Þjóðviljinn - 25.11.1984, Blaðsíða 11

e »
íOBBHnnBBBBBi
LA PRENSA

iiHaiun »111 priu ni Kioria
VofocJón bcfo gran apatia
ták'HiifiM'nati bfw »»i ÖII* ta tatfc M Imi ]
^ BL NUiyO DIARIO -3.00
Votacinn masica y ejemplar
Ganó el pueblo
BARRICABAO
««»• «»w6k »n Kxfo Ipaú -<xM. popc/l.> Iigiia <m lrwi<
Vídoría de Smdmo
en eletdones Bbres
Mismunandi túlkun blaöanna. La Prensa
(borgaralegt blað) segir að afardauft hafi
verið yfir kosningunum. Barricada, mál-
gagn stjómarinnar segir að Sandino hafi
sigrað í frjálsum kosningum en El nuevo
diario segir að kosningarnar hafi verið til
fyrirmyndar og fólkið sé sigurvegarinn í
þeim.
Kosningaursiitum tagnao.
Þrjár kempur úr forystusveit Sandinista við minningarathöfn um látinn félaga: bræðumir Daniel (nýkjörinn forseti) og Umberto og Thomas Borge. (Ljósmyndir: S. Hj.).
Sandinistar vilja góð samskipti
til sem flestra ótta
Okkur erlendum gestum
sem fylgdumst meö kosning-
um í Nicaragua á dögunum
barsaman um, að þærhefðu
farið vel fram og skipulega og
án þess að þvingunum væri
beitt, segir Sigurður Hjartar-
son sagnfræðingur, en hann
var í Nicaragua viku fyrir og
viku eftir kosningarnar sem
þar fóru fram fjórða nóvember
síðastliðinn.
í Nicaragua voru þessa daga á
fimmta hundrað fulltrúar er-
lendra ríkisstjórna og
stjórnmálaflokka, vinsamlegra
og óvinsamlegra Sandinista-
stjórninni, verklýðssamtaka og
annarra og um 500 blaðamenn.
Meðal þeirra sem yfirkjörstjóm-
in sendi boð var Aiþýðubanda-
Iagi og var Sigurður fulltrúi þess
við kosningarnar.
Hœgri blökkin
Mikið hefur verið rætt um
hægriblökkina sem kallast Sam-
ræmingarsamtök lýðræðissinna -
en í henni eru þrír flokkar, Kristi-
legir, Frjálslyndir og Sósíaldemó-
kratar, tvö minniháttar verka-
lýðssambönd og atvinnurekenda-
sambandið sagði Sigurður. Fors-
etaefni þessara flokka var Arturo
Cruz, en ég á erfitt að ímynda
mér að hann hefði átt umtals-
verða möguleika í kosningunum,
eins þótt hann hefði ekki dregið
sig út úr þeim. Cruz vann við f>ró-
unarbanka Ameríkuríkja, hafði
lengst af verið erlendis við nám
og störf, var svo kallaður heim til
Nicaragua árið 1979 eftir bylting-
una gegn Somoza og gerður að
seðlabankastjóra. Um skeið var
hann í þriggja manna yfirstjórn
landsins og átti þá einkum að
auðvelda tengslin við einkafyrir-
tækin. Það gekk ekki of vel. 1981
var hann svo gerður að sendi-
herra Nicaragua í Washington en
sagði af sér nokkrum mánuðum
síðar. Pað gefur að skilja, að
þessi maður er svo til óþekktur
meðal alþýðu. Hann kom til Nic-
aragua til fundahalda í sumar og
var með 600-3000 manns á fund-
um sínum og þykir lítið.
Cruz og Samræmingarsamtök-
in réttlættu það að hundsa kosn-
ingarnar með því að þeir hefðu
ekki fengið frið til að reka kosn-
ingaáróður sinn og blaðið La
Prensa sé ritskoðað (Ágreiningur
var m.a. um það hve lengi ætti að
létta af ritskoðun sem Sandinistar
réttlæta með hernaðarástandi í
landinu). En einkum og sér í lagi
hélt hægriblökkin uppi allskonar
kröfugerð á Sandinista- m.a. um
að flokkur þeirra yrði skilinn frá
fjöldasamtökum Sandinista og
margt fleira. Sandinistar urðu við
ýmsum kröfum Arturo Cruz, en
hann kom j afnan með nýj ar og er
engu líkara að blökk þessi hafi
talið sig standa það illa að vígi, að
hún hafi aldrei ætlað í kosningar.
Hægriblökkin heimtaði kosn-
ingar 1979 þegar nýbúið var að
flæma Somoza einræðisherra og
hans hyski úr landi. Sandinistar
svöruðu því til, að fólkið væri
ekki í stakk búið til kosninga,
50% ólæsi í landinu og allt í rúst.
Peir lögðu út í mikla lestrar-
kennsluherferð og boðuðu kosn-
ingar 1985. Fram til 1982 voru
hægrimenn sífellt að klifa á nauð-
syn þess að flýta kosningum og
Sandinistar ákváðu að flýta þeim,
hófu undirbúning í fyrra og á-
kváðu kosningadag, 4 nóvember.
En þá sneri hægri blökkin við
blaðinu og vildi ekki kosningar
þegar hún sá hvernig landið lá og
báru við öllum fjandanum.
Tveir borgaraflokkar
Samt tóku tveir borgaraflokk-
ar þátt í kosningunum PCD,
Lýðræðisflokkur íhaldsmanna og
PLI, Óháði frjálslyndi flokkur-
inn. (Forsetaefni hans vildi draga
sig til baka þrem dögum fyrir
kosningar, en varaforsetaefnið
neitaði að fara eftir þeim dutt-
lungum). Ýmislegt af þessu liði
átti sér brogaða fortíð, ljóst er að
alþýðufylgi höfðu þeir ekki. Ég
hitti margt fólk, fimmtugt til
sjötugt, sem hafði aldrei kosið
fyrr - pólitíkin í gamla daga var
barasta fyrir millistéttir og yfir-
stétt, fyrir nú utan það að kosn-
ingasvik voru mikil í tíð Somoz-
afjölskyldunnar.
PCD fékk 153 þúsund atkvæði
í kosningunum og PLI 106 þús-
und. En FSNL, Sandinistarfengu
736 þúsund atkvæða eða um
67%. Kosningaþátttaka var
mikil, 82% sem er líklega met í
Rómönsku Ameríku.
Vinstri flokkar
Staða Sandinista var vitanlega
langbest - þeir eru með í forystu
menn sem lengi sátu í fangelsum
Somoza, sættu pyntingum, börð-
ust, þeir eru líka með öflugt mál-
gagn, fjöldahreýfingar -
æskulýðssamtök, kvenfélög og
verkaíýðssamtök sem þeim
tengjast. Og þann orðstír að þeir
séu mennirnir sem skipta sér af
„okkur", þ.e.a.s. þessu venju-
lega alþýðufólki.
Svo tóku líka fjórir aðrir flokk-
ar til vinstri þátt í kosningunum.
PPSC, Kristilegi sósíalíski alþýð-
uflokkurinn, sem lenti í fjórða
sæti með 62 þúsundir atkvæða,
Kommúnistaflokkurinn fékk 16
þúsund, Sósíalistaflokkurinn 14
og Maóistar 11 þúsund.
Kjörstaðir voru 3900 og allt fór
vel fram eins og sagði áðan. Það
þurfti ekki að loka nema 16 stöð-
um eða hætta við að opna - var
það vegna hernaðar Contras,
andbyltingarmanna sem herja á
landið frá Honduras með fulltingi
Bandaríkjanna. Við útlending-
arnir voru í boði yfirkjörstjórnar,
sátum fundi með henni og tókum
vel eftir því að Nicaraguamenn
lögðu sig mjög fram um að allt
færi vel fram. Þeir fengu m.a. að-
stoð Svía við að skipuleggja kosn-
ingarnar, þær fyrstu lýðræðislegu
kosningar sem fram hafa farið í
landinu - „og þótt víðar væri
leitað“ sögðu sumir. Finnar gáfu
mörg tonn af pappír og frá
Frökkum komu fjarritarar sem
tengdu kjörstaði saman. Þarna
var líka mikill fjöldi blaðamanna
- m.a. talaði ég talsvert við tvo
bandaríska blaðamennskunema,
sem voru þarna á eigin vegum, og
kváðust mega fara um allt og ljós-
mynda hvað sem þeir vildu. Ég
var sjálfur hissa yfir því hve af-
slappað ástandið var - ég hélt að
miklu stífara eftirlit væri með
fólkinu.
í verkamanna-
hverfi
Nú segja menn að einatt komi
bakslag og þreyta eftir fyrstu
hrifningaröldu byltingarára. En
ekki varð ég var við þetta í Nicar-
agua. Ég hafði sérstaklega gaman
að koma í eitt af verkamann-
aúthverfum Managua, San Sand-
ino, en þar búa um 80 þúsundir
manna. Það var makalaust hve
mikla þörf fólkið hafði til að tjá
sig. Það gerir sér miklar vonir og í
því er viss hætta á vonbrigðum
síðar - þó fannst mér líka, að það
gerði sér grein fyrir því hve erfið-
leikarnir eru gífurlegir, þegar
kannski allt að 40% af ríkisút-
gjöldum fara í herkostnað beint
og óbeint, og helstu afurðir Nic-
aragua hafa stórfallið í verði og
markaður í Bandaríkjunum lok-
aður. Það segir sig sjálft, að þetta
ástand leiðir til vöruskorts og að
margar umbætur tefjast.
En semsagt í San Sandino fór
flest í rúst í jarðskjálftunum 1972.
Þegar Sandinistar komu til valda
1979 þá voru engar strætóferðir
þaðan niður í miðborg, ekkert
rafmagn, ein vatnslögn, ekkert
skólpræsi. Síðan hefur hverfið
fengið götulýsingu og vatn nóg og
vísi að skolplögn og samgöngur
niður í bæ og fólkið segir: þetta er
okkar verk. Það hefur fengið efn-
ið og tæki frá ríkinu en að öðru
leyti hafa hverfisbúar unnið verk-
in sjálfir og eru stoltir af, þetta er
þeirra mál. Ég er byltingin, sagði
ein kona við mig, ef ég bregst þá
hrynur byltingin. Þessi ábyrgð-
artilfinning er sterk hjá þessu
fólki. Fólkið skipti líka með sér
næturvörslu („byltingarvökum")
gegn þjófum og öðrum óskunda,
hafði sína eigin löggæslu semsagt.
Það var hrífandi að heyra í þessu
fólki, sem hafði líka komið sér
upp skólum og heilsugæslu að
eigin frumkvæði.
Kirkjan og fleiri
Kirkjan í landinu er bersýni-
lega klofin. Háklerkar eru í veru-
legrí andstöðu við stjórnina og
láta einatt ljós sitt skína um það í
borgarablaðinu La Prensa. En
lágklerkar, eða allur þorri þeirra,
virðast taka fullan þátt í uppbygg-
ingarstarfinu og þrír ráðherrar
eru kaþólskir prestar - Miguel
d’Escoto utanríkisráðherra og
þeir bræður Erensto og Fernando
Cerdenal sem fara með
menningar- og menntamál.
Ekki get ég sagt að ég hafi talað
mikið við borgaralegt fólk. En ég
fór á fund hjá íhaldsflokknum.
Þar var kvartað yfir því að bylt-
ingin hefði klofið kirkjuna, en þó
mest yfir vöruskorti og því að
einkaframtakið fengi ekki að
njóta sín. Formaður PLI, Frjáls-
lyndra, sagði sem svo á þessum
dögum, að aðstoð Kana við
Contras, við gagnbyltinguna,
væri afleit, en dollarar væru hins-
vegar ágætir: þessir menn vilja
mikið til vinna að ná aftur efna-
hagstengslum við Bandaríkin.
Eg fór líka á fund hjá Kristilega
alþýðuflokknum og Kommúnist-
um. Kommúnistar voru með
hefðbundinn marxisma, sögðust
vera samþykkir byltingunni í
meginatriðum en voru með
önnur áhersluatriði og forgangs-
röð verkefna.
Óttast einangrun
Mestur ábyrgðarmaður meðal
þeirra Sandinista, sem ég talaði
við var landbúnaðarráðherrann,
en helstu útflutningsvörur Nicar-
agua eru landbúnaðarafurðir.
Það var augljóst að Sandinistar
vilja hafa tengsli í sem flestar átt-
ir. Þeir óttast einangrun þá sem
Bandaríkin og ýmis hægriöfl
reyna að setja þau í - bæði póli-
tískt og efnahagslega. Það er al-
veg ljóst að þeir vilja forðast að
lenda í svipaðri stöðu og Kúba,
láta hrekja sig í eina átt. Því er
það mikils virði, að t.d. Norður-
lönd hafa reynst Sandinista-
stjóminni vel um margt, m.a. við
undirbúning kosninganna, þeir
hafa gott samband við Frakkland
og Austurríki, við Mexíkó og Pa-
nama.
Það er mikið talað og skrifað
um líkur á bandarískri innrás - og
hvað eiga menn reyndar að halda
þegar bandarískar herþotur rjúfa
hljóðmúrinn yfir höfuðborginni
og bandarískt herskip svamlar
fimm mflur frá landi? Von að
menn vilji vera við öllu búnir. En
hitt er líklegra, að Bandaríkin
haidi áfram að efla gagnbylting-
arsveitir með bækistöð í Hondur-
as til skæruhernaðar, neyði
stjórnina til að eyða æ meira fé í
varnir og reyni með þeim hætti að
kyrkja þetta þjóðfélag efnahags-
lega. Þetta verður áreiðanlega
reynt, því miður.
ÁB skráði
Kosningamar fóru vel fram og skipulega.
Ég kom á fund hjá (haldssama lýðræðisflokknum, sem fókk nálægt 10% atkvæða.
r
r
*
10 S(ÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 25. nóvember 1984
Sunnudagur 25. nóvember 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11