Þjóðviljinn - 29.12.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN1 Fimmtudagur 29. desember 1983
DIOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsíngastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvík Geirsson,
Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og augiýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Friðarbaráttan
á jólum
Friðarbaráttan setti sérstakan svip á jólin. Með
táknrænum athöfnum lagði fjöldi fólks um land allt
áherslu á vilja sinn til þess að andæfa þeirri kjarnorkuvá
sem ógnar öllu lífi á jörðinni. Fjölmennar blysfarir gegn
kjarnorkuvá voru farnar í Reykjavík, Húsavík og á
Egilsstöðum á Þorláksmessu, og voru það tilkomumikl-
ar og hátíðlegar athafnir. Kirkjan hvatti landsmenn til
þess að tendra friðarljós að kvöldi aðfangadags og urðu
fjölmargir við þeirri áskorun.
„Við trúum á afvopnun en höfnumógnarjafnvægiger-
eyðingarvopna. Við vonum að stöðva megi framleiðslu
kjarnorkuvopna en óttumst hernaðarhyggju stórvelda.
Við biðjum leiðtoga þjóðanna að leggja niður vopn.
Við trúum á það hlutverk íslendinga á alþjóðavettvangi
að stuðla að friði og afvopnun. Við vonum að ísland
standi með þeim þjóðum sem stöðva vilja framleiðslu
kjarnorkuvopna. Við biðjum leiðtoga okkar eigin
þjóðar að styðja sérhverja viðleitni til friðar á jörðu“,
segir m.a. í boðskap friðarhreyfinganna sem stóðu að
blysförinni í Reykjavík.
Hér er ekki á ferðinni venjulegt slagorðaglamur, en í
þessum yfirlætislausa texta er þó þungur undirstraumur
sem gætir nú hvarvetna. Þeirri nauðhyggju sem segir að
sífellt þurfi fleiri kjarnorkuvopn þó nóg sé fyrir til þess
að margeyða mannkyni er hafnað. Vopnastefnu hern-
aðarbandalaganna í austri og vestri er einnig hafnað.
Og það er gerð krafa um að íslensk stjórnvöld standi
með þeim sem vilja stöðva framleiðslu kjarnorku-
vopna, en ekki þeim sem vilja hefja nýjan umgang í
kjarnorkuvopnakapphlaupinu.
Að þessu leytinu svipar andófinu hér til þess sem
hefur verið að gerast á meginlandi Evrópu. Þar snýst
deilan ekki fyrst og fremst um aðildina að NATO,
heldur um stefnu hernaðarbandalagsins og „nýlendu-
stjórn“ Bandaríkjanna á því. í Vestur-Þýskalandi eru
65% kjósenda á móti ákvörðuninni um ný Evrópuat-
ómvopn, en jafnstór hluti kjósenda er fylgjandi aðild
að NATO. Fjölmargir Evrópubúar una því illa að allt
ákvörðunarvald innan NATO sé í raun í Washington og
treysta ekki alltof vel á stórveldi sem síðan 1812 hefur
átt í árásar- og útþenslustríðum á hverjum aldarfjórð-
ungi. Núverandi kjarnorkuvopnastefna hleður undir
útþenslustefnu stórveldanna beggja og mer önnur ríki
sífellt ver undir hæl þeirra.
Þessi viðhorf sem hér hafa verið rakin að framan gera
sig æ meir gildandi og hafa m.a. leitt til umskipta í
öryggismálastefnu evrópskra sósíaldemókrata. Þau
munu meðal annars hafa það í för með sér að einnig hér
á íslandi verður farið að þrýsta að íslenskum
stjórnvöldum til raunhæfra aðgerða og táknrænna á-
kvarðana sem miða að því að draga úr kjarnorkuvá.
Bann við kjarnorkuvopnum á íslandi, friðlýsing haf-
svæðanna kringum landið fyrir kjarnorkuvopnum og
yfirlýsing um kjarnorkuvopnalaus Norðurlönd eru of-
arlega á listanum um táknrænar ákvarðanir. Og það
verður farið að hlusta eftir því hvaða afstöðu íslending-
ar taka á alþjóðavettvangi þegar kjarnorkuvopn og
afvopnun eru á dagskrá. Það mun reka að því að stuðn-
ingur við kjarnorkuvopnastefnu Reagans Bandaríkja-
forseta fái pólitíska þýðingu hérlendis og þýði atkvæða-
tap í kosningum.
Sem vopnlausri þjóð, er státað getur af friðsamlegri
baráttu fyrir sjálfstæði sínu, ber íslendingum „að
kveikja friðarljós í myrkrum ofbeldis og grimmdar“ á
alþjóðavettvangi, og „tendra loga vonarinnar“ með
fordæmi fyrir aðrar þjóðir á heimavettvangi.
- ekh.
klippt
Tortryggni Moggans
Morgunblaðið öfundast mjög
yfir góðu gengi friðarhreyfinga
hér á landi einsog annars staðar.
Hinar almennu og látlausu
friðaraðgerðir á Þorláksmessu í
Reykjavík og víðar fara svo fyrir
brjóstið á Morgunblaðsmönnum,
að þeir sjá ástæðu til að naggast
og nudda utaní friðarsinna í
fyrsta blaði eftir jól. Mogginn
reynir nú einsog alltaf áður að
gera friðarsinna og aðgerðir
þeirra tortryggileg. Um þetta
skulu nú nefnd dæmi.
Hvað er viðleitni?
Mogginn gerir eftirfarandi
setningu úr ávarpi friðarblysfar-
arinnar í Reykjavík að umtals-
efni: „Við biðjum leiðtoga okkar
eigin þjóðar að styðja sérhverja
viðieitni til friðar á jörðu“. Þetta
finnst Mogganum að vonum
ótækt orðalag, enda veit hann
uppá sig og flokkinn sinn skömm-
ina; að styðja og hafa stutt her-
skáa stefnu Reagans Bandaríkja-
forseta og Pentagongenerálanna
fyrr og síðar. Morgunblaðið
skilur ekki boðskapinn til ríkis-
stjórnarinnar og þjóðarinnar og
spyr af þjósti: „Hvað er átt við
með „sérhverri viðleitni“ í þágu
friðar á jörðu?“. Von að Mogg-
inn spyrji. Blaðið hefur nefnilega
gengið allra gagna lengst í að
verja stefnu Nató og það herská-
asta sem uppi er hverju sinni í
alþjóðastjórnmálum. Morgun-
blaðið veit líka af hyggjuviti sínu,
að það styður ekki sérhverja við-
leitni í þágu friðar á jörðinni.
Hvaða viðleitni í þágu friðar á
jörðinni styður Morgunblaðið?
Heyr á endemi!
Þá gerir Morgunblaðið prédik-
un sr. Pjeturs Maack að umtals-
efni þarsem hann fjallaði um
afvopnunar- og friðarmál á að-
ventunni. Sr. Pjetur gerði sér-
stöðu íslands í samfélagi þjóð-
anna að umtalsefni og sagði stolt- .
ið af þjóðerninu íslenska hafa
beðið hnekki, er ísland sat hjá í
atkvæðagreiðslu Sameinuðu
þjóðanna um stöðvun fram-
leiðslu kjarnorkuvopna. Sr. Pjet-
ur kvað þetta mál ekki vera mál-
efni herstjóra úti í heimi heldur
varðaði spurninguna um allt líf á
jörðinni.
Morgunblaðið sættir sig ekki
við þessa skoðun, sem þó er sú
algenga meðal flestra trúfélaga
og friðarsinna.
„Það eru ekki herforingjar sem
ráða stefnu Islands í þessum mál-
um frekar en annarra lýðræðis-
ríkja, heldur stjórnmálamenn og
kjósendur“. Hér fer Morgun-
blaðið vísvitandi með rangt mál.
Það veit vel að staðsetning eld-
flauganna í Evrópu er gerð að
ráði herforingjanna og þvert á
meirihlutavilja þegna þessara
landa.
Fátt óœskilegra
Hjörtur Eldjárn Þórarinsson á
Tjörn gerir þessi mál að umtals-
efni í leiðara jólablaðs Norður-
slóðar. Hjörtur vitnar í Bruno
Kreisky fyrrverandi kanslara
Austurríkis sem lýsti áhyggjum af
hinu kalda stríði: „Það er hættu-
legt, þegar stjórnmálamennirnir
eru farnir að leita ráða hjá mar-
skálkum og generálum. Það cr
hlutverk herforingja að heyja
stríð og vinna. Þegar herforingi
er spurður verður svarið á hern-
aðarvísu“.
Hjörtur leggur útaf þessum
orðum í leiðaranum og varar ís-
lensk stjórnvöld við að þiggja ráð
af herfræðingum. Bendir hann á
hugmyndina um radarstöðvarnar
frá bandarískum hernaðaraðilj-
um. „Hugmyndin hlýtur að vera
þaðan komin enda þótt hún sé
borin fram á íslensku af manni úr
okkar röðum“.
Andstœtt
kristnu siðgœði
f stórmerku viðtali Péturs Pét-
urssonar við Olaf Sundby erki-
biskup Svía í aðfangadagsblaði
Morgunblaðsins er einnig vel
grundvölluð andstaða kristinna
manna og trúfélaga við gjöreyð-
ingarvopnin. Sú afstaða er í hróp-
andi mótsögn við málflutning
Morgunblaðsins í ritstjórnar-
greinum nær færi gefst. Sundby
segir: „Að framleiða, geyma og
beita þessum vopnum er andstætt
kristnu siðgæði“. Sundby talar
hér um „grundvallarlífsviðhorf"
og hann bendir á að Alkirkju-
ráðið hefur lagt til að fyrsta skref-
ið í afvopnunarmálum sé „algjör
stöðvun vígbúnaðar á því stigi
sem hann nú er. Það er þessi leið
sem hefur verið vísað frá af Vest-
urveldunum með staðsetningu
Pershing kjarnorkueldflauganna
í Vestur-Þýskalandi“.
Erkibiskup Svía segir nauðsyn-
legt að fá fram „fordæmingu á
ógnarjafnvæginu, sem er í raun
og veru það öryggiskerfi sem
haldið er dauðahaldi í“. Og þegar
hann er spurður út í þær aðdrótt-
anir sem við þekkjum best úr
Morgunblaðinu, að friðarhreyf-
ingar og kirkjan séu handbendi
Kremlverja, segir Olof Sundby:
„Þetta er oft runnið undan rifjum
þeirra sem ekkert geta eða vilja
ekkert leggja á sig til lausnar þess-
um ógnarlegu vandamálum".
Frekja og
forrœðishyggja
í sjálfu sér væri ekkert óeðli-
legt að kirkjuna og Morgunblað-
ið greindi á um grundvallarlífs-
viðhorf, og Morgunblaðið
gagnrýndi kirkjuna á þeim nót-
um. En því er ekki að heilsa,
heldur eru skrif Morgunblaðsins
alltaf í þessum frekjutóni í garð
kirkjunnar manna og forræðis-
hyggjan skín alls staðar í gegn.
Morgunblaðið þykist alltaf hafa
vit fyrir kirkjunni og hennar
fólki, vita betur heldur en hún
hvað sé kristnu siðgæði samboðið
og hvað ekki. Þessi forræðishyggja
ásem betur fer ekki sjnn líka í
nágrannalöndum okkar - og þarf
að fara alla leið austur í Kreml til
að heyra þennan tón og sjá slíkt
forræðisnöldur við kirkju og
trúfélög.
Gleðileg
tímanna tákn
íslenska þjóðkirkjan átti hve
drýgstan hlut að máli er jólahá-
tíðin sem nú er gengin um garð
varð að voldugri friðarhátíð -
með skýlausum boðskap til for-
ráðamanna þessa lands, sem þeir
ættu að skilja öðruvísi en skrif
Morgunblaðsins gefa tilefni til að
halda. í Reykjavík mátti hvar-
vetna sjá friðarljósin tendruð á
aðfangadagskvöld að boði bisk-
ups til áherslu þeim friðarkröfum
sem almenningur og kirkjur hafa
sett fram.
Hræðslan og óttinn við tortím-
ingu mannkyns er hafin yfir alla
flokka og trúfélög. Og vel má
hafa í huga það sem biskupinn
sænski segir í viðtalinu sem áður
er til vitnað: „Kirkjurnar hafa
ásamt friðarhreyfingunum átt
sinn mikilvæga þátt í því að finna
þessum ótta og áhyggjum al-
mennings farveg. Hlutverk henn-
ar og mikilvægi friðarstarfsins á
eftir að aukast enn meir og það
eru gleðileg tímanna tákn“. Það
þarf enginn að hafa vit fyrir slíkri
kirkju né neinum öðrum kirkj-
um.
-óg.