Þjóðviljinn - 16.09.1983, Síða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guömundsdóttjr.
Ftitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiöur Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
(þróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
Utlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guörún Guðvaröardóttir. Jóhannes Harftamnn.
Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Margrét Guömundsd.
Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bilstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaöaprent h.f.
Stríð við
starfsfólkið
Frétt Pjóðviljans um ákvörðun ríkisstjórnarinnar að !
bjóða einkaaðilum að taka við veigamiklum þáttum í !
rekstri heilbrigðisþjónustunnar og segja upp hundruð- |
um starfsmanna hefur vakið athygli alþjóðar.
íslendingar eru nú að kynnast nýjum þætti í stríði \
ráðherranna við fólkið í landinu. Fyrst eru kjörin skert j
um þriðjung til að geta fært fyrirtækjunum stórfelldan j
gróða. Síðan á að bæta um betur og efla enn einkakapit- i
alið á kostnað starfsfólks á sjúkrahúsunum. Ráðherr- i
arnir Albert Guðmundsson og Matthías Bjarnason i
gefa fyrirskipun um fjöldauppsagnir. Dag eftir dag eru I
haldnir fundir með starfsfólki á hinum ýmsu sviðum j
heilbrigðisþjónustunnar og því tilkynnt að ríkisstjórnin j
hafi ákveðið að reka það úr vinnunni.
Forystumenn samtaka launafólks hafa hvatt til i
öflugrar andstöðu gegn uppsagnarstefnu ráðherranna. í
„Takið þessu ekki þegjandi, talið við vinnufélagana, j
rísið upp og verjið starf ykkar og þjóðfélag samhjálpar i
ogsamneyslu. Ef ríkisfyrirtæki í heilbrigðisþjónustunni j
verða seld, er það áfellisdómur yfir þeim sem skipulagt j
hafa hér á landi eina fullkomnustu líknarþjónustu í j
heimi. Með slíkri ákvörðun væri brotið blað í sögu •
íslensks þjóðfélags, því allar götur frá landnámi hefur j
samhjálpin verið hinn rauði þráður í samfélaginu. Hún j
getur ekki og á ekki að ganga kaupum og sölum.“ j
Fannig hljóðaði yfirlýsing Einars Ólafssonar, formanns j
Starfsmannafélags ríkisstofnana, á fundum með starfs- '
fólki Landspítalans.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir, formaður Sóknar, var j
einnig ómyrk í máli: „Markmiðið með sölu fyrirtækja ;
eins og Evottahúss ríkisspítalanna er að pressa út meiri '
vinnu frá starfsfólkinu fyrir minna kaup. Við skulum
stilla saman krafta okkar og koma í veg fyrir að þessi j
fyrirætlun nái fram að ganga.“
Kristján Thorlacius, formaður BSRB, hefur ásamt i
öðrum forystumönnum samtakanna, bent á að hér væri :
á ferðinni tilraun ríkisstjórnarinnar til að uppræta sam- :
neyslu og færa gróðasjónarmið til vegs. Ekki væri ætl- ,
unin að spara, því að einkaaðilar myndu eingöngu
leggja útí starfsemina vegna gróðans.
Forystumenn samtaka launafólks eru ekki einir um
að fordæma þessa uppsagnastefnu ríkisstjórnarinnar. í
viðtölum Ejóðviljans í gær við starfsfólkið, sem í hlut á, \
kemur fram uggur og ótti við þá framtíð sem aðgerðir
ráðherranna hafa nú markað. ;
„Mér líst illa á þessa sölu. Allir starfsmenn hér eru ;
sömu skoðunar“, voru ummæli starfsmanna. Forstöðu- I
konur þvottahússins, Fórhildur Salómonsdóttir og Sig- !
ríður Friðriksdóttir, vöktu athygli á alvarlegustu hlið j
þessa makalausa máls:
„Þegar við höfum ráðið hér í störf gegnum árin I
höfum við reynt að útvega þeim vinnu sem standa j
höllum færi í þjóðfélaginu. Hér vinna því margir með j
skerta starfsorku og það er því miður mikil hætta á því i
að sami skilningur á kjörum þessa fólks verði ekki uppi
þegar reksturinn verður kominn í hendur einkaaðila.“
Það er eftir öðru á stuttum ferli þessarar ríkisstjórnar
að í glímunni við sparnað í ríkisrekstrinum skuli Albert
Guðmundsson og Matthías Bjarnason fyrst ráðast á þá
sem höllum fæti standa í þjóðfélaginu og eru með
skerta starfsorku.
Stríð ráðherranna við þetta fólk sýnir betur en allt
annað á hvaða brautum ríkisstjórnin er. Það er þjóð-
arnauðsyn að ráðherrarnir tapi þessu stríði sínu við
fólkið sem stendur höllum fæti í þjóðfélaginu.
klippt
íslandsvinasamningar
íslendingum hefur verið lagn-
ara að kaupa en selja gegnum tíð-
ina. Oft á tíðum er engu líkara en
sú skoðun sé ríkjandi að útiend-
ingar kaupi vöru af íslendingum
vegna sérstakrar greiðasemi og af
ást á landi og þjóð. Það þurfi sér-
staka íslandsvini til þess að eiga
viðskipti við okkur.
Nýverið hefur verið gerður
slíkur íslandsvinasamningur til
bráðabirgða við Svisslendinga þá
sem stýra hinum alþjóðlega
auðhring Alusuisse. Markmið
samningsins var samkvæmt sam-
eiginlegri fréttatilkynningu ríkis-
stjórnar íslands og Swiss Alumin-
ium Ltd. að „fínna leið til vinsam-
legrar lausnar á skoðanaá-
greiningi‘% „koma af'tur á hinni
góðu sambúð sem ríkt hafði milli
aðilanna á liðnum árum“, og að
leggja „grundvöll að gagn-
kvæmum og hagfelldum sam-
skiptum í framtíðinni“. Orða-
leppar af þessu tagi sjást oft í
samningum milli þjóðríkja þar
sem hátíðlegt orðalag þykir við
hæfi, en hér eiga í hlut
bissnessfyrirtæki annarsvegar og
ríkisstjórn hinsvegar. Jafnvel þó
að ráðherrar kunni að vera illa
heima í rússneskum málsháttum
þá má þykja næsta víst að Sviss-
lendingar kunni þetta spakmæli:
„Vinátta mín er eitt, peninga-
pungurinn minn allt annað“.
Selja
áróður Alusuisse
Verkefni ríkisstjórnarinnar og
samningamanna Islands er að
selja raforku sem framleidd er af
Landsvirkjun. Sölumennskan
hefur síðustu mánuði verið fólgin
í því að kaupa sér vináttu Sviss-
lendinga með ýmsum ráðum.
Peningapunga sína hefur þeim í
Sviss að sjálfsögðu ekki dottið í
hug að opna nema að tryggingar
væru settar fyrir því að vináttunni
yrði ekki spillt og meira kæmi í
punga þeirra en út úr þeim rynni.
Enda þótt hinir íslensku samn-
ingamenn hafi lagt meiri áherslu
á að kaupa sér vináttu í Sviss
heldur en að selja þangað orku á
viðunandi verði snúa þeir við
blaðinu þegar að því kemur að
selja íslendingum þá skoðun að
raforku sé ekki hægt að selja
nema á útsöluprís. Þá koma
skyndilega í Ijós að töluverðir
sölumennskuhæfileikar leynast
með þeim. Með kynningu á
bráðabirgðasamkomulaginu til
fjölmiðla fylgir langur listi þar
sem sagt er fráhörmungumí raf-
orkusölu til áliðnaðar. Þar kem-
ur í ljós að raunverulegt meðal-
orkuverð í Noregi er líklegt ná-
lægt 8 mills, Frakkar hafa nýlega
ákveðið að lækka orkuverð til ál-
vera sinna um helming eða rúm-
lega það, niður í 10 mills. Franskt
álver í byggingu í Kanada fær allt
að 60% afslátt frá taxta fyrstu 5
árin, og meðalverð raforku til ái-
vera í heiminum fer nú hraðlækk-
andi. í ljósi þessa er náttúrlega
augljóst að vináttu Svisslendinga
héfur verið stofnað í stórkostlega
hættu með því að fá út úr þeim
tímabundið álag á raforkuverðið
til álversins í Straumsvík, og ekki
nema von að menn skuli hafa haft
vaðið fyrir neðan sig, og geti
lækkað verðið aftur hið bráðasta
ef vináttan færi að trosna. En
hvernig skyldi standa á því að
hlutabréf í Alcan og Alcova, ál-
hringunum stóru, hafa tvöfaldast
í verði?
Það er háttur samningamanna
að miklast ekki af afrekum sín-
um, sérstaklega ef þeir hafa snuð-
að viðskiptamann sinn, og þurfa
áfram að eiga við hann ábatasöm
viðskipti. „Stórkostlegt afrek“,
segir hinsvegar iðnaðarráðherra
og vísar Svisslendingum þar með
á það, að óþarfi sé að láta plata
sig næsta vor úr því að Sverrir
plataði þá svona „stórkostlega" í
haust.
Japanir þakka
fyrir sig
Forsætisráðherra vill svo ekki
vera eftirbátur Sverris og Jó-
hannesar í sölumennskunni. Til
þess að koma hlutabréfum í
Járnblendiverksmiðjunni út til
nýrra eignaraðila upplýsti hann
það í Tímanum að Járnblendi-
verksmiðjan væri gjörsamlega
vonlaust fyrirtæki og mest upp úr
því að hafa að loka henni. Þá væri
samstarfsaðili ríkisins Elkem svo
ómerkilegur að aldrei væri neitt
að marka sem hann léti frá sér
fara um framvindu mála. Japan-
irnir sem hér voru til að gera
hlutabréfakaup þökkuðu kær-
lega fyrir sig!
„Frá okkar sjónarmiði er fyrir-
tækið á barmi gjaldþrots. Það
hefur tapað miklu og er á heljar-
þröm“, segja Japanirnir í Mogg-
anum. Ekki er að efa að
Steingrímur á vináttu Japananna
vísa, en á myndinni í Mogganum
má sjá að þeir halda fast um pen-
ingapung sinn: „Vinátta mín er
eitt, peningapungurinn minn allt
annað“. En ef allt um þrýtur
hljóta sölumenn íslenska ríkisins
að geta náð vináttusamningi við
Japanina með því að senda
reikninginn til íslenskra orku-
kaupenda. „Sú byrði er ætíð létt
sem hvílir á herðum annarra“.
- ekh.
Einhliða afvopnun
Þeir menn sem staðið hafa í ál-
samningum eru margir hverjir
litlir áhugamenn um einhliða af-
vopnun í vígbúnaðarmálum. Þeg-
ar hinsvegar kemur að því að þeir
sjálfir ætla út að stríða kasta þeir
frá sér vopnunum og afvopnast
einhliða. Þeir fá að láni vopn úr
vopnabúri Alusuisse og snúa
þeim gegn sjálfum sér og almenn-
ingi á íslandi, þeir hirða ekki um
að lesa nýjustu endurskoðunar-
skýrsluna frá breska endurskoð-
unarfyrirtækinu Coopers og Lyb-
rand, því Alusuisse finnst óbragð
af henni, og Guðmundur G. Þór-
arinsson hefur það helst til mála
að leggja að álfyrirtæki í heimin-
um séu svo skuldum vafin að ekki
sé gustukaverk að leggja á þau
raforkuverð sem stæði undir
kostnaði við að framleiða og selja
rafmagn.
Afstaða flokkanna
Formælendur þriggja þing-
flokka hafa lýst andstöðu við
bráðabirgðasamkomulagið.
Fyrir utan Alþýðubandalagið eru
það Samtök um kvennalista og
Bandalag jafnaðarmanna. Þá
hefur Alþýðublaðið einnig birt
rökstudda gagnrýni á samkomu-
lagið frá Zúrich og sömuleiðis
DV.
Morgunblaðið og Tíminn
reyna að láta líta svo út að það sé
einungis Alþýðubandalagið sem
sé með sérvisku í málinu, en eng-
ar aðrar raddir heyrist. Málið er
ekki svo einfalt þó þingflokkur
Alþýðuflokksins sé enn svo
bundinn eigin fortíð að hann gelti
með stjórninni.
Ulfurinn
og sjakalarnir
Helstu röksemdir stjórnar-
blaðanna fyrir álpappírnum frá
Zúrich eru að hægt hefði verið að
gera slíkan samning fyrir tveimur
til þremur árum en það hafi
strandað á þvermóðsku Hjörleifs
Guttormssonar. Um leið er stað-
hæft að Hjörleifur hafi boðið
Svisslendingum upp á nákvæm-
lega samskonar samning og nú
hafi verið gerður. Þessi áróður er
sjálfum sér ósammála og gengur
ekki upp. Áróðursmeistarar
stjórnarinnar verða að velja aðra
hvora línuna ef þeir ætla að fá
einhvern til að trúa sér. Annars
fer fyrir þeim eins og hirðunum
■sem jusu formælingum yfir úlfinn
meðan sjakalarnir átu hjörð
þeirra.
- ekh.
ór