Þjóðviljinn - 03.09.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 3. september 1982
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Útgáfuféiag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
' Fréttastjóri: Þórunn Sigurðardóttir.
L'msjónarmaður sunnudagsbla.ös: Guðjón Friöriksson.
Auglysingastjóri: Svanhildur B jarnadóttjf.
Afgreiðslustjtíri: Baldur Jónasson
Blaöamenn: Auöur Styrkarsdó'tir, Helgi Ölafsson
Magnús H. Gislason, Olafur Gislason, Oskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttafréttaritari: Viðir Sigurðsson.
L'tlil og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir :Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar.
Auglvsingar: Hildur Hagnars, Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guðvaröardóttir, Jóhannes Harðarson
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Sæunn óladóttir.
Iiúsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
t'tkeyrsla. afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Reykjavik, simi X1333
Prentun: Blaöaprent hf.
Alusuisse enn
í feluleik
• Svissneski auðhringurinn Alusuisse hefur beitt
margvislegum aðferðum til þess að mjólka álkú
sina á íslandi. Álverksmiðja auðhringsins i
Straumsvik nýtur góðs af lágu raforkuverði,
miklum íramleiðslugæðum og hæfu starfsfólki. Og
ekki hefur auðhringurinn þurft að óttast það að
blóðmjólka álkú sina vegna þess að aðgangsharka
hans hefur fyrst og fremst bitnað á islenska rikinu
en ekki á íyrirtækinu sjálfu.
• í tið Hjörleifs Guttormssonar iðnaðarráðherra
hefur bókhaldsaðhald verið aukið og nýttur réttur
til árlegrar heildarendurskoðunar á reikningum
ÍSAL. Breska endurskoðunarfirmað Coopers og
Lybrand skilaði nýverið áliti um reikninga ÍSAL
1981, og hefur islenska rikið þegar lagt fram at-
hugasemdir við reikningana i samræmi við áskilinn
frest þar um. Eins og fyrri daginn kemur margt
fróðlegt i'ljós við endurskoðunina, enda þótt hið
aukna aðhald hafi skilað sér i þvi að Alusuisse er
varkárara i verðlaginu gagnvart ÍSAL en áður. Sem
dæmi má taka að á árinu 1981 reyndist meðaltals
verð rafskauta sem Alusuisse seldi úr eigin verk-
smiðju til ÍSAL vera 415 dollarar en var 488 dollarar
1980, og verð á súráli stendur nánast i stað þrátt
fyrir almennar verðhækkanir. Þetta sannar rétt-
mæti þess málflutnings Alþýðubandalagsins að
aðhalds sé þörf i nærveru auðhrings.
• Engu að siöur er ljóst af endurskoðuninni fyrir
árið 1981, að tekjur ÍSALS eru vantaldar um 1.5
miljónir dollara. eða 22 miljónir islenskra króna á
núverandi gengi. Þetta lækkar hið reikningslega
tap sem ÍSAL gaf upp á siðasta ári en breytir ekki
skattgreiðslum fyrirtækisins hér á landi, þar sem
ÍSAL greiðir aðeins lágmarksframleiðslugjald
vegna taprekstursins. Ragnar Halldórsson starfs-
maður Alusuisse segir að hér séu aðeins á ferðinni
ómerkilegar deilur um afskriftarreglur en það er
ekki allskostar rétt eins og fleira sem haft er eftir
þeim herramanni.
• í skýrslu sinni benda bresku endurskoðendurnir
á að samanborið við önnur fyrirtæki i áliðnaði sé
ÍSAL gert af eigendum sinum, Alusuisse að bera
óeðlilega mikinn fjármagnskostnað. Af þeim
ástæðum séu kostnaðarútgjöld ÍSAL mun hærri en
hjá sambærilegum fyrirtækjum og afkoman þvi
lakari. Þetta dæmi bætist við önnur kennslubókar-
sýnishorn um bókhaldsbrellur milli fyrirtækja
innan alþjóðlegra auðhringa, sem Alusuisse hefur
boðið íslendingum uppá. Hækkun i hafi til þess að
kalla fram yfirverð á aðföngum, súráli og raf-
skautum, og meiri mjólk úr kúnni, þekkjum við
þegar.
• Coopers og Lybrand greina frá þvi i niður-
stöðum sinum að Alusuisse hafi neitað endur-
skoðendum um aðgang að bókhaldi sinu og dóttur-
félaga til öflunar upplýsinga og gagna um
viðskiptin við ÍSAL. Alusuisse segir neitun sina
byggða á aðalsamningi en iðnaðarráðuneytið telur
hana skýlaust brot á sama samningi. Alusuisse
neitar endurskoðendum um tæmandi upplýsingar
varðandi framleiðslukostnað rafskauta hjá þvi
Alusuisse-fyrirtæki sem þau framleiðir. Alusuisse
kemur fram sem milliliður gagnvart ÍSAL og fram-
visar reikningum sinum til dótturfyrirtækisins á
Islandi, en ekki reikningum þeirra fyrirtækja sinna
sem framleiða aðföngin. Þeir frumreikningar fást
ekki upp á borðið. Með slikum aðgerðum er verið að
koma i veg fyrir að hægt sé að komast að raun um
hvort Alusuisse stendur við þær skuldbindingar i
samningum við islenska rikið að tryggja dóttur-
fyrirtæki sinu á íslandi hráefni á besta fáanlega
verði. — ekh
klippt
Fyrst kemur forsetinn - svo stórbisnessinn.
Hver ræöur?
Pcgar almenningur er dasaöúr
nokkuö á ríkisstjórninni,
kaupmanninum og auraleysinu
fer hann jafnan í leit aö sökudólg-
um. Hver ræöur þessu? Fyrst er
bent á ríkisstjórnina, eins og von-
legt er, en fl jótlega er því bætt viö
aö hún ráði nú ekki öllu. löju-
höldar ráöi miklu, auðhringar.
verkalýösfélög, fjölmiölar. Svo
getur fariö aö menn hoppi svo
lengi í huganum á rnilli hugsan-
legra og raunverulegra áhrifaöila
í þjóöfélaginu. aö niöurstaöan
veröi helst sú aö enginn ráöi í
raun og veru neinu.
Fyrir nokkru birti bandartskt
tímarit, U.S and News Report
niðurstöður úr skoöanakönnun.
Hún var á þá leið, aö ýmiskonar
áhrifamenn (ekki er sagt frá því
hvernig þeir voru valdir) voru
spurðir aö því hvernig þeir mætu
áhrifavald þrjátíu bandarískra
„stofnana". I Iverri „stofnun" átti
aö gefa einkunn frá einum og upp
í sjö eftir því hvað menn teldu
viökomandi aðila hafa mikil áhrif
á „ákvarðanir sem varöa þjóöina
alla". Niöurstaðan er nokkuö
fróöleg,
Sjónvarpið og
olíufélögin
Þeir tíu aöilar sem efstir voru
eru þessir;
Fyrst kernur forsetaembættið,
Hvíta húsiö, - þaö fær meðal-
einkunina 6,60 hjá bandarískum
umsvifamönnum. Næst kemur
stórbisnessinn. sem fær 5,83,
Öldungadeild þingsins er í þriöa
sæti meö 5,71 stig og sjónvarpið í
fjórða með 5,64. I fimmta sæti
eru olíufélögin meö 5,55 þá kem-
ur hæstiréttur, bankarnir eru í
sjöunda sæti nteö 5,50. I áttunda
sæti er fulltrúadeild þingsins
(5,45), sjálf ríkisstjórnin kemur
ekki fyrr en í níunda sæti og emb-
ættismannakerfi alríkisstjórnar-
innar er svo í tíunda sæti meö
5.07.
Allt er þetta nokkuö fróðlegt,
ekki síst þaö aö stórauövaldiö
gengur næst forsetanum og aö ol-
íukóngar og sjónvarpskóngar eru
taldir miklu áhrifasterkari en fu 11 -
trúadeild þingsins og ráðherra-
greyin. Og líklega er þetta allt
raunveruleikanum samkvæmt.
Flokkarnir
og kirkjan
Kauphöllin í VVall Street er í
tólfta sæti (5.03 stig), dagblöðin
eru í þrettánda sæti, herinn er í
sautjánda sæti, auglýsingar í því
átjánda. Fjölmiðlar, fyrir utan
sjónvarpiö sýnast heldur illa sett-
ir - útvarpið er í nítjánda sæti til
dæmis, tímarit í tuttugasta sæti
(3.96 stig) og kvikmyndir reka le-
stina í þessum lista - eru í þrítug-
asta sæti með 2,79 stig. Flokkarn-
ir eru ekki taldir upp á marga
fiska, flokkur forsetans er í
fimmtánda sæti, en Demókratafl-
okkurinn er í 24ða. Verkalýösfé-
lögin eru í miðjunni eða í fjór-
tánda sæti með 4,73 stig.
Bandaríkjamenn eiga öflugt
skólakerfi, en menntastofnanir
konia ekki fyrr en í 23.sæti á þess-
um lista. Og þótt þeir séu kirkju-
ræknari en flestir aörir, að írum
og Pólverjum kannski undan-
skildunt, þd eru trúarbrögðin
ekki fyrr en í 25. sæti - rétt viö
hliðina á fjölskyldunni.
Sama tóbakið
En það væri líka hægt aö lesa
þennan lista með öörum hætti en
að hugsa unt niðurrööunina
sjálfa. Hve ntikiö af þeim „stofn-
ununt" sent spurt er um, eru ekki
í raun og veru útibú eöa erindreki
eða í eigu þess aöila sem er númer
tvö á listanum;, stórfyrirtækj-
anna? Þau ráða í krafti fjármagns
yfir sjónvarpi og drjúgum hluta
blaða og kvikmyndagerð og pól-
itískum flokkum, og það er
óþarft aö minna á þá þræði sem
liggja á milli þeirra og Wall Street
og hersins og svo mætti lengi
áfram telja.
Það var líka spurt unt áhrifa-
mátt „hópa sent berjast fyrir
mannréttindum". Þeir lentu í 27.
sæti - næst á eftir kirkjunum.
ÁB.
iIbi 4, fí
BEIJING WANBAG
A S B itxrw*
íí ■« í; ? s i a. ? * * r * k
2 ;U w ^. i * «It • H K K X
»«r.'.A+v.utiv> ttr.w /|.r
Htft {.c « it ,v « & g n • i
r - li »is o í» *i U fl. h. m
*h • i • % + rf *. n
C ? A W 'i* vti
■A &
t L-
H ié * «. ÍJ ,«
b'l r f V.
[ /kilii
% U * * .1 L 1
■ P'i ii. :ö i rUii ■ á.i i-Múl»:-N' Alt
M
n U It.!' L. W: r. +ititinvH4 W
/»«!- + «• ‘.vinn .... \ /
1£-

JL

.Æ
W.

n\
Kinverska stúlkan
og tískan
Kvöldblaöiö i Peking, Beijing
Wanbao, birtir ýmsar sögur af
viöureign ungs fólks viB freist-
ingar tiskunnar.
Um daginn var birt þar i blaöi
saga af Jiang Liyng myndar-
stúiku sem vann i verksmiöju.
Henni fannst hún ekki nógu
tiskudömuleg, og hún fékk sér
þvi háhæla skó támjóa og var
alsæl um stund. En allt kostar
fórnir, brátt kom slæmur
verkur I tærnar en hvaö gerir
maöur ekki fyrir feguröina. Eöa
svo segir Beijing Wanbao:
,,Þaö getur ekkert veriö aö
háum hælum, Utlendingamir
ganga i svoleiðis skóm, vagga
sér i heröum rösklega og dilla
bossanum. Hvi ekki hUn? En
hún var ekki vön svo háum hæl-
um. Þegar hUn gengur af stað
veröur hún aö skjóta fram
hnjám og höföi meöan efri hluti
búksins veröur aö hallast sem
lengst aftur á bak — og ekki er
þaö fallegt. Náttúrulegar hreyf-
ingar hennar og styrkur hverfa
meö þessum háu hælum. Um
leiö og hún kom i vinnuna mættu
henni bæöi fyrirlitleg augnatillit
og jákvæö — hinir fyrrnefndu
voru miöur sln yfir þvi sem þeir
sáu, en hinir klappa henni á
herðarnar og segja: „Toppur-
inn i dag”.
Flan ekki til
fagnaðar
En allt fór þetta heldur illa.
Aumingja Jiang Liyng ætlaöi
eftir vinnuna á stefnumót viö
piltinn sinn og sýna honum
skóna og svo hvað hún var oröin
stór (l,64smen varl,54) En hUn
komst ekki til fundar viö hann.
öklar hennar voru farnir aö
bólgna i tiskuskónum og þegar
hún kom út losnaöi annar hæll-
inn og stúlkan datt.
Svona fór um sjóferð þá, segir
Kvöldblaöiö i Peking. Frásögn
þessi er dálitiö svipuö þeim sem
á sinum tima birtust i sovéskum
blööum, þegar þaö þótti póliti'sk
nauösyn aö skamma „stæl-
gæja” sem gengu i vestrænni
tisku. Er nú nokkuö langt um
liöiö siöan þaö var. Munurinn er
þósá,aöí sovéskum blööum var
tónninn I garö „stælgæja” mun
haröari en i þessari fóöurlegu
áminningarfrásögn um aö hollt
sé heima hvað...