Þjóðviljinn - 09.07.1982, Blaðsíða 5

Föstudagur 9. júli 1982 ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 5
„Á meðan sitja leigupennar atvinnurekendastéttarinnar niðri Morg-
unblaðshöll og útskýra fyrir þjóðinni hvað felist i sósialiskum hug-
myndum. —Og svo verður meðan við gerum það ekki sjálf.”

Sjónarhorn
Margrét Björnsdóttir:
jöfnu& o.s.frv. Allt þetta kostar
varla meira en fjárausturinn í I
— allt of stóran fiskiskipaflota ■
— ni&urgreiðslur á rolluketi of- I
an i útlendinga — gjaldeyris-
þjófnaö innfhitningsverslunar- I
innar — niöurgrei&slur á raf- *
magni til stóriöju, sem viö aö
hluta til töpum lika á aö reka —
byggöastefnu Framkvæmda- I
stofnunar o.fl. o.fl.
Nauðsyn hugmynda-
legrar baráttu
En flokkurinn þarf að gera
meira.Hann þarf aö halda fram
sósialiskum hugmyndum i J
þessu máli sem öörum, bæöi I
málgagninu og málflutningi
flokksmanna út á viö. Mér er
þaö t.d. minnisstætt, aö fyrir
slöustu borgarstjtírnarkosning- (
ar fór ég á vinnustaöafund meö ■
einum okkar borgarfulltrúa. A i
fundinum kom upp umræöa um I
þjó&nýtingu og sósfalisma. Sá |
fundarmanna sem tjá&i sig um >
máliö haföi greinilega sinar ■
hugmyndir um þaö úr Morgun-
bla&inu og sá fyrir sér biðraöir, |
skrifræöisþursa og geöveikra- ,
hæli. Eg hugöist þá draga upp i
úr minu hugarpússi — hvað viö
Alþýöubandalagsmenn ættum |
viö meö sósialisma. En borgar- ,
fulltrúinn var fljótur aö taka af i
mér oröiö og beina umræðunni I
inná aörar og hættuminni braut- |
ir. Eftir fundinn spuröi ég hann, ,
hverju þetta heföi sætt. „Sósial- ■
isminn er ekkert á dagskrá”,
svaraöi hann. Þetta er að sjálf- |
sögöu reginmisskilningur. Sósi- ,
alisminn á sifellt aö vera á dag- ■
skrá hjá okkur, a.m.k. meðan
flokkurinn kennir sig viö hann.
Umræöa og barátta fyrir sósi- ,
aliskum hugmyndum er ekki ■
siöur mikilvæg, en þær mála-
miölanir sem viö náum i sam- |
starfi viö a&ra flokka. Oft virö- ,
ast þær hugmyndir eins og i
spariföt, sem viö geymum
vandlega i grænu stefnuskránni |
okkar, drögum i besta falli upp ■
á tyllidögum eða þegar kosning- ■
ar nálgast. Aö ööru leyti biöa I
þær ókominna tima. A me&an |
sitja leigupennar atvinnurdc- •
endastéttarinnar niöri Morgun- I
blaöshöll og útskýra fyrir þjóð-
inni hvaö felist i sósialiskum |
hugmyndum. — Og svo veröur ■
me&an viö gerum þaö ekki sjálf. I
Reykjavfk, 6. júli 1982. |
MargrétS.Björnsdóttir. •
Launastefna sósíalista
Sósialisk
launastefna
1 okkar flokki heyrist iöulega
auglýst eftir stefnum. Ekki ó-
merkari stefnum en efnahags-
stefnu, launastefnu, mennta-
stefnu og menningarmálastefnu
svo eitthvaö sé nefnt. Þessar
auglýsingar heyrast gjarnan
þegar verið er eöa búiö er aö
taka flokkslegar ákvarðanir I
viökomandi málaflokki. Á siö-
ustu vikum hef ég a.m.k. þrisv-
ar sinnum heyrt forystumenn
flokksins auglýsa eftir launa-
stefnu Alþýöubandala gsins.
Nú er búiö aö undirrita launa-
samninga sem staðfesta enn
einu sinni, aö vinnuframlag
sumra skuli metiö til margfalt
fleiri króna en vinnuframlag
annarra. Af þvi tilefni vil ég
freista þess aö gera mér og öör-
um grein fyrir þvi' hver gæti
verið launastefna stísialista.
Eg ætla að leyfa mér aö setja
fram og rökstyöja stefnu, sem
er aö visu einföld, en samt erfiö
i framkvæmd vegna þess, að
hún er andstæö hugmyndum
meirihluta þjööarinnar. Þaö
skiptir ekki máli heldur hitt —
aö hverju keppum viö sósialist-
ar og af hverju.
Ljóster að þessa stefnu munu
margirafgreiða sem bamalega
og óframkvæmanlega. Þaö
munu einkum þeir gera sem
hafa fengið meira en aörir i sinn
hlut. Barátta fyrir þessu verður
vafalaust torsótt, en þaö er
varla nýnæmi fyrir sósialista.
Mismunur i launum er afleiö-
ing þeirrar gömlu hugsunar, að
uðóvinurinnoft aörir launþegar,
en ekki atvinnurekendur.
Hlutverk verkalýðsfor-
ystu og flokksins
Sósialistar i forystu verka-
lýöshreyfingarinnar eru þar i
erfiðriaöstöðu. Þversögn þeirra
hlutskiptis er, að annars vegar
aöallega felasti þvi „aö hækka
þurfi lægstu launin” og „stækka
þurfi þjó&arkökuna, svo meira
veröi til skiptanna”. Hiö fyrra
er sjálfsagt, en hiö siöara er
hluti af efnahagsstefnu flokks-
ins, sem ekki þyrfti siður aö
taka til me&feröar. Meö aöild
sinni aö rikisstjómum, bæjar-
og sveitastjtírnum hefur flokk-
Þaö er grundvallaratriði sósi-
I aliskra hugmynda (a.m.k. eins
■ og ég skil þær), aö allir menn
I skuli hafa jafnan rétt og mögu-
leika til aö stjóma eigin li'fi, um-
I hverfi og þar meö sögulegri þró-
■ un. Þetta er grundvallaratriði,
sem menn deila um, en veröa
sem sósialistar aöhafa gertupp
I viö sig.
• Eitt af þvi sem við notum til
aö stjórna eigin lifi og umhverfi
I eru fjármunir. Af ofansög&u
hlýtur þvi aö leiða, aö þeim
■ skuli sem jafnast skipt. Og þar
I sem laun em uppistaðan i fjár-
munum flestra, skulu menn er
■ hafa valið sér, eða valist til mis-
* munandi starfa fá sömu laun
I fyrir vinnu sina.
Launastefna sósialista er
I samkvæmt þessu, — allir fái
1 sömu laun.
I_________________________________
menn séu mismikils virði og
jafnframt vinnuframlag þeirra.
Þvi skuli hlutur þeirra I efnis-
legum sem andlegum gæðum
samfélagsins misjafn. Hvaö
'laun varöar heyrast siöan rétt-
lætingar eins og — annars fæst
ekki fólk með tilskilda hæfileika
eöa menntun — annars myndu
þeir betur borguöu ekki vinna
eins vel —störfin eru mis-mikil-
væg o.fl., sem ekki stenst sem
almenn regla. Ein afleiöing
þessarar mismununar er inn-
byröis kapphlaup og sundrung,
sem hefur á siðustu árum veriö
mjög áberandi i islenskri verka-
lýðshreyfingu. Þar viröist höf-
eru þeir sjálfir sósialistar, hins
vegar eru þeir fulltrúar og mál-
svarar fólks sem ekki eru sósi-
alistar. Þetta hlýtur aö þý&a aö
ýmis baráttumál og baráttuaö-
feröir sem þeir standa fyrir I
sinum félögum eru andstæö
þeirra persónulegu hugmynd-
um og hugsjónum. Viö þessu er
litiö aö segja annaö en þaö, aö
mér finnst heldur litiö neyrast
i hinum sósialiska helmingi
þeirra. Þeir gætu einnig sinnt
flokknum sem baráttutæki fyr-
ir sósialiskum hugmyndum bet-
ur.
Launastefnaflokksins (a.m.k.
undanfarin ár) hefur mér virst
urinn þó gert ýmislegt til aö
jafna kjör fólks i landinu. En
þar er enn fyrir mörgu aö berj-
ast viö núverandi aöstæöur.
Það mætti breyta álagningu
opinberra gjalda þannig, aö lág-
launafólk greiddi enga skatta,
stórauka félagslega aöstoö viö
húsnæöiskaup (eöa leigu) sér-
staklega fyrir láglaunafólk og
a&ra sem ekki eiga húsnæ&i,
elli- og örorkullfeyrir yröi ávallt
mi&aöur viö me&allaun f land-
inu, lifeyrisréttindi jöfnuö og
felld inn i kerfi almannatrygg-
inga, námsmenn fái námslaun,
laun opinberra starfsmanna
Fólkvangur Vestmannaeyinga
Stakkagerðis-
tún í Eyjum
Auk Herjólfsdals er Stakka-
geröistúniö gimsteinn Vest-
mannaeyjabæjar. Þann gimstein
þurfum viö aö vernda. Meö til-
komu minnismerkisins um Odd-
geir Kristjánsson, hina stórkost-
legu fiölu, skapast aöstaöa fyrir
Lúörasveitina aö leika ef veöur er
ekki gott.
Annars finnst mer minnis-
merkið of stórt i sniöum. Ekki
þaö, aö Oddgeir Kristjánsson ætti
ekki skiliö þennan minnisvarða
vegna starfa sinna aö tónlistar-
málum bæjarins um margra ára
bil, en minnisvarðinn heföi ekki
tapaö gildi sinu viö þaö aö vera
minni.
A bæjarrústum horfinnar tiðar
trónir tröllkonan og sómir sér vel.
Fleiri minnisvaröar mættu prýöa
þennan gimstein og fólkvang bæj-
arins. Fólk ætti aö nýta sér gang-
stlgana betur, en ekki vaöa yfir
grösugt túniö.
Stakkageröistúnið er meira en
Stakkageröistún.Þar hefur senni-
lega risið fyrsta byggö i Eyjum
utan Herjólfs i Herjólfsdal. Þaö
sýna mishæöir túnsins.
Fyrir nokkrum árum var ég, á-
samt fleirimönnum, aö vinna viö
aö vikka svæöiö fyrir utan Aktíges-
húsiö. Þá komum viö niöur á
húsatóftir. I þessum tóftum var
mikiö af fiskbeinum sem sýndu
að aöalfæða ibúanna hefur veriö
fiskmeti, enda sjávarútvegurinn
eins og nú, aöal uppistaðan i lifs-
viöurværi fólksins. 1 þessum bæj-
artóftum eöa réttara sagt grunn-
hleöslum húsa, fundum viö stein
meö gati. 1 gatinu var tré sem
benti til þess aö hann heföi veriö
notaöur sem sleggjuhaus, enda
sagöi Þorsteinn Vfglundsson sem
þá var safnvöröur aö þetta væri
sleggjuhaus til aö berja harðfisk,
en fiskurinn og svo eggjataka úr
björgum á sumrin og fuglaveiöi
var meginlifsviöurværi fólksins.
Einnig fundum vð þarna brot úr
brúnni leirskál. Þarna mun hafa
staðið bær Eyjólfs og Guöriöar
íimwntiiii
Sönonardóttur (Tyrkja-Guddu),
sem hertekin var af Tyrkjum eða
þessum tíþjóðalýö sem fór hér um
myrðandi og rænandi. Siöar, er
Guörföur kom úr herlei&ingunni
til Kaupmannahafnar, giftist hún
sálusorgara sinum, Hallgrimi
Péturssyni sálmaskáldinu fræga
sem orti Passiusálmana og Allt
eins og blómstfið eina, sem fyrst
var sungiö við jaröarför Ragn-
heiöar Brynjólfsdóttur, biskups i
Skálholti, og er sunginn viö jarö-
arfarir enn þann dag i dag. Hall-
grlmur mun einnig hafa sent
henni handrit af Passiusálmun-
um er þau lágu bæði banaleguna,
hún veik af tæringu, hann af
holdsveiki.
Þrátt fyrir flokkadrætti érum
við sjálfsagt sammála um ágæti
Stakkageröistúns sem fólkvangs.
Þarna hefur byggöin staöi\ enda
stutt til sjávar og verslunar.
Þarna hefur einnig veriö skjtíla-
samast fyrir austanáttinni og
stutt aö gá til miða. Viö sjáum
fyrr okkur húsaþyrpinguna og
skinnklædda menn ganga til sjáv-
ar. Nei, Stakkagerðistúniö er
gagnmerkur, sögulegur staöur
sem vernda þarf. Túniö er einnig
igrösugt og fallegt hvaöan sem á
þaö er litið. Góð hirðing þess er
sómi fyrir bæjarbúa. Viö munum
halda áfram aö standa vörö um
þennan rúbin okkar.
Magnús frá Hafnarnesi.