Þjóðviljinn - 21.12.1984, Blaðsíða 4

LEIÐARI
12 spumingar
til Geirs Hallgrímssonar
í fyrradag birti Geir Hallgrímsson utanríkisráö-
herra svar sem honum haföi borist frá forstöðu-
manni bandaríska sendiráðsins vegna áætlunar
um flutning 48 kjanorkusprengja til íslands á stríö-
stímum. í viðtali við fréttamenn útvarps og sjón-
varps sagði utanríkisráðherra að hann teldi pessa
yfirlýsingu fullnægjandi og málinu væri þar með
lokið. Þessi afstaða utanríkisráðherra veldur mikl-
um vonbrigðum og er engan veginn í samræmi við
hagsmuni íslands. Hin bandaríska yfirlýsing sýnir
eingöngu að mörgum spurningum er enn ósvarað í
þessu máli.
í trausti. þes að Geir Hallgrímsson meti meira
embættisskyldur sínar sem utanríkisráðherra ís-
lendinga en þjónustu við NATO og Bandaríkin hef-
ur Þjóviljinn ákveðið að bera fram 12 spurningar til
Geirs Hallgrímssonar. Þá fyrst þegar þessum
spurningum hefur verið svarað getur utanríkisráð-
herra fjallað um málið frá sjónarhóli íslenskra
hagsmuna.
Spprningarnar tólf eru á þessa leið:
1. í yfirlýsingu Bandaríkjanna er eingöngu talað
um „heimild til að flytja kjarnavopn til lslands“ en
hvergi er vikið að tilvist áætlana um flutning slíkra
vopna til íslands. Hefur Geir Hallgrímsson fengið
yfirlýsingu frá Bandaríkjunum um að slík áætlun sé
ekki til eða gildir skálkaskjólið um að „játa hvorki né
neita heimildargildi skjala" einnig gagnvart utan-
ríkisráðherra íslands?
2. Hefur Geir Hallgrímsson óskað eftir því að fá
að sjá áætlanir bæði NATO og Bandaríkjanna um
flutning kjarnavopna á stríðstímum og þannig
kannað sjálfur hvort Island er þar á blaði? Það er
embættislegur réttur utanríkisráðherra íslands að
fá að sjá allar slíkar áætlanir. Þær eru ekki
leyndarmál gagnvart honum. Geir Hallgrímsson
getur því sjálfur gengið úr skugga um efnisatriði
allra áætlana um flutning kjarnavopna á stríðstím-
um ef hann vill gæta hagsmuna íslendinga.
3. Spurði Geir Hallgrímsson utanríkisráðherra
Bandaríkjanna um áætlunina sem Arkin sýndi ís-
lenskum ráðherrum, form hennar og tilurð? Hefur
komið fram hvort hér er um að ræða bandaríska
áætlun eða er hún að einhverju leyti skjal tengt
NATO?
4. Spurði Geir Hallgrímsson utanríkisráðherra
Bandaríkjanna hvort sams konar og nýrri áætlanir
staðfestar af Carter og Reagan hafi verið gerðar?
Arkin lýsti því yfir í Háskóla Islands að hann hefði
séð slíkar áætlanir um ísland sem gerðar hafi verið
síðan Ford var forseti Bandaríkjanna.
5. Þegar Geir Hallgrímsson segir í viðtali við
sjónvarpið að „skjalið sé úr sögunni" hvað á hann
þá við? Hafa Bandaríkin ógilt skjalið eða er það
bara úr sögunni í ráðuneytinu við Hverfisgötu?
6. Hefur Geir Hallgrímsson spurt að því hvers
vegna Danmerkur og Noregs er ekki getið í þessari
áætlun og hefur hann tekið málið upp við utanríkis-
ráðherra þessara frændþjóða innan NATO eins og
forsætisráðherra segist hafa gert við forsætis-
ráðherrana?
7. Er Geir Hallgrímsson reiðubúinn að leggja
áætlunina sem Arkin kqm með fram í utanríkis-
málanefnd Alþingis og í Öryggismálanefnd svo að
þessar tvær trúnaðarnefndir löggjafarstofnunar-
innar geti á sjálfstæðan hátt kynnt sér málið?
8. Hefur Geir Hallgrímsson spurt stjórnvöld í
Bretlandi og Bandaríkjunum hvers vegna sé sér-
staklega tekið fram varðandi flutning á kjarnorkus-
prengjum til Bermuda að fá þurfi samþykki hjá
ríkisstjórn Bretlands en ekkert er getið um slíkt
skilyrði varðandi ísland í áætluninni? Þessi mis-
munandi afstaða gagnvart Bretlandi og íslandi vek-
ur óneitanlega mikla athygli.
9. Hefur Geir Hallgrímsson leitað eftir ugplýsing-
um frá sérfræðingum og rannsóknastofnunum til
þess að geta lagt sjálfstætt og óháð mat á skjalið
sem Arkin sýndi og yfirlýsingu Bandaríkjanna eða
ætlar hann að láta sér nægja óljósar opinberar
yfirlýsingar fulltrúa Bandaríkjanna?
10. Hefur Geir Hallgrímsson framfylgt þeirri yfir-
lýsingu sem hann gaf í viðræðum við George
Shultz utanríkisráðherra Bandaríkjanna í New York
í haust en þá tilkynnti Geir Hallgrímsson að Banda-
ríkin hefðu enga heimild til að gera neina áætlun
um hernaðartæki og hernaðaraðstöðu á íslandi
eða um ísland almennt án þess að fá fyrst sam-
þykki íslenskra stjórnvalda? Hefur Geir Hallgríms-
son í samræmi við þessa yfirlýsingu óskað eftir því
að fá í hendur allar áætlanir um Island sem til eru
innan bandaríska stjórnkerfisins og hefur hann nú
fengið þaer áætlanir?
11. Er Geir Hallgrímsson sammála þeirri yfirlýs-
ingu sem Ólafur Jóhannesson þáverandi utanríkis-
ráðherra gaf á fundi Atlantshafsráðsins í Ankara í
júní 1980 „að það er og hefur ætíð verið eitt af
grundvallaratriðum íslenskrar varnarmálastefnu
að engin kjarnavopn skuli vera í landinu“ og að
þessi yfirlýsing gildi bæði um friðartíma og stríð-
stíma eða telur Geir Hallgrímsson að til mála geti
komið að leyfa hér staðsetningu kjarnavopna á
stríðstímum?
12. Er Geir Hallgrímsson sammála því að sett
verði lög á Alþingi sem banni algerlega flutning á
kjarnavopnum til Islands á sama hátt og Jafnaðar-
mannaflokkur Danmerkur hefur nú samþykkt að
, bannað verði að flytja kjanorkuvopn til Danmerkur
bæði á friðartímum og stríðstímum?
Þessar tólf spurningar snerta allar höfuðatriði
þess máls sem William Arkin opnaði með því að
sýna forsætisráðherra og utanríkisráðherra afrit af
áætlun um að flytja 48 kjarnorkusprengjur til ís-
lands. Þegar Geir Hallgrímsson hefur veitt íslend-
ingum svör við þeim getur þjóðin farið að meta
hvort málinu er lokið eða ekki.
OG SKORIÐ
að gera svipaða samninga. Þarm-
eð hefði Morgunblaðið nefnilega
orðið til þes að brjóta á bak aftur
samstöðu vinnuveitenda í mál-
inu. Kaldhæðni sögunnar er víða
skammt undan...
Niðurskuröar-
listinn
í bókinni er ennfremur birtur
niðurskurðarlistinn, sem til varð
meðan skattalækkunarleiðin var
enn á lífi. Þjóðviljinn birti úr hon-
um á sínum tíma, en hér er hann
kominn allur. Þar kemur í ljós að
veigamikill niðurskuður var
ræddur á til dæmis Sinfóníunni,
Þjóðleikhúsinu, Lánasjóðnum
og leikfélögum víða. Þar er líka
eftirfarandi saga fræg orðin
mjög:
„Karl Steinar varaformaður
Verkamannasambandsins og
þingmaður Suðurnesja las skjalið
og sagði ekki orð. Það var ekki
fyrr en hann var kominn á síðustu
síðuna þar sem gert er ráð fyrir
heimild til að fella niður sölugjald
af blásturshljóðfærum í Sand-
gerði, falli niður, að Karli
Steinari brá og sagði: „Það verð-
ur einhver menning að vera eftir í
landinu".
Hin hressilegasta lesning með-
an kökufylkingar ganga yfir._ös
________________KLIPPT
Skammdegis-
þjökuð þjóð
Holskefla jólabókaflóðsins er
um það bil að ríða yfir og kannski
er það ekkert sem heldur lífinu
betur í skammdegisþjakaðri þjóð
en einmitt tilhugsunin um syfju-
lega morgna jóladaganna, þegar
menn geta sleppt stressi daganna
en kúrt þess í stað frameftir í
heitri sæng með notalega jóla-
bók.
Jólabækurnar eru færri að þesu
sinni en áður, - en þeim mun
meira er auglýst af hálfu útge-
fenda. í því flóði týnist mörg
merk skruddan, sem þó ætti er-
indi til margra. Ein þeirra er stór-
fróðleg frásaga þeirra kollega
okkar á NT, séra Baldurs Krist-
jánsson arog Jóns Guðna, af
verkfalli BSRB og undanfarandi
prentaraverkfalli, sem ber það
rismikla heiti Verkfallsátök og
íjölmiölafár. En hún er slík gull-
náma af fróðleik og upplýsingum
um verkfallið að allir áhugamenn
um samtímaviðburði ættu að hafa
hana á náttborðiu hjá sér til að
glugga í milli þess sem þeir lesa
náttúrlega jólagúðspjallið.
Eitt af því sem er einkar merki-
legt að lesa um, eru átökin sem
áttu sér stað á bak við tjöldin um
útgáfu Blaðaprentsblaðanna í
upphafi prentaraverkfallsins,
þ.e. Þjóðviljans, NT og Alþýðu-
blaðsins. Þar er upplýst, að þegar
við borð lá að tækist að gera sérs-
amninga um útgáfu þessara
blaða, hafi allt kerfið farið af stað
og ekki minni menn en liðsoddar
stjórnarflokkanna kippt - og á
stundum hangið - í þráðunum.
Þannig segir á tveimur stöðum:
„Háttsettur maður í Fram-
sóknarflokknum hefur skýrt frá
því að Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins og
Davíð Oddsson borgarstjóri hafi
tilkynnt Steingrími Hermanns-
syni forsætisráðherra að ef
Blaðaprentsblöðin semdu við fé-
lag bókagerðarmanna á þessum
nótum, varðaði það sjálft stjórn-
arsamstarfið“.
SÍðar er sagt hvernig reynt var
að hafa áhrif á Steingrím. Einn
blaðamanna á NT skýrir þá frá,
að „rétt áður hefði hringt í sig
maður... (og) ...haft þær fréttir
að færa, að þá fyrr um daginn
hefði Þorsteinn Pálsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins hringt í
Steingrím Hermannsson forsæt-
isráðherra og sagt honum að ef
ET yrði að veruleika og samning-
ar gerðir um útgáfu Blaðaprents-
blaða, þýddi það stjórnarslit".
Sannleikurinn var auðvitað sá
að Morgunblaðið mátti ekki til
þess hugsa að hin blöðin kæmu
út, þá hefði það orðið nauðbeygt
i
uotnnuiNN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útg«fandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rtt«tjórar: Ami Bergmann, össur Skarphóðinsson.
Rftstjómarfulftrúl: Öskar Guðmundsson.
Fréttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Btsðsmsnn: Áffheiður Ingadóttir, Ásdís Þórtiallsdóttir, Guðjón Friðriksson,
Jóna Pálsdóttir, Lúðvík Geirsson, Magnús H Gíslason, Mörður Árnason,
Ólafur Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Útfft og hðnnun: Fílip Franksson. Þröstur Haraldsson.
Hsndrtts- og prófsrksfsstur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrffstofustjórf: Jóhannes Harðarson.
Auglýeingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Anna Guðjónsdóttir, Margrót Guðmundsdóttir.
Afgraiðslustjórl: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Sfmavarala: Ásdís Kristinsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húemaeður: EJorgljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innhslmtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson
Útkeyrsla, afgreiðsia, auglysingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, eími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagaverð: 35 kr.
Áskrtftarverð á mónuði: 300 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 21. desember 1984