Þjóðviljinn - 02.11.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
Næstkomandi fimmtudag
hefst mikilvægur landsfundur
Alþýðubandalagsins. Til hans
munu koma hátt á þriðja
hundrað sósíalistar allsstaðar
af landinu, undirbúningur hef-
ur víða verið lengi i gangi, og
miklar væntingar eru tengdar
fundinum. Á vissan hátt er
þessi landsfundur mikilvægari
en ýmsir hinna fyrri, því að-
stæður, bæði utan flokks og
innan, knýja á um að flokkur-
inn skilgreini stöðu sína ítar-
lega og nái að koma útúr fund-
inum sameinaður um beittari
stefnu og hnitmiðaðri starfs-
áætlun en áður.
Eina hjólið
Fundurinn verður haldinn við
aðstæður sem má segja að mark-
ist fyrst og fremst af tveimur meg-
inþáttum. Annars vegar er ljóst,
að á vettvangi hinna hefðbundnu
stjórnmála er flokkurinn enn sem
fyrr í rauninni eina skjól vinstri
sinnaðs fólks. Hann hefur líka,
einn flokka, gert sér grein fyrir
þeim mikla vanda sem íslenskt at-
vinnulíf er í og hafið stefnumótun
sem miðast að nýrri sókn í at-
vinnulífinu, þar sem fjármagni er
beitt til að byggja upp nýjar
Svipmynd frá síðasta landsfundi Alþýðubandalagsins 1983.
Þetta er útbreitt - en alrangt -
viðhorf. Það er algerlega fráleitt
að láta þannig skeika að
sköpuðu. Skipulegurflokkur sem
temur sér markvissa starfshætti
reynir auðvitað að breyta hlutun-
um. Hann hannar atburðarás
sem miðast að því að koma
flokknum og stefnu hans á fram-
færi við ungt fólk.
Félagi okkar Neil Kinnock og
Verkamannaflokkurinn í Bret-
landi áttu fyrir nokkru við ná-
kvæmlega sama vanda að stríða.
Flokkurinn var í lágmarki meðal
unga fólksins, meðan Margrét
Thatcher hafði hins vegar drjúg-
an stokk fylgis á meðal nýrra
kjósenda. Verkamannaflokkur-
inn sat hins vegar ekki með hend-
ur í skauti og röflaði um forsjón-
ina. Þess í stað var þriggja manna
hóp hrint af stokkunum. Hann
samanstóð af ritstjóra unglinga-
blaðsins The Face, Paul Weller,
frægum poppguð og vinstri gaur í
Bretlandi (var í The Jam), ásamt
ungum fjölmiðlafræðingi.
Þau hönnuðu atburðarás, þar
sem tekið var mið af þeirri stað-
reynd, að ungt fólk er sá
markhópur í þjóðfélaginu sem
auðveldast er að nálgast, því það
er flest hnappað sarnan í stórar
einingar (skóla). Árangurinn?
Eftir ár eða svo var Verkamann-
í tilefni landsfundar
í lýðrœðislegumflokki er nauðsyn á hreinskilnum skoðanaskiptum. Annars bíður
ekkert nema stöðnun
greinar og til að blása lífi nýrrar
tækni í þær gömlu. Sömuleiðis er
það ljóst, að jarðvegurinn ætti að
vera frjór fyrir markvissa vinstri
sókn, því ríkisstjórnin hefur sýnt
það og sannað að hún er getulaus
og skilningur á því vex sem óðast
manna á meðal. Hinar ytri að-
stæður eru því þannig, að flokk-
urinn ætti að hafa lag til sóknar.
Á hinn bóginn er það líka
staðreynd, að flokkurinn hefur
ekki getað nýtt sér þessar ytri að-
stæður sem skyldi, eins og skoð-
anakannanir hafa gefið endur-
teknar vísbendingar um. Að
varpa þeim vísbendingum hugs-
unarlaust frá sér er auðvitað frá-
leitt. Innan Alþýðubandalagsins
hafa líka kviknað efasemdir um
stefnu og starfshætti, og ýmsir
spyrja sjálfa sig hvort flokkurinn
hafi aðlagast nægilega breyttum
aðstæðum, hvort hann sé nægi-
lega ferskur og móttækilegur
fyrir nýjum hugmyndum. Fræg er
sú niðurstaða „mæðranefndar”
að flokkurinn sé allt í senn:
leiðinlegur, staðnaður og ólýð-
ræðislegur.
Einlægni
í þessari umræðu er mikill
þungi, - og víðast ntikil einlægni.
Hún fer einkum fram á meðal
yngra fólks í flokknum, sem Sig-
hvatur Björgvinsson kallaði lýð-
ræðiskynslóðina í útvarpsum-
ræðu á fimmtudaginn, og, einsog
kom best í ljós á miðstjórnarf-
undinum síðasta, þá einskorðast
hún fráleitt við suðvesturhornið
eitt. Þetta fólk bindur miklar
vonir við að á landsfundinum ná-
ist fram viðhorfsbreyting, að
menn geri sér þar ljóst að það er
brýn nauðsyn á stórbættum vinn-
ubrögðum og mjög breyttum stíl
og ekki síst á því að stórefla pólit-
íska umræðu í flokknum. Ein-
ungis þannig er hægt að hvessa
stefnuna, og endurnýja hinar
hugmyndafræðilegu vopnabirgð-
ir en Álþýðubandalagið þarfnast
hvors tveggja sárlega um þessar
mundir. Það er eins gott að fólk
átti sig á því að menn hafa ekki
staðið í erfiðri umræðu sem oft
reynir mjög á tilfinningar og sál-
arþrek nema til þess að fá
eitthvað út úr henni. Margt af
yngra fólki sem á liðnum árum
hefur komið til liðs við Alþýðu-
bandalagið bindur því miklar
vonir við landsfundinn og menn
skulu hafa hugfast að niðurstöður
hans munu ráða miklu um hvort
það kýs að taka áfram þátt í pólit-
ísku starfi.
Á landsfundi hafa menn tæki-
færi til að sýna vilja til að samein-
ast um úrbætur. Frá starfshátta-
nefnd sem stofnuð var í kjölfar
umræðna á síðasta miðstjórnar-
fundi eru þannig komnar fram
fjölmargar ábendingar og tillögur
um breytta hætti og bætta, sem
verða lagðar fyrir landsfundinn.
Það eru því allir möguleikar á því
að sú umræða sem hefur verið í
gangi gjósi fram á landsfundi með
jákvæðum krafti og leiði til þess
að flokkurinn verði að miklu
betra og beittara tæki. Einungis
þannig mun líka takast að not-
færa þau sóknarfæri sem hin til-
tölulega hagstæðu ytri skilyrði
bjóða upp á í dag. En þau skilyrði
eru þannig að sterkur vinstri
flokkur sameinaður um
meitlaða, ígrundaða stefnu ætti
að geta sótt miklu meiri stuðning
til launafólks en Alþýðubanda-
lagið nýtur í dg.
Markviss
vinna
Fyrir flokk einsog Alþýðu-
bandalagið er það lífsnauðsyn-
legt að temja sér markvissari
vinnubrögð. Tökum til að mynda
dæmi af því hvernig frjálshyggjan
hefur vaðið næsta mótspyrnulítið
yfir vinstri vænginn: hún er til-
tölulega heilsteypt hugmynda-
fræði, að vísu grimm og
ómannúðleg, en hún byggist á
vissri innri lógík og höfðar til
furðu margra. Og hún er svo
sannarlega árás á næstum því allt
sem vinstri sinnar hafa áratugum
saman barist fyrir. Enn þann dag
í dag hafa svörin gegn henni verið
afskaplega máttleysisleg, og ein-
mitt vegna veikrar hugmynda-
fræðilegrar mótspyrnu hefur hún
náð árangri. Hvers vegna tóku
vinstri menn ekki betur á henni?
Meðal annars vegna þess, að
skipuleg umræða um frjáls-
hyggjuna og andsvör við henni
fór í rauninni hvergi fram. í Al-
þýðubandalaginu varð hún aldrei
nema í líki skötu af þeirri ein-
földu ástæðu að þar er hvergi
vettvangur til að taka upp djúpa
hugmyndafræðilega umræðu um
fyrirbæri einsog frjálshyggjuna,
hvað þá önnur pólitísk mál sem
þarfnast slíkrar umfjöllunar. Að
þessu leyti er ákveðinn galli á
flokksbyggingunni, sem hvað
eftir annað hefur verið bent á í
umræðunni undanfarið innan
flokksins.
Þessi skipulagsgalli er að mínu
viti ástæða þess, hversu lítil pólit-
ísk umræða hefur farið fram
innan vébanda Alþýðubanda-
lagsins og þarrneð hvers vegna
jafn lítil hugmyndafræðileg end-
urnýjun hefur átt sér þar stað og
raun ber vitni. Spurningunni um
orsök stöðnunar er þarmeð að
vissu marki svarað. Um þetta
hygg ég að flestir séu nú orðnir
sammála, og á landsfundi munu
koma fram tillögur til breytinga,
sem einmitt skjóta byttu undir
þennan leka. Þannig er umræðan
innan flokksins þegar farin að
hafa áhrif honum til styrktar.
Ungffólk
Þegar Alþýðubandalagið kem-
ur kátt og hresst af landsfundi
bíður þess sömuleiðis verkefni,
sem ætti auðvitað að vera komið
af stað fyrir löngu: ungt fólk.
Því miður er það svo, að vinstri
stefna á mjög undir högg að
sækja á meðal ungs fólks í
landinu. Um það bera vitni amk.
tvær skoðanakannanir og ýmis-
legt fleira mætti tína til. í umræðu
um þetta ber oft á því, að menn
yppta öxlum og segja sem svo:
vinstri stefna er ekki í tísku, það
er í tísku að vilja komast áfram,
slá í gegn. Við geturn ekkert gert í
málinu.
aflokkurinn kominn með meira
fylgi meðal ungs fólks en annarra
hópa, og meira en nokkru sinni
síðan árið 1945.
Svona á auðvitað að vinna,
ekki einungis til að ná til ungs
fólks heldur líka í öðrum málum.
Búa til atburðakeðjur, hanna at-
burðarás. Þetta eru einfaldlega
nútímavinnubrögð sem nútíma-
flokkur verður að tileinka sér, sér
í lagi ef hann á illa gengt í fjöl-
miðla.
Það varðar hins vegar miklu að
brugðist sé ótt og títt við til að ná
til unga fólksins, því í dag blasir
sú hætta við að vinstri vængurinn
tapi af heilli kynslóð.
Hreinskilin
umræða
Það er nauðsynlegt fyrir alla
flokka að einblína stundum svo-
litla stund á sjálfa sig og reyna að
meta stöðu sína. Umræða eins og
sú sem er í gangi í Alþýðubanda-
laginu getur ekki annað en skilað
nýjum og ferskum hugmyndum,
einsog hún hefur raunar þegar
gert. Það er ástæðulaust fyrir fólk
að óttast hana. Hún er borin fram
af heilum hug og miðast einungis
að því að gera flokkinn að hvass-
ara baráttutæki. Og Alþýðu-
bandalagið þarfnast einskis jafn
sárlega í dag og ferskra vinda,
nýrra hugmynda, nýrra andlita.
í lýðræðislegum flokki er
nauðsyn á hreinskilnum
skoðanaskiptum. Annars bíður
ekkert nema stöðnun.
Össur Skarphéðinsson
Laugardagur 2. nóvember 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5