Þjóðviljinn - 16.07.1985, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Þetta er féð sem vantar
í Þjóöviljanum aö undanförnu hefur verið sagt frá
og fjallaö um margvíslega möguleika íslendinga til
nýrrar sóknar í atvinnumálum. Ljóst er að móðurinn
er runninn af stóriðjupostulunum og virkjanariddur-
unum, og meðal alþýðu manna og vísindamanna
blómstrar íslenskt hugvit sem gæti skilað margföld-
um arði í þeirri sókn til framfara sem nú stendur fyrir
dyrum.
Fram hefur komið að stjórnvöld hafa ekki sýnt
nægilegan skilning á því sem hlýtur að teljast grund-
vallaratriði þessarar sóknar. Stjórnvöld hafa ekki
skilið að leggja þurfi áherslu á vöruþróun, þau hafa
ekki skilið mikilvægi markaðskannana og þau hafa
ekki skilið mikilvægi þess að leggja fjármagn í
rannsóknarstarfsemi.
Ríkisstjórnin vaknaði upp við vondan draum í vet-
ur og ákvað að veita 50 miljónum króna til
rannsóknarstarfsemi fyrir nýsköpun í atvinnulífinu.
Þjóðviljinn hefur áður látið í Ijós von um að þetta
lítilræði væri til vitnis um að skilningur stjórnvalda
væri að vakna.
Á laugardaginn segir frá því í frétt blaðsins að þrjú
fyrirtæki hér á landi hafi árið 1983 greitt sem svarar
160 miljónum króna á verðlagi ársins í ár til útlanda
einmitt til rannsóknarstarfseminnar. íslenska álfé-
lagið, Járnblendiverksmiðjan og Kísiliðjan greiddu
árið 1983 93.5 miljónir króna til auðhringanna sem
eiga þessi fyrirtæki erlendis. Það er gert ráð fyrir því
sem sjálfsögðum hlut að svo stórar fjárhæðir fari
árlega til rannsóknarstarfsemi. Til samanburðar var
fjárveiting íslenska ríkisins 1983 til rannsóknarstarf-
semi Orkustofnunar 67.5 miljónir og Iðntæknistofn-
unar 15.7 miljónir. Enda sagði Hörður Jónsson
deildarstjóri Iðntæknistofnunar þegar Þjóðviljinn
innti hann álits á þessum útflutningi á fjármagni til
rannsóknarstarfsemi: Þetta er það fé sem vantar til
rannsóknar- og þróunarstarfsemi á íslandi.
Fiskvinnslan í Reykjavík
Þegar stjórnir fiskvinnslustöðva í Reykjavík boð-
uðu þingmenn kjördæmisins á sinn fund á dögunum
til að kynna þeim það ófremdarástand sem ríkir í
fiskvinnslunni í höfuðborginni einsog annars staðar í
landinu, sáu flestir þingmenn Sjálfstæðisflokksins
sér ekki fært að mæta, fremur en þingmenn BJ í
Reykjavík.
í grein sem Svavar Gestsson formaður Alþýðu-
bandalagsins reit í Þjóðviljann á laugardaginn, kem-
ur fram að fiskvinnslan hefur ávallt verið ein megin-
stoða atvinnulífs í höfuðborginni. Þessi atvinnugrein
hefur hins vegar ekki síður en annars staðar á
landinu þurft að láta undan síga gagnvart fjandsam-
legri ríkisstjórn og efnahagsstefnu hennar.
í grein Svavars kemur frám, að árið 1980 nam
hlutur Reykjavíkur í þorskaflanum 7%, en þessi
hlutur var aðeins 4% í fyrra.
Á árunum 1980 til 1983 var aflinn í Reykjavík að
meðaltali yfir 64 þúsund tonn en á síðasta ári var
heildaraflinn á Reykjavík kominn niður í rúmlega 47
þúsund tonn. Samdrátturinn er enn meiri einungis í
þorskafla. Þannig var 29 þúsundum tonna af þorski
landað í Reykjavík árið 1980 en á síðasta ári var
þorskaflinn kominn niður í tæplega 11 þúsund tonn.
Svavar bendir á, að veltufjárhlutfall fiskvinnslunn-
ar í Reykjavík sé lægra en annars staðar á landinu.
Eiginfjárhlutfall fiskvinnslustöðvanna sé lægra en
nokkurs staðar annars staðar nema á Reykjanesi, -
og að hlutdeild fjármagns sem hlutfalls af tekjum sé
langt frá landsmeðaltali.
Fiskvinnslufólkið í Reykjavík situr við sama borð
og stéttarsystkinin á landsbyggðinni: atvinnuöryggi
lítið, fyrirvaralausar uppsagnir, bónusþrælkun og
lágu launin þeirra viðbit einsog annars staðar. Hér er
því allt á sömu bók í landinu. Svavar Gestsson segir
að það sé nauðsynlegt - ef Reykjavík á að vera góð
höfuðborg íslands - að þar sé blómleg fiskvinnsla.
„Ella verður þróun höfuðborgarinnar viðskila við þró-
un þjóðlífsins að öðru leyti. Það má ekki gerast."
-óg.
KLIPPT OG SKORIÐ
_LLL ---------------- ---
Hagvaxtaræði í Kína:
Stjórnvöldum mistekst
að hægja á hagvexti
iðnaðarframleiðslan eykst um 23,1 prósent
Eftir
bjórverkfall
Pað var efnt til verkfalls hjá
Carlsberg og Tuborg í Kaup-
mannahöfn og blöð skrifuðu
margt um þær raunir sem bjór-
skortur veldur í Danmörku. En
svo er verkfallinu lokið, og
verkamenn í brugghúsunum hafa
beðið ósigur. Þeir fóru í verkfall
vegna þess að þeir vildu hafa
áhrif á það hvernig ný tækni er
nýtt og arður af henni notaður og
af því að fyrst og síðast vilja þeir
vernda störf sín. Þeir áttu mögu-
leika á að ná nokkrum árangri að
því er varðar það að koma í veg
fyrir uppsagnir eða fresta þeim,
en nú, þegar verkfallið er tapað,
er hæpið að slík málamiðlun
verði látin standa.
Þetta verkfall í Danmörku bæt-
ist nú við nokkrar aðrar orustur
sem tapast hafa í verkalýðs-
baráttu - sú frægasta er vitanlega
kolanámuverkfallið í Bretlandi
sem stóð í nær ár. Það er sam-
eiginlegt þessum verkföllum og
ýmsum öðrum, að þau eru ekki
háð út af kaupi heldur stendur
slagurinn um það að vernda störf,
koma í veg fyrir uppsagnir eða að
hætt sé við framleiðslu hér og þar
þar sem yfirstjórn fyrirtækja og
samsteypa telja það ekki lengur
hagkvæmt. Þessir ósigrar vekja
upp mikla beiskju og ásakanir
þeirra sem í verkfalli stóðu um að
önnur verklýðssambönd hafi
brugðist, ekki veitt nægan stuðn-
ing, eða þá að viðkomandi verk-
lýðsflokkar hafi tekið dauflega
undir kröfur verkfallsmanna.
Hér er vitanlega mikil hætta á
ferð. Það virðist ljóst af
allmörgum dæmum, að sam-
nefnari í hefðbundinni verklýðs-
hreyfingu Evrópu er rýrari miklu
en hann áður var. Einkum virðist
erfitt að vekja utan viðkomandi
verklýðssambands áhuga og sam-
úð annarra launþega á baráttu
fyrir því að menn geti haldið
störfum sínum hvað sem tækni-
þróun og öðrum breytingum líð-
ur. Sjálf tækniþróunin hefur á
undanförnum árum átt drjúgan
þátt í að draga úr mætti verklýðs-
hreyfinganna í heild og það sýnist
ljóst, að einstök félög og samtök
geta ekki náð tökum á því að snúa
þeirri þróun við. Það gæti aðeins
gerst með nokkuð traustri sam-
stöðu um atvinnulýðræði - sam-
stöðu sem sýnist því miður langt
undan um þessar mundir.
- Öfugur
hagfræðivandi
Nú er agúrkutíminn svokall-
aði, þessi erfiði tími í blaða-
mennsku þegar fátt gerist.
Dálkahöfundar verða að grípa
ýmsileg ráð sem eru meira eða
minna út í hött, eins og að spá í
það hvað gerast muni þegar þeir
Reagan forseti og Gorbatsjof
flokksleiðtogi hittast í Genf í
haust. En það er í agúrkutíðinni
sem upp skýtur ýmsum sérkenni-
legum fréttum sem annars fer
kannski ekki mikið fyrir.
Ein slík var í NT um helgina og
fjallaði um það sérstæða vanda-
mál Kínverja að geta ekki dregið
úr hagvexti. Það kemur á daginn
að „heildarverðmæti iðnaðar-
framleiðslu í Kína jókst um
23,1% á fyrstu sex mánuðum árs-
ins þrátt fyrir ráðstafanir stjórn-
valda sem ætlað var að draga úr
óheftum vexti efnahagslífsins”.
Fylgir sögunni að ástæðan fyrir
þessari þróun sé minnkandi mið-
stýring og mikill vöxtur umsvifa
lítilla samvinnu- og sameignar-
fyrirtækja.
Nú eru, eins og menn vita, allir
að væla yfir því allt í kringum
okkur, að hagvöxtur sé lítill eða
enginn og þá er skemmtileg til-
breyting að sjá þessa kínversku
frétt um alltof mikinn hagvöxt.
Má vera að upp úr þeirri sérstæðu
blöndu af ríkissósíalisma, smá-
kapítalisma og samvinnubúskap,
sem Kínverjar hafa búið til, verði
til næsta „efnahagsundrið” í
heiminum?
Hin jákvæða
gagnrýni
Og úr því við erum í útlendum
fréttum á agúrkutíð: Breska
kommúnistablaðið Morning Star
var á dögunum að skrifa um
gagnrýni Gorbatsjofs flokks-
ritara á sovéskt efnahagslíf. Blað-
ið segir: nú munu margir andsov-
étingar taka þetta upp og segja:
hvað sagði ég ekki? En Morning
Star er ekki lengi að snúa sig út úr
slíku:
„Afstaða (Gorbatsjofs) er allt
annað en títuprjónsstungur frá
vissum aðilum eins og þeim í Gu-
ardian og öðrum sem segjast vera
hin nýja gerð Marxista... Það er
búið að tala margt um nauðsyn
þess að vinstrimenn í Bretlandi
haldi uppi „uppbyggilegri gagn-
rýni” á sósíalísk ríki, jafnvel þótt
menn hafi ekki komið á sósíal-
isma enn í okkar landi... En hr.
Gorbatsjof hefur gefið okkur
raunverulegt dæmi um það, sem
Lenín meinti með uppbyggilegri
gagnrýni, með öðrum orðum,
gagnrýni sem byggð er á raun-
verulegum staðreyndum en ekki
ímyndunum kapítalískra blaða”.
Þetta er alveg ljómandi. Það
sem úrskeiðis fer fyrir austan er
ímyndun nema að austanmenn
kannist við það sjálfir - kannski
þvert ofan í þann lofsöng um
ástandið sem þeir rétt áður héldu
uppi. Og enginn skyldi gagnrýna
„sósíalisma” nema hann hafi fyrst
komið sér upp sósíalisma sjálfur.
Sem mætti líka orða si sona:
framkvæmdu fyrst og hugsaðu á
eftir.
En þetta var sumsé skrýtin
klausa úr litlu bresku blaði. Og
það er agúrkutíð. _ÁB
DJðDlflLJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Rit8tjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Páll Valsson, Sigríður Pétursdóttir, Sævar Guð-
björnsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Valdís Öskarsdóttir.
Útlft og hönnun: Filip Franksson, Svava Sigursveinsdóttir.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmda8tjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Utbreiöslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Afgreiöslustjórl: Baldur Jónasson.
Afgroiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavar8la: Jenny Borgedóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæöur: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnflörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Bflstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Utkeyrsla, afgreiösla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, simi 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóöviljans hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Verö í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsvorð: 35 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 360 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 16. júlí 1985