Þjóðviljinn - 29.02.1984, Blaðsíða 7

16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 29. febrúar 1984
i BLAÐAUKI
Miðvikudagur 29. febrúar 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17
BLAÐAUKI!
Frá ráðstefnu Alþýðubandalagsins um sjávarútvegsmál
Vinnsla og veiðar á sömu hendi
hjá 72 af 104 togaraútgerðum
Erindi Jóhanns Antonssonar framkvæmdastjóra um eignarhald og skipulag í sjávarútvegi
Yfirskrift míns erindis er Eignar-
hald og skipulag í sjávarútvegi. í
byrjun vil ég í grófum dráttum gera
nokkra grein fyrir skipulagi aöila í
sjávarútvegi, skipulagi í
hagsmuna- og sölusamtökum. Þá
fyrst útgerðin. Allflestar útgerðir
einstaklinga og félaga eru í útvegs-
mannafélögum á ákveðnum af-
mörkuðum svæðum, t.d. Útvegs-
mannafélag Norðurlands sem nær
yfir allan Norðlendingafjórðung,
Útvegsmannafélag Vestmanna-
eyja sem er bundið við Vestmanna-
eyjar sjálfar. Þannig eru svæðin
allmismunandi á stærð. Þessi út-
vegsmannafélög sem eru alls átta
mynda síðan Landssamband ísl. út-
vegsmanna LÍÚ, sem er og hefur
verið atkvæðamikil hagsmuna-
samtök. Fiskverkunin sem slík hef-
ur ekki í heild heildarhagsmuna-
samtök, sem koma fram fyrir hönd
allra fiskverkenda. Að vísu er til
félagsskapur sem heitir Samband
fiskvinnslustöðva, en hefur ákaf-
lega lítið starfað sem hagsmuna-
samtök heildarinnar. Hins vegar er
hver verkunaraðferð með félag eða
félög sem koma fram sem
hagsmunasamtök. í mörgum til-
fellum er hér um að ræða sölu-
samtök í leiðinni. Verður nú reynt
að gera grein fyrir þeim helstu.
Síldarsöltun
Síldarútvegsnefnd er skipuð á
Alþingi að hluta og hins vegar
skipar sjávarútvegsráðherra skv.
ákveðinni tilnefningu hagsmuna-
aðila þann hluta sem eftir er.
Nefndin hefur haft einkasölu á salt-
síld í marga áratugi en þarf að
endurnýja einkaleyfi sitt árlega
Samábyrgð íslands
á fiskiskipum
Lágmúla 9-105 Reykjavík - sími 81400
Símnefni: Samábyrgð 7 Lágmúla 9—Reykja-
vík
SAMÁBYRGÐIN
tekst á hendur eftirfarandi:
FYRIR UTGERÐARMENN:
Skipatryggingar, Ábyrgöartryggingar út-
gerðarmanna, Slysatryggingar sjómanna,
Farangurstryggingar skipshafna, Afla- og
veiöarfæratryggingar, Endurtryggingar fiski-
skipa undir 100 rúmlestum, Rekstur Aldurs-
lagasjóðs fiskiskipa.
FYRIR SKIPASMÍÐASTÖÐVAR:
Ábyrgðartryggingar vegna skipaviðgerða,
Nýbyggingatryggingar.
Skrifstofa Samábyrgðarinnar og eftir-
taldir umboðsmenn vorir veita allar nauðsyn-
legar upplýsingar varðandi tryggingar þess-
ar og taka á móti tryggingarbeiðnum:
Vélbátaábyrgðarfélagiö Grótta, Reykjavík
Bátatrygging Breiðafjarðar, Stykkishólmi
Vélbátaábyrgðarfélag ísfirðinga, ísafirði
Vélbátatrygging Eyjafjarðar, Akureyri
Skipatrygging Austfjarða, Höfn Hornafirði
Vélbátatrygging Reykjaness, Keflavík
með samþykki saltendanna sjálfra.
Saltendur hafa með sér tvö hags-
munafélög sem eru svæðisskipt,
það er sunnan og vestan lands og
norðan og austan lands. Þessi félög
tilnefna sinn hvorn fulltrúann í
Sfldarútvegsnefnd.
Saltfiskframleiðsla
Sölusamband ísl. fiskfram-
leiðenda SÍF er í senn
hagsmunasamband og sölusam-
band. Er í raun eini aðilinn sem
selur saltfisk á erlendan markað.
Félagar eru allir þeir sem afhenda
SÍF fisk til sölumeðferðar. Um
þessar mundir eru um 220
saltfiskframleiðendur virkir í sam-
tökunum en hafa flestir orðið 330.
Áhrifamáttur hvers framleiðanda
er mældur í atkvæðum á fundum
eftir útflutningsmagni liðins árs.
Skreiðarverkun
Lengi vel var samlag skreiðar-
framleiðenda stærstur aðila og um
skeið nærri eini aðilinn með sölu
skreiðar og var þá félagið
hagsmunasamband verslunar-
greinarinnar. Uppbygging Skreið-
arsamlagsins er mjög sniðin
eftir uppbyggingu SÍF þ.e.a.s. að
félagsformi. Samband ísl. sam-
vinnufélaga hefur í vaxandi mæli
sinnt skreiðarsölu. Fyrir rúmu ári
var stofnuð sér deild eða félag
innan Sjávarafurðadeildar SÍS,
sem gætir hagsmuna skreiðarfram-
leiðenda þar. Vestfirðingar hafa
sérsamtök og félag fyrir fram-
leiðendur á því svæði. Síðan er fé-
lag sem heitir Sameinaðir skreiðar-
framleiðendur sem hefur sitt eigið
sölukerfi sem er ísl. umboðssalan.
Auk þess eru nokkrir aðilar sem
leita fyrir sér með skreið með mis-
jöfnun árangri. Þannig má segja að
sölukerfi skreiðar sé allsundurslitið
og þar komi ekki fram neitt í heild,
hvorki hagsmunafélag né heildar-
samtök útflytjenda.
Lagmetisiðnaður
Arið 1972 ákvað þáverandi ríkis-
stjórn að gera átak til uppbygging-
ar lagmetisiðnaðar og sameina
framleiðendur í greininni með
sölu. Sölustofnun lagmetis var þá
sett á stofn til að annast sölu og um
leið tilrauna- og þróunarstarf fyrir
greinina. Utan þessarar stofnunar
standa nokkrir framleiðendur og
þar af einn nokkuð stór með sitt
eigið sölukerfi.
Hraðfrysting
Þótt útflutningur frystra sjávar-
afurða sé á hendi nokkuð margra
aðila eru í þessari grein tveir aðilar
langstærstir. Á bak við þá eru sterk
samtök sem framleiðendafyrir-
tækin sjálf mynda. Því mun ég ein-
göngu gera grein fyrir þessum
tveim, þ.e.a.s. Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna og Sjávarafurða-
deild SÍS.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
SH var stofnuð af 15 frystihúsum
árið 1942. Uppbygging SH er á
margan hátt svipuð og SÍF, sem ég
talaði hér um áðan, þ.e. að stærstu
framleiðendurnir hafa mest ítök
við stjórn. Nú eru 91 framleiðandi í
SH og að sjálfsögðu misstórir.
Eignarform fyrirtækja innan SH er
með ýmsu móti. Þar eru bæði ein-
staklingar, hlutafélög einstaklinga,
hlutafélög sem sveitarstjórnir eða
Jóhann Antonsson flytur erindi sitt á ráðstefnu Alþýðubandalagsins um sjávarútvegsmál
vmm, v • r HrSL
- ■*'! - , . !" j
tstsmmitfjk.i' r l'—; ,
ríki hafa ítök í og allar bæjarút-
gerðirnar. SH hefur selt á undan-
förnum árum milli 70 og 80% fry-
stra afurða frá íslandi. Sölumið-
stöðin rekur dótturfyrirtæki bæði í
Bandaríkjunum og Bretlandi. Þau
fyrirtæki eru í senn sölufyrirtæki og
framleiðslufyrirtæki. Sjávarafurð-
adeild SÍS er sameign félags Sam-
bands fiskframleiðenda, SAF
skammstafað, og Samband ísl.
samvinnufélaga. Sjávarafurða-
deildin var mynduð á grundvelli
samnings milli þessara aðila 1969.
Nú eru 40 framleiðendur í SAF og
þar með aðilar að Sjávarafurða-
deild SlS. Öll frystihús Sambands-
ins eða samvinnuhreyfingarinnar,
þar sem samvinnuhreyfíngin er
verulegur eignaraðili að, eru innan
þessa félags, en auk þess nokkur
önnur fyrirtæki. Sjávarafurða-
deildin flytur út um 20-30% af
frystum sjávarafurðum. í samein-
ingu eiga SÍS og SAF fyrirtæki í
Bandaríkjunum og Bretlandi sem
sjá um sölu og framleiðslu fisk-
rétta. SÍS á þó meirihlutann í báð-
um þessum fyrirtækjum.
Þetta yfirlit sýnir að hvað varðar
sölu hefur tekist að mynda stórar
heildir um sölu einstakra afurða,
Einungis sjö tog-
arar af 104 eru
óbundnir vinnu-
aðilum í landi.
stundum með beinum afskiptum
ríkisvaldsins t.d. hvað varðar Sfld-
arútvegsnefnd, SÍF og Sölustofnun
lagmetis. En sem innhlaup vil ég
aðeins drepa á tvö atriði er snerta
það sem ríkisvaldið hefur veruleg
áhrif á þróun og skipulag í sjávarút-
vegi.
Stjórnun leyfa
í fyrsta lagi, stjórnun leyfa. Um
langt skeið hefur ríkisvaldið haft
með höndum bein afskipti af nýt-
ingu fiskimiða svo sem með leyfis-
sviptingu hvað varðar einstaka
fiskistofna auk fyrirmæla um veiði-
Einstaklingar, fjölskyldufyrirtæki
og smærri aðilar í útgerð og fisk-
vinnslu eiga undirhögg aðsækja
bann á ákveðnu svæði. Allt þetta
hefur haft áhrif hvað varðar ák-
veðna bátastærð, hvar ákveðin
bátastærð er hagkvæm og hvar
ekki. Það sem nú er að gerast með
allsherjarkvótasetningu veiða
eykur áhrif ríkisvaldsins mjög
mikið í sjávarútvegi.
í öðru lagi, hvað varðar fjárfest-
ingu og fjármögnun. Ríkisvaldið
hefur haft bein afskipti af fjárfest-
ingu í sjávarútvegi alllengi, t.d.
með takmörkunum og banni á
innflutningi skipa og óbein afskipti
með fjármögnun, t.d. ítök í stjórn
FiskveiðasjóðsogByggðasjóðs. Þá
má nefna að leyfisveitingar sér-
hæfðra vinnslustöðva svo sem á
rækju og skel hafa alfarið verið í
höndum ráðherra.
Rekstrargrundvöllur
í þriðja lagi er það rekstargrund-
völlur. Afkoma einstakra greina í
sjávarútvegi í heild ræðst því að
miklu leyti af ákvörðun ríkisvalds-
ins í efnahagsmálum, t.d. sér í lagi
gengisskráningu. Einnig hafa áhrif
ákvarðanir um millifærslu fjár-
muna sem oft hafa verið teknar
innan greinarinnar sem er niður-
greiðsla á olíu og mildun og ráð-
stöfun gengismunasjóða.
Eignarhald fyrirtækja
Þá ætla ég að reyna að gera grein
fyrir eignarhaldi fyrirtæk ja í sjávar-
útvegi. Engin aðgengileg gögn eru
til svo að hægt sé að draga upp
heildarmynd á eignarhaldi fyrir-
tækja í sjávarútvegi, hvorki nú né
með tölulegum rökum til að lýsa
þróun undanfarinna ára. Ég valdi
þann kost að einangra mig við
eignarhald á togaraflotanum og
ekki síst af því að togararnir skipta
mjög miklu máli í allri hráefnis-
öflun fyrir frystiiðnaðinn.
Uppbygging fyrirtækja sem eiga
togarana,. sem eru 104, er eftirfar-
andi. Bæjarútgerðir eiga 9
togara, hlutafélög, þar sem
sveitarfélög eru meðeigendur, en
ekki beinan meirihluta eiga 21 tog-
ara, hlutafélag þar sem einstak-
lingar eða önnur félög einstaklinga
eru án eignaraðilar sveitarfélaga
eiga 47 togara, hlutafélög sem ríkið
á meirihlutahald á togara, hlutafé-
lag þar sem samvinnuhreyfingin á
meirihluta í, um 14 togara, og í eigu
einstaklings er einn togari. Það er
eftirtektarvert að opinberir aðilar
eða samvinnuhreyfingin eru aðal-
eigendur að meirihluta togaraflot-
ans. Hlutafélagaformið er yfirgnæ-
fandi eignarform að togaraútgerð,
en mismunandi eftir landshlutum
hverjir mynda þau hlutafélög. í
Reykjavík og á Suðurnesjum er
algengasta eignarformið hlutafélag
einstaklinga. Þá er rétt að benda á
að þar eru þær tvær bæjarútgerðir
sem til eru á því svæði. Einnig má
benda á að ísafjörður, Bolungavík
og Vestmannaeyjar, þar eru
hlutafélög einstaklinga sem eiga
togaraútgerðirnar. Aftur á móti
sker Norðurland sig nokkuð úr um
þátttöku sveitarfélaga í hlutafé-
lögunum, þar er breytilegt hverjir
eru eignaraðilar þar eftir stöðum.
Samvinnuhreyfingin er meirihluta-
eigandi í hlutafélögum á smærri
stöðum eins og Vestfjörðum og
suðurhluta Austfjarða. Þannig má
skoða eignarhaldið landfræðilega
og það virðist sem hver nágranna-
staður dragi dám af því hvernig
hlutirnir gerast með uppbyggingu
þegar togaraútgerðirnar eru settar
á stofn fyrst og fremst upp úr 1970.
Tengsl útgerðanna
við vinnsluna
Ef við tökum saman samtengingu
veiða og vinnslu eða réttara sagt
tengsl útgerðanna er við vinnsluna
kemur eftirfarandi í ljós. Þar sem
útgerðin er sama fyrirtæki og fisk-
vinnslan gildir 47 af þessum 104
togurum. Útgerðin er sérstakt fyr-
irtæki en eigendurnir hinir sömu og
í fiskvinnslunni eru á 23 togurum.
Útgerð er sérfyrirtæki og hinn að-
aleigandi af fiskvinnslunni, sem er
undantekningartilfelli, er í tveimur
togurum. Útgerðin sérfyrirtæki, en
minnihlutaaðili að fiskvinnslu er
um 3 togara að ræða. Fiskverkandi
aðaleigandi útgerðar, en þó með
fleiri eigendum, það gildir um átta
togara. Fiskverkunin hlutaeigandi
að útgerð en með öðrum stórum
eru 14 togarar. En engin tengsl
fískvinnslu við útgerð er aðeins um
7 togara að ræða. Þannig má segja
að vinnsla og veiðar séu á sömu
hendi hvað varðar 72 af þessum 104
togurum. Auk þess eru 25 togarar
það nátengdir að útgerð þeirra
ræðst að verulegu leyti af
hagsmunaviðskiptum, en einungis
7 eru á engan hátt bundnir. Fisk-
kaupendur togarafisksins eru að
mestu leyti frystihús, og þegar
skoðað er í sölu stóru sölusamtak-
anna þar sem húsin eru kemur
eftirfarandi í ljós: 59 togaranna
landaði fisk í frystihús Sölusam-
taka SH, 36 togarar landa í frysti-
húsin í þau sem eru innan Sjávaraf-
urðadeildar SÍS, en 10 togarar eru
óháðir þessum tveimur stóru að-
ilum.
Bátaflotinn
Eignarform útgerða bátaflotans
er nokkuð á annan veg en togar-
anna. Hlutafélagsformið er að vísu
algengast en eigendur hlutafjárins
eru oftast einstaklingar, þ.e. er
minna um að aðilar svo sem
sveitarfélaga eða samvinnu-
hreyfing séu þar. Margar útgerðir
báta hafa orðið til þannig að sjó-
menn, oft skipstjórnarmenn og
vélstjórar, kaupa bát í eigin
atvinnuskyni til að vera eigin hús-
bændur má segja. Tenging veiði og
vinnslu er eins hvað varðar báta-
flotann og ekki eins og með togar-
ana. En tölur í þessu sambandi er
allt of mikið rannsóknarefni, það
tæki nokkrar vikur að fara yfir þær,
það er auðveldara með togaraflot-
ann heldur en með bátaflotann.
Hér er um nokkur hundruð báta að
ræða en erfiðara að átta sig tölu-
lega séð. Ekkert vafamál er að á
undanförnum áratugum hafa orðið
miklar breytingar á eignarhaldi fyr-
irtækja í sjávarútvegi. Eignamenn
og þeir sem vildu verða miklir „bu-
isnessmenn“ þeir sækja í skjótfeng-
inn gróða og ávaxta fjármagn sem
best, komust að því hver af öðrum
á tímabilinu frá 1940 og til og með
viðreisnarstjórnarárunum að
sjávarútvegurinn var fallvaltur í
þessu skyni. í staðinn fyrir útgerð-
armennina, eignamennina, var
komið upp fyrirtækjum í félags-
legri eigu eins og dregin var mynd
upp með togarana hér fyrr.
Atvinnuleg þörf einstakra byggð-
arlaga og viljaleysi eignamanna
knúði sveitarstjórnir til þess að
taka frumkvæðið í sínar hendur og
hafa bein áhrif á uppbyggingu
fyrirtækjanna. Hvað varðar báta-
flotann hafa tekið við af útgerðar-
mönnum fyrirtæki eins og ég gat
um hér áðan sem sjómenn hafa
myndað til að hafa atvinnu sína af.
Þau fyrirtæki hafa stækkað og
þróast, orðið að fjölskydlufyrir-
tækjum með saltfisk og skreiðar-
verkun. Þetta eignarform þekkist á
smærri stöðum hringinn í kringum
landið, smáar sjálfstæðar einingar,
sem skapa oft mikil verðmæti. Ég
hef fjallað nokkuð um eignarhald
fyrirtækja sjávaraflans og skipulag
hans, hagsmuni og sölusamtök. Ég
vil draga þetta svolítið betur saman
og tengja stöðu mála í dag og reyna
að vekja athygli á hvar hagsmunir í
sjálfu sér skerast.
Útgerðin með mínus
Afgerandi þáttur um þróun
eignarhalds á sjárvarútvegi að und-
anförnu hefur verið og mun verða
rekstrargrundvöllur greinarinnar,
sér í lagi mismunandi rekstrar-
grundvöllur útgerðar og einstakra
fiskverkunaraðferða út af fyrir sig.
f dag er staðan sú að útgerð er og
hefur verið um nokkur ár rekin
með tapi. Útgerðin með mínus.
Staðan er sú núna að saltfisk- og
skreiðarverkun er rekin með mín-
us, með tapi. Þetta eru tölulegar
staðreyndir.
Frysting er nú aftur á móti rekin
með einhverjum afgangi, þó menn
greini nokkuð á hversu mikið það
er. En þessi rekstrargrundvöllur
hefur haft áhrif á þann veg að þessi
mínus sem er búinn að vera lang-
varandi á útgerð hefur meðal ann-
ars leitt til þess að samtenging
veiða og vinnslu hefur orðið æ
meira áberandi. Þessi rekstrar-
grundvöllur bitnar mest á sjálf-
stæðum útgerðaraðilum, þannig að
þeir koma til með að tengjast
vinnslu nánar og einnig að smáu
einingunum sem við ræddum hér
áðan þ.e.a.s. fjölskyldufyrirtækj-
unum í saltfisk og skreið og útgerð.
Mínus á saltfiski og skreið og út-
gerð verður náttúrlega aldrei ann-
að en mínus - ef tveir mínusar
koma saman, það er ekki þannig að
það sé hægt að margfalda þá saman
og fá plús. Þetta leiðir til þess eins
og ég sagði áðan, að nánari tengsl
verða við útgerðina og þá fyrst og
fremst frystiiðnaðinn, þá á ég við
útgerð báta sem ekki eru þegar
bundnir fyrstiiðnaðinum og mun
leiða til þess að smáu einingarnar
munu smám saman hverfa út og
þar af leiðandi með sjávarútveginn
færast á hendur fárra stórra aðila.
Þeirra stóru aðila sem hafa mögu-
leika á að dreifa sem mest vinnslu
miðað við afkomu þ.e.a.s. að setja
í salt eða setja í frystingu til salt-
enda. Ef þessi þróun fer fram þá
eru það fyrst og fremst stóru aðil-
arnir í frystingu sem munu spjara
sig á næstu misserum.
Sambandið ætlar
sér stærri hlut
En ef við skoðum hlutdeildina
þá var hún svo að aðilar innan FH
ráða yfir 70% af útflutningsmagni
frystingar og SÍS ræður yfír um
30%. Það er skoðun þeirra hjá
Sambandi ísl. samvinnufél. að það
væri ágætt markmið fyrir þjóðar-
heildina að keppa að nokkurn veg-
inn jafnfætisstöðu gagnvart SH.
Auðvitað er þetta metnaður
þeirra, en þeir skýra það rökum í
þágu þjóðfélagsins í heild. Hvemig
ætla þeir þá að ná þessu marki sínu
og það er opinbert leyndarmál að
þeir stefna í það að þeir ætla sér
stærri hlutdeild í útflutningi frystra
afurða og þeir eru vel í stakk búnir
til að ná þessu marki sínu. í fyrsta
lagi hefur verið um velgengni í
sölumálum bæði á Ameríku-
markaði og Bretlandsmarkaði að
ræða.
Þróun og stjórnun
f öðru lagi hafa þeir meira heldur
en hinir samkeppnisaðilarnir SH
lagt áherslu á þróun og eftirlitsstörf
sinna húsa og nákvæmni og náð
betri árangri í sölustarfi. Það er
ekki einungis hægt að finna þá út í
velgengni t.d. á Ameríkumarkaði,
starfseminni í Ameríku, heldur
líka í starfsemi sem þeir hafa hér.
Þessi velgengni er á margan hátt að
mínu mati vegna þess að það er oft
betri stjórnun hjá SÍS og meiri
hreyfanleiki á mönnum innan Sjáv-
arafurðadeildar SÍS en t.d. SH. Ég
nefni sérstaklega vegna þess að það
hefur oft verið barist innan þessa
flokks að það verði endurnýjunar-
regla í opinbera geiranum, svo sem
bankastofnunum og öðrum, verði
sett sérstakt hámark á hvað menn
megi vera þar lengi, að innan fél-
agsskaparins SAMT og sjávaraf-
urðadeildar SÍS gildir sú regla að
hver maður má ekki vera lengur en
þrjú ár í stjórn. Þannig endurnýjast
apparatið alltaf af sjálfu sér og það
hefur að mati manna þar skilað
verulegum árangri.
En það sem hjálpar SÍS hvað
mest í þessu öllu saman að mati
manna er sú staðreynd að sé horft á
rekstrarafkomu sjávarútvegs-
greinannam.a. eins og ég talaði um
hér áðan, mun útgerðin hafa verið
rekin með mínus um alllangt skeið
en vinnslan með plús. Þetta hefur
þýtt það að innan þeirra byggðar-
laga hafa orðið nánari tengsl
eignarhalds og reksturs í heild og
það hefur þurft að passa upp á það
að frystihúsið hafi plús alltaf.
Ef við höldum áfram og skoðum
sjávarútveginn áfram þ.e.a.s. sölu-
samtökin, söluliði og ýmsa þjón-
ustuliði svo sem olíu og flutninga-
liði. Allir þessir liðir eru innan
Sambands ísl. samvinnufélaga
þ.e.a.s. samvinnuhreyfingin ræður
yfir öllum þessum geira má segja.
Þannig að það má segja þó að mín-
us sé í veiðum og vinnslu að þá geti
samvinnuhreyfingin í þessu hag-
kerfi sínu verið með eigin milli-
færslur sem leiðir til þess að hlut-
irnir eða salan ganga upp í
heildina.
Glíma milli SH og SÍS
Það er þess vegna ekki eins al-
varlegt fyrir samvinnuhreyfinguna
þótt það sé mínus í veiðum og
jafnvel vinnslu ef hún einungis get-
ur rétt hallann í þjónustuliðunum.
Slíku kerfí ræður SH ekki yfir og
meira að segja er það talsvert eitur
í þeirra beinum að viðurkenna þörf
á millifærslu. Og svo er alltaf
möguleiki fyrir SÍS að verða algjör-
lega sjálfstætt þó að þeir hafi sýnt
tengsl við SH í gegnum t.d. LÍÚ og
SÍF þá er möguleiki fyrir SÍS-
geirann svokallaðan að kljúfa sig
alveg út frá hinum aðilanum
þ.e.a.s. að mynda sín eigin útgerð-
arsamtök og fara út í saltfiskverkun
og verða algjörlega óháður því
hvað gerist hjá öðrum.
Ég hef farið hér yfir eignarhald
og skipulagsatriði samtaka í sjávar-
útvegi og í lokin staðnæmdist ég við
það sem verður áberandi á næst-
unni þ.e.a.s. glímu, ef svo má orða
það, SÍS og SH. En hversu hat-
römm sú glíma verður er erfitt að
segja fyrir um, en hún mun setja
vafalaust sitt mark á eignarhald í
sjávarútvegi og skipulagsmál
greinarinnar á næstu árum.