Þjóðviljinn - 16.04.1982, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 16. aprll 1982
Tölvubylting
í sveitinni
Lögö hefur veriö fram til-
laga til þingsályktunar um
kerfisbundna rööun jarða til
hagnýtingar viö samræmda
tölvuvinnslu og upplýsinga-
miðlun. Flutningsmenn
þessarar tillögu eru þeir
Steinþör Gestsson og Egill
Jónsson. 1 tillögunni segir að
nefnd á vegum rikisstjórnar-
innar sé faliö að gera tillögur
um samræmt númerakerfi
yfir bújaröir i landinu með
tölvuvinnslu að markmiði.
Það nái til margs konar
þátta lar.dbúnaðarins og eigi
að gera upplýsingamiðlun á
þvf sviði fljótvirkari og
öruggari. — óg
Tillagan um virkjanaröð:
Málið í höndum
atvmnumálanefndar
Þegar Norðurlandasamningi
um vinnumarkaösmál var fylgt
úr hlaði á alþingi i gær vakti
Svavar Gestsson félagsmálaráö-
herra athygli á þvi að i samn-
ingnum væri sérbókun, þar sem
islenskum stjórnvöldum er
heimilað að stöðva hópflutning á
i fólki ef vinnumarkaðurinn
hérlendis getur ekki tekið á móti
fjölda fólks. Svavar tók fram, að
þær raddir heföu heyrst að verið
væri að stofna vinnumarkaönum
hérlendis i hættu, þar sem gera
Tillögu ríkisstjórnarinnar um
orkunýtingu og virkjanaröð, þar
sem gert er ráð fyrir að Blöndu-
virkjun tilhögun eitt verði efst á
blaði, var i gær visað til atvinnu-
málanefndar. Kikisstjórnin hafði
áður lagt tii að fjárveitinganefnd
fengi málið til meðferðar, en þá
setti Karvel Pálmason strik I
reikninginn meö þvi að leggja til
mætti ráð fyrir fjöldainnflutningi
fólks i atvinnuleit. Þetta væri að
sjálfsögðu misskilningur m.a. i
að málinu yrði visaö tii atvinnu-
málanefndar.'
Eggert Haukdal er formaður
þeirrar nefndar og getur sem
slikur haft afgerandi áhrif á gang
mála innan hennar. Þegar svona
var komið fyrir páska, var at-
kvæðagreiðslu um nefnd frestað.
1 baksölum alþingis hefur þvi
Eggcrt Haukdal
ljósi áðurnefndrar sérbókunar i
samningnum.
—óg
veriðhaldið fram að fylgi hvorrar
nefndar væri hnifjafnt i þinginu,
30 gegn 30. Þessari óvissu lauk i
gær með þvi að tillagan um að
máliðfæri til fjárveitinganefndar
var dregin til baka og er þvi til-
laga um virkjanaröð nú i
höndum Eggerts Haukdal og hans
samstarfsmanna i atvinnumála-
nefnd þingsins. Samkvæmt upp-
lýsingum frá nefndarmönnum i
gær, verður lögð áhersla á að
reyna að ljúka afgreiðslu málsins
sem allra fyrst, þannig að takist
að afgreiða virkjanaröð fyrir
þinglok.
— óg
j Samkeppni á
I fiskmörkuöum I
• Lögö hefur verið fram fyr- ■
Iirspurn frá Guðmundi Karls- I
syni til viðskiptaráðherra I
um samkeppnisaðstöðu Is- ,
• lcndinga á fiskmörkuöum. ■
IFyrirspurnin er svohljóð- I
andi:
Hvað liður framkvæmd ,
■ ályktunar um athugun á ■
Isamkeppnisaðstöðu tslend- I
inga á mörkuðum fyrir fisk I
og aðrar sjávarafurðir og á ,
• fyrirkomulagi styrkja og að- ■
Istoðar við sjávarútveg helstu I
samkeppnisþjóða okkar, I
sem samþykkt var á síöasta ,
• þingi?
| Veiðar við I
j Ameríku og
I Afríku- !
j strendur?
I Nokkrir þingmenn Aiþýðu- '
■ flokksins hafa lagt fram til- J
Ilögu til þingsályktunar um I
athugun á möguleikum I
islenskra veiðiskipa til fisk- "
■ veiða i erlendri fiskveiði- J
Ilandhelgi. Þar segir að rikis- I
stjórninni sé faliö aö láta I
kanna möguleika á kaupum '
■ veiðileyfa og öflun veiðiað- J
Istöðu fyrir islensk fiskiskip i I
fiskveiöilögsögu rikja i I
Norður-Ameriku og Vestur- *
i -Afriku. — óg J
Sérbókun um vinnu
markaðssamninginn
Sykurverksmiðjan í Hveragerði:
Fullnægir þörfum
markaðarins hér
Fimmtíu flytja sykur inn til landsins
t frumvarpi til laga um sykur-
verksmiðju i Hveragerði er ég
mæli hér fyrir segir svo I 1. gr.:
„Rikisstjórninni er heimilt að
taka þátt i hlutafélagi, er reisi og
reki sykurverksmiðju I Hvera-
geröi, og að ieggja fram í því
skyni allt að 40% af hlutafé þess,
enda verði hlutafé félagsins
minnst 30% af stofnkostnaði
verksmiöjunnar.”
Gert er ráð fyrir, að einstakl-
ingar, fyrirtæki og sveitarfélög
verði eigendúr að a.m.k. 60%
hlutafjár og er það hliðstætt þvi
sem gert hefur verið ráð fyrir I
heimildarlögum um miðlungsstór
iðnfyrirtæki aö undanförnu, þar
sem áhugafélög hafa staöið að
undirbúningi, svo sem varðandi
steinullarverksmiðju og stál-
bræðslu, svo þekkt og nýleg dæmi
séu tekin. Vil ég leggja áherslu á
það atriöi, að rikið ætlar sér ekki
að vera frumkvæöis- eöa meiri-
hlutaaðili I stofnun sykurverk-
smiðju, enda segir í frumvarpinu
i ákvæði til bráðabirgða:
„Ekki er rikisstjóminni heimilt
að taka þátt i hlutafélagi skv. 1.
gr. né leggja fram fé rikissjóðs
sem hlutaféskv. 1. töluliö 2. gr. né
veita rikisábyrgð eða taka lán
skv. 2. töluliö 2. gr. fyrr en tryggð
hafa verið hlutafjárframlög ann-
arra aðila fyrir 60% af hlutafé
væntanlegs félags.”
í 2. gr. er kveðið á um að fram-
lag ríkissjóðs sem hlutafé verði
alltað 29millj. kr. og aö rlkissjóð-
ur ábyrgist allt að 25% af heildar-
lánsfjárþörf vegna stofnkostnað-
ar fyrirtækisins. Stofnkostnaöur
sykurverksmiðjunnar er áætlað-
ur 241 m.kr. á verðlagi 1. mars
1982. Framlög og ábyrgðir rikis-
sjóðs eru i samræmi viö þessar
tölur. Samkvæmt2. gr. er rikinu
heimilt aö leigja væntanlegu
hlutafélagi lóð úr landi rikisins i
ölfusdal undir verksmiðjubygg-
ingu og tryggja þvi rétt til nýting-
ar jarðgufu á jarðgufusvæði i eigu
rikisins.
13. gr. er kveðið á um að iðnað-
arráðherra og fjármálaráðherra
skipi fulltrúa á aðalfundi félags-
ins að jöfnu.
Hugmyndir um byggingu syk-
urverksmiöju á sér nokkurn að-
draganda. Málið kom til kasta Al-
þingis vorið 1977, þegar samþykkt
var þingsályktunartillaga þess
efnis að gerð yrði hagkvæmniat-
hugun á að byggja sykurhreins-
unarverksmiðju á Islandi. Var
finnska fyrirtækið Finska Socker
AB fengið til að gera skýrslu um
máliö.
Skýrslan var tilbúin I október
1977. Lagt er til i henni að fram-
leiða sykurúr melassa og var hér
um grundvallarbreytingu að
ræða, þar sem áöur hafði verið
reiknað meðað hreinsa hrásykur.
Rófumelassi er tiltölulega ó-
dýrt og vannýtt hráefni, sem fell-
ur til I venjulegum sykurverk-
smiðjum.sem framleiða sykur úr
rófum.
Áárinu 1978 var stofnað Ahuga
félag um sykuriönað h.f. Beitti fé-
lagið sér fyrir þvi i samvinnu við
Finska Socker AB með stuðningi
Norræna iðnaðarsjóðsins að
vinna ýtarlega skýrslu um sykur-
vinnslu i Hveragerði.
Skýrslan inniheldur m.a. for-
hönnun á verksmiðjunni.
Tíu þúsund tonna
sykurnotkun í
landinu
1. Heildarframleiösla á hrá-
sykri i heiminum er um 90 millj.
tn/ári, þaraf eru framleidd um 30
milj. tonn af rófusykri og falla þá
til um 10 milj. tn. af rófumelassa
sem mundi verða aðalhráefni is-
lenskrar sykurverksmiðju. Ekki
er liklegt að verulegar breytingar
veröi á sykurframleiöslutækninni
á næstu árum svo gera má ráö
fyrir áframhaldandi framboði á
melassa.
2. Hrásykur er landbúnaðaraf-
urð og gilda hliðstæðar reglur,
höft og innflutningskvótar i' syk-
urræktunarlöndum og gilda al-
mennt um landbúnaðarafurðir.
Hrásykurverksmiðjur eru yfir-
leitt nálægt ræktunarsvæðunum.
Alþjóðleg samtök hrásykurfram-
leiöenda reyna að sporna á móti
verösveiflum á hrásykri.
3. Óverulegur hluti eða 10-15%
af hrásykri er seldur á frjálsum
-------------^
Kaflar úr ræðu
Hjörleifs
Guttormssonar
á alþingi
fyrir páska
______________________J
uppboðsmarka ði. Þar hafa verð-
sveiflur verið mjög miklar og
virðist reglan um framboð og eft-
irspurn ein ráða þar verðlagn-
ingu.
4. Eftirspurnin eftir hvitum
sykri hefur farið vaxandi ár frá
ári á hinum frjálsu mörkuðum.
Láta mun nærri að 7 millj. tonn af
hvitum sykri séu seld á þessum
mörkuðum. Afgangurinn af
framleiðslunni er seldur á lokuð-
VstofnkostnaðuP
241 miljón kr. |
, Helstu rekstrarliðir i fyrir- '
Ihugaðri sykurvinnslu eru I
miðað við 3. starfsár verk- I
smiðjunnar: hráefnisútgjöld I
, 34%, launakostnaöur 15%, J
■ afskriftir 29%, vextir 6%, \
• ýmis kostnaður 16%, sam- I
Ianber sundurliðun i athuga- I
semdum.
Stofnkostnaöur er áætlað- ■
• ur 241 millj. kr., sem skiptist l
Iþannig:
Byggingaro.fi. 43milj.kr. ■
* Vélaro.fl. 184 •> •> i
I Rekstrarfé 14 •• ••
Samtals 241 milj. kr. •
um mörkuðum eins og t.d. EBE,
en ríki innan þess framleiöa um
12 millj. tonna af hrásykri og
flytja útum 3millj.tonna af hvit-
um sykri, aðallega til Afriku- og
Asíulanda.
5. Islendingar flytja nær allan
sinn sykur inn frá EBE, aðallega
fráeinu fyrirtæki iDanmörku. Is-
lensku innflytjendurnir eru taldir
um 50, enda er hvitur sykur flutt-
ur inn imjög smáum sendingum.
Við njótum kosta og galla hins
frjálsa uppboðsmarkaðar. Flutt-
ur er inn svonefndur B og C sykur
EBE.
6. Tæknilega virðist ekkert þvi
til fyrirstöðu að framleiða hér-
lendis sykur úr melassa. Liklegt
má telja aö framboð á melassa
verði nægilegt, spurningin er ein-
vörðungu um verðið. Verðá mel-
assa hefur farið hækkandi að und-
anfórnu.
Verðlagning á melassa ákvarð-
ast af eftirspurn eftir skepnufóðri
og grundvallast á samsvarandi
fóðurgildum. Nokkur skoðanaá-
greiningur erum þessiatriöi milli
erlendra kunnáttu- og hagsmuna-
aðila.
7. Islendingar nota um 10.000
tonn af hvitum sykri árlega. Talið
er aö það magn breytist litiö á
komandi árum þótt þjóðinni
fjölgi. Neyslan pr. ibúa hefur far-
iðminnkandi aö undanförnu. Rétt
er þó aö nefna að samdráttur I
kex- og sælgætisiönaöi gæti haft
veruleg áhrif á innlenda eftir-
spurn.
Til þess að fullnægja þörfum
landsmanna fyrir sykur koma
þrjár leiðir til álita, ef einvörð-
ungu er horft á hag neytenda:
1. óbreyttástand.þ.e. aðkaupa
sykur á dagveröum uppboðs-
markaða og leyfa mörgum inn-
flytjendum og frjálsri samkeppni
að sjá um verðmyndunina.
2. Opinber innkaup og verðjöfn-
unarsjóöur, þ.e. aö fylgja I fót-
sporflestra Evrópulanda og setja
lög og reglugerðir um sykurinn-
flutning.
3. Reist verði sykurverksmiðja.
Melassamjöl til fóðurs
Reiknað er með að framleiða
um 10.000 tonn af sykri, en við þá
framleiðslu falla til 10.000 tonn af
melassamjöli. Yrði melassamjöl-
ið notað i fóður og kæmi að hluta i
staðinnflutts fóðurkorns. Veltur á
miklu hvaða viðtökur melassa-
mjölið fær hjá bændum.
Melassi hefur verið gefinn búfé
i mörgum löndum, og i Finnlandi
hefur búfé verið gefinn afgangs-
melassi. Áhugafélag um sykur-
iðnaðáætlar verð á melassamjöli
1.92 kr/kg (verðlag júli 1981) og
er það verð velð vel samkeppnis-
fært við innflutt fóðurkorn, þ.e
um 80% af verði innflutts fóður-
korns, miðað við sama þurrefnis-
innihald.
Staðsetning við
Hveragerði
Um staðsetningu er það að
segja að Ahugafélag um sykur-
iönað h.f. stefnir að þvi aö reisa
verksmiöjuna við Hveragerði og
felast staðarkostir fyrst og fremst
i nálægö viö jarðgufu. Melassa
yröi skipað á land i Þorlákshöfn
og þarf að reisa aðstöðu þar fyrir
móttöku á hráefninu. Samkvæmt
uppdrætti er verksmiöjunni ætl-
aður staður viömynni Grænadals
austan Varmár. Rikið á þetta
land, og var það á sinum tima
keypt að frumkvæði raforku-
málastjórnarinnar með það fyrir
augum, aö sem best færi saman
nýting lands og jarðhita á þessum
hluta, ásamt þvi landi sem rikið
átti fyrir í ölfusdal.
Ódýr orka
Jarðhitasvæðið i ölfusdal er
hluti af háhitasvæðinu i Henglin-
um og er einstakt að þvi leyti,
hvað það er nálægt byggð. Fyrir
eru áþessu svæði fjórar borholur,
sem mögulegt væri að nýta i
tengslum viö verksmiöjuna.
Orkustofnun hefur framkvæmt
mælingar á tveimur þeirra, og
reyndust þær vera nothæfar.
Þrátt fyrir þetta hefur Ahugafé-
lag um sykuriðnað h.f. tekið inn i
áætlun sina allan stofn- og rekst-
urskostnað þriggja nýrra 1000 m
djúpra borhola ásamt tilheyrandi
gufuveitu fyrir verksmiöjuna. Af
þessum þremur borholum yrði
ein ávallt til vara, ef loka þyrfti
annarri af hinum tveimur holun-
um, t.d. vegna hreinsana eöa bil
ana.
Gert er ráð fyrir þvi, að verk-
smiðjan framleiði raforku til eig-
in þarfa úr jarðgufu, og er gert
Framhald á bls. 18