Þjóðviljinn - 08.06.1984, Qupperneq 10

10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fðstudagur 8. júní 1984
^ÖtUBÖÐ
...vöruveró
í lágmarkí
Tjaldvagnar -
Hjólhýsi
Höfum til sýnis og sölu nýja og notaða tjaldvagna
og hjólhýsi ásamt dráttarbeislum fyrir flestar
tegundir bifreiða.
Sýningarsalurinn Orlof
Bíldshöfða 8. Sími 81944
Ferðafélagi óskast
Eldri maður óskar eftir ferðafélaga, konu í ferðalag
eftir miðjan júnímánuð. Hef aóðan bíl. Upplýsingar
sendist Þjóðviljanum merkt „ísland".
Eskifjarðarskóli
Ein kennarastaða er laus við skólann næsta skólaár.
Almenn kennsla í yngri deildum. Góð íbúð fyrir hendi.
Upplýsingar hjá skólastjóra í síma 97-6182.
Skólanefnd.
Frá Vistheimilinu Sólborg
Akureyri
Vistheimilið Sólborg á Akureyri auglýsir eftirtaldar
stöður lausar til umsóknar og er áður auglýstur um-
sóknarfrestur framlengdur til 20. júní n.k.:
1. Staða forstöðumanns.
Vegna fyrirhugaðra skipulagsbreytinga á rekstri
heimilisins og útibúa þess er stofnað til nýrrar stöðu
forstöðumanns. Stöðunni fylgir umsjón og skipulag
faglegs starfs innan vistheimilisins. Æskilegt er að
umsækjandi hafi reynslu á sviði stjórnunar og stað-
góða þekkingu á meðferð og þjónustu við þroska-
hefta.
Menntunarkröfur: Aðeins kemur til greina að veita
þroskaþjálfa, félagsráðgjafa eða sálfræðingi stöðu
þessa.
2. Staða deildarþroskaþjálfa
Við dagheimili fyrir þroskahefta er laus staða deildar-
þroskaþjálfa. Á heimilinu njóta þjónustu að jafnaði
7-10 einstaklingar.
3. Stöður þroskaþjálfa
Á öllum deildum heimilisins eru lausar stöður þroska-
þjálfa og verður ráðið í þeer stöður frá 1. ág. og 1. sept.
n.k.
Skriflegar umsóknir er greini menntun og fyrri störf
sendist Vistheimilinu Sólborg í pósthólf 523,602 Akur-
eyri.
Nánari upplýsingar um stöður þessar veitir Bjarni
Kristjánsson, framkvst. í síma 96-21755 alla virka
daga kl. 08.00 - 12.00 f.h.
Vistheimilið Sólborg.
sjonarhom_____
Unglingurinn í
frumskóginum
Flestum mun kunnugt um þá
baráttu sem nágrannaþjóðir okk-
ar eiga í við fíkniefnavandamálið
svokallaða og þau menningaraf-
styrmi sem því tengjast. Fæstir
munu þó gera sér grein fyrir að
ýmislegt í þá veru er að gerast í
okkar eigin landi.
Ömurleg heildarmynd
Enn sem komið er liggur ekki
fyrir nákvæm úttekt á því hvernig
þessum málum er háttað hér á
landi (eða réttara sagt á höfuð-
borgarsvæðinu, þar sem hér
erum að ræða hluta af þéttbýlis-
þróuninni), en hvarvetna má þó
líta vísbendingar. Ummerki eftir
unga útigangsmenn finnast í hita-
veitukompum og öðru ámóta
húsnæði. Þetta og þetta mikið
magn af hassi, amfetamíni, kóka-
íni fínnst við leit hér og þar. Tjón
á stöðumælum nema milljónum.
Fregnir berast af vændi smástúl-
kna til þess að fjármagna vímu-
efnakaup. Sífellt fækkar atvinnu-
tilboðum fyrir ungt fólk. Svo
mætti lengi telja. Þegar öllum
þessum bútum er raðað saman
birtist ömurleg heildarmynd, sem
sýnir svo ekki verður um villst að
við erum á nákvæmlega sömu
braut og nágrannaþjóðir okkar.
Staðreyndin er sú að þróunin í
þessum málum hefur verið ugg-
vænlega hröð upp á síðkastið.
Það er orðið hlægilega auðvelt að
verða sér úti um vímuefni af flest-
um tegundum í Reykjavík nútím-
ans og undirmálshópar og mold-
vörpustarfsemi er sífellt að vinna
sér fastari sess í borgarlífinu. Og
það uggvænlegasta er að sífellt
fjölgar unglingum í „áhættu-
hópnum“, þ.e. þeim ung-
mennum, sem eru í verulegri
hættu að sogast inn í þessa hring-
iðu.
Hvað veldur?
En hvað skyldi þá valda þessari
þróun? Eitt er víst, að hún er
fylgifiskur borgarmenningarinn-
ar og nátengd rofnandi
fjölskyldutengslum. Mikið hefur
verið rætt og ritað um hverju sé
að kenna, þjóðfélaginu eða fjöl-
skyidunni sjálfri. Ég persónulega
er sannfærður um að helsti söku-
dólgurinn er ómannúðlegt þjóð-
félag, sem setur neysluhug-
sjónina og markaðsöflin skörinni
ofar en mannleg verðmæti. Þetta
tvennt fer nefnilega alls ekki sam-
an, þó svo að margur frjáls-
hyggjupostulinn virðist vera á
þeirri skoðun.
Unglingsárin eru ákaflega við-
kvæmt tímabil. Unglingurinn
uppgötvar sig sem félagsveru og
persóna hans og lífsviðhorf taka á
sig fasta mynd. Á þessu tímabili
þarf unglingurinn traustan bak-
hjarl, stuðning og fyrirmyndir.
Hér er víða pottur brotinn.
Fjölskyldan og heimilið eru
ekki lengur sterkir þættir í lífi
unglings á þessu mótunarskeiði.
Alls kyns áhrif dynja á honum frá
fjölmiðlum, kvikmyndum og
auglýsingum. Því ístöðulausari
sem hann er því ofurseldari er
hann þessum áhrifum, sem oft er
stjórnað af harla ábyrgðarlausum
aðilum. Mjög er spilað á lægstu
hvatimar, enda sýnir reynslan að
alls kyns sori er ákaflega góð
söluvara.
Myndbandajeigur hafa sprott-
ið upp eins og gorkúlur undanfar-
ið. Stór hluti af framboðinu er
fjórða flokks efni sem sýnir af-
skræmingar á mannlegum sam-
skiptum og ófáir unglingar sækja
þangað hetjuímyndir og hugsjón-
ir. Barnaverndaraðilar og kvik-
myndaeftirlit eru þar rækilega
snuðuð, enda er opinbert eftirlit
orðið bannorð í frjálshyggju-
þjóðfélaginu.
Leiktækjasalir eru sérkapítuli í
unglingamenningunni. Þar hafa
einstaklingar eygt gróðavon í
spilafíkninni og virðast þeir kæra
sig kollótta þótt stór hluti af velt-
unni sé fjármagnaður með
hnupli, stuldi úr stöðumælum
o.s.frv.. Eftirlit með þessum búll-
um er að sjálfsögðu ekkert.
Miklir markaðs-
möguleikar
í stuttu máli sagt hafa hinir og
þessir uppúrstandandi gróða-
Fj'óldi unglinga í vanda
eykst stöðugt, meðan
ráðamenn sofa þyrnirós-
arsvefni í hallarturnum
sínum. Þaðgrátbroslega
er að enn er hœgt að
spyrna við fótum, kera
af biturri reynslu ann-
arra þjóða og snúa þró-
uninni við... En bráðum
verður ekki aftur snúið
hyggjumenn uppgötvað mikinn
markaðsmöguleika, þar sem ung-
lingar eru. Myndbandaleigur og
leiktækjasalir eru aðeins tvö
dæmi um það hvernig unglingar
eru gerðir að fórnarlömbum
gróðasjónarmiða. Það eru fjöl-
mörg önnur dæmi, sem þrífast vel
undir verndarvæng markaðs-
þjóðfélagsins s.s. tískuverslanir
og skemmtanaiðnaðurinn. Þar er
eingöngu einblínt á unglinginn
sem gagnrýnislausan neytanda,
en hugtökum eins og „uppeldis-
legt gildi“ og „þroskasjónarmið"
er varpað út í hafsauga. Þetta er
ein skuggahliðin á „menningar-
byltingu markaðsaflanna", eins
og einhver komst svo hryllilega
að orði fyrir skemmstu. Sjálf
fíkniefnaverslunin er eitt dæmi í
viðbót, en þar eru markaðslög-
málin einnig allsráðandi.
Það virðist reyndar eingöngu
að unglingar séu sem neytendur
viðurkenndir sem fullgildur þjóð-
félagshópur. Almenn þróun í
þjóðfélagsmálum hefur leitt í för
með sér að unglingur sem slíkur á
sér engan sess. Vinnumarkaður-
inn verður æ lokaðri fyrir þessum
hóp, hvort sem um er að ræða
sumarvinnu eða eitthvað varan-
legra. Skólinn tekur æ meira á sig
þá mynd að vera geymslustaður
fyrir gagnslitla þjóðfélagsþegna
og svo er illa búið að honum hin
seinni ár, að honum reynist æ erf-
iðara að sinna því uppeldishlut-
verki, sem lögin um grunnskóla
ætla honum. Ekki allir unglingar
hneigjast til bóklegs náms og fyrir
þá, sem hverfa úr námi að lokn-
Ingvar
Guðnason__________________
sálfræðingur
skrifar
um skylduskólanum, eru harla
litlir möguleikar á mannsæmandi
lífi.
Ekkert að gerast
Ég hef hér stiklað á stóru varð-
andi þá þróun, sem í gangi er í
málefnum unglinga hér á mölinni
og ýmsa þætti sem viðhalda
henni. Þá er að athuga hvað er
gert til þess að sporna við fótum
og það liggur í augum uppi að
ekki er treystandi á markaðinn í
þessum efnum. Því miður kosta
meðferðarúrræði og fyrirbyg-
gjandi starf mikið fé og verða
seint gróðafyrirtæki. Ég get að
vísu lofað mikilli eftirspurn þegar
fram í sækir, en framboðið mið-
ast víst alltaf við gróðavonina.
Því verður að líta til opinberra
aðila. Hvað er að gerast í þessum
málum þar? Svarið er: nákvæm-
lega ekki neitt. Engin úrræði hafa
bæst við meðan hvað mest hefur
þróast í neikvæða átt og þau úr-
ræði sem fyrir eru geta engan veg-
inn annað öllum þeim verkefnum
sem fyrir liggja og eru að auki í
fjársvelti. Hér skírskota ég til
stofnana eins og Útideildar, Ung-
lingaathvarfs og Unglingaheimi-
lis ríkisins. Hvað varðar síðustu
stofnunina, þar sem ég þekki best
til, er engu líkara en að það sé
ætlun ráðamanna að kæfa heimil-
ið hægt og sígandi.
Bráðum verður ekki
aftur snúið
Félagsmiðstöðvar unglinga
voru á sínum tíma settar á lagg-
irnar til þess að bæta almenna að-
stöðu unglinga í Reykjavík og er
ýmislegt gott um það að segja, þó
svo að reynslan sýni að þær ná
ekki til þeirra, sem virkilega
þurfa á aðstoð að halda. Nýjustu
fréttir af Æskulýðsráði Rvíkur
benda þó til að ekki ráði hags-
munir æskufólks þar lengur ferð-
inni. Fyrir stuttu ákvað Æ.R. að
greiða K.R. 9 milljónir í „fyrir-
framleigu" á húsnæði undir fé-
lagsmiðstöð í Vesturbænum.
Gallinn er sá, að það er ekki einu
sinni búið að byggja viðkomandi
hús. Það er vonandi að K. R. njóti
byggingarstyrksins, en það ætti
að vera öllum ljóst að þessar
milljónir mætti nota á miklu hag-
kvæmari hátt, ef eðlileg sjónar-
mið réðu ferðinni. Hver ber á-
byrgðina?
Sem sagt: Fjöldi unglinga í
vanda eykst stöðugt, meðan
ráðamenn sofa þyrnirósarsvefni í
hallartumum sínum. Það grát-
broslega er að enn er hægt að
spyma við fótum, læra af biturri
reynslu grannþjóða okkar og
snúa þróuninni við. Það þarf að
gera stórátak, hvað varðar fyrir-
byggjandi starf, meðferðarúr-
ræði fyrir þá lengst leiddu,
mannsæmandi atvinnutilboð
fyrir ungmenni o.s.fr. o.s.fr.. En
fnimskilyrðið er að ráðamenn
horfist í augu við ábyrgð sína og
veiti svigrúm til framkvæmda.
Bráðum verður ekki aftur snúið.
Ingvar Guðnason, sálfræðingur.