Þjóðviljinn - 28.05.1982, Blaðsíða 9

Föstudagur 28. mal 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Rifjaður upp
aðdragandi
að stofnun
Yerkalýðs-
félagsins Jökuls
á Höfn
í Homafirði, sem á
40 ára afmæli
á þessu ári
2. maí sl. var þess minnst
með hóf i i Sindrabæ á Höfn
í Hornafirði/ að 40 ár eru
liðin á þessu ári frá því að
Verkalýðsfélagið Jökull
var stofnað.
Benedikt Þorsteinsson
var aðaihvatamaður að
stofnun félagsins á sínum
tíma, sem varð mjög sögu-
leg» og jafnframt fyrsti
formaður þess/ en for-
mennsku i félaginu gegndi
Benedikt í 26 ár.
Við báðum Benedikt að
rif ja upp aðdragandann að
stofnun féiagsins.
Fiski landaO á Höfn i Hornafiröi
Héldum leynifund
í eldhúsinu hj á mér
segir Benedikt Þorsteinsson
aðalhvatamaður að stofnun félagsins
og formaður þess í 26 ár
— Ariö 1941 var ekki haldinn
aöalfundur i Verkalýösfélagi
Hafnar og siöla þess árs voru uppi
háværar raddir á vinnustööum
um kauphækkun og stofnun nýs
verkalýösfélags, sem væri án
þátttöku kaupfélagsstjórans, en
hann var einn helsti áhrifamaöur
i verkalýösfélaginu sem þá var.
Þaö sama haust var á ferö hér
fyrir austan, erindreki Alþýöu-
sambandsins, Jón Sigurösson, og
náöi ég tali af honum og bar undir
hann þessar hugmyndir okkar um
aö leggja félagiö sem fyrir var
niöur, og féllst hann á þá hug-
mynd; þaö yröi friösamlegasta
leiöin til að losna viö kaupfélags-
stjórann úr félaginu aö leggja þaö
hreinlega niöur.
Um áramótin 1941-2, voru uppi
ráöagerðir um aö halda aöalfund
Verkamannafélagsins, og á
stjórnarfundi rétt fyrir áramótin
var ákveðiö aö hann skyldi hald-
inn aö kvöldi 3. janúar. Kvöldið
áöur komu saman i eldhúsinu aö
Vegamótum, i minni ibúö, verka-
menn til aö ræöa aðgeröir i mál-
efnum félagsins. Niöurstaöa
þessa leynifundar var sú, aö
félagsmenn skyldu hvattir til aö
skila auöu til stjórnar á aöal-
fundinum, og aö kosningum lokn-
um, skyldi borin upp tillaga þess
efnis aö félagiö yröi iagt niður;
þar sem sýnilega væri enginn
áhugi fyrir tilveru þess. Þá
ákváðu fundarmenn aö stefna að
stofnun nýs félags aö aöalfundi
loknum.
Nær allir fundarmenn
skiluðu auðu
Daginn eftir gekk einn félagi
leynifundarins á milli félags-
manna og safnaði undirskriftum
þar sem menn gáfu samþykki sitt
fyrir aðgerðum þessum. Hlaut
þetta góðar undirtektir allra sem
til var leitað.
Aö kvöldi 3. janúar 1942 var
aðalfundurinn haldinn og var
hann vel sóttur. Þegar kjósa átti
stjórn, komu flestir atkvæðaseðl-
ar auöir. Þetta þótti þeim Jóni
Ivarssyni kaupfélagsstjóra og
Birni Guömundssyni ritara
félagsins, sem var innanbúöar-
maöur hjá kaupfélagsstjóranum,
næsta kynlegt tiltæki félags-
manna. Vildu þeir láta endurtaka
atkvæðagreiðsluna og var þaö
fúslega leyft af fundarmönnum,
en niöurstaöan var á sömu leiö.
Bar ég þá upp tillögu þá sem
samþykkt var á leynifundinum,
um að félagið skyldi lagt niöur og
færöi fram þau rök helst fyrir
þessum aögerðum, aö lítiö lif væri
oröiö i félaginu og þaö félags-
mönnum til litils gagns.
Móti þessari tillögu mæltu að-
eins þeir Jón og Björn, og for-
maöur félagsins Benedikt Stein-
sen, sem ekki haföi veriö látinn
vita um þetta fyrirfram.
Tillagan var rædd i hér um bil
þrjár klukkustundir, en aö end-
ingu fékkst aö bera hana undir at-
kvæði, og aö kröfu Jóns tvarsson-
ar, var viðhaft nafnakall viö alls-
herjaratkvæöagreiöslu. Kosning-
in fór þannig aö 34 sögöu já, 3 nei
og 4 greiddu ekki atkvæöi. Voru
þaö helst menn sem gengu ekki i
félagiö á fundinum. Tillagan var
semsagt samþykkt meö 34 at-
kvæöum gegn 3 og þar meö lagt
niður þetta 13 ára gamla félag.
Jón Ivarsson taldi þetta óiög-
legar aðgerðir og áski ldi sér rétt
til aö leita landslaga um þetta en
ekki veit ég til aö hann hafi not-
fært sér þann rétt.
Nýtt félag stofnað
í Barnaskólanum
Þessi sögulegi fundur var hald-
inn i svokölluðum Stúkusal i
Miklagarði og lauk um 11 leytiö
um kvöldiö. Fóru fundarmenn þá
beina leiö þaöan i Barnaskólann,
og eftir sátu þeir Jón og Björn
meö eigur félagsins, hefur
fundargeröarbókin ekki sést siö-
an, þrátt fyrir tilraunir til aö fá
hana.
Þaö voru alls 39 verkamenn
sem héldu fund i Barnaskólanum
seint um kvöldið, og þar var
undirrituö stofnskrá aö nýju
verkamannafélagi. A framhalds-
stofnfundi sem viö boöuöum til
daginn eftir, bættust fjórtán nýir
félagar viö, þannig aö alls voru
stofnfélagar hins nýja verka-
mannafélags 53.
Félaginu var mjög vel tekiö
enda voru félagar i þvi lang
stærsti hluti allra verkamanna á
staönum. •
Hvernig var atvinnulif á Höfn á
þessum tima?
— Um þetta leyti var aö lifna
nokkuö yfir atvinnu. Ástandiö
haföi verið ansi bágborið á
kreppuárunum, fram undir 1940.
Hins vegar á þessum tima, var
setuliöiö breska komiö austur og
talsvert mikil vinna hjá þvi, svo
heldur fór aö lifna yfir.
Þú gegndir formennsku i
verkamannafélaginu strax frá
upphafi og alls i 26 ár. Hvaö kom
til aö þiö skýröuö félagiö
„Jökul”?
— Okkur fannst þaö sjálfsagt
vel við hæfi. Þaö var kalt i veöri
þegar það var stofnað og dálitið
kuldalega gert kannski.
Þurftuö þiö oft aö beita verk-
fallsvopninu?
— Þaö hefur verið litiö um þaö.
Hjá sjómönnum hefur komiö til
verkfalla, en landverkafólkiö var
Benedikt Þorsteinsson
ekki þátttakandi i neinum verk-
föllum, ekki nema þegar alls-
herjarverkföll hafa staöiö yfir.
Fiskimjölsverksmiðja
stofnuð
Hefur félagiö staöiö fyrir ein-
hvers konar atvinnurekstri á
llöfn?
— Nei, ekki beint, en þegar orö-
iö var ansi tregt um atvinnu i
kringum 1950, en þá var ekkert
frystihús komiö hér, fór atvinnu-
nefnd hreppsins aö ihuga leiðir og
skrifaöi m.a. bréf til Kaupfélag-
ins þar sem menn voru hvattir til
aö byggja frystihús til aö tryggja
aö aflinn yröi unninn hér á staön-
um og atvinnulif tryggt aö sama
skapi.
Viö fengum litil svör viö þess-
um ábendingum og óskum. Varö
endirinn sá, aö nefnd á vegum
verkalýösfélagsins, útgeröar-
manna og hreppsfélagsins gekkst
fyrir þvi aö hér yröi stofnaö
hlutafélag um byggingu fiski-
mjölsverksmiöju. Þá fór aö lifna
yfir áhuganum hjá Kaupfélaginu
aö koma upp frystihúsi, en þaö
varö úr aö fiskimjölsverksmiöjan
var byggö og viö höfum örugg-
lega átt þátt i þvi aö fiskvinnsla
komst á fyrir alvöru, og um leiö
tryggö atvinna hér.
Hvaö eru margir félagar i Jökli
i dag, og hvernig leggst framtiöin
i þig?
— Þaö eru vist á þriöja hundraö
félagar nú I verkalýösfélaginu.
Mér lýst ágætlega á framtiöina.
Þaö eru geröir hér út 22 bátar og
atvinnulíf er traust, þaö skiptir
miklu, sagöi Benedikt að lokum.
-lg
Höfn I Hornafiröi, — myndin tekin fyrir nokkrum árum