Þjóðviljinn - 12.04.1984, Qupperneq 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐyiLJINN Fimmtudagur 12. aprfl 1984
DIÚDVIUINN
Málgagn sósíaíisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guörún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsia: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Ólafur Gíslason, Oskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Óttalegur
boli
gengur laus
„Á stjórnarheimilinu ríkir fullkomin eining andans.
Einmitt þess vegna er þessi ríkisstjórn óttalegt afl, ótta-
legur boli“, sagði fjármálaráðherrann á alþingi á mánu-
daginn.
I stjórnarmálgögnum gærdagsins getur að líta þessa
„fullkomnu einingu andans“ í umræðunum um hið
margfræga gat. Þar sitja stjórnarherrarnir á svikráðum
hver við annan. Flokksbroddar Sjálfstæðisflokksins
héldu fund á dögunum um málið og Albert var ekki
mættur. Niðurstaða flokksins var sú að setja auknar
álögur, skatta á almenning í landinu. Þetta heitir á
tungumáli Þorsteins Pálssonar í Morgunblaðinu í gær
„tekjuöflun með einum eða öðrum hætti“.
Forsætisráðherra, Steingrímur Hermannsson hefur
sett fram tillögur um 6% niðurskurð yfir línuna, en
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins hafa vísað því á bug. Til
að fullkomna þessa einingu andans hefur svo Albert
Guðmundsson stungið uppá þriggja ára áætlun um
fjármögnun gatsins.
Á þriðjudaginn héldu þeir svo með sér fund
Steingrímur forsætisráðherra og Albert fjármálaráð-
herra, en Þorsteinn mætti ekki, til að undirstrika ein-
inguna.
Hringlandahátturinn og ráðaleysið í ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar kristallast svo í þeim um-
mælum þingmanna stjórnarinnar, sem Morgunblaðið
hefur eftir í gær, að þeir séu orðnir uppgefnir á því að
fylgjast með gangi málsins og kalla vinnubrögðin og
pólitíkina „þæfing og þvælu“.
Steingrímur Hermannsson lætur svo Tímann hafa
eftir sér í gær, að gengisfelling komi til greina ef ekki
næst samkomulag um aðrar leiðir. Það er gert til að
loka Albert enn betur inní horninu um leið og
heildsölunum er gefið tækifæri til að hamstra svolítið.
En hvernig í ósköpunum skyldi standa á því að ríkis-
stjórn sem var svo sammála um að ráðast á kaupgetu
almennings, skuli ekki ná samkomulagi um þetta gat?
Hvernig stendur á því að ríkisstjórn sem hefur sprengt
kaup launafólksins í landinu á skömmum tíma niður á
það stig, að farið er í alvöru að tala um vanþróaðar
þjóðir til verðugs samanburðar, skuli ekki geta náð
sæmilegu samkomulagi um gatið?
Staðreyndin er sú, að þegar búið er að taka þriðjung-
inn burt af kaupinu og aflienda fyrirtækjunum þeim
mun stærri hlut af arði vinnunnar, þá er tæpast hægt að
ganga harðar að fólki. Ríkisstjórnin hlýtur að gera sér -
grein fyrir því að almennt launafólk er ekki fært um að
standa straum af frekari álögum ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórninni býður í grun, að launafólkið geti ekki
meir.
Meiraaðsegja í stjórnarflokkunum gera menn sér
grein fyrir, að nú er komið að fyrirtækjunum að greiða í
sameiginlega sjóði landsmanna. Það er komið að þeim
fyrirtækjum sem skila stórgróða hvert á fætur öðru
þessa dagana.
Þar stendur hnífurinn í kúnni. Ríkisstjórn fyrirtækj-
anna getur ekki komið sér saman um að slæða hendinni
í sjóði þeirra. Þess vegna er allur þessi ágreiningur nú.
Þeir þora ekki að taka á fyrirtækjagróðanum.
Það var ekki svo vitlaus líking hjá fjármálaráðherr-
anum að líkja ríkisstjórninni við óttalegan bola sem
sleppt hefur verið lausum á almenning í landinu. Hitt er
svo sjálfsagt mál að snúa bola þann niður.
klippt
Orð í tíma töluð
Hérlendis er það að verða að
leiðum sið að brúl^ erlend orð og
afskræmingar afsökunarlaust.
Pessi þarflausa iðja verður Morg-
unblaðinu tilefni fáeinna varnað-
arorða í leiðara á þriðjudag:
„Með réttu getum við verið
stoltir yfir því hversu vel okkur
hefur gengið að laga mál okkar
að nýjum aðstæðum og nýrri
tækni. Útlend orð stinga því jafn-
an í stúf þegar þau eru notuð með
áberandi hætti. Um þessar mund-
ir fer fram alþjóðleg bílasýning í
Reykjavík sem ber heitið „Auto
84“. Hvers vegna mátti hún ekki
heita „Bíllinn 84“?
Petta eru sannarlega orð í tíma
töluð. Það gerist nú æ tíðara að
útlend orðskrípi laumi sér inn í
málið og fráleitt að þola það öllu
lengur. Hér virðist fyrst og fremst
að sakast við verslunarvaldið,
sem allra landsmanna frekast
kinokar sér við að nota tungu
mæðranna. Nú er svo komið að
menn geta tæpast opnað verslun
eða nýtt fyrirtæki nema það beri
erlent nafn, og þess eru jafnvel
dæmi um þessar mundir að aug-
lýsingar í blöðum séu að hluta til
á erlendu máli.
Kosta Boda og
Bimm Bamm
Fram til þessa hafa íslendingar
verið duglegir við að smíða ný-
yrði yfir óþýðanleg orð eða laga
gömul heiti að nútímanum og
fyrir þessu er raunar gömul og
merkileg hefð í landinu og má
minna á gamalt framtak Jónasar
Hallgrímssonar í því efni. Ef ekki
er spyrnt fæti við þessari ósvinnu í
tíma er eins víst að slettur og út-
lent slangur taki sér fasta bólfestu
í málinu.
Þessi hætta eykst að sjálfsögðu
með aukinni tækni í myndrænni
fjölmiðlun, myndsegulbönd hafa
komið þjóðinni í nánari snertingu
við erlent efni en nokkru sinni
fyrr, og hvort sem yfirvöldum lík-
ar það betur eða verr, þá er að
líkindum skammt í að íslendingar
geti gegnum gervihnetti horft á
sjónvarp annarra þjóða. Við slík-
ar aðstæður vex þörf á að efla
málvernd og ábending Morgun-
blaðsins er því meir en tímabær.
Til dæmis mætti byrja á því að
banna hreinlega auglýsingar í
ríkisfjölmiðlunum sem nota út-
lend orð á borð við „Auto 84“, og
jafnframt væri ekki síður vel þeg-
ið að þingmenn okkar og
þingkonur tækju á sig rögg og sæu
til þess að landsmenn þyrftu ekki
að þola frekari nafngiftir við-
skiptajarla á borð við Kosta
Boda, Pom Dápi, Amor, Goldie
og Bimm-Bamm.
Þingsályktunartillaga sem fólk
úr öllum flokkum lagði fram á
þingi fyrir skömmu er spor í átt-
ina, en betur má ef duga skal.
Trillur
og kvótakerfið
Kvótakerfið kemur misvel út
fyrir landshluta og hina ýmsu
þætti útgerðarinnar, einsog deilt
hefur verið um að undanförnu.
Þó virðist næsta ljóst, að fáir fari
jafn illa út úr kvótanum og trillu-
karlar um allt land. Á þessa
sumarhúsamenn íslenska flotans
er settur heildarkvóti fyrir allt
landið, en ekki fyrir hvert byggð-
arlag útaf fyrir sig, einsog hefði
náttúrlega verið rétt, fyrst kvóti
var settur á þá á annað borð.
Sjálfir hafa trillujaxlar bent á
það óréttlæti sem af þessu hlýst,
gæftir á einu landshorni meðan
ekki gefur á öðru kynnu hrein-
lega að leiða til þess að sumir
staðir yrðu án nokkurs trilluafla.
Þetta er að sjálfsögðu óviðunandi
ástand fyrir byggðarlög sem
treysta á trilluútgerðina að miklu
leyti, einsog til að mynda í Borg-
arfirði eystra, þarsem hafnarað-
staða er með þvílíkum eindæm-
um að einungis trillur geta lagt
upp. Að sjálfu leiðir að fyrir-
komulag trillukvótans gæti haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar fyrir
atvinnuástand slíkra byggðar-
laga.
Formælendur fáir
í rauninni er illverjanlegt að
setja kvóta á trillubátana. Hrá-
efnið sem þeir afla er hið lang-
besta sem berst á land, og þar að
auki er afli þeirra ekki svo mikill
að hann skipti ýkja miklu máli til
eða frá í samanburði við heildar-
afla landsmanna. Eða svo gripið
sé til orða Dóra sjó, 77 ára gamals
trillukarls í Neskaupstað, sem
sagði í stuttu spjalli við Þjóðvilj-
ann: „Við höfum aldrei gert
neinn skurk í þennan stofn“.
í rauninni er illskiljanlegt
hvernig hlutur trillukarla var
gerður jafn slæmur og raun ber
vitni, í viðtölum við þá kemur
helst fram sú skoðun að þá skorti
formælendur í sölum sunnan-
valdsins. í því sambandi er rétt að
minna á að þingmenn Alþýðu-
bandalagsins fluttu breytingartil-
lögu þegar fjallað var um kvóta-
mál, sem laut að því að bátar
undir tíu brúttólestum og línubát-
ar yrðu undanþegnir kvóta. Sú
tillaga hlaut hins vegar ekki náð
fyrir augum þeirra sem ráða.
Efnt til slysa?
Annað, öllu alvarlegra má
einnig finna að trillukvótanum og
skipan hans. Með því að hafa
einn heildarkvóta fyrir allt landið
er í rauninni stuðlað að því að
sjómenn sæki mun stífar en áður
til að ná sem mestu í sinn hlut
áður en kvóti er fýlltur, þaraf-
leiðir að sókn í verri veðrum en
ella er nálægur möguleiki. Ekki
þarf að fara mörgum orðum um
þá auknu slysahættu sem þetta
leiðir af sér og auðvitað er heldur
illt til þess að vita að þeir flokkar
sem hæst gaspra um öryggismál
sjómanna skuli standa hér ábyrg-
ir.
-ÖS.
Óréttlát
tekjuskipting
Verulega forvitnileg könnun var
nýlega gerð af Starfsmannafélagi
ríkisstofnana um viðhorf félags-
manna til nýgerðra kjarasamn-
inga. Afgerandi vilji til jafnari
tekjuskiptingar kom fram í
könnuninni, til dæmis var meira
en helmingur svarenda á þeirri
skoðun að launabilið í launastiga
BSRB væri of mikið. En hæstu
laun í BSRB eru fast að þrefalt
hærri en hin lægstu. Jafnframt var
meirihluti þeirra sem létu uppi
viðhorf sín á þeirri skoðun að
frekari áherslu bæri að leggja á
hina svonefndu krónutölureglu í
kjarasamningunum. En hún felst
í því að sama krónutala er lögð á
öll laun við kauphækkanir, þapn-
ig að hin lægstu laun hækka hlut-
fallslega mest, og kerfið virkar
því í jöfnunarátt. Þess verður
vonandi gætt í næstu samningum.
Konur verst settar
Merkilegasti hluti könnunar-
innar var þó, að þegar búið var að
brjóta upp afstöðu svarenda eftir
kynjum, þá kom í ljós að meðan
næstum því helmingur karlanna,
eða 43 prósent, var þeirrar skoð-
unar að samningar BSRB væru
góðir, þá var helmingi lægra hlut-
fall kvenna, eða 22 prósent, á
sömu skoðun. Þetta er afskap-
lega fróðleg skipting, því hún
endurspeglar þá óglæsilegu stað-
reynd, að innan BSRB eru það
fyrst og fremst konur sem skipa
láglaunahópana, og þarmeð eru
það einkum konurnar sem verða
illa úti í samningum. Krafan um
jafnari tekjuskiptingu innan
BSRB snýst því ekki eingöngu
um réttlátari tekjudreifingu,
heldur líka um jafnrétti kynj-
anna. Er ekki kominn tími til að
konur neiti að láta bjóða sér þetta
lengur?
-ÖS.