörún Asmundsdótt-
ir
Howard Brenton er i fremstu
röö leikskálda á Bretlandi um
þessar mundir og er mjög póli-
tiskur i verkum sinum flestum.
Verk það sem Hamrahlíöingar
hafa nú sett upp er einmitt af
þeim toga. Þaö segir frá nokkrum
ungmennum sem setjast aö i
auðri ibúö i London og eru á móti
skipulaginu, en slikar mótmæla-
setur hafa veriö allmikiö stund-
aöar istórborgum Evrópu undan-
farin ár. Húseigandinn sigar á
þau lögreglu og þau eru fjarlæ^J
með hörku og ofbeldi sem leiðir til
þess aö stúlka missir fóstur og
strákur er settur i fangelsi og
kemur þaðan Ut eftir sex mánuöi
gerbreyttur maöur, geöbilaöur af
spíddi og ógeöi og nú ekki lengur
hlynntur friðsamlegum mót-
mælaaögeröum. Hann er oröinn
að hryðjuverkamanni.
Þetta er nokkuö langt og sund-
urlaust verk, sem dettur dálitiö
sundir i parta frá höfundarins
hendi, en er býsna napurlega
fyndiö og áhrifamikiö á köflum.
Þaö leikstlika ansi misjafnlega I
meðförum Hamrahliöinga undir
stjórn Rúnars Guðbrandssonar,
sem viröist hafa unnið þetta erf-
iða verkefni af lagni og lipurð. En
viövaningsbragur leikaranna var
Or ..Algjört æöi’
oft nokkuö áberandi, einkum i
fyrsta atriðinu þar sem þeim
tókst ekki aö skapa þaö eölilega
og afslappaöa andrúmsloft sem
til þurfti. Atriöið meö fógetafull-
trúanum var gott á sprettum en
alltof langt og viða of sérenskt til
þess aö þaö nyti sin til fulls.
Seinni hluti sýningarinnar var
jafnbetri. Atriöiö þar sem valds-
mennirnir fara út á flatbytnu i
Oxford var leikiö af lipurö og
sannfæringu og varð verulega
fyndið, þó að það sé raunar i
iengsta lagi. Lokaatriöiö náði
töluveröu af þeim iróniska krafti
sem i þvi býr.
Þetta er þannig misgóö sýning
á misjöfnu verki, en verulega for-
vitnilega og á köflum mjög
skemmtileg. Þeir i Hamrahlíö
hafa spennt bogann hátt og það er
isjálfu sér virðingarvert að vilja
sýna eitthvaö sem tekur á raun-
verulegum vanda, fæst viö knýj-
andi spurningar, eins og þetta
leikrit gerir vissulega. Fyrir þaö
ber aö þakka, og þaö gerir maöur
ekki si'st þegar fyrir mann bera
dæmin um hið gagnstæöa, eins og
til dæmis i KópavogsleikhUsinu
sem kaus aö sýna okkur Leynimel
13 á 25 ára afmæli sinu. Þetta
finnst mér óþarflega litill metn-
aður. Þaö er auðvitaö ágætt
markmiö i sjálfu sér að vilja
skemmta fólki og kannski eru
þessir gömlu, dragUldnu farsar
þaö besta sem fólk veit til aö hafa
skemmtun af, en það breytir ekki
þeirri staöreynd aö þetta leikrit
var samið ireviuanda til þess að
Úr „Leynimel 13
gera fólki glatt i geði, skopast aö
uppákomum dagsins og gleymast
siðan. Svona leikritá aö búatilár
frá ári. Gallinn er bara sá að þaö
er ekki gert. En af hverju? Eru
ekki laigur til frambærilegir
skopleikjahöfundar i landinu?
Varla getur það veriö svariö. Lik-
legra er að þetta gerist vegna
þess aö fyrirhafnarminnst og
tryggast er að gera út á gömlu
miðin. Nú, og kannski eru is-
lenskir leikritahöfundar orðnir of
stórir uppá sig til þess að fást viö
alþýðlega skopleikjagerð.
Ekki þar fyrir að sýning Leikfé-
lags Kópavogs er svosem til
skemmtunar á köflum . Ekki var
það si'st fyrir tilkomu nýrra
söngva sem Jón Hjartarson hefur
aukið i verkið og eru margir
ágætlega smellnir og voru alveg
prýöilega fluttir, og vil ég þar
einkum og sérilagi minnast á lög-
reglumannadUettinn. Sýningin er
fjörlega sviösett af Guðrúnu As-
mundsdóttur sem nýtir reviu-
reynslu sina af hagleik og Leikfé-
lag Kópavogs á aö skipa mörgum
prýöilegum leikurum sem tókst
aö skapa hinar kostulegustu per-
sónur á sviöinu, t.d. Siguröur
Grétar Guðmundsson, Sigurður
Jóhannesson, SólrUn Yngvadóttir
og Einar Guömundsson. Þessir
leikarar og fleiri i félaginu hafa
greinilega buröi og getu til aö
kljást við mun verðugri verkefni
en þennan fertuga farsa. Vonandi
fá þau tækifæri til þess áður en of
langt um liður.
Sverrir Hólmarsson
Siglaugur
Brynleifs-
son skrifar
um bækur
Hans Kiing: Christ Sein —-
Existiert Gott.
Antwort auf die Gottesfrage der
Neuzeit. Deutscher Taschenbuch
Verlag 1981, 1980, 1981.
Fyrsta ritið Hans Kiing: Weg
und Werk, er kynningarrit á
höfundinum, þar sem er rakin
höfundarsaga hans, deilur og
barátta fyrir nýjum viddum
Hans
Hans Kiing: Weg und Werk
Chronik, Essays, Bibliographie.
Herausgegeben von Hermann
H'áring und Karl-Josef Kuschel.
Mit einer Bibliographie von
Margret Genter.
Kting
innan kaþóslku kirkjunnar. Bóka-
skrár fylgja og af þeim má sjá
þaö magn ritsmiöa sem hann
hefur sett saman, 31 bók 258
greinar i timaritum og blööum
auk greina i safnrit og i fræöi og
uppsláttarrit, formála aö ritum,
viötala og ávarpa og ræöa.
margar bækur hans hafa veriö
þýddar á margar þjóötungur og
meöal þeirra er „Christ Sein” og
„Existiert Gott”.
Verk Kiings hafa stundum veriö
nefnd Ný summa theologiae, en
sú nýja Summa getur enganveg-
inn talist til játningarrita ka-
þólsku kirkjunnar þar sem
afstaöa kirkjuyfirvalda til verka
Kiings hefur veriö mjög svo nei-
kvæö. Afstaöa kirkjunnar manna
til Kiings minnir stundum á
fyrstu viöbrögö páfavaldsins viö
fyrstu gagnrýni LUthers á stefnu
kirkjunnar á sinum tima.
Þaö er margt sem yfirvöld
kirkjunnar finna Kiing til foráttu,
m.a. afneitun hans á óskeikul-
leika páfans. Kirkjuyfirvöld hafa
margsinnis áminnt Kiing og
gengiö svo langt aö lýsa þvi yfir
| Fóðurtilraunir í Gunnarsholti:
■
! Slógmelta sem dýrafóður?
Kannski er hér í upp-
J siglingu nýjung i eins
Ikonar votfóðurbúskap.
Þær tilraunir, sem nú
. standa vfir með nýtingu
Iá slógmeltu. gætu leitt
til þess.
• Það er Sjávarafurða-
Ideild StS, sem hefur for-
göngu um þessar til-
| raunir i samstarfi við
• Rannsóknarstofnun
fiskiðnaðarins og Rann-
sóknarstofnun land-
búnaðarins.
Að undanförnu hefur meltan
veriö framleidd á Hornafiröi, í
Borgarfiröi eystra og á Þórshöfn I
því skyni, að kanna möguleika á
notkun hennar sem dýrafóöurs.
Fóöurtilraunir meö meltuna eru
gerðar i Gunnarsholti.
Þessi framleiösla fer fram meö
þeim hætti, aö fiskúrgangur er
settur i tanka og blandaö í hann
maurasýru eöa annarri sýru með
sömu verkanir, rétteins og verið I
væri aö verka vothey. Sýran I
hindrar sýkla- og súmunarstarf- ■
semi i úrganginum, aö beinum I
frátöldum, og þannig má geyma I
mdtuna töluverðan tima. Meltan I
er þykkljótandi massi og talin *
henta sem húsdýrafóöur. Varast I
skyldi þó aö gefa hana i of stórum I
skömmtum því þá gæti komið I
bragö af kjötinu.
Athugaöur hefur veriö Utflutn- I
ingur á meltunni, en þar er hár I
flutningskostnaöur nokkur I
þrándur i götu. Islenskir bændur *
hafa hins vegar sýnt þessari I
framleiöslu áhuga. —mhg *
aö „kenningar K'úngs stönguöust
á viö hinn fullkomna sannleika
kenninga heilagrar kirkju og
hann væri ekki kaþólskur guö-
fræöingur né gæti þjónaö sem
lærifaöir i kaþólskum fræöum”
(18. des 1979). Þessar yfirlýsingar
vöktu upp mögnuö mótmæli
meöal kaþólskra kennimanna
vitt um heim. Kung lýsti þvi yfir
8. april 1980. aö meö þessari af-
stöðu kirkjunnar sæi hann sig til-
neyddan til aö hverfa frá starfi
sinu sem prófessor viö háskólann
i Tiibingen eftir tuttugu ára starf.
Opinberir aöilar skárust nú i
leikinn og tryggöu Kung full
kennsluréttindi innan háskólans.
Kiing fæddist i Suree i Luzern
kantónu i Sviss 19. marz 1928.
Hann stundaöi nám i mennta-
skóla i Luzern og siöan viö
Gregorina háskólann i Róm þar
sem hann stundaöi heimspeki og
guöfræöi. Lizensiat i heimspeki
1951. Siöan tók viö nám i guöfræöi
viö sömu stofnun, sem hann lauk
1955. Lizensiat i guöfræöi 1955.
Siöan nám i Indstitut Catholique
og viö Sorbonne frá 1955 til 1957.
Doktor i guöfræöi frá Sorbonne
1957. Doktorsritgerö Kíings
fjallaöi um kenningar Karls
Barths. Siöan hóf hann starf i
Luzern. Þar næst hófust fyrir-
lestrarferðir og starf á vegum
Jóhannesar XXIII páfa og loks
prófessor i Tiibingen.
Hann skrifaöi mikinn fjölda
greina og gaf Ut rit bæöi stór og
smá og 1974 kom Ut Christ Sein,
sem var fljótlega þýdd á höfuð-
tungur álfunnar og vakti geysi-
mikla athygli.
Höfundurinn segir i inngangi
til hvers hann riti bókina og fyrir
hverja, en þaö eru þeir sem vilja
vita hvaö kristinn dómur sé og
hvaö þaö merki aö vera kristinn.
Hann segist einnig skrifa bókina
fyrir þá, sem trúi ekki, en vilji
kynna sér forsendurnar aö
kristnum dómi og kristni. Einnig
telur höfundur aö bókin eigi
erindi til þeirra sem hvarflað hafi
frá kristni eða efist. 1 stuttu máli,
segist Kung skrifar rit sitt fyrir
kristna menn, afneitara,
gnostikera, hreintrúarmenn,
hálfvolga og munnkristna , ka-
þólikka, protestanta og ortodoxa.
Bókinni er ætlaö aö ná til allra
þeirra, sem óska svara viö
óteljandi spurningum varöandi
tilgang og stefnu þeirra hópa,
sem hafa taliö sig og telja sig
kristna.
Þessar hugleiöingar hans um
kristinn dóm eru einhverskonar
inngangsfræði ætluö nútíma
manninum, eins og hann segir.
Siöast þessara rita er
„Exitiert Gott,?” sem kom Ut
1978. Hann spyr þessa og jafn-
framt „hver er Guö?” og segist
svara báöum spurningunum og
jafnframt rökstyöja þær. Hann
rekur siöan heimspekisöguna allt
frá Descartes og uppkomu skyn-
semisstefnunnar, fram á okkar
daga. Þetta er hugmyndasaga,
saga rikjandi meövitundar hvers
timabils og þar meö hugmynd-
anna um gubdóminn. Umfjöllun
Kiings um heimsskoöanir,
mennska skynjun og tilgang
mannlegs lifs beinist aö þeim
hinnstu rökum og þar meðleitast
hann viö aö tengja jarðligan
skilning og andlega spekt, sem
hann telur aö hafi fyrrum veriö
samtengd. Hann telur aö svo geti
fariö aö þau orö sem höfb eru eftir
enskum visindamanni, þegar
hann var spuröur hvort hann
tryöi á Guö, ,,0f course not, I am
a scientist” muni turnast i „Of
course, I am a scientist”.
Þetta rit Kungs er mjög læsi-
legt og hlýtur að snerta hvern
þann sem ekki er blindaður i
þokusudda þröngrar samfélags-
legrar meövitundar.