Þjóðviljinn - 30.03.1984, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 30. mars 1984
Kosningabaráttan hafin í ísrael
Yerðbólgan
stefnir í 400%
Shlmon Peres, formaður Verkamannaflokksins. Honum er nú spáð sigri eftir
7 ára stjórnarandstöðu, en vandamálin eru ekki auðleyst.
Kosningar hafa veriö ákveðnar
í ísrael þann 23. júlí nk. í kjölfar
vantrausts sem samþykkt var á
stjórn Yitzhaks Shamirs og
Likud-bandalagsins eftir að
þriggja manna þingflokkur
austurlenskragyðinga, sem
kallastTami, hafði sagtskilið
við stjórnarsamstarfið. Ástæð-
urnar fyrir falli stjórnar Shamirs
eru fleiri en ein, en það sem réði
úrslitum er hið alvarlega efna-
hagsástand í ísrael og stjórn-
laus verðbólga sem stefnir í
400% í árslok að sögn. Verð-
bólgan bitnar harðast á lág-
stéttunum og þar á meðal hin-
um austurlensku gyðingum
sem eru lágstétt í Israel saman-
borið við evrópska gyðinga.
VantrausttillagaTami-flokksins
varsamþykktmeð61 atkvæði
gegn58.
Verðbólgan í fsrael hefur verið
12-15% á mánuði undanfarið, og
hafa margir fréttaskýrendur spáð
því að hún verði komin upp í 400%
í árslok. Hingað til hefur
kaupmátturinn elt verðbólguna
með flóknu verðbótakerfi á laun,
en nú er svo komið að það kerfi er
einnig að springa. ísraelska Alþýð-
usambandið, Histradut, hefur
krafist þess að laun verði leiðrétt
mánaðarlega, og samtökin hafa
neitað að gera lögboðna tveggja
ára samninga, á þeim forsendum
að ekki sé hægt að semja fyrir fram-
tíðina „á meðan ómögulegt er að
vita hvað pakkinn af þvottadufti
muni kosta við sólarlag", eins og
einn talsmaður samtakanna orðaði
það.
Ýmsir hafa reynt að bjarga sér
með því að skipta eins miklu og
kostur er af launum sínum hverju
sinni yfir í erlendan gjaldmiðil til
þess að tryggja kaupmátt eitthvað
fram í tímann, en flestir hafa ekk-
ert aflögu til að festa í erlendum
gjaldeyri. Verðbólgan hefur þann-
ig orðið til þess að auka bilið á milli
fátækra og ríkra til mikilla muna.
Breyttur gjaldmiðill?
Þeirri hugmund hefur verið
haldið á lofti að ísrael ætti að leggja
niður ísraelska gjaldmiðilinn shek-
el eða tengja hann með einhverjum
hætti Bandaríkjadollar. Síðast í
október síðastliðnum varð þáver-
andi efnahagsmálaráðherra, Yor-
am Aridor, að segja af sér eftir að
hann hafði stungið upp á því að
ísraelar tækju upp Bandaríkjadoll-
ar sem gjaldmiðil. Hann var þá
ásakaður fyrir að vilja selja sjálf-
stæði ísraels fyrir dollara. Hug-
mynd hans var sú að menn ættu að
geta fengið laun sín greidd í dollur-
um og að hægt yrði að setja upp
sparireikninga sem miðuðu við
gengi dollarans en ekki shekelið.
Vafalaust mundi slík ráðstöfun
ekki duga til að leysa efnahags-
vandann sem á sér mun dýpri og
flóknari rætur og er afleiðing hugs-
unarlausrar útþenslustefnu Men-
achems Begins, sem gjarnan horfir
framhjá efnahagslegum afleiðing-
um stefnu sinnar.
600 mannslíf
Stríðið í Líbanon, sem kostað
hefur 600 ísraelska hermenn lífið,
hefur orðið þjóðinni dýrara í
mannslífum en öll hryðjuverk Pal-
estínumanna frá stríðslokum.
Fjöldamorðin á Palestínumönnum
í Beirut ollu ísrael meiri álitsh-
nekki erlendis en aðrir hliðstæðir
atburðir frá stríðslokum. Hernám
ísraels í suðurhluta Líbanons nú er
nkinu bæði mjög dýrt í fjárútlátum
og mannslífum og nýtur vaxandi
óvinsælda heima fyrir. Er nú svo
komið að stríðið er að sliga fjárhag
ríkisins, en þar við bætist að mjög
miklum fjármunum hefur verið
varið til landnáms gyðinga á Vest-
urbakka árinnnar Jórdan sem f sra-
elar hertóku frá Jórdaníu í 6 daga
stríðinu. Þá hefur ríkisstjórnin lagt
óhemju fé til vopnakaupa og fram-
leiðslu nýrra vopna, en allt er þetta
olía á verðbólgubálð sem nú hefur
fellt stjórnina.
Likud-bandalagið hafði gert
ýmsar vanburða tilraunir til að
hamla gegn verðbólgunni. Ein sú
frumlegasta var sú að verðbólgan
ætti sér „sálrænar orsakir" og að
hægt væri að hafa hemil á henni
með því að „loka augunum og
hugsa um eitthvað annað“. Trú-
lega er það rétt eftirmæli um efna-
hagsstefnu Likud-bandalagsins, að
það hafi stjórnað með lokuð augun
og hugsað um eitthvað annað á
meðan, en nú er komið að skulda-
dögum flokksins, og samkvæmt
skoðanakönnunum er Verka-
mannaflokknum undir forystu Shi-
mons Peres spáð 46,8% atkvæða á
meðan Likud-bandalaginu er ein-
ungis spáð 25,8% atkvæða.
Stefan
verkamannaflokksins
Það er hins vegar spurning hvort
nýjar kosningar eða ný stjórn
Verkamannaflokksins megni að
leysa þennan mikla vanda og þann
djúpstæða ágreining og klofning
sem orðið hefur með þjóðinni á
síðari árum. Menechem Begin
gekk í raun frá pólitísku þrotabúi
þegar hann í september sl. sagði af
sér og Yitzhak Shamir tók við. Við-
leitni Shamirs til þess að koma
skikk á efnahaginn hefur hvað eftir
annað strandað á innri ágreiningi.
Jafnframt hefur staða ísraels út á
við versnað til muna eftir innrásina
í Líbanon, og vegur þar kannski
þyngst að Camp David samkomu-
lagið við Egypta er orðið að
ómerku pappírsgagni.
Verkamannaflokkurinn, sem nú
hefur verið 7 ár í stjórnarandstöðu,
býr sig nú undir að taka völdin á ný
með stefnu sem á engan hátt er
trygging fyrir því að úr flækjunni
greiðist. Verkamannaflokkurinn
vill að ísrael kalli heim hersveitirn-
ar í Líbanon og verji norðurlanda-
mæri sín með sama hætti og áður:
með því að styðja sjálfstæðar her-
sveitir hægrisinnaðra kristinna Lí-
bana og með hótunum um hefndar-
aðgerðir verði ráðist inn fyrir land-
amærin. Verkauiannaflokkurinn
vill semja við Jórdaníu um Vestur-
bakkann með það fyrir augum að
láta hluta landssvæðisins aftur til
Jórdaníu, en óvíst er hvort þær
hugmyundir eru raunhæfar þar
sem flokkurinn neitar að viður-
kenna PLO sem hagsmunaaðila að
málinu, en vafasamt er hvort Huss-
ein geti eði vilji gera nokkra samn-
inga við ísrael sem geti spillt þeirri
samstöðu sem náðst hefur á milli
Husseins og Arafats eftir að Anwar
Sadat sagði forystu PLO stríð á
hendur.
Möguleikar Verkamannaflokks-
ins til þess að semja um frið við
nágranna ísraels virðast því ekki
miklir. Ekki er heldur víst að þeir
nái meirihluta þótt þeim sé spáð
sigri. Ýmsar blikur eru á lofti í ísra-
elskum stjórnmálum og hafa yfir-
Iýsingar Ezers Weizmanns fyrrum
varnarmálaráðherra úr stjórn Beg-
ins um stofnun nýs stjórnmála-
flokks vakið hvað mesta athygli. Þá
fer einnig fram hörð valdabarátta
innan Likud-bandalagsins þar sem
þeir Ariel Sharon og David Levy
varaforsætisráðherra sækja að
Shamir formanni flokksins. En
samkvæmt síðustu spá er Verka-
mannaflokknum spáð 61 þingsæti
og Likud-bandalaginu 37 þing-
sætum. ólg tók saman.
Kosningar í E1 Salvador :
Sigur frelsis
og hugrekkis
sagði
Ronald Reagan
„Kosningaþáttakan markar
enn einn sigur frelsisins yfir harð-
stjórninn, sigur frelsinsins yfir kúg-
uninni, sigur hugrekkisins yfir hug-
leysinu“ sagði Ronaid Reagan
Bandaríkjaforseti um kosningarn-
ar í E1 Salvador síðastiiðin sunnu-
dag, en forsetinn sat þá hádegis-
verðarboð í tilefni þess að freisis-
orðan, æðsta heiðursmerki Banda-
ríkjanna, var veitt verðugum
þiggjendum.
Ekki hafa komið áreiðaniegar
tölur um þátttöku í þessum kosn-
ingum og tölur um kosningarúrslit
hafa ekki verið Ijósar enn, þótt síð-
ustu fregnir hermi að José Napo-
león Duarte frambjóðandi Kristi-
lega lýðræðisflokksins hafl hlotið
rúm 40% á meðan helsi keppinaut-
ur hans, Roberto d’Aubuisson
frambjóðandi Arena-flokksins og
guðfaðir dauðasveitanna í El Sal-
vador, er sagður hafa hlotið tæp-
lega 30% atkvæða.
Hvorki Reagan, samstarfsmenn
hans né yfirstéttin í EI Salvador
viröast reiðubúin að viðurkenna að
kosningarnar væru fíaskó og að
þær hefðu farið í handaskolum,
sem þó var augljóst af fréttum, þar
sem fram komu ásakanir um kosn-
ingasvindl, talning fór ekki fram
með eðlilegum hætti og ringulreið
ríkti í landinu á meðan á kosning-
unni stóð. Óstaðfestar fréttir
herma að aðeins 65% þeirra sem á
kjörskrá voru hafi greitt atkvæði,
þrátt fyrir hótanir dauðasveitanna
um að allir yrðu líflátnir sem ekki
greiddu atkvæði.
Yfirlýsing Reagans á sunnudag
sýnir fyrst og fremst hversu
nauðsynlegar kosningar þessar
voru fyrir Bandaríkin til þess að
geta haldið fast í það haldreipi að
„lýðræði“ sé við lýði í E1 Salvador,
þannig að hann geti áfram réttlætt
það fyrir þjóð og þingi að dæla fé
og vopnum í það rotna stjórnarfar
sem þar ríkir.
josé Napelón Duarte segist vera slgurvegari í kosningunum í El Salvador; -
segir Ronald Reagan.
sigur frelsisins yfir kúguninni,
Enginn bjóst við því að með
kosningum þessum yrði vandi
þjóðarinnar leystur að einhverju
leyti. Þvert á móti hafa kosningarn-
ar aukið á vandamálin. Það er ljóst
að Bandaríkin, sem höfðu pantað
þessar kosningar, ætla að nota þær
sem röksemd fyrir því að ekki skuli
samið við stjórnarandstöðuna, sem
nær allt frá vinstra armi Kristilega
flokksins til frjálslyndra, jafnaðar-
manna og kommúnista.
Kosningarnar hafa einnig greini-
lega orðið til þess að gefa guðföður
dauðasveitanna og helsta forsvars-
manni fasismans í E1 Salvador byr í
seglin, og er ekki útilokað að hann
muni sigra Duarte þegar kosið
verður á milli þeirra tveggja.
Orð Reagans Bandaríkjaforseta
um sigur frelsisins verða enn meira
hjáróma þegar tillit er tekið til þess
að stjórnarandstaðan tók ekki þátt
í kosningunum af þeirri einföldu
ástæðu að hver sá sem býður sig
fram fyrir hana opinberlega er um-
svifalaust tekinn af lífi í E1 Salva-
dor.
Contadora-ríkin svokölluðu,
Mexíkó, Panama, Kólimbía, Ven-
ezuela og Argentína, hafa reynt að
stuðla að samkomulagi eða mála-
miðlun á milli hinna stríðandi afla í
Ei Salvador. Kosningarnar sem
Reagan kallar sigur frelsisins ganga
þvert á þá viðleitni, þar sem þeim
er fyrst og fremst ætlað að útiloka
stjórnarandstöðuna.
Það er stefna Reagans að nota
kosningamar til þess að réttlæta
íhlutun Bandaríkjastjórnar í mál-
efni E1 Salvador. Sú íhlutun fer
fyrst og fremst fram í formi hernað-
araðstoðar. Sú aðstoð hefur hins
vegar verið gagnrýnd einnig af aðil-
um innan bandaríska
vamarmálaráðuneytisins. Þar eru
menn sem segja að gagnlaust sé að
dæla peningum og vopnum í dug-
lausan og siðspilltan her. Hann
muni sífellt æpa á meiri hjálp þegar
eitthvað bjátar á, án þess að megna
að leysa vandann. Því kunni núver-
andi stefna Bandaríkjanna í E1 Sal-
vador endanlega að neyða stjórn-
ina til beinnar hernaðaríhlutunar
með innrásarliði. Þetta er sú álykt-
un sem breska tímaritið Latin Am-
erican Newsletter dregur í síðasta
hefti sínu. Þá væri sigur frelsisins
og hugrekkisins væntanlega
fullkomnaður.
ólg tók saman