Þjóðviljinn - 07.05.1985, Qupperneq 13

Chile:
Vopnuð uppreisn eina leiðin?
Margir telja að friðsamlegar mótmœlaaðgerðir
gegn Pinochethafi ekki lengur áhrif-
Miðstéttirnir tvístígandi og óttaslegnar - Æska
fátœkrahverfanna er herská
í um það bil ár hafa meö regl-
ubundnum hætti borist fregnir
af andófi og mótmælaaðgerð-
um gegn einræði Pinochets í
Chile. En sú sterka andspyrnu-
hreyfing sem þar hefur risið,
hefur til þessa ekki leitt til þess
að herforingjaveldið legði á
flótta eins og gerst hefur í Arg-
entínu og Brasilíu. Pinochet
hefur síðan í nóvember í fyrra
stjórnað með herlögum, kúg-
unin er grimmdarlegri en hún
hefur lengi verið og margir eru
að missa vonir um friðsamlega
baráttu - ekki sé um annað að
ræða en grípa til vopna.
Síðasta mótmælaaldan átti sér
stað í lok mars nú í vor. Vinstri-
fylkingin efndi til baráttudags á
götunum með götuvígjum og
grjótkasti í lögregluna. Tveim
dögum seinna lagði hin hægfara
eða borgaralega stjórnarand-
staða út í samstöðuherferð með
þeim mörgu sem misstu heimili
sín í jarðskjálftum sem gengu yfir
landið í byrjun mars og
stjórnvöld höfðu lítið gert fyrir.
Meðan herinn
er með honum
Báðar þessar mótmælaaðgerð-
ir féllu í skuggann af þeim tíðind-
um að þrem þekktum andstöðu-
mönnum var rænt. Þeir fundust
síðan skornir á háls og líkamir
þeirra báru merki um pyntingar.
Við útför þeirra gengu fulltrúar
allra arma stjórnarandstöðunnar
loksins hlið við hlið um götur
Santiago. En þau tíðindi urðu
ekki upphaf annars og meira.
Miklu heldur heyrast nú raddir á
borð við þessa hér: Okkur fækkar
stöðugt sem mótmælum.
Pólitískir foringjar andófsafl-
anna reyna enn að halda í þá
bjartsýni sem mótmælaaldan í
fyrra kveikti. Fleiri eru þeir þó
sem viðurkenna, að Pinochet hafi
nú allgóða möguleika á að halda
völdum að minnsta kosti til 1989.
Mönnum ber nokkuð saman um
að Pinochet eigi sér litla von í
pólitískum stuðningi. En hann
láti sig það litlu varða meðan að
herinn, sem telur 150 þúsundir
manna og er vel búinn vopnum,
heldur tryggð við hann. Einn af
ritstjórum leyniblaða í Chile segir
sem svo:
„Ponochet hefur enga þörf
fyrir pólitískan stuðning. Hvað
ætti hann að gera við slíkt? Ef
hann telur sér nauðsynlegt að
kasta sprengjum á fátækrahverf-
in í Santiago þá mun hann gera
það án minnsta samviskubits".
Talsmenn andófsafla eru
nokkuð á einu máli um það, að
ítrekaðar mótmælaherferðir séu
að syngja sitt síðasta sem barátt-
uaðferð. Hver einasta kröfu-
ganga eða mótmælafundur enda
með áhlaupum herlögreglu sem á
alls kostar við varnarlausan al-
menning.
Agreiningur
Og því er nú spurt hvort um
aðrar leiðir betri geti verið að
ræða. Stjórnarandstaðan í Chile
er margklofin, en hún hefur
stundum fundið leiðir samt til að
skipuleggja aðgerðir í samein-
ingu. Nú fækkar þeim tækifærum
með vaxandi hörku lögregluríkis-
ins og klofningurinn í röðum and-
stæðinga Pinochets magnast.
Hin „hófsama" stjórnarand-
staða hefur fylkt sér undir merki
Lýðræðisbandalagsins sem svo
heitir. Bandalagið ætlar á næst-
unni að hefja „óhlýðnisherferð,“
eins konar baráttuherferð án of-
beldis sem á m.a. að koma fram í
því að menn kaupi ekki dagblöð
sem hliðholl eru ríkisstjórninni.
Vinstrisinnar í MGP, Lýðræð-
ishreyfingu alþýðu, hafa hinsveg-
ar alltaf haldið því fram, að beita
eigi öllum baráttuaðferðum,
einnig vopnaðari baráttu. MDP
er mest undir áhrifum Kommún-
ista, en sósíalistar af ýmsum teg-
undum koma þar og mjög við
sögu.
Tvær skæruhreyfingar vinstri-
manna eru starfandi í Chile eins
og er. MIR og Ættjarðarfylking-
in. Þessir skæruhópar eru taldir
bera ábyrgð á hluta margra
sprengjutilræða sem hafa átt sér
stað að undanförnu. Ættjarðar-
fylking, sem er tengd kommún-
istum, ber þetta þó til baka, og
segir að í mörgum dæmum hafi
stjórnvöld látið hægriofbeldis-
menn standa að sprengjutil-
ræðum til að rugla fólk í ríminu.
Mannvíg og sprengingar, sem
ekki er hægt rekja til upphafs-
manna, eru snar þáttur í því áróð-
ursstríði sem háð er milli
stjórnvalda og andófsáfla. En þó
að auðvelt sé að tapa áttum í því
moldviðri er það greinílegt að
hugmyndir um vopnaða baráttu
eiga vaxandi fylgi að fagna, ekki
síst meðal æskunnar í borgunum,
sem sér ekki fram á annað en
atvinnuleysi, skort og réttleysi.
ur kannski flúið í eiturlyf og
glæpi?
Biðstaða
Kristilegir demókratar eru
stærsta aflið í Lýðræðisfylking-
unni og þeir afneita með öllu
vopnaðri baráttu. Þeir segja að
MDP sé að eins skálkaskjól fyrir
Kommúnistaflokkinn. Ogmeðan
að Kommúnistaflokkurinn mæli
með vopnaðri baráttu þá útiloki
hann sig frá aðild að starfi sam-
einaðrar stjórnarandstöðu.
(Þess má geta hér, að meðan
Kommúnistaflokkur Chile var
einn helsti aðilinn að alþýðufylk-
ingarstjórn sósíalistans Salvadors
Allendes, þá var hann einatt
gagnrýndur frá ystuvinstrimönn-
um fyrir að vilja ekki vopna al-
þýðuna til varnar gegn tilræðum
herforingja við lýðræðið, sem svo
komu Pinochet til valda árið
Tíminn er naumur
Efmenn vilja semja umfriðsamlega lausn, segirforingi Kristilegra
demókrata í Chile
Kristilegir demókratar hafa
jafnan verið í miðju stjórnmála
í Chile og nógu öflug hreyfing
til að þeirra foringi, sem nú er
Gabriel Valdés, ætti mikla
möguleika á að ná kjöri til for-
setaembættis að Pinochet
gengnum. Hitt er allsendis
óvíst hvort Chilemönnum
verður yfirleitt gefinn kostur á
því að ganga til frjálsra kosn-
inga á næstu árum.
í viðtali við Valdes, sem er einn
helsti talsmaður hinnar „hóf-
sömu“ andstöðu í Lýðræðis-
bandalaginu kemur þetta hér
fram meðal annars:
★Stjórnin hefur mikinn her-
styrk en er veik pólitískt. Neyðar-
ástandið er sönnun um það hve
völtum fótum hún stendur. Sama
dag og neyðarástandinu er létt og
nokkuð af málfrelsinu fæst aftur
þá verður mikil sprenging.
*En ef reynt er að halda áfram
neyðarástandinu og tilskipana-
stjórn án þess að samið sé við
stjórnarandstöðuna þá kemur til
vopnaðrar baráttu. Það væri mik-
ill harmleikur fyrir landið, sem
Pinochet ber ábyrgð á. Óheft of-
beldi mun vafalaust brjótast út
sem afleiðing gífurlegs atvinnu-
leysis, vaxandi fátæktar, hnign-
andi framleiðslu og réttleysis.
Allt þetta skapar forsendur fyrir
ofbeldi sem reynt verður að bæla
niður með meira ofbeldi. Hér
gæti komið til borgarastríðs sem
ekki ætti sinn líka í Rómönsku
Ameríku. Og tíminn til að koma í
veg fyrir slíka þróun er orðinn
naumur.
♦Því miður ber nokkuð á milli
okkar og Kommúnista. Okkur
finnst að þeir skaði stjórnarand-
stöðuna með afstöðu sinni. Með
því að mæla með vopnaðri bar-
áttu sem mögulegri lausn, gefa
þeir stjórninni tækifæri til að bæla
niður andstöðu með ofbeldi við
aðstæður sem bjóða ekki upp á
þann möguleika að berjast við
stjórnina með vopnum. Herinn,
hefur 150 þúsundir manna undir
vopnum. Það er óhugsandi að
vinna hernaðarlegan sigur á því
liði....
Fram þjáðir
menn
Á seinni vikum hefur mjög
fjölgað á veggjum fátækrahver-
fanna í höfuðborginni Santiago
vígorðum þar sem hvatt er til
vopnaðrar uppreisnar.
Ungir menn sem taka þátt í að
breiða út áróður fyrir MDP segja
í viðtali við danskan blaðamann,
að ósveigjanleiki Pinochets og
sundurlyndi andstöðuhópanna
hafi sannfært þá um að það sé
ekki hægt að ná árangri með
friðsamlegri baráttu og samning-
um við stjórnvöld. Það vill eng-
inn borgarastríð, en til þess mun
koma, segja þeir. Og það verður
löng barátta og hörð. Hún mun
vafalaust kosta tugi þúsunda
mannslífa, því herinn í Chile er
einn hinn öflugasti í Suður-
Ameríku.
En hvaða framtíð bíður okkar
annars? spyrja þeir. Eigum við að
bíða fram á miðjan aldur og
verða „glötuð kynslóð," sem hef-
1973)
Kristilegir demókratar setja
sitt traust á það að fá millistéttirn-
ar með til víðtækrar og friðsam-
legrar andófsbaráttu. Að vísu eru
millisstéttirnar óánægðar með
Pinochet. En það þýðir ekki, að
þær hafi sem slíkar fengið trú á
einhverjum þeim kostum sem
stjórnarandstaðan veltir fyrir sér.
Margir „betri borgarar" kjósa
þrátt fyrir allt að lifa undir stjórn
Pinochets nokkur ár í viðbót en
að eiga það kannski á hættu, að
róttækt uppgjör við valdhafana
stefni þeirra eigin hagsmunum í
hættu. Og þetta fólk er mjög
hrætt við kommúnista og borg-
araskæruliða MIR.
Svo virðist sem flestir séu and-
vígir Pinochet og stjómarfari
hans. En stjórnarandstaðan er'
svo klofin og um margt óviss í
baráttu sinni að hún er enn langt
frá því að geta sameinað óánægj-
uraddirnar í einn máttugan kór.
Á þessari sundurþykkju lifir
Augosto Pinochet enn í dag.
ÁB tók saman.
Þriðjudagur 7. maí 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17