Þjóðviljinn - 25.06.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 25.-26. júní 1983
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
'ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Pjóöviljans.
Framkvæmdastióri: Guörún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Olafsson.
ritstjórnararcin
Viðskilnaðurinn og
ríkissjóður
• Þegar ríkisstjórn kveöur eftir aö hafa setið við völd
nær heilt kjörtímabil er eölilegt að spurt sé um viö-
skilnað hennar. Hvernig hefur hún staöiö sig og hverju
skilar hún af sér? Um þetta deila menn aö sjálfsögöu
nú, þegar ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen hefur kvatt
og ný ríkisstjórn hefur tekiö viö völdunum.
• Hinir nýju stjórnarherrar hafa reynt að verja hinar
óvenju harkalegu aögeröir sínar með fullyrðingum um
slæman viöskilnaö síðustu stjórnar, og utanríkisráð-
herra Geir Hallgrímsson talaði jafnvel um versta við-
skilnað í sögu lýöveldisins. Þeir hafa einkum og sér í
lagi eytt miklu púöri í að telja fólki trú um að staða
ríkissjóðs sé mjög slæm. Sú áhersla stafar af því, að hin
góða frammistaða Ragnars Arnalds í fjármálaráðu-
neytinu hefur verið þeim mikill þyrnir í augum, en hann
sneri botnlausum hallarekstri ríkissjóðs í tíð Matthíasar
Á. Mathiesen og síðar Tómasar Árnasonar yfir í halla-
lausan rekstur á ríkissjóði öll sín fjármálaráðherraár.
• Hitt er svo rétt, að nokkur umskipti til hins verra hafa
orðiö í afkomu ríkissjóðs á þessu ári, en því fer fjarri að
afkoma ríkissjóös nú sé eitthvað afleit. í grein í Þjóð-
viljanum í dag sýnir fyrrverandi fjármálaráöherra fram
á það, að staða ríkissjóös í maí 1983 er ekki hótinu
lakari en í meðalári, þótt hún sé nokkru lakari en hún
var þau þrjú heilu ár sem hann fór með fjármál ríkisins.
• Afkoma fyrirtækjanna í landinu er ntjög mismun-
andi. Sum standa vel, önnur illa eftir atvikum. Þessa
dagana berast okkur t.d. fréttir af góðri afkomu ýmissa
stórfyrirtækja í fyrra. Þar má t.d. nefna Hafskip. Einnig
hafa talsmenn frystihúsanna látið hafa eftir sér, að af-
koma þeirra hafi verið viðunandi í fyrra og það sem af
er þessu ári. Utgerðin er hinsvegar í vanda, og kemur
þar til minnkandi afli, verri aflasamsetning o.fl..
• En þar sem fréttir berast af erfiðri afkomu, t.d. hjá
SÍS, tengjast þeir erfiðleikar oftast nær óbærilegri
vaxtabyrði. Sambandið, sem sýndi tugmiljóna tap í
fyrra, hefði komið vel út ef fjármagnskostnaður þess
hefði fylgt verðlagi í landinu, en þess í stað þrefaldaðist
hann.
Heimilin og vaxtakjörin
• Það þrengir að heimilunum í landinu, þótt um þau
megi að ýmsu leyti segja svipaða sögu og fyrirtækin, að
afkoman er mjög misjöfn. Þau eiga einnig við þann
sama draug að glíma, sem er vaxtabyrðin, og er að
ganga af andlegu jafnt sem fjárhagslegu heilbrigði
margra heimila dauðu.
• Þegar hávaxtastefnan var tekin upp varaði Alþýðu-
bandalagið við ákveðnum afleiðingum hennar, sem
hlytu að koma okkur í koll ef ekki yrði farið mjög
varlega í verðtryggingu lána.
• Við bentum á, að útflutningsatvinnuvegirnir hlytu að
Ienda í klípu þegar þeir þyrftu að bera margfalt meiri
fjármagnskostnað heldur en samkeppnisaðilar þeirra í
nálægum löndum.
• Og við bentum á, að vandi húsbyggjenda hlyti að
verða nánast óleysanlegur þegar frá liði.
• Allt hefur þetta reynst á rökum reist. Versnandi
afkoma heimilanna tengist ekki hvað síst vöxtum og
verðbótum. Vandi fyrirtækjanna er nátengdur tröll-
auknum fjármagnskostnaði. Þetta á ekki síst við um
útgerðina, sem ekki má við slíku ofan á aflabrestinn.
Og þessu háu vextir auka á gengisfellingarþörfina með
tvennum hætti. Annars vegar í gegnum fjármagns-
kostnað fyrirtækjanna, og hinsvegar þannig að
launþegar þurfa að gera meiri launakröfur en ella til að
halda lífi á þessum hávaxtatímum.
• Og hámark vitleysunnar er síðan sú þróun, að láta
lánskjaravísitöluna æða upp óhefta, þegar vísitölubæt-
ur á laun eru skertar stórlega. eng.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiöur Ingadóttir, Helgi Ólafsson
Lúövik Geirsson, Magnús H, Gislason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlööversson.
íþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
Utlit og hönnun: Helga Garöarsdóttir, Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur p. Jónsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guöjónsdóttir
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson. Gunnar Sigurmundsson.
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdottir
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavik, símí 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaöaprent h.f.
úr almanakinu
Það eyðist
sem af er tekið
Það er skrítið hvað veðrið hefur
mikil áhrif á mann og hvaða hugs-
anir og tengingar það vekur. Þann-
ig hafa Landmannalaugar, af öllum
stöðum, verið mér ofarlega í huga
þessar síðustu suddavikur, - ekki
það að ég hafi ekki verið þar í sól og
blíðskaparveðri, heldur hitt að
þegar ég kom þar fyrst sást ekki út
úr augum fyrir þéttu og mildu
regni.
Tjaldbúskapur er ekki auðveld-
ur í slíku veðri, síst ef fólk er með
mörg börn og býr um sig til viku
dvalar. Það var líka greinilegt að
hann hafði tekið óheyrilega á
taugar tveggja fjölskyldna sem
„bjuggu" rétt hjá okkur, fyrst þeg-
ar ég kom í Laugarnar. Daginn
eftir að við komum gáfust þær upp
og voru fleiri klukkutíma að taka
niður rennblaut hústjöldin, blauta
sólstóla og borð, smala saman
krökkunum og hrúga öllu, fólki og
dóti inn í tvo Bronco-jeppa með
G-númeri. Svo voru þau farin.
Eftir stóð bælt grasið undan tjöld-
unum og tveir eða þrír stórir svartir
plastpokar, hálffullir af rennblautu
rusli, m.a. umbúðum utanaf leik-
föngum, glerjum, niðursuðudós-
um og matarleifum. Það tók okkur
hálfan daginn að brenna upp þessu
rennblauta rusli Bronco-
eigendanna og koma restunum í
tunnu. Satt best að segja hef ég
ailtaf séð eftir því að hafa ekki bara
druslað pokunum með mér í bæ-
inn, labbað mig upp að fínu einbýl-
ishúsunum í Garðabænum og
skilað fólki því sem það „gleymdi" í
Landmannalaugum. En kjarkinn
brast.
Þarna voru tvær íslenskar fjöl-
skyldur á ferð, vonandi ekki dæmi-
gerðar fyrir allan fjöldann, en því
miður ekki einsdæmi. I Land-
mannalaugar koma þúsundir yfir
örfáar vikur sumarins og ef allir
hegðuðu sér eins og þetta fólk yrði
lítið eftir af fegurð Lauganna, sorp-
lykt og ruslahaugar eru ótrúlega
fíjótir að skyggja á fagra fjallasýn
og viðkvæm grös.
Skálinn í Landmannaláugum var
fullur þessa helgi fyrir nokkrum
árum, enda rigndi eins og hellt væri
úr fötu. Þar voru tvær konur, skála-
verðir, örþreyttar orðnar og biðu
þess eins að helgin væri búin og það
gæfist eins eða tveggja daga hlé til
að þrífa og brenna og kannski sofa
svolítið líka. Kröfurnar sem gerðar
eru til landvarða á stöðum sem
þessum eru ekki litlar. Allt of
margir haga sér eins og séu þar til
þess eins að þjóna gestum og gang-
andi, sörvera kaffi og búa um! Því
miður á þetta ekki síst við um
landann sem líka finnst nauðsyn-
legt að taka með sér slatta af víni og
detta ærlega í’ða þegar komið er út
fyrir bæjarlækinn heima.
Álfheiöur
Inqadóttir
skrifar
Landverðir, leiðsögumenn, rútu-
bílstjórar og aðrir sem tengdir eru
ferðaþjónustunni hér á landi hafa á
undanförnum misserum unnið
mikið og gott starf og upplýsingum
þeirra og áróðri vil ég þakka að nú
er loks búið að taka af skarið og
setja ákveðnar hömlur við hóp-
ferðum útlendinga um landið. En
við megum ekki einblína á flísina í
auga bróður okkar eins og sagt er:
íslendingar eru ekki barnanna
bestir í umgengni við náttúru
landsins.
Reglugerðin sem fráfarandi
samgönguráðherra Steingrímur
Hermannsson setti um eftirlit með
hópferðum útlendinga um landið
og einnig sú sem fráfarandi fjár-
málaráðherra Ragnar Arnalds setti
um takmörkun á innflutningi vista
og bensíns erlendra ferðamanna
eru mikilvæg spor í rétta átt. Og ég
á bágt með að skilja þær raddir
(sem þótt undarlegt megi virðast,
hafa heyrst hvað hæstar frá ferða-
málaráðsmönnum), sem segjá að
með þessum reglugerðum sé verið
að loka landinu fyrir erlendum
ferðamönnum og eyðileggja
orðspor íslands sem ferðamanna-
lands. Ég get ekki séð að erlendir
náttúruunnendur láti það aftra sér
frá íslandsferðum að leiðsögu-
maður þeirra þurfi að hafa íslenskt
atvinnuleyfi, ferðaskrifstofan að
borga hópferðatryggingu og kaupa .
þurfi eitthvað af vistum, þjónustu
og bensíni hér á landi þann tíma
sem ferðin stendur. Þetta er ná-
kvæmlega það sem íslenskir ferða-
menn og nær allir erlendir ferða-
menn hafa látið sér lynda til þessa
og finnst sjálfsagður hlutur!
Það er nefnilega sem betur fer
aðeins lítill hópur erlendra ferða-
manna sem kemur hingað á vegum
hinna svokölluðu „sjóræningja-.
ferðaskrifstofa"; ekur eftirlitslaust
um landið, flytur með sér allan
búnað og vistir og forðast manna-
byggðir og tjaldstæði eins og heitan
eldinn. En í hópi þeirra hafa menn
orðið uppvísir að því að skipu-
leggja Islandsferðir beinlínis til
þess að auðvelda mönnum að nálg-
ast egg, fugla og steina sem eru
alfriðaðir. Og það skyldi enginn
halda að þessar ferðir væru
eitthvað ódýari en ferðir sem opin-
berar ferðaskrifstofur selja. Þvert á
móti eru þær oft dýrari enda
auglýstar sem ævintýraferðir um
vegleysur og óspillta náttúru sem
engar aðrar ferðaskrifstofur bjóði
uppá.
Ávinningurinn af því að koma í
veg fyrir slíkar sjóræningjaferðir til
íslands er mikill, það eyðist sem af
er tekið og það á jafnt við um
dauða náttúru þessa lands og þá
sem lifir.
Á þessum hjara veraldar, - sem
manni finnst á vetrum eins og í vet-
ur og í rigningartíð síðustu vikna
vera alveg á mörkum hins byggi-
lega heims, - á viðkvæmur gróður
hálendisins erfitt uppdráttar og sé
hann eitt sinn rifinn upp með rót-
um og beðurinn sjálfur ristur djúp-
um hjólförum fjallatrukka tekur
það hann áratugi að gróa. Þetta
ættu þeir hjá ferðamálaráði að vita
og hætta að amast út í reglu-
gerðirnar áðurnefndu. Þær eru
fyrsta skrefið; næst er að kenna
okkur sjálfum að umgangast landið
og náttúru þess. Það verkefni er
ærið.