Þjóðviljinn - 31.10.1984, Side 13

MINNING
Una Elefsen
Fœdd 18. 11. 1952 - Dáin 19. 10. 1984
„Syngdu fugl
syngdu nótt af vegum. “
(Stefán Hörður Grímsson:
,,Flugmundir“.)
í>að eru forn sannindi, að það
eru ekki árin, sem við höfum
lifað, sem gera okkur gömul,
heldur atvikin.
Eitt af öðru hrannast þau upp,
þessi atvik, sem rista rúnir í and-
litið og þyngja sporin á vegferð
okkar. Oftar en við myndum
kjósa lítum við þá um öxl, í stað
þess að horfa fram á veginn.
Kannski leitum við þá skýringa á
einhverju, sem við getum ekki
breytt.
Við erum skammsýnt
mannfólkið.
Við erum eilífir barnsandar.
f dag kveð ég elstu vinkonu
mína.
Tæpra átta ára var hún er ég sá
hana fyrst.
Tíminn er fugl, sem flýgur
hratt.
Ég minnist þess samt gjörla.
Ég var strákurinn í húsinu á móti
og hún var nýflutt. Hún var í
sparifötunum sínum fyrsta dag-
inn í nýja húsinu; rauðum nælon-
kjól með pífum og útflúri. Mér,
villingnum á móti, fannst hún
heldur skemmtileg og skondin.
Ekki löngu síðar höfðum við
sett á stofn heilt fyrirtæki um leiki
okkar og hugðarefni; við settum
á svið heimatilbúin leikrit í kjall-
aratröppunum heima hjá mér,
byggðum timburkofa á móabörð-
um, sungum ægifagra ástar-
söngva út úr Ragga Bjarna og
Cliff Richard, svo að bergmálaði
í hæðum og hólum, skiptumst á
frímerkjum og leikaramyndum.
Tíminn er fugl, sem flýgur
hratt.
Við urðum unglingar. Tími
nýrra ævintýra fór í hönd.
Leiðir skildu um tíma.
Um árabil bjuggum við bæði er-
lendis, en fjarlægðirnar á milli
voru miklar. Þegar ég hóf
sambúð með skólasystur hennar
lágu leiðir saman á ný. Það urðu
kærkomnir endurfundir; eins og
að finna aftur barnið í sjálfum
sér.
Lunginn úr krakkahóp hvers
tíma elur með sér markmið.
Markmiðin geta verið margvís-
leg. Til eru þau markmið, sem
varða allan mannheim. Þau líkj-
ast þeim kyndli, sem er brugðið á
loft til að lýsa vegfarendum til-
verunnar á ferð þeirra um torfær-
ur og einstigu. Önnur markmið
verða eins og safngripir, líkt og
þau blóm, sem lögð eru til þurrks
milli blaðsíðna í bók til þess eins
að gleymast, glatast.
Sumir deyja frá markmiðum
sínum.
Æskuvinkona mín, Una Elef-
sen var ein slík. Á sínum 10-12
fullorðinsárum var hún sístarf-
andi í þágu markmiða, sem
stundum vörðuðu hana sjálfa,
stundum marga aðra. Hún lauk
kennaranámi, lagði stund á
kennslu við grunnskóla um nokk-
urra ára bil, jafnhliða tónlistar-
og söngnámi og starfi að
stjórnmálalegum og félagslegum
hugðarefnum. Hálfþrítug söðlaði
hún um, seldi aleigu sína og flutti
búferlum til Ítalíu til að Ieggja
stund á nám í óperusöng. Nokkur
síðast liðin ár bjó hún í Piacenza í
nágrenni Milano. Gail Sheehy,
bandarískur mannfræðingur,
sem stundað hefur rannsóknir á
einkennum hinna ýmsu lífsskeiða
manneskjunnar, leggur áherslu á
það í ritum sínum hve mikilvæg
dirfskan og viljinn til að taka
áhættu er fyrir velgengni og lífs-
hamingju einstaklinga. Sá, sem
ekki þorir að taka áhættu og
breyta lífi sínu frá grunni, getur
ekki vænst þess að ná markmið-
um sínum í lífinu.
Una vinkona mín tók áhættu,
fórnaði öryggi sínu og ég held
mér sé óhætt að segja, að með því
hafi hún öðlast mikla hamingju.
Hún átti sér draum og vakin og
sofin vann hún að því að láta
drauminn rætast. Jafnvel í hinum
þungu veikindum næst liðinna
ára lýsti draumurinn upp hvunn-
dag þessa óþreytandi söngfugls.
En líf söngfuglanna er stutt. Og
það er aldrei einvörðungu söng-
ur. Baráttan fyrir fæðu og sama-
stað á jörðu setur ævinlega mark
sitt á þessi fáu dægur milli fæðing-
ar og dauða. Þess vegna er það
mikilvægt að hefja upp raustina
og láta aðra njóta þess besta, sem
við höfum að gefa. Það gerði
Una. Við, sem eigum einhver
dægur ótalin, þökkum fyrir það.
Með æðruleysi og hugrekki hefur
hún markað slóð, sem við óhikað
mættum fylgja.
Didda, Sóley og Kári Fannar
hugsa til hennar yfir fjarlægðirn-
ar. Þau munu sakna hennar. Við
erum mörg, sem munum sakna
hennar.
Foreldrum, systkinum og hin-
um fjölmörgu vinum hennar
votta ég samúð mína.
Lárus Már Björnsson.
Er andlátsfregn Unu Elefsen
bekkjarsystur okkar barst okkur,
urðum við harmi slegin.
Una var fædd í Reykjavík, 18.
nóvember 1952, dóttir hjónanna
Ebergs Elefsen og Ingu Marie
Magnúsdóttur. Ung að árum
fluttist hún með fjölskyldu sinni
að Álfhólsvegi 97 í Kópavogi þar
sem hún ólst upp. Heimili Unu
stóð vinum hennar og kunningj-
um alltaf opið og þar var gott að
koma. Þar mætti manni hlýja og
skilningur á því sem við ungling-
arnir vorum að fást við og ávallt
var tími til að ræða málin.
Kynni okkar við Unu hófust
haustið 1968 er leiðir okkar lágu
saman í 1. bekk Kennaraskólans
þar sem við stunduðum nám
næstu 4 árin. Þegar litið er til
baka er margs að minnast frá
þessum árum. Una var létt í lund
og hafði kímnigáfu í ríkum mæli.
Hún átti auðvelt með að koma
auga á það skoplega í tilverunni
og ósjaldan gæddi hún gráan
hversdagsleikann nýju lífi með
hnyttnum tilsvörum, enda var
hún hrókur alls fagnaðar í góðra
vina hóp. En undir glaðlegu yfir-
bragði bjó alvarlega hugsandi og
raunsæ persóna og miðlaði hún
vinum sínum oft af þeim fjár-
sjóði. Una hafði einnig glöggt
auga fyrir umhverfi sínu og með
þeim krafti sem einkenndi hana í
öllu því sem hún tók sér fyrir
hendur sótti hún hiklaust á bratt-
ann í sókn til ákveðinna mark-
miða.
Að loknu kennaraprófi starf-
aði Una við kennslu á ýmsum
stöðum allt fram til ársins 1979.
Jafnhliða kennslunni las hún til
stúdentsprófs utanskóla veturinn
1972-73. Síðan hóf hún nám í pí-
anóleik og söng, en að því hafði
hugur hennar stefnt lengi. Hún
stundaði námið fyrst hér heima,
en hélt síðan til Italíu til frekara
söngnáms 1979. Henni tókst
þrátt fyrir alvarleg veikindi síð-
ustu 3 árin að ljúka þeim áfanga
sem hún hefði stefnt að. Nú í
haust hafði hún fyrirhugað að
halda utan enn á ný til framhalds-
náms. En margt fer öðruvfsi en
ætlað er. Einmitt nú þegar hún
virtist vera á góðri leið með að
yfirstíga þessi alvarlegu veikindi
og bjartari dagar virtust fram-
undan þyrmdi skyndilega yfir.
Nú hefur Una lokið starfi sínu hér
á meðal okkar, kölluð burt til
nýrra verkefna.
Við erum þakklát fyrir að hafa
fengið að kynnast Unu, minning-
in um góðan vin og félaga mun
lifa áfram í hugum okkar. Guð og
gæfan fylgi henni.
Foreldrum, systkinum og öðr-
um ástvinum vottum við innilega
samúð.
Bekkjarsystkin.
„Hve sœl, ó, hve sæl
er hver leikandi lund,
en lofaðu engan dag
fyrir sólarlags stund. “
Matthías Jochumsson.
í dag er Una Elefsen kvödd
hinstu kveðju. Hún lést í blóma
lífsins tæplega þrjátíu og tveggja
ára gömul.
Una var fædd í Reykjavík 18.
nóvember 1952. Foreldrar henn-
ar voru Inga María Magnúsdóttir
og Eberg Elefsen vatnamælinga-
maður, norskur að ætt.
Hún gekk í Kennaraskóla ís-
lands og lauk þaðan prófi 1972.
Ári sfðar tók hún stúdentspróf frá
sama skóla. Una kenndi á nokkr-
um stöðum. Hún hóf starfsferil
sinn á Neskaupstað, fór síðan í
Þinghólsskóla í Kópavogi. Við
Gagnfræðaskólann í Mosfells-
sveit kenndi hún veturinn 1974-
1975. Haustið 1975 réðist hún
kennari að Laugarnesskólanum í
Reykjavík og þar starfaði hún til
ársins 1979.
í Laugarnesskóla varð Una
samstarfsmaður okkar. Það kom
strax í ljós að hún var góðum
kostum búin og reyndist starfi
sínu vaxin, það fundum við best
sem unnum með henni. Hún var
hlý í lund, glaðvær og hvers
manns hugljúfi.
Þótt Una veldi sér kennslu að
ævistarfi, stóð hugur hennar til
annars. Hún hafði yndi af söng og
silfurfagra rödd. Jafnframt
kennslunni var hún í tónlistar-
námi í Tónskóla Sigursveins D.
Kristinssonar og síðar í söngnámi
hja Sieglinde Kahmann árin
1977-1979.
Það þarf bæði þrek og vilja-
styrk til að miðla öðrum þekk-
ingu samtímis því að afla hennar
fyrir sjálfan sig. Þetta gerði Una
og aldrei brást henni glaðlyndið
og hlýjan. Auk alls þessa söng
hún í Polyfonkórnum. Það fór
svo að listhneigðin fékk yfirhönd-
ina. Hún kvaddi nemendur sína
og starfsfélaga og fór til Ítaiíu til
Söngnáms árið 1979, en kom þó
heim öðru hverju meðan á námi
stóð. Á þessum árum fengum við
félagarnir kort og kveðjur sem
Sigríður Guðjónsdóttir
1903-D. 20. okt. 1984
Með sæmdarkonunni Sigríði
Guðjónsdóttur er gengin síðust
þeirra fjögurra kvenna, sem
sýndu mér í æsku og á skólaárum
óumræðilega hlýju, umönnun og
móðurkærleik. Fyrir hennar hlut
vil ég nú flytja fram þakklæti mitt
með fáeinum orðum.
Sigríður er komin af hraustum
sjógörpum og lærdómsfólki í
báðar ættir. Faðir hennar, Guð-
jón frá Hrauni í Grindavík, mátti
12 ára horfa upp á föður sinn,
Guðmund, farast í brimgarðinum
við innsiglinguna í Grindavík, en
langafi hennar var Einar
Sæmundsson, sá er lengi bjó að
Stóra Nýjabæ í Krísuvík.
Sigríður fór vel með vöggugjaf-
ir sínar og tileinkaði sér snemma
þá eiginleika, er skapa heiisteypt-
an persónuleika. Geðgóð var hún
með afbrigðum en einörð og vilj-
aföst. Þeir, sem leituðu til henn-
ar, fundu strax, að hún hafði stórt
hjarta og hjálpsemin og velviljinn
fylgdu henni hvert sem hún fór.
Frændrækin var hún og lét sér
F. 25. nóv
mjög annt um sína nánustu. Sig-
ríður var einkar hreinskiptin,
kom alltaf til dyranna eins og hún
var klædd, laus við tepruskap og
þoldi illa smámunasemi, var stór í
sér og atorkusömu í öllu, sem hún
tók sér fyrir hendur. Alltaf þegar
hún kom heim til okkar, var eins
og birti yfir öllu.
Þegar faðir minn dó árið 1937
eftir langa legu, var mikil vá fyrir
dyrunum hjá móður minni með
okkur þrjú börnin. Strax og
pabbi veiktist, árið 1936, komu
Sigríður og Sigurkarl til mömmu
og buðu henni þá aðstoð, sem
þau gætu veitt. Það er óþarfi hér
að reyna að lýsa raunverunni á
mörgum alþýðuheimilum í
Reykjavík á áratugnum 1930-
1940, en niðurstaða heimsóknar-
innar varð sú, að allan þennan
vetur borðaði ég hádegismat á
Barónsstígnum hjá Sigríði. Þar
var stórt borðt»g þar sat ég eins og
ég væri sonur hennar innan um
stóra barnahópinn þeirra hjóna.
Sérstaklega lét Sigríður sér annt
um að ég borðaði það, sem henni
þótti vera hollast.
Á Barónsstígnum naut ég ekki
einasta matarins heldur, og ekki
síður, þeirra tækifæra, sem ég
fékk til að vera samvistum við
Sigríði og Sigurkarl á þessu ást-
ríka menningarheimili þeirra.
Mikil unun var að sjá og finna,
hve mikla virðingu þau hjón báru
hvort fyrir öðru, heyra hvemig
þau töluðu saman og við börnin
sín og hvernig þau leystu marg-
vísleg dagleg vandamál, sem upp
komu. Þegar ég nú leiði hugann
að æskuámm mínum, stendur
mér lifandi fyrir hugskotssjónum
þessi dýrmæta reynsla mín. Fyrir
ailt þetta er mér ljúft og skylt að
þakka. Þegar ég átti að fermast,
vom uppi alls konar vandamál
eins og gengur. Fermingarbörn
áttu að vera sómasamleg til fara,
en þá var ekki allt til af öllu.
Kvöld eitt koma Sigríður heim til
okkar, eitt sólskinsbros eins og
ævinlega, og sagði: „Eyja mín,
láttu strákinn fermast í þessu“.
Þannig atvikaðist það, að ég var
fermdur í spariskónum hans
Guðjóns frá Hrauni.
Móðir mín og Sigríður voru
miklar vinkonur. Þær voru mjög
samrýndar og ég held andlega
skyldar og aldrei bar skugga á
vináttu þeirra. Þær voru báðar
trúræknar konur og áttu sér stór-
kostlegt sameiginlegt áhugamál:
að Hallgrímskirkja risi af grunni.
Það var gaman stundum að fá að
aðstoða þær, þegar þær voru að
undirbúa kaffikvöld eða sinna
öðrum störfum á vegum Kvenfé-
lags Hallgrímskirkjusafnaðarins;
þær vom svo kátar og áhuga-
samar. Mér finnst það vel við-
eigandi að gera útför Sigríðar frá
Hallgrímskirkju. Þar með er
minningu hennar sýnd tilhlýðileg
virðing og í mínum augum henni
þakkað það fórnfúsa starf sem
hún lagði af mörkum til bygging-
ar kirkjunnar.
Sigríður Guðjónsdóttir var
ákaflega greind kona og víðsýn.
Þegar ég nú minnist hennar,
kemur mér í hug lítið kvöldvers
eftir Hallgrím Pétursson. sem
mér er einkar hjartfólgið. I þessu
litla versi rís skáldskapur Hall-
gríms í hæstu hæðir, og ég er viss
um, eftir því sem ég þekkti Sig-
ríði, að þetta vers hefði átt erindi
við hana, enda þótt það sé ort um
sólarlagsbil á Hvalfjarðarströnd
einhvern tíma á seinni hluta 17.
aldar:
Sólin til fjalla fljótt
fer um sjóndeildarhring.
Senn tekur nálgast nótt,
neyðin er allt um kring.
Dimmt er í heimi hér,
hættur er vegurinn.
Ljósið þitt lýsi mér
lifandi Jesú minn.
Þungur harmur er kveðinn að
Sigurkarli Stefánssyni við fráfall
elskulegrar eiginkonu og að
börnunum þeirra sex. Ég tala
fyrir öll börn Eyrúnar og Rögnu
konu minnar, er ég flyt á þessari
skilnaðarstundu alúðarfyllstu
samúðarkveðjur.
Ingi R. Helgason
Miðvikudagur 31. október 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13