Þjóðviljinn - 07.04.1982, Side 5

Miðvikudagur 7. april 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Fálkla ndseyj ar
— hvað er í húfl?
Einkennileg staða hefur komið
upp eftir að floti Argentinu tók
Falklandseyjar. Menn hafa tvær
eða þrjár vikur til að velta þvl
fyrir sér hvort það verður strið
eða ekki. Svo lengi verður allstór
bresk flotadeild á leiðinni suður i
þessa umdeildu nýlendu: breski
kjarnorkukafbáturinn Superb er
að visu kominn á svæöið, en hann
mun ef að likum lætur biða á-
tekta.
Tvær stjórnir i klipu
Fyrstu spár i ýmsum blöðum
voru þær að ekki færu Bretar i al-
vörustrið út af Falklandseyjum.
Það svaraði ekki kostnaði. En á
hitt er að lita, að leikurinn hefur
verið að æsast uns svo er komið
að hvorki stjórnin i London né sú
sem situr i Buenos Aires hafa efni
á að biða ósigur i þessu máli.
1 Argentinu greip mikill fögn-
uður landslýðinn að sögn; þær
fregnir eru að sönnu mjög dapur-
legar þvi að þjóðarkætin á sér
m.a. þá skuggalegu forsendu að
almenningur i þvi landi hefur
ekki haft neitt sérstakt til að
hugga sig við nema fótboltasigra
þau löngu ár sem mannræningjar
og pyntingameistarar með her-
Falkiandseyjar eru um 500 km.
frá mynni Magellanssunds.
foringja- og forsetanafnbótum
hafa stjórnað þar syðra. Vilji
menn þá stjórn feiga er nærtæk-
ast að óska þess að Falklandseyj-
ar eða Malvinur eins og Argen-
tinumenn vilja láta þær heita,
tapist aftur sem fyrst; kannski
myndi þá hefjast ólga i Argentínu
sem sópaði herforingjaklikunni
fyrir borð?
I London
Stjórn Thatcher er ekki vel sett
heldur. Blöðin hafa hátt um að
hún hafi brugðist og látið auð-
mýkja Breta — ,,það var komið
að breska ljóninu með allt niður
um sig” segir 1 leiöara i Guardi-
an. Utanrikisráðherrann Carr-
ington er þegar fokinn fyrir borð
á stjórnarskútunni. Málið bland-
astsaman viðgagnrýni á stjórn 1-
haldsflokksins fyrir það að hún
hefur ákveðið að skera niður flot-
ann (samkvæmt þvi á að fækka i
honum um ca. tiu þúsundir
manna á næstu árum og allmörg-
um skipum verður lagt). Og þetta
er gert I þeim umdeilda tilgangi
að skrapa saman þann hálfan átt-
unda miljarð punda sem þarf til
að greiða fyrir Trident-kjarn-
orkukafbáta sem eiga að koma i
staöinn fyrir Polariskafbáta i
kjarnorkuher Breta. Stjórnar-
andstaðan hefur þvi heldur betur
Fyrsta Eyjaskinnan
Um fondeifa-
rannsóknir i
Herjólfsdal
tlt er komið fyrsta rit Sögu-
félags Vestmannaeyja, Eyja-
skinna. Ritið er um 180 bls. að
stærð og flytur efni, sem fyrst og
fremst varðar Vestmannaeyjar. 1
þessu fyrsta riti er m.a. grein um
sögu Vestmannaeyja eftir dr.
Björn Þorsteinsson fyrrv. pró-
fessor, ýtarleg grein um barna-
bókahöfundinn Sigurbjörn
Sveinsson eftir Harald Guðnason
skjalavörð, enn fremur yfirlits-
grein, — hin fyrsta, — um forn-
leifarannsóknirnar i Herjólfsdal,
sem staðiö hafa yfir i 10 ár og
vakið mikla athygli. Þá eru i
ritinu greinar um þangfjöru-
nytjar i Vestmannaeyjum og
grein um Sigurð Þórólfsson,
skólastjóra Hvitárbakkaskólans,
auk annarra styttri greina.
Sögufélag Vestmannaeyja var
stofnað 1. mai 1980 og er markmið
þess að efla sögurannsóknir i
Vestmannaeyjum, styðja söfnum
og varðveislu sögulegra heimilda
og útgáfustarfsemi.
Eyjaskinna kostar 100,00 kr. og
verður til sölu i nokkrum bóka-
verslunum i Reykjavik.
Flugvélamóðurskipiö Invincible er fyrir flotadeild þeirri sem siglir
til Falklandseyja. Reyndar er búiö aö selja þaö til Astraliu.
jBreskí flotmn
jer enn allstór
Breski flotinn, sem eitt sinn
„rikti yfir öldunum” hefur aö
sönnu skroppiö mjög saman, en
enn á hann yfir allmiklum styrk
aö ráöa. Meöal stærri skipa
hans eru flugvélamóöurskipin
Invincible og Hermes, en hiö
fyrrnefnda er lagt af staö I 36
skipa flotadeild til Falklands-
cyja.
Þrem dögum eftir aö lögregla haföi meö hörku og handtökum brotiö á
bak aftur mótmælaaögeröir gegn herforingjastjórninni þusti fólkiö út á
götur Buenos Aires I ofsahrifningu yfir þvl aö argentinski herinn haföi
hertekiö Falklandseyjar, sem þar syöra heita Malvinur.
fengiö vopn I hendur. í andrúms-
lofti vaxandi andúðar á kjarn-
orkuvopnum getur hún hund-
skammaðihaldsstjórnina fyrir að
fórna möguleikum á að koma i
veg fyrir að 2000 breskir þegnar
Falklandseyja lendi i klóm arg-
entinskra hershöföingja fyrir þau
háskalegu leikföng, Tridenteld-
flaugar.
Söguleg rök?
Þvi hefur verið haldið fram að
landfræðileg rök mæltu með þvi
að Falklandseyjar lytu stjórn
Argentinu. Þær eru nú samt um
500 km. frá ströndum þess lands
og eru það meiri fjarlægðir en að
I breska flotanum eru um 75 |
þúsundir manna, en áformað er ■
aö fækka I honum. Bretar eiga I
fjórtán tundurspilla, 46 frei-
gátur, 38 tundurduflaslæöara, 25 |
varðskip og um þaö bil tylft sér- ■
hæfðra skipa af ýmsu tagi. Þeir I
eiga fjóra Polariskafbáta
kjarnorkuknúna og 28 aðra kaf- |
báta. ■
1 flota Argentinu eru 36 I
þúsundir manna og talið er aö
mestallur flotinn hafi tekið þátt 4 '
innrásinni á Falklandseyjar, en .
þar voru fyrir um hundrað I
hermenn. Argentlnumenn eiga ,
eitt flugvélamóðurskip, sem
þeir reyndar hafa keypt af
Bretum, niu orrustuskip, tvær
korvettur, um tylft smærri j
skipa og fjóra kafbáta.
Hvernig sem allt fer suður við I
Falklandseyjar þá eru það þessi I
flotahlutföll sem teflt er fram. '
Það er að sönnu einatt erfitt að I
skilja hvernig herskipum er
ætlaö að hafa pólitisk áhrif. Til !
dæmis að taka er einn breskur *
kjarnorkukafbátur kominn á I
vettvang eða svo gott sem. IISS,
Alþjóðleg stofnun um hernaðar-
leg málefni i London, telur, að '
þessi kafbátur sé i sjálfu sér nóg !
ógnun viö Argentinumenn: I
hann geti hæglega sökkt eins og
þrem herskipum Argentinu- 1
manna ef honum væri leyft.
eitthvað sé sjálfsagt i þeim efn-
um. Hinn sögulegi réttur er öllu
flóknara mál. Bretar tóku Falk-
landseyjar af Argentinu áriö 1832
— og þar virðist þá um venjuleg-
an heimsveldisránskap að ræða.
Málið er samt ekki svo einfalt.
Argentinumenn, sem töldu sig
hafa tekið eyjarnar i arf frá
spænska heimsveldinu, höfðu
ekki haft yfirráö yfir þeim nema i
tólf ár. Hinsvegar höfðu breskir
sjófarandur fundið þær, mann-
auðar að þvi er best verður séö i
heimildarbókum, þegar árið 1592.
Bæði Bretar og Frakkar höföu
haft þar bækistöðvar.
Eyjaskeggjar
Höfuðröksemd Breta nú fyrir
þvi að halda eyjunum er blátt á-
fram sú, að þar eru 2000 sálir
flestar ættaðar frá Bretlandseyj-
um og vilja ekki með neinu móti
ganga undir vald Argentinu. Og
lái þeim hver sem vill. Menn geta
hugsað hvað þeir vilja um breska
heimsveldið og afbrot þess mörg
og stór — en þau eru þessu dæmi
engin rök fyrir þvi, að illræmd
herforingjastjórn i Argentinu fái
dreift pólitiskri ógleöi almennings
um stundarsakir með þvi að blása
til þjóörembufagnaðar út af land-
vinningum. Þetta er að sönnu eitt
af þeim málum, sem svo eru vax-
in, að málstaður og framganga
tveggja stjórna eru ekkert til að
hrifast af. Kannski er eini mál-
staðurinn sem einhvers er virði i
þessu máli afstaða þeirra sauð-
fjárbænda á eyjunum, sem vilja
ráða þvi sjálfir hvorum megin
klakks þeir klúka. Eða svo heldur
Verkamannaflokkurinn breski,
þótt hann sé svo klofinn i þvi,
hvort senda eigi herskip yfir höf.
Hagsmunir
Eins og að likum lætur er fleira
i húfi en velgengni rikisstjórna og
svo eyjaskeggjar. Að sönnu eru
Falklandseyjar ekki merkileg
flotastöð nú um stundir. En bú-
skapur er allmikill á eyjunum,
sauðfé er þar ekki miklu færra en
á Islandi. Fiskimið eru þar litt
nýtt. Og kannski er einhvern oliu-
leka að finna á landgrunninu.
A.B.