Þjóðviljinn - 30.03.1983, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 30. mars 1983
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfreisis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastiori. Guörún Guömundsdóttir. _
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiöslustjóri: Baidur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gislason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlööversson.
Iþróttafréttaritari: Víöir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garöarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guörún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Saeunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Baráttumarkmið
í hermálinu
• í dag eru 34 ár liðin frá því að Alþingi samþykkti við
áköf mótmæli aðild íslands að hernaðarbandalaginu
NATÓ. Á þessu ári hefur bandarískur her haft hér setu
í 32 ár. Af þessu tilefni efna herstöðvaandstæðingar til
mótmælafundar við Alþingishúsið í dag, og hvetur
Þjóðviljinn fólk til þess að láta sig ekki vanta þar.
• Stór hluti íslendinga þekkir ekki annað ástand en
hersetið land og þáttöku okkar í hernaðarbandalagi og
vígbúnaðaráformum. Þráseta hersins hefur sett sitt
mark á viðhorfin og á Alþingi er staðan sú að allir
þingflokkar eru hlynntir amerísku hersetunni nema
þingflokkur Alþýðubandalagsins sem einn hefur
andæft hernum og aðild íslands að NATÓ. Nýframboð
hafa ekki gefið tilefni til þess að ætla að hugsanlegir
fulltrúar þeirra á þingi myndu efla þar andóf gegn hern-
um og NATÓ.
• Barátta herstöðvaandstæðinga hefur verið háð við
ólík skilyrði í þrjá áratugi. Hún hefur skilað árangri en
aldrei fullnaðarsigri. Síðustu árin hafa Samtök her-
stöðvaandstæðinga og Alþýðubandalagið lagt höfuðá-
herslu á að skýra tengsl herstöðvarinnar við kjarnorku-
vopnakerfi Bandaríkjanna og sporna gegn því að þau
verði aukin enn frekar. Jafnhliða hefur náðst samstarf
við friðarhreyfingar víða um Evrópu. Baráttan á ís-
landi var lengst af ærið einangruð þó að hún væri oft sett
í alþjóðlegt samhengi í málflutningi. Nú er hinsvegar
svo komið að í bókum og tímaritum sem gefnar eru út á
vegum friðarhreyfinganna í Evrópu er baráttunni og
viðfangsefnunum á Islandi gerð góð skil. Þá verður að
frumkvæði Ólafs Ragnars Grímssonar haldin í Glasgow
í næsta mánuði alþjóðleg ráðstefna um kjarnorkuvopn-
alaust Norður-Atlantshaf með þáttöku flulltrúa friðar-
hreyfinga 13 þjóða. Þannig hafa íslenskir herstöðva-
andstæðingar með þáttöku í alþjóðasamstarfi friðar-
hreyfinga átt stóran hlut að því að opna augu friðars-
inna í Evrópu fyrir nauðsyn sameiginlegrar baráttu
gegn kjarnorkuvígbúnaði stórveldanna í höfunum.
• í þeim samstarfsgrundvelli sem Alþýðubandalagið
hefur lagt fram, og hefur að geyma skrá yfir helstu
málefni sem það mun setja á oddinn í stjórnarmyndun-
arviðræðum, segir m.a. að bandalagið berjist fyrir frið-
lýstu íslandi og sé andvígt hersetu og aðild íslands að
hernaðarbandalgi. Frysting vígbúnaðar óg kjarnorku-
vopnalaust svæði eru áfangar sem Alþýðubandalagið
mun leggja höfuðáherslu á. Það þýðir að stöðvuð verði
öll endurnýjun á vígbúnaði, tæknibúnaði og annarri
hernaðaraðstöðu Bandaríkjanna og NATÓ á íslandi,
og að bannað verði með lögum að geyma og flytja
kjarnorkuvopn um ísland, lofthelgi landsins og fisk-
veiðilögsögu. Alþýðubandalagið krefst þess að Alþingi
álykti um aðild Islands að kjarnorkuvopnalaust svæði
Norðurlanda. Að lokum er það veigamikið atriði í sam-
starfsgrundvellinum að hætt verði við hernaðarfram-
kvæmdir í Helguvík og fundin önnur lausn á mengunar-
hættu.
• Þessar kröfur eru raunsæ baráttumarkmið Alþýðu-
bandalagsins og verðskulda stuðning allra herstöðva-
andstæðinga. Eina leiðin til þess að efla styrk her-
stöðvaandstæðinga á Alþingi er stuðningur við Alþýðu-
bandalagið í komandi kosningum. En jafnframt er
mikilvægt að Samtök herstöðvaandstæðinga eflist og
breiðari samfylking náist við alla þá sem andæfa vilja
kjarnorkuvígbúnaðinum hér heima og erlendis. Al-
mennt friðarhjal án þess að tekin sé afstaða til hlut-
deildar íslendinga sjálfra í kjarnorkuvígbúnaðinum ber
hinsvegar að gagnrýna vægðarlaust úr hvaða horni sem
það heyrist.
klippt
Michael Kline er líka „týndur“ - í E1 Salvador. Til hægri er móðir hans
fyrir utan utanríkisráðuneytið í Washington.
Kvikmyndin
„Týndur“
Kvikmyndin Týndur eftir
Costa-Gavras hefur vakið meiri
athygli en flest kvikmyndaverk
sem hingað hafa komið upp á
síðkastið. Eins og margir munu
vita fjallar hún um Ieit bandarísks
kaupsýslumanns að syni sínum,
en hann er „týndur" í Chile eftir
valdarán hersins þar 1973.
Bandarískir diplómatar hafa
bersýnilega næsta takmarkaðan
áhuga á að upplýsa málið - en
það er reyndar eitt höfuðerindi
kvikmyndarinnar að deila á með-
sekt bandarískra stjórnvalda í
valdaráninu og blóðbaðinu upp
úr því.
Morgunblaðið hefur, eins og
vænta mátti, áhyggjur af áhrifa-
mætti þessarar myndar. Á surinu-
daginn birti blaðið þriggja
blaðsíðna grein eftir bandarískan
blaðamann, sem hefur sett sér að
gera þessa kvikmynd tortryggi-
lega. Aðferð hans er sú helst, að
gera mikið úr því að Costa-
Gavras hafi í myndinni breytt
hinum týnda nokkuð frá
fyrirmyndinni-þ.e.a.s. ekki sýnt
hann eins róttækan og Charles
Horman veruleikans hafi verið.
(Rétt eins og morðið á honum
verði eitthvað „skárra" fyrir
bragðið!). í annan stað, er það
mjög ítrekað, að hvorki hafi
Costa-Gavras né fjölskylda hins
týnda á sínum tíma getað aflað
„sannana“ fyrir því að banda-
ríkjamenn hafi átt aðild að valda-
ráni herforingjanna.
Meðsekt
um Chile
Skrýtinn málflutningur. Seint
mundi kvikmyndastjóranum
gríska eða fjölskyldu hins týnda
hleypt í þær vettvangs- og heim- •
ildarannsóknir sem færðu þeim
allan sannleika um samspil
bandarískra aðila - stjórnvalda,
stórfyrirtækja, CIA, við herfor-
ingjana í Chile. En kvikmyndin
byggist á þeim mikilsverða sann-
leika, að bandarísk stjórnvöld
unnu að því öllum árum, að koma
í veg fyrir að sósíalistinn Allende
tæki við forsetaembætti, og þau
komu svo upp starfshópum og
sérstökum fjárveitingum til að
reyna að gera Allende og al-
þýðufylkingu hans ókleift að
stjórna landinu. Sagði ekki Nix-
on fyrrum forseti í frægu viðtali
við David Frost, að hann hefði
séð sig neyddan til að láta til
skarar skríða gegn stjórn Chile,
vegna þess að annars hefði
vinstristefna hennar smitað út frá
sér?
Launað
„verkfall“
Greinarhöfundi í Morgunblað-
inu finnst það ólíklegt, að Char-
les Horman hafi hitt að máli á
baðstað í Chile „flotaverk-
fræðing" sem hafi svo gott sem
komið upp um aðild CIA að
undirbúningi valdaránsins. Það
er ekki gott að vita hve lausmálir
slíkir menn kunna að vera á
gleðistundu í starfi. En persóna
þessi minnist reyndar á mikilvægt
atriði: hann gerir mikið úr hlut-
verki vörubflstjóranna í því að
skapa það ástand sem auðveldaði
valdaránið. Eigendur 40 þúsund
flutningabifreiða eru aðalgarp-
arnir í málinu að dómi CIA-
mannsins - en þeir fóru í langt
„verkfall“ sem olli miklum erfið-
leikum og vöruskorti í landinu.
Og hafa menn þóst vissir um að
herkostnaðinn af þeirri „stéttar-
baráttu" tiltölulega efnaðra
manna hafi enginn annar greitt
en einmitt bandaríska leyniþjón-
ustan og munu þessir eigendur
flutningakerfisins hafa verið á
fjórföldum launum á meðan -
greiddum í dollurum.
Það sannaðist nefnilega í Chile
í sambandi við þetta mál, mál
auðhringsins ITT og fleiri, að það
er hægt að hjálpa hægrisinnuðum
valdaræningjum með fleiri
ráðum en senda þeim vopn og
hernaðarráðgjafa (sem þeir fá
auðvitað líka ef um er beðið).
Nýtt mál
Gildi myndar eins og Týndur
ræðst ekki af því hve nákvæmlega
fylgt er eftir máli Charles Horm-
ans og fjölskyldu hans. Hún er
um svo margt sem gerst hefur og
gerist enn í samskiptum „sardín-
anna“ (ríkja Rómönsku Ame-
ríku) við „hákarlinn" í norðri.
Hún er um Guatemala 1954 og
Chile 1973 og hún er kannski líka
um E1 Salvador nú. Þýska viku-
ritið Stern var einmitt að segja frá
nýjum Charles Horman - ungum
Bandaríkjamanni, Michael
Kline, sem var á ferð um Mið-
Ameríku og var tekinn höndum í
áætlunarbfl í E1 Salvador vegna
þess að einhverjum liðforingjan-
um leist illa á síðhærðan ungan
mann í gúmískóm. Hann var síð-
an „skotinn á flótta“ að því er
sagt er. Og rétt eins og í myndinni
„Týndur“ vill móðir þessa pilts
gera bandarísk stjórnvöld ábyrg
fyrir morðinu á syni sínum -
vegna þeirrar aðstoðar sem veitt
er ógnastjórninni í E1 Salvador.
-áb.
Álbert á kappræðufundi í gærkvöldi:
Alþýðubandalagið útilokar
sig frá stjórnarsamvinnu
— stöðvi það framkvæmdir á Keflavíkurflugvelli
jón Baildvin Hannibalsstm: i ,í
Teljum nidur atkvæði tvíbura-
flokkanna í kosningunum
Góðra
vina fundur
Það virðist hafa farið mjög vel
. á með þeim Albert Guðmunds-
syni og Jóni Baldvin Hannibals-
syni á fundi í Sigtúni og ástæðu-
Iaust að kalla svo góðra vina fund
einvígi. Albert iðraðist þeirra
synda sinna að hafa stutt ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddsen, og
er þar með kominn í sama bát og
Jón Baldvin. Jón Baldvin vildi
fækka atkvæðum Alþýðubanda-
lags og Framsóknar og efna til
viðreisnarstjórnar Krata og
íhalds. Albert var að sönnu treg-
ur til að játast undir það, enda
mjög skammt síðan hann bað um
hreinan meirihluta fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn í kosningunum.
Ný viðreisnar-
stjórn
Morgunblaðið segir að Albert
hafi verið hikandi við að mæla
með nýrri viðreisnarstjórn vegna
þess að „forystumenn Alþýðu-
flokksins væru nú aðrir en á
viðreisnarárunum, forystuliðið
væri ekki eins sterkt og
traustvekjandi og þá“. Jóni Bald-
vin hefur hinsvegar ekki dottið í
hug að líta á slík ummæli sem
vantraust á sig heldur magnast
hann í bónorði sínu til Alberts.
Morgunblaðið segir:
„Jón Baldvin Hannibalsson lýsti
því aftur á móti óhikað yfir að
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkur ættu að mynda nýja
viðreisnarstjórn fengju þeir
hreinan meirihluta í kosning-
unum.“
Þá vita menn það. Það spaugi-
lega er, að helsti keppinautur
Jóns Baldvins um kratafylgið í
Reykjavík, Vilmundur Gylfason,
er honum alveg sammála í því, að
viðreisnarstjórnin hafi verið hin
besta stjórn. Hennar valdaskeið
hefur jafnan notið sérstakrar
náðar í augum Vilmundar, hve
mjög sem hann geisar um „gömlu
flokkana“.
-áb.
-ekh