Þjóðviljinn - 09.10.1985, Qupperneq 7

Leikfélag Rcvkjavíkur sýnir:
LANDS MINS FÖÐUR.
Leikrit og leikstjórn: Kjartan Ragn-
arsson.
Tónlist: Atli Heimir Sveinsson.
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson.
Búningar: Guðrún Erla Geirsdóttir.
Dansar: Ólafía Bjarnleifsdóttir.
Hernámsárin voru örlagaríkur
tími í lífi íslensku þjóöarinnar
og ekki undarlegt aö þau
freisti höfunda sem efni í
skáldverk - og reyndar haf a
áður verið skrifuö leikrit um
þessi ár, Skjaldhamrar Jón-
asarÁrnasonarog Hlaupvídd
sex eftir Sigurð Pálsson. En
söngleikur Kjartans Ragnars-
sonar er viöamesta verk um
hernámsárin til þessa og
reynir auk þess að fjalla um
þau í heild sinni, meö miklu
beinusöguleguefni.
En Kjartan beinir sjónum okk-
ar fyrst og fremst að örlögum
tveggja ungmenna, glímukapp-
ans Arsæls og stúlkunnar Báru,
en líf þeirra byltist um í ölduróti
hernámsins. Móðir Báru rekur
þvottahús fyrir hermenn, Sæli fer
á sjóinn en Bára fellur fyrir
heimsmannslegum breskum off-
íser og verður ólétt. Þetta var al-
geng saga á þessum árum og kem-
ur mjög vel fram í verkinu hversu
lítinn séns lúðalegir íslenskir
sveitalubbar áttu í samkeppninni
við þessa flottu útlendinga. Þetta
hefur verið mikið áfall fyrir mör-
landann, enda voru íslenskar
konur stimplaðar opinberlega
sem siðlausar hórur.
En Kjartan fjallar ekki einung-
is um einkalífið, heldur tekur
hann pólitíkina fyrir líka, einkum
þá atburði sem leiða til lýðveldis-
stofnunarinnar, og í stórbrotnu
atriði sem gerist á Þingvöllum 17.
júní 1944 dregur hann þræði póli-
tíkur og einkalífs saman og leiðir
hvort tveggja til lykta. Þetta er
fagmannlega gert og varð þetta
atriði í einfaldri en snilldarlegri
sviðsetningu eitthvað það áhrifa-
mesta sem ég hef séð. Sviðið er
autt og fremur myrkt, á því miðju
er barnavagn með ástandskróga,
hópur fólks myndar hálfhring um
vagninn og allt út í sal og syngur
lag þeirra Jóhannesar úr Kötlum
og Þórarins Guðmundssonar.
Það rignir á vagninn. Drengur og
stúlka tala saman um merkingu
Ragnheiður Arn-
ardóttir, Aðal-
steinn Bergdal og
ÁgústGuðmunds-
sontakalagiðá
Borginni. I baksýn
sjást stúlkurnarí
eldhúsinu.
Leikfélag Reykjavíkur
Hernámsárin
orðanna lýðveldi og frelsi. Síðan
hittast þau Sæli og Bára og eiga
saman grátbroslegt atriði sem
endar á því að þau ákveða að
gifta sig - þegar þeir eru farnir!
Þarna átti leikritið að enda. En
því miður heldur Kjartan því
áfram og bætir við afskaplega
klúðurslegum endahnútum. Það
eru að vísu aðrir smíðagallar á
verkinu, langdregnir og daufir
staðir, einkum allt vesenið kring-
um sendistöðina þýsku, og þetta
eru reyndar flest hlutir sem hefði
verið mjög auðvelt að laga með
útstrikunum og lítilsháttar lag-
færingum. En hvað um það -
þessi sýning er víðast hvar sterk
og skemmtileg og hrífandi, og
ýmis atriði hennar feiknalega vel
sviðsett, þannig að tónlist, hreyf-
ing, leikur og sviðsumgerð
mynda eina heild - sem sagt fag-
mannlegra músikal en ég hef séð
hérlendis áður. Hér má nefna atr-
iði eins og Undir sænginni, Sjó-
mannasönginn og atriðið rnilli
Önnu og sjóliðanna. Hér hafa
margir lagt hönd á plóginn. Atli
Heimir sýnir rétt eina ferðina
hver snillingur hann er, semur
ljúfa sveiflutónlist sem fellur þétt
að tíðarandanum, en lyftir sér
einnig á flug og gengur beint til
S' 'artans í Sjómannasöngnum.
lafía Bjarnleifsdóttir hefur gert
dansatriðin afar smekklega og al-
veg mátulega mikið. Steinþór
Sigurðsson hefur líka gert alveg
mátulega mikla leikmynd og
Gerla hefur unnið sannkallað
þrekvirki í búningagerð - 170
búninga sem allir standast hörð-
ustu gagnrýni um nákvæmni. Og
allir þessir góðu listamenn kunna
lögmál hófstillingarinnar - að
minna er meira.
Kjartan Ragnarsson hefur
stýrt fjölmennu liði sínu af mikilli
elju og kunnáttu og lagt þá alúð
við smáatriðin sem nauðsynleg er
til að gefa sýningu líf. Hann sýnir
líka víða hugkvæmni og leikrænt
ímyndunarafl. Og leikararnir
standa sig af mestu prýði. Af
þeim verða mér minnisstæðust
Helgi Björnsson og Sigrún Edda
Björnsdóttir í hlutverkum Sæla
og Báru. Helga tekst fullkomlega
eðlilega að gera þennan kauða-
lega glímukappa sannfærandi og
vekja samúð okkar með honum,
og Sigrún Edda túlkar mjög fal-
lega saklausa einfeldni og þver-
móðsku Báru. Samleikur þeirra
var fallegur, tilfinningum skilað
algerlega væmnislaust.
Jón Sigurbjörnsson og Margrét
Helga eru traust og skemmtileg
sem foreldrar Báru. Steinunn
Ólína Þorsteinsdóttir er ungur
nýliði sem fer með hlutverk
Önnu, systur Báru. Hún er örugg
og sterk á sviðinu og nýtur sín
prýðilega í áðurnefndu atriði
með sjóliðum, en geldur þess
nokkuð að hutverk hennar er
klaufalega skrifað á köflum,
einkum í næstsíðasta atriðinu.
Of langt yrði að telja upp alla
þá sem fram koma í sýningunni,
en rétt að geta þess að enskan
sem töluð var í verkinu var í alla
staði óaðfinnanlega flutt og með
réttum hreim, og það sama gilti
um bjagaða íslensku. Hér voru
fremstir í flokki Hallmar Sigurðs-
son, sem var afskaplega strokinn
og enskur í hlutverki offíserans,
og svo Ágúst Guðmundsson sem
brilleraði í skemmtilega skrifuðu
hlutverki vestur-íslenska blaða-
fulltrúans. Var mikill fögnuður
að sjá Ágúst aftur á sviði.
Söngurinn var yfirleitt framúr-
skarandi skemmtilegur og rr;á hér
nefna sérstaklega dúett Jóns Sig-
urbjörnssonar og Gísla Halldórs-
sonar, og svo kvartett að viðbætt-
um Guðmundi Ólafssyni og Karli
Guðmundssyni. Þá sýndi Ragn-
heiður Arnardóttir einstaklega
glæsilega túlkun bæði í útliti og
rödd í atriðinu á Borginni. Og
þannig mætti lengi telja, en
megum við ekki eiga von á þess-
ari tónlist á plötu? Hún má ekki
glatast eins og svo margt sem vel
hefur verið gert á fyrri árum -
hver mundi ekki feginn vilja
eignast söngvana úr t.d. Gísl og
Jörundi á plötu?
Sverrir Hólmarsson.
„ Valkyrjurnar er leikrit á léttari
nótum og verður ekki sett upp
á hefðbundinn hátt, heldur
lesið“, sagði HuldaÓlafsdóttir
leikstjóri og höfundur Valkyrj-
anna.
„Þjóðleikhúsið efnir til þessa
leiklesturs og er hann framlag
Þjóðleikhússins til Listahátíðar
kvenna. Það voru fyrst og fremst
aðstæður sem réðu því að verkið
verður lesið upp og ekki leikið.
Þetta getur orðið byrjun á frekari
framhaldi í þessum dúr það er að
segja að höfundar geti komið
verkum sínum á framfæri á þenn-
an hátt“. Leiklesturinn á Val-
kyrjunum er fyrsta tilraun Þjóð-
leikhússins til að kynna íslenskt
verk á þennan hátt en fyrir fjór-
um árum gerði Þjóðleikhúsið til-
raun í svipuðum dúr. Þá var
leiklesið nýtt verk eftir finnska
leikritahöfundinn Bengt Ahlfors
en leikritið samdi hann hér á
landi. Sá leiklestur fór fram á
sænsku. Erlendis eru þess mörg
dæmi að ný leikrit séu kynnt og
þeim komið á framfæri með opin-
berum leiklestri.
Þjóðleikhúsið
Valkyrjur á Litla sviðinu
Höfundur Valkyrjanna og leikstjóri leiklestursins Hulda Ólafsdóttir fremst á myndinni. Leikarar, fremri röð: Þórunn
Magnea Magnúsdóttir, Anna Kristín Arngrímsdóttir, Tinna Gunnlaugsdóttir og Margrét Guðmundsdóttir. í aftari
röð: Randver Þorláksson, Kristbjörg Kjeld, Herdís Þorvaldsdóttir, Baldvin Halldórsson og Edda Þórarinsdóttir.
Ljósm.: Sig.
„Leikritiö Valkyrjurnar er sneið
af hversdagsleikanum og gerist í
nútímanum á heimili hjóna hér í
bæ. Það kemur saumaklúbbur
inní myndina og hann leysist upp
í óvæntum uppákomum en meira
vil ég ekki segja. Leikritið er
hugsað sem leikrit í venjulegri
uppfærslu þó þessi leið hafi verið
farin. Það verða stólar á sviðinu
en leikararnir sitja ekki allan tím-
ann, þeir hreyfa sig um sviðið en
leikmynd verður engin. Þetta er
ekki neitt kvennaleikrit þó
meiripartur leikaranna séu kon-
ur. Það fjallar bara um mannleg
samskipti.“
Leiklesturinn fer fram á Litla
sviði Þjóðleikhússins í kvöld kl.
20.30 og annar lestur er á sunnu-
dag 13. október kl. 16.00.
Leikararnir sem flytja verkið
eru Edda Þórarinsdóttir, Rand-
ver Þorláksson, Tinna Gunn-
laugsdóttir, Margrét Guðmunds-
dóttir, Þórunn Magnea Magnús-
dóttir, Kristbjörg Kjeld, Anna
Kristín Arngrímsdóttir, Herdís
Þorvaldsdóttir og Baldvin Hall-
dórsson. - aró.
Miðvikudagur 9. október 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7