Þjóðviljinn - 08.07.1984, Blaðsíða 7

Ný tækni þarf út af fyrir sig
ekki aö vera hættuleg þroska-
möguleikum mannsins.
Mestu skiptir til hvers ný tækni
er notuö, hvernig t.d. örtölvu-
byltingin þróast. Og eins víst
aö George Orwell hafi haft
rangt fyrir sér.
Þetta er meðal annars haft eftir
Enrico Berlinguer, nýlátnum for-
manni Kommúnistaflokks ftalíu,
í ýtarlegu viðtali í Rinascitá, sem
byrjar á bók Orwells 1984 og
heldur áfram um framtíðarhorfur
vinstrihreyfinga á dögum örtölv-
ubyltingar. Viðtalið gefur um
leið fróðlega innsýn í hugsunar-
hátt, sem hefur einkennt bestu
foringja ítalskra kommúnista, og
hefur vel dugað flokki þeirra til
álits og áhrifa.
Hver rœður
tölvu-
byltingunni?
Berlinguer kveðst í upphafi
viðtalsins nú kunna betur að
meta sögu Orwells um 1984 en
þegar hún var einkum notuð sem
vopn í köldu stríði. En að því leyti
hafði Orwell rangt fyrir sér, segir
hann, að hann gerir ráð fyrir tor-
tímingu einstaklingsins og tján-
ingarfrelsis hans. Síðan bók hans
kom út hefur þróunin gengið á
annan veg - ég vil taka sem dæmi
frelsun margra þjóða undan oki
nýlenduvelda, aukin réttindi
verkalýðs í mörgum löndum,
upphaf kvenfrelsis.
- Nú er rafeindabyltingin rétt
að byrja. Hvaða augum lítur þú
þá framtíð sem einkennist af
svokallaðri iðnbyltingu?
- Réttast er að líta á nýjar
tæknibyltingar sem „hlutlausar“.
Niðurstaða þeirra ræðst ekki af
tækninni sjálfri heldur því,
hvernig menn nota hana. Ég sé
fyrir mér möguleika á tvenns-
konar þróun jafnhliða. Annars-
vegar sé örtölvutækni notuð til að
styrkja vald þeirra hópa sem nú
ráða fyrir efnahagslífinu, vald
samsteypu iðjuhölda og herfor-
ingja, Á hinn bóginn sé ég fyrir
mér að ný þekking dreifist, sem
geti auðgað öll menningarsamfé-
lög.
- Þú telur þá að barist verði um
forræði yfir þessari byltingu. Nú
hefur verið bent á það að bæði
Bandaríkin og Sovétríkin huggi
sig við deyfð, óvirkni þegnanna.
Og sú afstaða kemur í sjálfu sér í
veg fyrir að menn taki til höndum
við að berjast um framvindu
tæknibyltingarinnar.
Deyfð
þegnanna
- Þetta á ekki bara við um risa-
veldin, flestar stjórnir reikna
með því að fólkið sé óvirkt - enda
þótt þær svo beiti mismunandi
tegundum kúgunar. Það er að-
eins á afmörkuðum tímakeiðum,
oftast þegar bylting gengur yfir,
eða skömmu á eftir, eða þegar
þörfin er sterk, - þá byrja ný
skeið í lífi fólks og þá hafa til orð-
ið stjórnir, sem færa sér í nyt
frumkvæði fjöldans.
Við höfum fyrir okkur í dag
mörg dæmi um virkni eða deyfð -
allt eftir því hvar okkur ber niður.
í því samhengi finnst mér friðar-
hreyfingin hafa geysimikla þýð-
ingu, því hún byggir á afstöðu
sem nær til allra hluta mannkyns.
Framhald á bls. 8
Vinstri menn
árið 2000
Viðtal við Enrico Berlinguer,
nýlátinn formann ítalskra kommúnista,
um tölvubyltinguna, lýðrœðið,
framtíð vinstri flokka
og sífrjóa nauðsyn baráttunnar
'' ' -i 4 ' ;■
■ v- •'•.
<>■$* V*..v .
Sunnudagur 8. júlí 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7