Þjóðviljinn - 04.01.1983, Page 9

Þjóðviljinn - 04.01.1983, Page 9
Þriðjudagur 4. janúar 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13 Súkkulaði handa Silju Siguður A. Magnusson skrifar um leikhús Höfundur: Nína Björk Árnadóttir Tónlist og flutningur: Egill Ólafsson Leikstjóri: María Kristjánsdóttir Leikmynd og búningar: Messíana Tómasdóttir Lýsing: Sveinn Benediktsson Sé sá gállinn á manni, má segja sem svo að Nína Björk Árnadóttir sé að tjá sjálfsögð og almælt tíðindi í nýjasta leikriti sínu, „Súkkulaði handa Silju“, sem frumsýnt var á litla sviði Þjóðleikhússins 30. des- ember. En þá verður líka að taka skilmerkilega fram að hún gerir það með mjög svo persónulegum og skáldlegum hætti, þannig að verkið ratar rétta boðleið að hjarta þeirra leikhúsgesta sem hafa þá umdeildu móttökustöð í lagi, en hætt við að hinir, sem einungis láta vitsmunina ráða viðbrögðum sín- um, telji sig bera minna úr býtum. Leikritið fjallar að meginefni um einstæða hálffertuga móður og fimmtán ára dóttur hennar, á- rekstra þeirra og áhyggjur, gagn- kvæma ást og vonlausar aðstæður í rfkjandi þjóðfélagskerfi. Styrkur leiksins felst fyrst og fremst í ein- faldleik og réttri tilfinningu. Hvert einstakt atriði orkar á mann einsog lifuð og mikilsverð reynsla. Blæ- brigði öll eru fínleg og hárnákvæm. Annarsvegar erum við vígð inní gráan hversdagsleik móðurinnar, Önnu, með látlausu striti frá morgni til kvölds í kexverksmiðju fimm daga vikunnar, helgarböllum ásamt tilfallandi ástarævintýrum og sífelldum áhyggjum útaf farnaði dótturinnar og vaxandi tómlæti hennar um skólagöngu og aðrar borgaralegar skyldur. Hinsvegar er okkur kynntur heimurinn sem Silja laðast að og lendir í, þarsem leitast er við að sefa sviðann innifyrir og eyða fánýtiskenndinni með vím- ugjöfum og óraunhæfum bolla- leggingum um byltinguna og betra mannlíf. Mannlífsmyndin sem upp er dregin í leiknum er eins grá og fyrirheitalaus og verða má, en hver neitar því að hún sé sönn? Hve margar skyldu þær einstæðu ntæð- ur og einmana dætur vera í íslenska allsnægtaþjóðfélaginu sem hitta sjálfar sig fyrir í gervum mæðgnanna? Leikritið er vissulega tímabært afþví það leiðir okkur fyrir sjónir veigamikinn part af lif- andi veruieik samtíðarinnar og knýr okkur til að taka þátt í kjörunt olnbogabarna samfélagsins, þó ekki sé nema eina stutta kvöld- stund. Slík reynsla ætti engan að skaða. Það sem gerir leikrit Nínu Bjark- ar hugtækt er þó ekki fyrst og fremst efni þess, heldur efnistökin, hin hárnæma tilfinning fyrir því sem um er fjaliað og hin skáldlega skynjun sem rýfur raunsæisramm- ann og ljær þessu nöturlega verki ntikinn innileik og ákveðinn ljóðrænan þokka. Sú aðferð Nínu Bjarkar að kljúfa móðurina í tvær persónur og stilla upp við hlið hennar „hinni konunni", sem er ímynd draumsins um fegurra og til- gangsríkara mannlíf, er djörf og ai- veg á mörkum þess að lukkast. Ég var ekki fyllilega sáttur við þennan þátt sýningarinnar. Kannski hefði orðið áhrifaríkara að láta Önnu tala við sjálfa sig í spegli eða nota falskan spegil og láta hina konuna standa að baki hans. Um það er erfitt að dæma að óreyndu máli, en hitt var ljóst að herslumun vantaði á að hin konan yrði lífrænn partur leiksins. Afturámóti var lokaatrið- ið, svo óhugnaniegt sem það er í sjálfu sér, bæði djarft og áhrifa- sterkt og raunar eina haldbæra leikræna lausnin, einsog allt er í pottinn búið. María Kristjánsdóttir setti leikinn á svið og hefur tvímælalaust skilað mjög álitlegu verki. Sýning- in var samfelld og hnökralaus, at- riðin runnu áreynslulaust hvert inní annað og voru öll ómissandi þræðir í þeint örlagavef sem ofinn er og lykst um ntæðgurnar í leiks- lok. Það var eftirtektarvert hve samstilltur og jafnvígur leikhópur- inn var, þannig að hvergi heyrðist Þórunn Magnea Magnúsdóttir og Sigurður Skúlason í „Súkkulaði handa Silju“. mishljómur. Þvílíkur árangur næst ekki nema með einbeittri leik- stjórn og mikilli natni við hvert minnsta smáatriði. Þórunn Magnea Magnúsdóttir fór með hlutverk Önnu og gerði því slík skil að varla varð á betra kosið. Umkomuleysi, veiklyndi og von- leysi hinnar aðþrengdu konu var meitlað í hvern andlitsdrátt leikkonunnar og allt fas hennar á- réttaði og undirstrikaði það sent lá milli línanna í leiktextanum. Hér var á ferðinni heilsteypt, blæ- brigðarík og minnisverð túlkun bjargarlausrar sálar. Dóttirin Silja var leikin af ung- um menntaskólanema, Báru Magnúsdóttur, sem nú þreytti sína fyrstu raun á leiksviði með slíkum ágætum að annálsvert má telja af algerum nýliða. Frantsögn Báru var skýr og yfirleitt mjög eðlileg, látbragð hennar „rétt" og sannfær- andi. Henni lánaðist að túlka nteð skilvísum hætti það sambland af óþoli, fyrirlitningu og djúpri ást sem unga stúlkan ber í brjósti til ntóður sinnar. Hér er á ferðinni leikaraefni sent binda má vonir við. Minni hlutverk voru öll í góðum höndum. Inga Bjarnason lék hina konuna af miklum þokka og fór fallega með hinn ljóðræna texta, en sem fyrr segir var hlutverkið ein- hvernveginn utangarna við leikheildina. Anna Kristín Arn- grímsdóttir lék vinkonu Önnu, Dollý, ákaflega þakklátt hlutverk, og var bláttáfram óborganleg í gervi þessarar lífsglöðu og kæring- arlausu konu, sent lifir einungis fyrir líðandi stund og lætur hverj- um degi nægja sína þjáning. Þó galsatónninn væri yfirgnæfandi í túlkun Önnu Kristínar, sló hún líka á angurværari strengi sent hljóm- uðu sterkt. Þórhallur Sigurðsson lék Sigga, viðhald Dollýar, lítið hlutverk sem tekk skýrar og kími- legar útlínur í meðferð leikarans. Sigurður Skúlason lék Jóhann, hugsanlegt viðhald Önnu, og dró upp einkar skemmtilega mynd af vingulslegum eintrjáningi sem er að bræða með sér hvort hann eigi að skilja við konuna. Jón S. Gunn- arsson lék „mann á bar“ og brá upp sláandi ntynd af skyndivini einnar nætur. Og þá er ógetið tveggja ungliða sem léku Bangsa og Örn, samherja Silju í voniausri baráttu við for- eldra kerfi og borgaralegar kröfur. Ellert A. Ingintundarson teiknaði nærfærna og sannfærandi mynd af töffaranum Bangsa, sent felur viðkvæma sái undir hörðu yfir- borði. Guðjón P. Pedersen lék Örn vin hans, brothættari sál og opin- skáari sem átti hefur erfiða bern- sku og flýr veruleikann án þess að ala á tyllivonum einsog félagi hans. Báðir þessir kornungu leikarar gerðu hlutverkum sínum eftirtekt- arverð skil. Egill Ólafsson samdi tónlist við leikinn og flutti hana. Setti hún sterkan og sérstæðan svip á sýning- una, brá yfir hana blæ trega og ang- urværðar sem ítrekaði ríkjandi til- finningu leiksins, aukþess sem hún vakti hugboð um kaldan og sálar- lausan losta. Leikntynd og búningar eru verk Messíönu Tómasdóttur. Leik- myndin er mjög einföld í sniðunt, hurð, legubekkur, spegill, flygill, klósettskál og eldavél, en nteð þessunt óbrotnu hjálpargögnum nær hún frani tilætluðum áhrifum og sleppir öllu sem draga kynni at- hyglina frá sjálfum leiknum. Bún- ingar eru sömuleiðis uppmálandi og persónumótandi, hvort sem í lilut eiga hippar, góðborgarar eða verkakonur í upplyftingarhug- leiðingum. Lýsing Sveins Bene- diktssonar var nákvæm og mark- viss og átti sinn góða þátt í snurðulausri frantvindu sýningarinnar. Semsagt, leiksýning sem vert er að sjá og hugleiða. Sigurður A. Magnússon Bókhlaðan 25 ára:__________ Stóraukin bókaútgáfa í kjölfar eigendaskipta Um þessar mundir á Bókhlaðan hf. 25 ára afmæli og af tilefni þeirra tímamóta hefur útgáfa fyrirtækis- ins verið stóraukin. Nú unr jólin komu út frá Bókhlöðunni 25 bóka- titlar, auk þess sem allmikil upp- stokkun hefur verið gerð hjá fyrir- tækinu; þar eru nú 11 manns í föstu . Forseti íslands sæmdi á nýársdag eftirtalda rnenn heiðursmerki hinn- ar íslensku fálkaorðu: Aðalstein Júliusson, vitamála- stjóra, Reykjavík, riddarakrossi fyrir embættisstörf. Alan Boucher, prófessor, Reykjavík, riddarakr- ossi fyrir störf að menningarmál- um. Askcl Jónsson, tónskáld, Ak- ureyri, riddarakrossi fyrir störf að tónlistarmálum. Axel Thorsteins- son, f.v. fréttamann, Reykjavík, riddarakrossi fyrir störf að frétta- og blaðamennsku. Brand Tómas- son, yfirflugvirkja, Reykjavík, riddarakrossi fyrir störf í þágu flug- starfi, en alls 30 starfsmenn í des- embermánuði. Eigendur Bókhlöðunnar, hjónin Sjöfn Ólafsdóttir og Eyjólfur Sig- urðsson, boðuðu í vikunni til fund- ar með blaðamönnum þar sem starfsemi og umfang útgáfunnar mála. Geirþrúði Hildi Bernhöft, ellimálafulltrúi, Reykjavík, ridd- arakrossi fyrir störf að málefnum aldraðra. Gunnar Flóvenz, fram- kvæmdastjóra, Reykjavík, ridd- arakrossi fyrir störf að útflutnings- málum. Gunnlaug Pétursson, f.v. borgarritara, Reykjavík, stórridd- arakrossi fyrir embættisstörf. Helga Símonarson, f.v. bónda á Þverá í Svarfaðardal, riddarakrossi fyrir félagsmálastörf. Jón Steffen- sen, f.v. prófessor, Reykjavík, stjörnu stórriddara fyrir vísinda- og rannsóknarstörf. Júlíönu Friðriks- dóttur, f.v. hjúkrunarkonu, var kynnt. Bókhlaðan flutti nýlega í Glæsibæ. Þeir titlar sem komu nú út um jólin á vegum Bókhlöðunnar eru Islenskir athafnamenn, eftir Þor- stein Matthíasson, Nú er fleytan í nausti, sem Guðmundur Jakobs- son hefur tekið saman, í dagsins Reykjavík, riddarakrossi fyrir hjúkrunarstörf. Sigurð Gunnars- son, f.v. skólastjóra, Reykjavík, riddarakrossi fyrir uppeidis- og fræðsiumál. Soffíu Ingvarsdóttur, frú, Reykjavík, riddarakrossi fyrir störf að félagsmálum. Svein Tryggvason, framkvæmdastjóra, Reykjavík, riddarakrossi fyrir störí í þágu landbúnaðarins. Tómas Guðmundsson, skáld, Reykjavík, stórkrossi fyrir bókmenntastörf. Valdimar Ornólfsson, fímleika- stjóra, Reykjavík, riddarakrossi fyrir störf að íþróttamálum. Vil- hjálm Guðmundsson, fram- kvæmdastjóra, Kaupmannahöfn. riddarakrossi fyrir störf að ferða- málum. önn, eftir Þorstein Matthíasson, Bóndi er bústólpi, eftir Guðntund Jónsson. Þessar fjórar bækur inni- halda efni eftir allmarga aðila en of langt mál yrði að rekja þá og eru því einungis tilnefndir umsjónar- menn útgáfunnar. Kristnar hugvekjur, eru safn hug- vekja eftir 27 kennimenn. Lækn- isdómar alþýðunnar læknisráð eftir ýnisa aðila. Þrælaströndin eftir Torkild Hansen. Frídagur frú Larsen, eftir Mörthu Christiansen. Bermúda-þríhyrningurinn, eftir Charles Berlitz. Innflytjendur, eftir Howard Fast. Heitar ástríður, eftir Frank Yerby. Elsku mamma, eftir Cristinu Crawford. Fyrsti koss- inn, eftir Denise Robbins. Þá koma út fjórar bækur eftir Sven Hazel. Ilersveit hinna fordænidu, Tortímið París, Dauðinn á skrið- beltum og Stríðsfélagar. Þjóðsögur frá Victnam er bók sem hefur þá sérstöðu að hún kem- ur út á tveim tungumálum. í þess- ari bók er að finna ýmsar þjóð- og munnmælasögur. Knáir Krakkar, eftir Iöunni Steinsdóttur. Benni og stolnu skartgripirnir. Má ég gefa yðurráð, eftir Jack Nicklaus. Golf- bók í sérflokki. Ævisaga Beetho- vens, í þýðingu Jóns Þórarins- sonar. Þá gefur Bókhlaðan út þrjár bækur fyrir knattspyrnuáhuga- menn. Núlíð og framtíð íslenskrar knattspyrnu, eftir Juræi Sedov, Baráttan um heimsbikarinn, eftir Sigurð Sverrisson og íslcnsk knatt- spyrna ’82, eftir þá Víði Sigurðsson og Sigurðs Sverrisson. Byrjendabækur Freud fyrir byrjendur eftir App- ignanesi og Zarate heitir ný bók sem bókaforlagið Svart á hvítu hef- ur sent frá sér. Hún er önnur af tveimur fyrstu bókunum í flokkn- unt Byrjendabækur sem hefur náð mikilli útbreiðslu og vinsæld- unt erlendis. Höfundarnir leggja áherslu á alþýðleika og slá á strengi léttleika og kímni. Myndsöguform- ið'er notað á nýstárlegan hátt. Freud fyrir byrjendur fjallar eins og nafnið bendir til, um sálfræðing- inn heimskunna, Sigmund Freud. Ævi, störf og kenningar þessa mikla hugsuðar eru tengd saman þannig að úr verður samfelld saga. Frægustu sjúkdómstilfellin, sem hann kom nærri eru tíunduð, svo sent mál Önnu O, dæmið af Hans litla og saga Rottumannsins. Þýðandi er Árni Óskarsson. 17 krossaðlr

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.