Þjóðviljinn - 25.01.1983, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 25. janúar 1983
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóöfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
‘Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Augiýsingastjóri: Sigriður H. Sigurbjðrnsdóttir
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Öskar Guðmunds-
son, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar
Áugíýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur P. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Byggð
undir
bröttum fjöllum
• Nú um helgina voru rétt 10 ár liðin frá því eldgosið hófst í
Vestmannaeyjum, en þær náttúruhamfarir ollu meira
eignatjöni í þéttbýli en nokkrar aðrar á Iandi hér frá fyrstu
tíð.
• Á tíu ára afmæli Vestmannaeyjagossins létu náttúruöflin
til sín taka á Patreksfirði með þeim hörmulegu afleiðingum
að fjórar manneskjur létu lífið og mörg hús brotnuðu í spón.
• Á Patreksfirði var það ekki jarðeldur sem slysförum olli
heldur snjóflóð úr gilinu yfir Geirseyri og hrikalegt krapa-
hlaup í Litladalsá, sem oftast er þó ekki annað en saklaus
lækur.
• Pegar slíkir atburðir verða er hugur okkar allra hjá þeim
sem voðinn slær, hjá þeim sem björguðust naumlega, hjá
þeim sem lífinu týndu og þeirra fólki.
• Og við minnumst þess hve skammt er bilið milli blíðu og
éls.
• Við íslendingar sendum ekki menn í stríð til varnar þeirri
ættjörð sem við byggjum, en við náttúru landsins hefur
íslensk þjóð háð sína glímu í ellefu aldir á landi og á sjó. Oft
hefur náttúra landsins verið okkur gjöful og leikið blítt við
mannanna börn, en þær stundir koma þegar þungra fórna er
krafist og manneskjan stendur varnarlaus gegn ógnarafli
náttúrunnar.
• Þannig fór nú á Patreksfirði. Allt eignatjón er skylt að
bæta, en sérhvert tapað mannslíf er óbætanlegt.
• Á Patreksfirði tók þorp að myndast undir lok síðustu
aldar, og um langt skeið hefur Patreksfjörður verið einn
blómlegasti útgerðarstaður landsins, og liggur hvað best við
miðum. Fólkið á Patreksfirði vinnur flest hörðum höndum,
og færir daglega mikla björg í okkar sameiginlega þjóðarbú.
Þótt nú ríki harmur í húsum, þá mun fólkið á Patreksfirði
enn sem fyrr sigrast á öllum þrautum og nýir dagar færa nýja
gleði. Sá gamli Patrekur biskup úr Suðureyjum, sem
fjörðurinn hlaut nafn sitt frá, hefur löngum verið hollur sínu
fólki, og seint mun landtakan bregðast sé á hann heitið.
• En þegar eitt byggðarlag verður fyrir svo þungu áfalli, þá
er það skylda okkar allra, sem fjær búum eða nær, að
liðsinna við uppbygginguna og við allt það sem verða má
byggðinni þar við Patreksfjörð til styrktar.
„Yfir okkur gnœfir fjallið bert og grátt,
og hafið syngur ögrandi Ijóð. “
• Pannig sjáum við Patreksfjörð í ljóði Jóns úr Vör, sem
tengist fjalli og hafi æskustöðva skáldsins þar vestra.
• Á íslandi stendur víða byggð undir bröttum fjöllum, og
þegar fannfergi hleðst í fjallabrúnir, en hálka undir, þá er
hætt við snjóflóðum ekki síst við veðrabrigði. Pví fer fjarri,
að við íslendingar höfum lagt þá áherslu á snjóflóðavarnir,
sem vert væri. Þótt fullkomnar varnir gegn ógnarafli snjó-
flóðanna séu engar til, þá er með nútímatækni hægt að draga
mjög verulega úr hættunni svo sem dæmin sanna. 1 þeim
efnum var hafist handa allvíða eftir mannskaðann mikla af
völdum snjóflóðs í Neskaupstað fyrir fáum árum. Langtum
öflugra átaks er þó þörf á þessu sviði og þurfa ríkisvald og
sveitarfélög að taka þar höndum saman með skipulegum
hætti.
• í aldanna rás höfum við íslendingar misst svo vitað sé á
milli 800 og 900 mannslíf af völdum snjóflóða og skriðufalla,
þar af hafa nokkuð yfir 600 farið í snjóflóðum samkvæmt
yfirlitsriti Ólafs Jónssonar um þessi efni. Á síðari árum hefur
slysavörnum fleygt fram á flestum sviðum fyrir sameiginlegt
átak margra góðra manna. Látum ekki lengur bíða skipu-
legar varnaraðgerðir gegn þeim mikla vágesti sem snjóflóðin
eru.
• Þjóðviljinn vill að lokum minna á það mikla björgunar-
starf, sem unnið var á Patreksfirði bæði af heimafólki og
aðkomumönnum. Fyrir harðfylgi og atorku björgunar-
manna tókst að bjarga nokkrum manneskjum lifandi undan
snjófarginu.
• Aðstandendum hinna látnu vottum við samúð.
klippt
Framhaldssaga
fyrir 40 miljónir
Frá því var skýrt í frétt í Þjóð-
viljanum fyrir helgi, að greiðlega
gengi að byggja stórhýsið við
Hótel Sögu. Þar er nú að rísa
nýbygging sem á að verða svipuð
að stærð og Saga eins og hún er
nú.
Allt er gott um þann stórhug
sem verk af þessum toga bera
órækan vitnisburð um. Hitt er
máske meira íhugunarefni, að
byggingin er einungis fjármögn-
uð með lánsfé. Aðstandendur
byggingarinnar leituðu til lang-
lánanefndar um ríkisábyrgð á 2.2
miljóna dollara láni, eða sem
nemur 40 miljónum íslenskra
króna. Þegar stórhýsið verður
komið upp verður danssporið
dýrt á bænum. Væntanlega munu
hinir stórhuga höfðingjar telja
niður erlenda lánið á taktvísan
hátt í Framsóknarvalsi. En þeir
gætu talað varlegar um aðhald í
fjárfestingum og lántökum, þeir
herramenn.
Bylting til að
blekkja fólk
Umræður og áform Alþýðu-
bandalagsmanna, um að ger-
breyta skipulagi og starfsháttum
bandalagsins, hafa farið mjög
fyrir brjóstið á borgaraflokkun-
um. Staksteinar Morgunblaðsins
gerir sér þessar hugmyndir að
umfjöllunarefni og hárbeittri
ádeilu sinni og nýstárlegri (um að
Alþýðubandalagið sé nánast
austan járntjalds) á þennan veg:
„Til að blekkja hinn almenna
flokksmann hefur svokölluð
laga- og skipulagsnefnd verið sett
á fót í Alþýðubandalaginu. Síðan
er mönnum talin trú um að þar sé
unnið að sjálfri byltingunni - en
hver er formaður nefndarinnar?
Auðvitað flokksformaðurinn
Svavar Gestsson, sem ætlar að
stjórna byltingunni gegn Svavari
Gestssyni!"
Fylgjast
ekki með
Þessi orð Staksteinars um for-
mennsku Svavars Gestssonar í
laga- og skipulagsnefndinni
verða óneitanlega tilefni til hug-
leiðinga um hvort Morgunblaðið
fylgist ekki með því, sem er helst
að gerast hjá höfuðandstæðing-
um blaðsins. Nú er það nefnilega
svo, að Svavar er ekki formaður
þessarar nefndar og hefur aldrei
verið. Formaðurinn heitir Einar
Karl og er Haraldsson. En máske
er skýringin einfaldlega sú, að
Mogganum hafi hentað betur í
málflutningi sínum að gera Svav-
ar að formanni þessarar nefndar?
Það væri þá heldur ekkert nýtt að
blaðið diktaði upp ósannindi hin-
um göfuga málstað sínum til
framdráttar.
Bráðabirgða-
lögin standa í
íhaldinu
Bráðabirgðalög ríkisstjórnar-
innar frá því í sumar eru enn til
afgreiðslu í alþingi. Lögin hafa
verið mánuðum saman í umfjöll-
un efri deildar. Þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins í stjórnarand-
stöðu hafa tafið fyrir málinu hvað
eftir annað í deildinni. Og nú er
svo komið að þeir eru einnig farn-
ir að tefja málið í neðri deild alþ-
ingis. Ólafur G. Einarsson, for-
maður þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins, hóf umræður utan dag-
skrár í sl. viku til að ítreka beiðni
flokksins um frestun á umræðu
um bráðabirgðalögin. Eru nú all-
ir búnir að gleyma því, að Sjálf-
stæðisflokkurinn krafðist þess að
bráðabirgðalögin yrðu tekin
strax fyrir á alþingi eftir setningu
þeirra sl. sumar. Samkvæmnin
hefur nú aldrei verið sterkasta
vörn og sókn Sjálfstæðisflokks-
ins.
-óg '
„Réttmœtt að
neytendur greiði
stœrri hluta..
u
Hvarvetna sem Ieiftursóknarí-
haldið kemst í valdaaðstöðu er
stefnan sú sama; skera niður sam-
neyslu og félagsleg útgjöld og'
hliðra til fyrir þá ríku, létta
undir með þeim ríku svo að þeir
geti orðið ríkari. í því ljósi er pó-
litík Davíðs Oddsonar skólabók-
ardæmi í anda Thatcher og Reag-
an. „Okkur fínnst á hinn bóginn
réttmætt, að neytendur greiði
stærri hluta af raunkostnaði við
að inna þá þjónustu af hendi sem
fyrirtæki borgarinnar láta í té“,
segir borgarstjórinn í viðtali við
Björn Bjarnason, þar sem verið
er að reyna að réttlæta ósköpin.
Einkarekstur og
gróðasjónarmið
Pólitísk lífsviðhorf leiftursókn-
armanna; þar sem menn vilja
heldur draga úr félagslegri þjón-
ustu með því að láta einkaaðilj-
um reksturinn eftir, þar sem
menn vilja mylja undir þá, sem
betur mega sín, gægist allstaðar
uppá yfirborðið þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn fær einhverju
ráðið. Félagslega ábyrgir flokkar
í borgarstjórn hafa reynt að hindra
framgang leiftursóknarinnar í
nefndum og ráðum borgarinnar.
Fulltrúar Alþýðuflokks, Alþýðu-
bandalags og Kvennaframboðs-
ins hafa nær færi gefst sýnt
fram á það sem er að gerast. Hins
vegar barst leiftursóknarliðinu
liðsauki frá Framsóknarflokkn-
um í íþróttaráði, þar sem sam-
þykkt var að hækka aðgang að
sundlaugum óhóflega í Davíðsstíl
Oddssonar.
skorið
Guðrún Helgadóttir: Kaldar
kveðjur til Borgarbókasafnsins á
60 ára afmælinu
Kristín Ástgeirsdóttir: Skorum á
borgarstjórn að endurskoða af-
stöðuna.
230% hœkkun
í fjárhagsáætlun borgarinnar
1983 er gert ráð fyrir að Borgar-
bókasafn Reykjavíkur auki tekj-
ur sínar af notendum safnsins
með dýrari skírteinum til full-
orðinna og barna (en frá Sam-
einuðu þjónunum hefur borist
áskorun um að gefa börnum all-
staðar kost á greiðum aðgangi að
bókasöfnum). Ennfremur eru
dagsektir hækkaðar verulega.
Þessar hækkanir nema 230%.
Þetta gerist á sama tíma og
fjárframlög til rekstrar og bóka-
kaupa safnsins eru skorin níður í
verulegum mæli. T.d. fékkst ekki
fjárveiting til útibús í Breiðholti
sem lengi hefur verið á dagskrá
og mikil þörf er fyrir. En menn-
ingin á ekki uppá pallborðið hjá
leiftursóknarliðinu einsog kunn-
ugt er.
Bókuð
mótmœli
„Árið 1980-1981 hækkaði fjár-
framlag til bókakaupa um 65%,
árið 1981-1982 um 60%, en nú
liggur fyrir að framlag til bóka-
kaupa hækkar einungis um 20%.
Ljóst er að með þessu verður
engin aukning á bókakosti safns-
ins. Þá er jafnframt ljóst að eng-
in fjárveiting er fyrir hendi til þess
að ljúka útibúi safnsins í Menn-
ingarmiðstöðinni við Gerðuberg,
þar sem fjölmennasta hverfi
borgarinnar býr við það að eiga
ekki aðgang að almenningsbók-
asafni. Við hörmum þessar köldu
kveðjur til Borgarbókasafns
Reykjavíkur á 60 ára afmælisári
safnsins, sem gegnt hefur
ómetanlegu hlutverki í menning-
arlífi borgarinnar. Við skorum á
Borgarstjórn Reykjavíkur að
endurskoða afstöðu sína til þess-
arar menningarstofnunar borgar-
búa fyrir gerð næstu fjárhagsáætl-
unar, svo að framtíð safnsins
verði tryggð. Eins og nú er sýnist
stefnt í algera óvissu.“
Þannig hljóðaði bókun
Guðrúnar Helgadóttur Alþýðu-
bandalagi og Kristínar Ást-
geirsdóttur Kvennaframboði á
stjórnarfundi Borgarbókasafns
Reykjavíkur fyrr í þessum
mánuði.
- óg
-k.