Þjóðviljinn - 29.12.1983, Qupperneq 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 29. desember 1983
Ákæruvaldið ætlar að hrifsa drenginn Lambsdorff úr faðmi föðurins, Kohls kanslara - líkingin er tekin úr Alfakónginum eftir Goethe.
Flickhneykslið í Vestur-Þýskalandi:
Stjórnmálm tíl sölu
þeim sem hæst býður?
Síðastliðna mánuði hafa
menn með vaxandi eftir-
væntingu beðið úrslita í
svonefndu Flick-máli i
Vestur-Þýskalandi: verður
Otto Lambsdorff efna-
hagsráðherra látinn víkja
eða ekki vegna ákæru um
mútuþægni? Stjórnin í Bonn
hefur nú tekið þá ákvörðun
að ráðherrann skuli sitja í
sínum stól áfram - en þar
með eru ekki öll kurl komin til
grafar.
Hér er ekki um það eitt að ræða,
hvort Lambsdorff og aðrir ráðherr-
ar hafi þegið mútur eða ekki, ekki
um það eitt hvort þessi tiltekni ráð-
herra og fyrirrennari hans hafi þeg-
ið fé af Flick-auðhringnum handa
flokki Frjálsra demókrata og látið
skattaívilnanir koma á móti. Spurt
er um hið pólitíska kerfi saman-
lagt, um flokkakerfið, um það
hvort hægt sé að reiða sig á
stjórnmálamenn eða hvort þeir séu
aðeins vikapiltar stórauðvaldsins.
Vikuritið Spiegel birti saman-
tekt sína um „Flickmálið“ sama
dag og ákæruvaldið ákærði einn
ráðherra, tvo fyrrum ráðherra og
tvo meiriháttar iðjuhölda fyrir
mútuþægni og mútugjafir. Vikurit-
ið tjaldaði því sem það átti til og
byggði skrif sín að verulegu leyti á
náunga sem Ramses er nefndur -
en það er náungisem hafði aðgang
að miklum skjalabunkum sem lög-
menn og skattalögregla höfðu
samansafnað í húsrannsóknum og
yfirheyrslum sem staðið hafa ein
átta ár. Ramses þessi er hliðstæða
við þann „deep throat" sem kom
svo mjög við sögu í Watergatemá-
linu fræga, sem varð Nixon Banda-
ríkjaforseta að falli um síðir.
Flickmálinu er oft líkt við Wat-
ergate, en það er reyndar alþýskt
og byggir á langri hefð. Því Flick og
synir eru ekki fæddir í gær.
Stofnandi auðhringsins, Fried-
rich Flick, var við stríðsglæpa-
réttarhöld í Núrnberg eftir stríð
dæmdur í sjö ára fangelsi sem einn
helsti vopnaframleiðandi Hitlers.
Flick var reyndar ekki sannfærður
nasisti. Hann hafði jafnan áhuga á
því einu, að koma sér vel við hvern
þann, sem með ríkisvaldið fór, og
gera það með öllum hugsanlegum
ráðum háð iðjuveldi sínu.
Þegar á tímum Weimarlýðveld-
isins studdi Flick flesta pólitíska
flokka með peningagjöfum. Og
eftir að nasistar tóku völdin þá
voru þeir einir um hituna. Meðan
ríki þeirra stóð - um tólf ára skeið -
veðjaði Flick 7,6 miljónum ríkis-
marka á tvo helstu hirðstjóra Hitl-
ers, Himmler og Göring. Þetta fé
skilaði miklum gróða. Með hag-
stæðum samningum, með því að
arðræna stríðsfanga og fangabúð-
arfólk í fyrirtækjum sínum, var
Rick árið 1943 orðinn ríkasti mað-
ur Evrópu. Veldi hans varmeira en
Kruppættarinnar.
Svo hrundi Þriðja ríkið sem átti
að standa í þúsund ár. Flick fór í
fangelsi, en honum var sleppt strax
árið 1950, alllöngu áður en hann
hafði setið af sér dóminn sem hann
fékk í Núrnberg. Hann var 67 ára
gamall og átti ekki nema lítinn
hluta af auðæfum sínum frá 1943
eftir. En það sem hann átti var
meira en nóg. Ekki síst vegna þess
að vinir hans og „góð sambönd“
voru á sfnum stað. Ekki liðu nema
nokkur ár þar til Flick hafði náð
undirtökum í stærsta bílahring Evr-
ópu, eftir nokkur ár til viðbótar var
hann farinn að selja vopn og þar
kom að hann var aftur orðinn einn
ríkasti maður álfunnar.
í sjálfsæfisögu sinni útskýrir
hann þessa velgengni með feiknar-
legri iðjusemi og viðskiptaviti sem
og „meðfæddum áhuga á leikflétt-
um“.
Gamall félagi Flicks, Eberhard
von Brauchitsch, tók við stjórn
fyrirtækisins og fylgdi mjög í fót-
spor hans að því er varðar áhuga á
„leikfléttum“. Hann kunni manna
best að nota þær gömlu aðferðir
gjafa og fyrirgreiðslna.
Peningar til
pólitískra flokka
Ein ástæðan fyrir því að arftak-
inn átti auðveldan leik var sú, að
stjórnarskrá Vestur-Þýskalands
skilur eftir nokkra eyðu fyrir þýð-
ingarmiklu atriði: hvernig fjár-
magna megi hina pólitísku flokka
sem þessi stjórnarskrá ætlast til að
séu lýðræðislegir - og geri grein
fyrir tekjum sínum opinberiega.
Þetta hljómar ekki illa, en fram-
kvæmdin er svo annað mál.
Flokkarnir eru ekki sérlega fjöl-
mennir og til dæmis hefur flokkur
Lambsdorffs, FDP, um 50 þúsund-
ir meðlima. Félagsgjöldin duga því
skammt. Flokkarnir verða að
treysta á gjafir eða „frjáls framlög"
- og um leið er sú hætta upp komin
að „gefendurnir" reyni að beita
framlögum sínum til að hafa áhrif á
pólitískar ákvarðanir.
Svo á það reyndar að heita að
gera verði grein fyrir framlögum
sem nema 20 þúsundum marka eða
meir. En það er auðvelt að fara í
kringum þetta, og það ýtir og undir
að svo sé gert, að framlög til flokka
eru aðeins í litlum mæli frádráttar-
bær til skatts.
Afhjúpun Flickhneykslisins
byrjaði dálítið bjánalega vorið
1975 á því að atvinnurekandi nokk-
ur taldi sig svikinn um 110 þúsund
mörk og kærði. Rannsóknar-
dómari nokkur fékk illan grun þeg-
ar viðkomandi vildi ekki gera grein
fyrir því, hvaða peningar þetta
væru og bað skattalögregluna að
athuga hvort af þessu fé hefðu ver-
ið greiddir nokkrir skattar.
Sú rannsókn leiddi til nýrra
rannsókna, og smám saman kom
það í ljós hvernig peningagreiðslur
til flokkanna gengu fyrst til ein-
hverra nytsamlegra almannasam-
taka (og með því móti urðu
greiðslurnar frádráttarbærar til
skatts) - og svo áfram til flokkanna
sjálfra.
Stundum fóru péningarnir
krókaleiðir til útlanda, en það kom
einnig oft fyrir að þetta gerðist
gegnum kirkjuleg samtök, sem
fengu að halda eftir 10% til sinna
þarfa. Öll nöfn gefanda hurfu í
þessari hringrás.
Nú hófust miklar yfirheyrslur og
bókhaldsrannsóknir, málið vatt
upp á sig á hverjum degi og eru af
því öllu margar spennandi sögur.
En hingað til var um að ræða
skattsvik fyrst og fremst og að
nokkru leyti um hina pólitísku æru.
Stjórnmálamennirnir voru á góðri
leið með að bjarga sínu skinni með
því að koma á nýrri löggjöf um
fjárframlög til flokka.
Mútur
En þá fór að harðna á dalnum.
Við húsrannsókn hjá Flick, sem
hafði gefið meira til flokkanna en
nokkur annar, fannst lykill að
bankahólfi - í því lá samviskusam-
lega færð greiðslubók. Af henni
mátti ráða, að ráðherrar þeir, sem
báru ábyrgð á því, að Flick-
auðhringurinn þurfti ekki að greiða
skatt af sölu hlutabréfa í Daimler-
Benz fyrir fimm miljarði marka,
þessir ráðherrar höfðu svotil sam-
stundis fengið drjúgar fjárupphæð-
ir til flokks síns. Þar með var komið
upp mútumál: grunur um bein
áhrif á pólitíska ákvörðun með
fjárframlögum.
Svo bíða menn eftir því, að dóm-
stólar gefi, með sínum venjulega
hægagangi, svar við þeirri spurn-
ingu hvort Vestur-Þýskaland hafi
verið til sölu hæstbjóðanda, eins og
segir í samantekt Spiegel. Lambs-
dorff heldur fram sakleysi sínu, en
almenningsálitið virðist hafa fellt
sinn dóm. Annað mál er, hvað
menn eru reiðubúnir að fyrirgefa
stjórnmálaforingjum sínum með
skírskotun til hinnar gamalkunnu
afsökunar „svona var það og er það
enn“. Eða þá að menn segja sem
svo: slæmur er Lambsdorff, en
kannski eru fuglar eins og Franz-
Josef Strauss verri - en hann væri
líklegur eftirmaður Lambsdorffs á
ráðherrastóli. Bókin í bankahólf-
inu kann meðal annars að greina
frá því, að Strauss hafi á sl. áratug
fengið frá Flick um eina miljón
marka. Og má sjá minna grand í
mat sínum. (ÁB byggði á DN).
KarlablaÖ œtlar að
breyta um yfirbragð
Karlablaðið Playboy hef-
ur oftar en ekki verið milli
tannanna á mönnum vegna
>ess hve iðnir stjórnendur
jess blaðs hafa gjarna ver-
ð við það að selja unga og
sæta kroppa og láta fylgja
með nokkuð dólgslegt
karlahjal í bland við yfir-
borðslegt frjálslyndi.
Smekkur fyrir þessari vöru hef-
ur verið minnkandi. Playboy hef-
ur farið úr 5,7 miljónum eintaka
1980 niður í 4,1 miljón á þessu ári
og auglýsingamagnið hefur
minnkað eftir því. Nú ætla stjórn-
endur blaðsins að svara þessari
þróun með því að breyta nokkuð
um ritstjórnarstefnu og á hún að
vera meira í ætt við það sem þeir
halda að sé karlmennska áttunda
áratugsins.
Og hvað er þá átt við? f fyrsta
lagi verður dregið úr þeim áhersl-
um sem lagðar hafa verið á bera
bossa og brjóst og kornungar
stúlkur. Það á að höfða til manna
sem láta sér fátt um slíkar ljós-
myndasyrpur finnast og eru
„sterkari, áræðnari og fylgnari
sér“ en þeir karlar sem Playboy
hafði hingað til í huga. Blaðið
ætlar að vera leiðarvísir slíkra
manna. Um leið á að taka tillit til
þess að jafnréttishreyfingin hefur
haft mikil áhrif. Taka á upp nýjan
ráðleggingarþátt um karla og
Breytingarnar eru m.a. í því fólgnar að kynbomban er ekki átján ára
stúlka „úr næsta húsi“ heldur fimmtug sjónvarpsstjarna, Joan Collins.
konur og þá einkum um sambúð-
arvandamál. Og það á ekki að
leggja áherslu á „leikfélagann“
eins og í gamla daga, heldur á
konuna sem „áhugaverðan og
heilsteyptan einstakling“ (mikið
var).
Playboystjórar munu að sönnu
aldrei viðurkenna að þeir séu
með þessum breytingum að láta
undan kvennahreyfingum eða
eitthvað í þá veru. Þeir segja sem
svo, að nú sé allt á ringulreið með
sambúð kynjanna og þeir verði
að leggja sitt fram til að koma
einhverju viti í hana aftur!
Nú - að sjálfsögðu ber
mönnum ekki saman um það,
hvernig til tekst. Kynbomba síð-
asta heftis er ekki átján ára
stelpa, heldur fimmtug leikkona
og sjónvarpsstjarna, Joan Col-
lins. Og svo er aukin ráðgjöf til
lesenda um fjárfestingar og
önnur fjármál, um tölvur og
tæknibrellur ýmiskonar. Gleymi
menn því ekki, að blöð eins og
Playboy eru fyrst og síðast yfir-
stéttablöð - og svo þeirra sem eru
að dreyma sig inn í þann félags-
skap.
(byggt á Spiegel)