Þjóðviljinn - 21.11.1984, Síða 11

VIÐHORF
Kjarasamningamir
- svar til Bjarnfríðar og Herdísar
eftir Þröst Ólafsson
Þann 14. nóvember sl. birtist í
Þjóðviljanum grein eftir Bjarn-
fn'ði Leósdóttur og Herdísi Ól-
afsdóttur um nýgerða kjarasamn-
inga. í þeirri grein eru alvarlegar
rangfærslur sem ég tel nauðsyn-
legt að leiðrétta. Það er einkum
þrennt sem ég tel nauðsynlegt að
gera athugasemd við í skrifum
þessum. í fyrsta lagi, útreikning-
ana á samningstímanum einkum
hvað varðar fiskvinnu. í öðru
lagi, umsagnirnar um lágmarks
dagvinnutekjutrygginguna. í
þriðja lagi, almennt mat á samn-
ingunum.
1. Meginkjarninn í greininni
eru útreikningar sem sanna eiga
skepnuskap karlmanna gagnvart
kvennastörfum. Enn hafi
kvennavinnu verið fórnað. Áður
en rökrætt er um raunverulega
niðurstöðu samninganna þarf að
leiðrétta flestar tölurnar. Ein-
hvem veginn hefur þannig farið
fyrir konunum að þær snúa öllum
prósentum á haus. Þær virðast
ruglast í prósentureikningnum
þegar þær segja að 67 kr. sé 20%
lægra en 80,11 kr. Það er rangt.
Munurinn er 16,36%. Þegar farið
er að slá um sig með prósentum
er betra að kunna skil á þeim.
Hafa ber alvarlega í huga að
80,11 kr. er 19,57% hærra en 67,-
kr., en 67.- kr. eru aðeins 16,36%
lægri en 80,11 kr. Þessi furðulega
meinloka kemur fyrir í öllum út-
reikningi þar sem talað er um
bónusgrunn og röksemdafærslan
ber þess merki. Þannig fá þeir
sem eru á 15 ára starfsaldri ekki
bónus reiknaðan af 25% lægra
kaupi heldur 20,2%. Bónus-
grunnurinn hefur því breyst
þannig. (í sviga eru tölur Bjarn-
fríðar og Herdísar):
Fyrir samninga:
Á fyrsta ári
Eftir 3 ár
Eftir 6 ár
Eftir 15 ár
Eftir samninga:
Á fyrsta ári
Eftir 3 ár
Eftir 6 ár
Eftir 15 ár
Mér er ekki alveg ljóst hvernig
þær stöllur reikna út vinnulaun
kvenna í fiskvinnu í bónus skv.
nýjum samningi. Ég hef til-
hneigingu til þess að reikna mán-
aðarlaunin þannig. í 8 klst. vinn-
udegi er 7,25 mín. í bónustíma
eða 7.4167 klst. Bónustíminn á
mánuði er þá 7.4167 x 5 x 4,3333
eða 160.69 klst. 30% bónus að
meðaltali í mánuði verður því
160.69 x 67.00 x 0.3 = 3.230 kr.
sem bætast við 12.981 kr. Dæmi
þeirra stallsystra er því svona.
(Þeirra tölur í sviganum).
( 2,5%) 2,5% hærri.
( 5,0%) 4,7% lægri.
(10,0%) 8,9% lægri.
(14,0%) 12,5% lægri.
( 4,0%) 3,8% lægri.
( 9,0%) 10,6% lægri.
(17,0%) 14,5% lægri.
(25,0%) 20,2% lægri.
Hér munar fjandi miklu á nið-
urstöðum. Séu mínir útreikning-
ar réttir eru allar ályktanir þeirra
stallsystra rangar. Loddara-
leikurinn í bónusnum kostar því
ekki kr. 6081 heldur 2215 kr. ef
notuð er sama uppsetning og þær
hafa. Staðreynd málsins er sú að
konur í bónus fengu meira útúr
þessum samningum en flestir ef
ekki allir. Kauptaxti kvenna í
fiski hækkar um 26,41% á samn-
ingstímanum jafnvel þótt bónus-
inn hækki mun minna eða
18,94%. Heildarhækkunin er þó
24,58% á samningstímanum sem
er það hæsta sem ég hef séð enn.
Til upplýsingar fyrir þær stöllur
er rétt að geta þess að konur í
saumaskap fengu sömu hækkun-
ina. Með nýju samningunum er
hlutföllum milli bónus og fasta-
kaups breytt á kostnað þessa
„mannskemmandi og heilsuspill-
andi þrælakerfis". Ekkert eitt
atriði - ef frá er talin eðlileg af-
staða atvinnurekenda - hefur
haldið launum fiskvinnslufólks
og töxtum láglaunafólks eins
niðri og tenging bónusgrunns við
taxta. Að lækka hlutdeild bónus í
hækkuðum heildartekjum tel ég
til mikilla bóta og er sannfærður
um að það mun verða verkafólki
til góðs í bráð og lengd. Ekki má
heldur ljúka svo umræðum um
bónus að ekki sé minnst á bókun
samningsaðila um endurskoðun á
bónussamningnum. Aðstand-
endur þessarar bókunar vænta
sér mikils af henni í þá veru að
sníða verstu agnúa af núverandi
bónuskerfi.
2. Þær stöllur kvarta undan
meðferðinni á lágmarkstekju-
tryggingunni - hún hækki minnst.
Hér hafa þær loksins rétt fyrir
sér. En mér er spurn? Getið þið
bent mér á einhverja leið til að
afnema tvöfalda kerfið án þess að
lágmarkstekjutryggingin hækki
minnst? Þá aðferð vildi ég
gjarnan sjá á blaði. Ef lágmarks-
tekjutryggingin er látin hækka til
jafns við önnur laun þá helst tvö-
falda kerfið áfram. Ef 10.522 kr.
eru hækkaðar í 12.913 kr. er það
22,7% hækkun umfram tekju-
tryggingu. Öll hækkun tekju-
tryggingar umfram þessa bætist
við þessa hækkun lægri taxtanna
líka. Ég skil ekki hvað þær meina
með því að leiða taxtana upp til
tekjutryggingarinnar, hún hækk-
ar ekkert við það. Alla vega verð-
ur hækkun hennar ætíð lægst,
hvernig sem að er farið. Margar
slæmar leiðir voru til að afnema
tvöfalda kerfið, flestar afleitar.
Skársta leiðin var sú sem farin var
að láta það deyja út. Menn detta
út úr því þar til enginn er þar inni
lengur. Þetta tel ég verulegan
sigur fyrir lægst launaða fólkið.
En auðvitað varð ekki á allt kos-
ið.
3. Um samningana í heild má
margt segja en það verður að
bíða betri tíma. Sú staðreynd að
búið er að taka helstu ávinninga
þeirra til baka áður en hækkanir
samkvæmt þeim eru borgaðar út
ætti að vekja þær spurningar hjá
verkalýðshreyfingunni hvort
ekki hafi verið ranglega að þess-
um samningum staðið í veiga-
miklum atriðum. Við hljótum að
meta raunverulegan árangur,
hvað verkafólk fær í sína hönd,
en ekki bara háar prósentur sem
eru hrifsaðar af okkur áður en
búið er að tilkynna samþykkt
samninga.
Hitt er svo augljóst að feimnis-
laus fullyrðing um illa meðferð á
svokölluðum kvennastörfum í
nýgerðum samningum er alröng.
Hér er á ferðinni annað tveggja
vísvitandi blekking til þess gerð
að skapa tortryggni og óánægju
eða ófyrirgefanlega vankunnáttu
- nema hvorutveggja sé.
Þröstur Ólafsson er framkvæmda-
stjórl Verkamannafélagslns Dags-
brúnar.
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 30% bónus
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 50% bónus
Mánaðarlaun eftir 3 ára starf 100% bónus
(14.991) 16.211 kr.
(16.331) 18.364 kr.
(19.881) 23.747 kr.
Meginkjarninn í greininni eru útreikningar sem
eiga að sanna skepnuskap karlmanna gagnvart
kvennastörfum. Enn hafi kvennavinnu verið
fórnað. Áður en rökrætt er um raunverulega
niðurstöðu samninganna þarfað leiðrétta flestar
tölurnar.
LESENDUR
Umbætur í landbúnaði?
í fréttum fjölmiðla og jafnvei
í blaðagreinum má oft heyra
eða sjá minnst á „umbætur í
landbúnaði" í útlöndum.
Hvergi hefur þó verið skýrt,
svo að undirritaður viti, í
hverju þessar umbætur eru
fólgnar. Ekki mundi þó van-
þörf á nánari greinargerð, því
að ekki hef ég enn hitt neinn
mann, sem veit hvað þetta
þýðir. Flestir munu telja þetta
ómerkilegt og ekki hugleiða
það efni nánar, en svo vill til að
um er að ræða einn merkasta
þátt i pólitískri sögu og efna-
hagssögu mannkynsins.
í skýrum og gagnorðum pistli
fréttamanns í Madrid fyrir
skömmu, var meðal annars svo
komist að orði að atvinnuleys-
ingjar í Andalúsíu á Suður-Spáni
krefðust „endurbóta f landbún-
aði“. Um líkt leyti birtist í blað-
inu E1 Salvador, 1. tbl. 3. árg.,
þýðing á „Tillögu Þjóðfrelsis-
hreyfingarinnar FMLN-FDR um
samninga og bráðabirgðastjórn á
breiðum grunni". Þar heitir einn
kaflinn „Efnahagslegar og félags-
Iegar umbætur". Þar hefst fyrsta
grein á þessa leið: „Að leggja
grunn að því að koma í fram-
kæmd áætlun um umbætur í land-
búnaði...“
Svo mætti lengi telja, en ég hef
valið þessi tvö dæmi sökum þess
að þau eru bæði frá þessu ári og
auk þess ekki fyllilega samhljóða
um orðaval, þó að augljóslega sé
átt við sama hlut.
Svo vill til að bæði fréttamað-
urinn og þýðandinn hafa haft
fyrir sér spænskt orðalag um
þetta efni. Én það skiptir raunar
ekki máli, þar eð þetta sem um er
rætt, er nefnt mjög skyldum
nöfnum á tungum vestur-
evrópskra þjóða. Á ensku er
þetta kallað „agrarian reform“,
en einnig kemur fyrir orðalagið
„land reform". Þetta merkir í
stuttu máli að skipta landi góss-
eigenda á milli verkamanna í
sveitum og kotbænda, sem hafa
of lítið land til að geta aflað sér og
sínum nægilegs viðurværis.
Það er einmitt þetta sem höf-
uðkrafa alþýðuhreyfingarinnar í
Mið-Ameríku, og ríkisstjórn
Bandaríkjanna hefur verið að
reyna að þvinga ráðamenn í E1
Salvador til að sýna einhvern lit á
að bæta hag sveitafólksins með
því að skipta nokkrum hluta
stærstu jarðeigna á milli jarðnæð-
islausra manna. Það stafar
auðvitað ekki af áhuga á að bæta
hag fátæklinga, heldur um fram
allt til að reyna að draga úr stuðn-
ingi sveitafólks við alþýðuherinn
sem hefur nú barist við stjórnar-
herinn í fimm ár. Þetta er sagt
berum orðum í ameríska viku-
blaðinu Newsweek, 2. jan. þar
sem kvartað er undan að hægri-
menn í E1 Salvador hafi spillt
áformum um skiptingu stórjarð-
eigna, og er þessi ráðagerð
Bandaríkjastjórnar köllu „U.S-
designed agrarian-reform prog-
ram intended to stop peasants
from supporting the growing left-
ist insurgency by giving them
land and a stake in the system“
(áætlun um skiptingu stórjarð-
eigna, sem Bandaríkjastjórn hef-
ur samið í því skyni að stöðva
stuðning sveitafólks við vaxandi
uppreisn vinstrimanna með því
að láta þeim í té jarðnæði og um
leið aðild að skipulaginu).
Þetta hefur sem nærri má geta
gengið mjög illa og ekki er langt
síðan tveir bandarískir sérfræð-
ingar á þessu sviði voru myrtir í
EI Salvador og voru þar að verki
„dauðasveitir“ hægrimanna.
í Nicaraqua hefur byltingar-
stjórnin þegar skipt stórum jarð-
eignum á milli alþýðumanna í
sveitum landsins. Jafnvel herfor-
ingjastjórnin í Honduras hefur
reynt að friða sveitafólkið með
fyrirheitum um skiptingu stór-
jarðeigna, en minna hefur orðið
úr efndum. Árið 1975 birti her-
foringjastjórnin yfirlýsingu um
skiptingu stórgóssa og á undan-
förnum árum hefur á stöku stað
verið skipt nokkru landi, en þetta
hefur verið svo lítið að það
breytir litlu um hag alþýðunnar
þegar á heildina er litið.
Því má bæta við í þessu sam-
bandi að svo má virðast sem
fréttamenn rangþýða oft enska
nafnorðið „peasant". Það merki
ekki bóndi, heldur sveitamaður
eða alþýða manna í sveit, verka-
lýður, karlar, konur og börn, og
þar með taldir kotungar. Það er
þeqa fólk sem átt er við, þegar
fréttir berast af að hermenn E1
Salvador-stjórnar hafi drepið
„peasants“ tugum, jafnvel hund-
ruðum, saman vegna gruns um
stuðning fólksins við alþýðuher-
inn.
Um leið mætti minna á að í
sveitum á íslandi eru það bændur
einir sem búa, en annað fólk á
aðeins heima þar. Því brá mér í
brún þegar ég las í nýlegri fræði-
bók í texta undir mynd af bænum
Odda á Rangárvöllum, að Snorri
Sturluson hefði búið í Odda í tutt-
ugu ár. Sannleikurinn er sá að
Snorri ólst þar upp hjá fóstra sín-
um, Jóni Loftssyni, sem bjó í
Odda eins og alkunnugt er.
Snorri bjó aldrei í Odda, þó að
hann ætti þar heima í æsku. En á
fullorðinsárum bjó hann fyrst á
Borg á Mýrum og síðar í
Reykholti og átti bú víðar. En nú
er ég kominn út í aðra sálma.
Narfi Narfason
( sveltum landsins em þaö bændur einir sem búa. Segir bréfritari.
Miðvikudagur 21. nóvember 1984 ÞJÖÐVIUINN - SÍÐA 11