Þjóðviljinn - 16.03.1984, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 16.03.1984, Blaðsíða 9
f»í?v'* ;>• biii V ft7‘Vi!<5 -- f.'iY'. <•* Föstudagur 16. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17 Hjónaminning Framhald af 8 Á stofnfundinum hlaut félagið nafnið Verkalýðs- og sjómannafélag Álftfirðinga. Þar bar það helst til tíðinda, að Grímur Jónsson bauð forystumönnum félagsins stórgjöf, ef eigi yrði gengið í ASÍ. En for- ystumennirnir voru nú ekkert á því, að láta múta sér og höfnuðu boðinu. Hinir at- vinnurekendurnir skrifuðu undir um síðir, en Grímur þráaðist við, að skrifa undir samninginn. Haustið 1929 kom ungur eldhugi til Súða- víkur, sem tók þar við skólastjórn og hafði tekið kennarapróf tveimur árum áður frá Jonstrup Statsseminarium í Danmörku. Forystumennirnir komu nú að máli við skólastjórann Hannibal Valdimarsson, sem þá var 26 ára og var hann formaður félags- ins 1930-31. Það er svo ekki að orðlengja það, að boðað var verkfall og sætt færis þegar saltskip kom til staðarins. Til þess voru notaðir bryngingarbátar og saltið bor- ið í pokum á bakinu upp fjöruna. Til átaka kom og létu konurnar sinn hlut ekki eftir liggja. Einkum bar þar á Ijósntóður staðar- ins Soffíu Bertelsen, sent stóð með verk- fallsmönnum og gerði mörgum gramt í geði með framíköllum á fundum, ef henni þótti mál rangtúlkað. Hannibal varð vitaskuld að sinna kennsl- unni á daginn og ljóst var, að átökin gætu dregist á langinn. Hann sneri sér því til ASI, sem brá skjótt við og sendi mann vanan verkfallsrekstri, Árna Ágústsson. Eftir fáa daga og hörkuátök vann félagið fullan sigur. - Landsmenn þekkja ósérhlífni Hannibals Valdimarssonar í þágu verka- lýðshreyfingarinnar og má þar t.a.m. nefna hið harða Bolungarvíkurverkfall 1932, þá er hann var fluttur með valdi frá Bolungar- vík til ísafjarðar. Kristóbert Kristóbertsson var ekki í fyrstu stjórn verkalýðsfélagsins, en varð það síðar. Enda einlægur verkalýðssinni og málsvari jafnréttis og þjóðfrelsis. Þar voru þau Jónína samhuga, sem og í öllum sínum gjörðum. Lífsbaráttan var hörð á þessari tíð og næsta ótrúleg nútímamönnum. Þótt verka- fólk skynji fyrirlitningu atvinnurekenda. sbr. nýgerða grautarsamninga ASÍ og VSI, þá stappaði það nærri gerræði er frumherj- arnir voru að brjótast í stofnun samtaka verkafólks. Ofsóknir atvinnurekenda voru svo harkalegar, að heimilum lá við svelti. í kringum 1926 mun Kristóbert hafa hætt sjómennsku á vetrarvertíðum. Hann var hinsvegar í fjölda ntörg ár með Ólafi Guð- jónssyni á ísafirði, er veiddi smásíld í landnót á vorin og framá sumar. Smásíldin, sem nefndist kræða þar vestra, fóröll íbeitu og keyptu norskir línuveiðarar mikið af lienni. Hafsíld veíddist í Djúpinu á sumrin og var hún söltuð á Torfnesi á ísafirði. Á árunum 1916-20 rak H.P. Duus síldarsölt- unarstöð á Hattareyri í Álftarfirði og einnig var söltuð síld á Dvergasteinseyri. Kristóbert byggði sér íbúðarhús 1932 og fékk það í flekum (einingum) frá Noregi. Guðmundur Þorleifsson, sem reisti mörg íbúðarhús á þeim tíma annaðist verkið fyrir Kristóbert. Olafur Guðjónsson hljóp undir bagga og lánaði Kristóbert, svo að hann gæti klofið það fjárhagslega. Þetta var eitt snyrtilegasta húsið í Súðavík, með glugga- skrauti og snotrum garði umhverfis. Kristóbert stundaði svo landvinnu á vetr- um en hætti sjómennsku vor og sumar þeg- ar Kaupfélag ísfirðinga hóf rekstur frysti- húss á Langeyri í byrjun árs 1944. Fyrst í stað var hann verkstjóri, en síðan annaðist hann þar vélgæslu uns K.í. hætti rekstrin- um undir lok sjötta áratugarins. Síðustu árin vann hann hjá Frosta hf. við fisk- vinnslu, en hætti störfum unt sjötugt vegna heilsubrests. Kristóbert var afar hand- laginn og samviskusamur. Og sem hrepps- nefndarmaður reyndist hann sannsýnn og tillögugóður. Hann var einstaklega reikningsglöggur og um fróðleiksfýsn þessa skynsemdarmanns má t.d. nefna að hann aflaði sér undirstöðuþekkingar í bókfærslu í Bréfaskólanum. Jónína og Kristóbert gengu til liðs við sósíalista og höfðu mikinn áhuga á þjóðfél- agsmálum, voru eindregnir hernámsand- stæðingar. Kristóbert var um árabil umboðsmaður Þjóðviljans í Súðavík og á blaðið þeinr hjónunt mikið að þakka. Þegar ég fór að koma til Súðavíkur sem gestur lét ég það verða mitt fyrsta verk að heimsækja þessi prúðu hollu hjón. Talið barst strax að pólitíkinni og var þá gaman að hlýða á hnyttin skeyti þeirra. Kristóbert gat verið snöggur uppálagið eins og sagt er, en það stóð stutt enda gamansamur þó al- vörumaður væri. Jónína var hæg, en þó ein- örð og hafsjór af fróðleik. Mér finnst sem ég heyri hvellan og stuttan hlátur Kristóberts og hlýju þeirra beggja. Þau voru höfðingjar heim að sækja og ræktarsemi þeirra við heimabyggðina lýsti sér vel í stórfenglegum gjöfum þeirra til Súðavíkurkirkju og kir- kjugarðsins. í byrjun árs 1977 seldu þau Jónína og Kristóbert húsið sitt í Súðavík og fluttu á Elliheimilið á ísafirði, 11. feb. það ár. Enda þótt Kristóbert væri oft sárlasinn, þá hugs- aði hann einlægt um það að Jónínu liði sem best. Eftir að hún lést haustið 1981, sóttu á hann leiðindi þó lítið bæri á því og gaman- serni sinni og glettni hélt hann til hinstu stundar. Ljóðlínurnar í upphafi eru eftir hið ást- sæla skáld Jóhannes úr Kötlum. Það má segja að Jóhannes hafi tengst Súðavík á vissan hátt, þar eð Svanur sonur hans sótti þangað konuna. Og Jóhannes úr Kötlum lýkur þessuni minningabrotum, því senn vorar við Álftafjörð og á Sauradal. Vorid í dalnum opnar hœgt sín augit, - yljar á ný með vinarbrosi Ijúfu. Eins og þá barnið rís af rökkursvefni, rauðhvítar stjörnur Ijóma á grænni þúfu. Eg minnist hinna mætu hjóna, Jónínu Magnúsdóttur og Kristóberts Kristóberts- sonar með virðingu og þökk. Hjalti Jóhannsson. Borgarnes séð frá Brákarey Til umræðu í Borgarnesi Verðlags- mál landbún- aðarins Síöastliðinn sunnudag var haldinn fundur í Borgarnesi um verðlagsmál landbúnaðarins. Fundarboðendurvoru Verka- lýðsfélag Borgarness og Neytendafélag Borgarfjarðar. Frummælendur voru 6: Ingi Tryggvason, form. Stéttarsam- bands bænda, Guðmundur Sigþórsson, deildarstjóri, ÓlafurSverrisson, kaupfélags- stjóri í Borgarnesi, Jóhannes Jónsson form. Félags kjör- verslana, Björn Björnsson hag- fræðingur ASÍ og Jón Magnús- son form. Neytendasamtak- anna. Fundin setti Jón. A. Eggertsson, form. Verkalýðsfélags Borgarness. Sagði hann tilganginn með fundin- um vera að veita fundarmönnum fræðslu um verðlagsmál landbún- aðarins og þróun þeirra. Hefðu fleiri slíkir fundir verið haldnir á vegum Verkalýðsfélagsins, þar sem ýmis mál hefðu verið tekin til umræðu og sérfróðir menn fengnir til þess að hafa framsögu um þau. Fundarstjórar voru Bjarni Skarp- héðinsson, form. Neytendafélags- ins og Baldur Jónsson, varaform. Verkalýðsfélagsins en fundarritar- ar Bjarni Guðjónsson, starfsmaður Kf. Borgfirðinga og Kristín Péturs- dóttir á Skeljabrekku. í fundarbyrjun söng Samkór Verkalýðsfélagsins nokkur lög undir stjórn Bjarna Leifssonar. Kórinn var stofnaður á sl. hausti, kom nú í fyrsta sinn fram opinber- lega og stóðst frumraunina með ágætum. Guðmundur Sigþórsson talaði fyrstur frummælenda. Vék hann fyrst að áróðri fjölmiðla í sambandi við verðlagningu búvara. Þá ætlaði ævinlega allt af göglunum að ganga. Hinsvegar færi minna fyrir umræðum urn hækkanir á öðrum vörum. Skýrði hann þvínæst hvern- ig verðlagning búvaranna færi fram og þær ástæður, sem lægju tii síð- ustu hækkunar. Verðlagningin miðaðist við það að neytandinn fengi vöruna á því verði, sem kost- aði að framleiða hana og dreifa en bóndinn á hinn bóginn greiddan kostnað við framleiðsluna og eðli- leg laun. Ingi Tryggvason benti á nauðsyn þess að ræða verðlagsmálin. Skýrði tilgang framle'iðsluráðslaganna. Vék þvínæst að útflutningsmálun- um og þeim erfiðleikum, sem þar væri við að etja vegna mismunandi verðlagsþróunar hér og erlendis þar sem bilið milli framleiðslu- kostnaðar og útflutningsverðs hefði sífellt breikkað og til kæmu að auki margháttaðir styrkir til bú- vöruframleiðslunnar erlendis, sem við ættum siðan í samkeppni við. Rekstrarvörur til búanna hefðu hækkað meira en kaup bóndans (um 65% á síðasta ári) og.af því leiddi að verðlag búvara hækkaði meira en kaupgjald. Dreifingár- og vinnslustöðvar búvara væru í hönd- um framleiðenda og neytenda. Bændur fengju í sinn hlut lA af því verði, sem neytandinn greiddi fyrir vöruna. Ólafur Sverrisson greindi frá starfsemi sláturhúss Kf. Borgfirð- inga. Þar ynnu um 200 manns við slátrun, sem stendur yfir 7-8 vikur. Sláturfélag Suðurlands er eitt með hærri sláturfjártölu. Slæmt væri fyrir rekstur húsanna hvað slátrun stæði stutt yfir. Ef hún tæki 3-4 mánuði yrði útkoman öll önnur, og þá væri hægt að selja mun meira af fersku kjöti en nú er unnt. Jóhannes Jónsson sagði mat- vörukaupmenn mjög ánægða með að smásöluálagning á niðursöguðu kjöti hefði nú verið gefin frjáls en svo þyrfti einnig að verða með mjólkurvörur. En málið er á réttri braut fyrir okkur seljendur og einnig neytendur, sem hljóta að greiða hvað eina eins og það kost- ar, sagði Jóhannes. Björn Björnsson sagði að hér viðgengist það að framleiða fram- leiðslunnar vegna án tillits til mark- aðsaðstæðna. Framleiðsluráðs- lögin hvettu ekki til hagkvæmni í búrekstri og væru því slæm lög. Út- flutningsbótaákvæðið þyrfti að nema úr lögunum. Framtíðin yrði að vera sú, að framleiðslan lagaði sig að markaðnum. Sexmanna- nefndin er nátttröll, sagði Björn. Eðlilegt væri að neytendafélögin tækju upp samvinnu við verka- lýðsfélögin. Jón Magnússon taldi að á síðari árum hefði búvöruverð hækkað mun meira en laun, en hlutur bóndans út úr verðlaginu farið minnkandi. Ef hætt væri við út- flutningsuppbætur og niður- greiðslur mætti lækka söluskatt um 6%. Skilja verður á milli vinnslu- stöðva landbúnaðarins og bóndans. Nauðsynlegt að búum fækki og þau stækki. Verðlagning búvöru byggist á tölum, sem ekki eru raunverulegar. Fráleitt að vera að kosta til snjómoksturs á vegum alla leið austur að Kirkjubæjark- laustri til þess að sækja þangað nokkra mjólkurlítra. Eftir að framsöguræðum lauk var orðið gefið frjálst og ótæpilega notað, svo sem sjálfsagt var. Til máls tóku: Guðmundur Þorsteins- son á Skálpastöðum, Bjarni Guð- mundsson, Hvanneyri, Bjarni Guðráðsson, Nesi, Eiður Guðna- son alþm., Kristján Sigurðsson, Hrísdal, Skúli Alexandersson alþm., Jóhannes Gunnarsson, Reykjavík, Sveinn Eiðsson, Borg- arnesi, Einar Ólafsson, Akranesi og loks frummælendur á nýjan leik. Freistandi væri að rekja að nokkru þær umræður því ýmislegt athyglisvert kom þar fram, en til þess reynist ekki rúm og þetta er þó vonandi skárra en ekkert. Milli 90 og 100 manns sóttu fund- inn og mega fundarboðendur vel við una bæði fundarsókn og um- ræður. Þar komu fram margar fróðlegar upplýsingar þótt sumt annað, sem sagt var, hafi nú ekki beinlínis miðað að því að skýra málin. En það vill nú fylgja fundum og verður bara að taka því. - mhg Rcrfmagnsbilun! NeyÖar - þjónusta nótt sem nýtan dag •RAFAFL SlMI: 85955 NEYTENDAPJÖNUSTA

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.